Barʉ́wa ya Paúli kwa
Vagalatía
Mʉlongooryo
Barʉ́wa kwa Vagalatía, yaandɨkwa nɨ mutumwi Paúli (1:1). Paúli aandɨka barʉ́wa ɨhɨ kwa mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu va ɨsɨ ya Galatía. Ɨhɨ barʉ́wa, yaandɨkwa kati ya myaaka ya 48-53 keende Kirisitʉ ˆavyaalwa. Galatía nɨ mʉkóowa wa ɨsɨ sikʉ iji ˆɨséwaa Uturúuki. Paúli na Barinába vavariyʉláa Masáare Maaja ya Yéesu ʉko (2:1-9). Vaantʉ ˆvarɨ foo vajáa voona myuujíisa ˆmyeene Paúli abweeyyáa na vakamuruma Yéesu (Mɨrɨmo ya Vatumwi 19:8-12). Maa kaa, sikʉ ˆjikaseese, Vayahúudi vamwɨ vakavakiindya, nɨ mpaka vakwaatye Miiro na tʉʉva ja Vayahúudi na vandootwaalwa na kɨbawii de vave vaantʉ ˆvamuruma Yéesu kɨkomi (2:15-17; 5:1-6).
Barúwii ɨhɨ, Paúli avakumbusikya Vagalatía ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ avalámuriryaa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu, sɨ ko kwaatya miiro au tʉʉva ja vaantʉ tʉkʉ. Paúli asea, sɨ tʉrɨ valwa vawoloki mbere ya Mʉlʉʉngʉ ko kwaatya Miiro yaachwe tʉkʉ, maa kaa, nɨ ko muruma Yéesu vii (2:15-21). Paúli asea, mwiikalo wa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu wasaakwa ʉlongoolwe nɨ Mʉtɨma Mʉʉja. Kei, alʉʉsa kwa ʉwarɨwarɨ wiivariyuli wa nteendo ˆjifúmaa wuuntwii wa ʉvɨ (5:19-21), na ndɨɨwa ja Mʉtɨma Mʉʉja (5:22-23). Atuwyɨɨra tuurume ʉlairiri wa Kirisitʉ noo kʉsea kʉveenda vaantʉ vɨɨngɨ, na kʉvaambirirya kʉvereka miriwa yaavo (6:2).
ˆVyeene Kɨtáabu ɨkɨ Chagavwa
Paúli yoovariyʉla Masáare Maaja na wiimiriri waachwe ja Mutumwi 1:1–2:21
Kʉvɨɨkwa húuru fuma kʉrɨ Miiro 3:1-25
Ʉkʉ́ʉ́lʉ wa Masáare Maaja mweeri ya Miiro 3:26–4:31
Uhúuru wa mʉʉntʉ ˆamuruma Yéesu 5:1-26
Ukiindya wa mwiikalo wa vaantʉ ˆvamuruma Yéesu 6:1-18
1
Lʉmbɨ
1 Barʉ́wa ɨhɨ yafúmire kʉrɨ nɨɨnɨ Paúli. Nɨɨnɨ sɨ natʉmwa nɨ vaantʉ tʉkʉ na kusiina mʉʉntʉ ʉmwɨ ˆaandairirya tʉkʉ, maa kaa, nɨɨnɨ natʉmwa nɨ YéesuKirisitʉ mweeneevyo na Mʉlʉʉngʉ Taáta, yeeye ˆamʉfʉfʉla Yéesu. 2 Nɨɨnɨ na vaaniitʉ voosi ˆvamuruma Yéesu ˆvarɨ na nɨɨnɨ aha, toovaluumbya nyuunyu mpuka ja vaantʉ ˆmwamuruma Yéesu ʉko ɨsɨ ya Galatía. 3 Nduwo na mwiikalo mʉʉja fuma kwa Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ, na kwa Yéesu Kirisitʉ Mweenevyoosi wiitʉ jive na nyuunyu. 4 Yeeye atoola nkaasʉ yaachwe sa atʉlamurirye fuma uvii woosi wa weerʉ ɨhɨ ya haaha. Abweeyya jeyyo, ja ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ Taáta wiitʉ asaaka. 5 Mʉlʉʉngʉ abweeyyiriwe nkongojima kwa sikʉ ˆjisiina ʉhero. Kɨkomi!
Masáare Maaja ya Kɨkomi
6 Nahwáalariiwe maatʉkʉ vii nɨ nyuunyu! Kwa mpɨɨndɨ nduudi vii mwamʉrékire Mʉlʉʉngʉ, yeeye ˆavaanɨrɨra kwa nduwo ya Kirisitʉ, na mwaándire tuuba ukiindya wɨɨngɨ ˆmweene vaantʉ vɨɨngɨ vʉʉyánɨrɨraa nɨ masáare maaja. 7 Kɨmaarɨ, kusiina masáare maaja yɨɨngɨ tʉkʉ. Maa kaa, kwatɨɨte vaantʉ ˆvoovasaangyasaangya na ˆvoosaaka vavalandʉle Masáare Maaja ya Kirisitʉ. 8 Koonɨ mʉʉntʉ yoyoosi, ɨve nɨ suusu veeneevyo au ɨve nɨ murimʉ mʉʉja fuma kurumwii, woovavariyʉrɨra masáare maaja ˆyiísimire na yara suusu ˆtavavariyʉrɨra, mʉʉntʉ ʉwo ajumwe nɨ Mʉlʉʉngʉ. 9 Nɨ kʉvawyɨɨra niise kei, ja ˆvyeene nahʉmʉla vawyɨɨra, koonɨ mʉʉntʉ yoovavariyʉrɨra masáare maaja ˆmeene yiísimire na yara ˆtavavariyʉrɨra, mʉʉntʉ ʉwo ajumwe nɨ Mʉlʉʉngʉ!
10 Eri, nɨ kiisea mwiise nɨ saaka niise ndʉmɨke kwa vaantʉ wʉʉ? Aka tʉkʉ, nɨɨnɨ noosaaka ndʉmɨke kwa Mʉlʉʉngʉ yeemweene vii. Bakʉ nɨ kiisea mwiise noosaaka mbweeyye vaantʉ vavyeende wʉʉ? Ngaarɨ noosaaka kʉveerya vaantʉ mɨtɨma, ngaarɨ sɨ ndɨrɨ mʉtʉmami wa Kirisitʉ tʉkʉ.
ˆVyeene Paúli Atʉmwa Kʉvariyʉla Masáare Maaja
11 Vanaviitʉ noosaaka mʉtaange Masáare Maaja ˆnavavariyʉrɨra, sɨ yafuma kwa vaantʉ tʉkʉ. 12 Nɨɨnɨ sɨ nahokera ayo Masáare Maaja fuma kwa mʉʉntʉ tʉkʉ, na sɨ nakiindiwa nɨ mʉʉntʉ tʉkʉ, maa kaa, Yéesu Kirisitʉ mweeneevyo aanvariyʉrɨra. 13 Sa nyuunyu mwateera ˆvyeene nɨjáa mpɨɨndɨ ˆnalwɨjáa sa díini yaanɨ ya Kɨyahúudi. Mwamányire ˆvyeene naturikirya maatʉkʉ mpuka ya vaantʉ ˆvamuruma Mʉlʉʉngʉ na nasaakáa nɨɨmale ɨyo mpuka kamwɨ.✡Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 8:3; 22:4-5. 14 Nɨɨnɨ nɨ mbere nɨjáa ya viivaanɨ ˆvarɨ foo va lʉkolo lwaanɨ, va irika raanɨ. Nɨɨnɨ nalwɨɨráa díini ya Kɨyahúudi. Namanyɨkáa na mʉtɨma waanɨ kʉkwaatya nkʉʉngʉ ja vala baaba wiitʉ.✡Laanga Mɨrɨmo ya Vatumwi 22:3. 15 Maa kaa, de baa nvyaalwe, Mʉlʉʉngʉ ajáa aankera na ivarwii, akaanyanɨrɨra kwa nduwo yaachwe. 16 Yeeye alamʉla kʉmʉvariyʉla Mwaana waachwe kwaanɨ. Alamʉla kʉbweeyya jeyyo, sa nvariyʉle Masáare Maaja ya Mwaana waachwe kwa vaantʉ sɨ ˆvarɨ Vayahúudi. Kʉrɨ aya yoosi nɨɨnɨ sɨ niilaangya sáare na mʉʉntʉ yoyoosi sa ɨkɨ ˆnootʉmama tʉkʉ. 17 Nɨɨnɨ sɨ nadoma na Yerusaléemu nkavoone vatumwi vara ˆvaanongorera kʉva vatumwi tʉkʉ, maa kaa, chaangʉ natamanya na Arábia. Mpɨɨndɨ ˆjikalooke, nahɨndʉka kei na Damésiki.
18 Myaaka ɨtatʉ ˆɨkalooke, maa nkadoma na Yerusaléemu sa nkalʉmane na Kéefa, noo kʉsea Peéteri. Niikala kwaachwe sikʉ ikimi na isaano (15). 19 Sɨ niiyona na vatumwi vɨɨngɨ tʉkʉ, maa kaa, Yaakúupu mwaanaavo na Yéesu Mweenevyoosi vii. 20 Nɨ kʉvawyɨɨra niise mbere ya Mʉlʉʉngʉ, ɨkɨ ˆnoovaandɨkɨra sɨ cha ʉloongo tʉkʉ. 21 Sikʉ ˆjikalooke, nɨjáa nadoma na Síria na Kilikía. 22 Maa kaa, mpɨɨndɨ ijo, nɨɨnɨ sɨ nɨjáa namányirwe kʉrɨ mpuka ja vaantʉ ˆvamuruma Yéesu ʉko ɨsɨ ya Yudéea ˆjiri kɨɨntʉ kɨmwɨ na Kirisitʉ tʉkʉ. 23 Kɨɨntʉ voovo vajáa vamányire kʉrɨ nɨɨnɨ nɨ ɨkɨ, “Mʉʉntʉ ʉra aho ncholo ˆatuturikiryáa, haaha yoovariyʉla kuruma kʉkʉra ˆkweene asaakáa akʉmale imalo.” 24 Novo vakamʉbweeyyirya Mʉlʉʉngʉ nkongojima sa nɨɨnɨ.