1 Aya ˆyakalooke, Yéesu ajáa akera njɨra na atweeráa na míijii na maturii ˆyiísimiresimire kʉnʉ yoovariyʉla Masáare Maaja ya Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ. Na mpɨɨndɨ ijo nɨ na vapooji vaachwe ikimi na vavɨrɨ ajáa. 2 Kei, nɨ hamwɨ ajáa na vaantʉ vaki vɨɨngɨ ˆveene ajáa avaseyya mirimʉ mɨvɨ na vɨɨngɨ ˆajáa avahorya ndwáala jaavo. Na ʉmwɨ wa vaantʉ vaki avo nɨ Maríia Makɨdaléena, ˆajáa aseyyiwa mirimʉ mɨvɨ mufungatɨ, 3 Yooáana muki wa Kúusa mwiimiriri wa máari ja mʉtemi Heróode. Wɨɨngɨ nɨ Susáana na vɨɨngɨ ˆvarɨ foo. Vaantʉ vaki ava vatooláa máari jaavo kʉmwaambirirya Yéesu na vapooji vaachwe.

4 Mpɨɨndɨ mpuka nkʉʉlʉ ya vaantʉ ˆyiijiingáa fuma kɨra múuji, Yéesu akavavaɨra lusímo ʉlʉ, 5 “Mʉhaandi ʉmwɨ ajáa adoma noo haanda mbeyʉ jaachwe. Mpɨɨndɨ ˆamyaaháa, mbeyʉ jimwi jikawyɨɨra njirii, jikalwaatwa na ndee jikʉʉja jikajirya. 6 Mbeyʉ jimwi jikawyɨɨra mwaalaliwyii. ˆJikamere, jikʉʉma sa viintʉ kʉjáa kusiina maaji. 7 Jimwi jikawyɨɨra haantʉ ˆhajáa na miíwa. Miíwa ɨkakʉlanʼya hamwɨ na jira mbeyʉ, miíwa ɨkajivaa, maa jikadundumala. 8 Maa kaa, jimwi jikawyɨɨra salwii ˆjiri na seve, jikamera, jikakʉla, jikavyaala maatʉkʉ vii, jimwi jikavyaala mara makumi ikimi (100).” ˆAkahʉmʉle kʉvawyɨɨra jeyyo, maa akasea na ngururu, “ˆArɨ na matu yo teerera, nɨ ateere!”

9 Mpɨɨndɨ kiduudi vapooji vaachwe vakamuurya, “Lusímo lwaako nɨ che loovariyʉla?” 10 Ne akavasea, “Nyuunyu mwaheewa nkalo yo taanga viintʉ vya Ʉtemi wa Mʉlʉʉngʉ, ivyo nɨ fuumbo. Maa kaa, vara sɨ ˆvarɨ Ʉtemii wa Mʉlʉʉngʉ, noovawyɨɨra kwa símo, sa,

11 Lusímo ʉlʉ ʉvariyuli waachwe nɨ ʉhʉ, mbeyʉ nɨ isáare ra Mʉlʉʉngʉ. 12 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra njirii nɨ vara vaantʉ ˆvarɨtéeraa isáare ra Mʉlʉʉngʉ. Aho, Ikʉ́ʉ́lʉ ra Mirimʉ Mɨvɨ rɨkʉʉja, rɨkarɨseyya mitimii yaavo sa karɨ jɨ varume na valamuririwe tʉkʉ. 13 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra mwaalaliwyii, nɨ vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare ra Mʉlʉʉngʉ, maa vakarɨhokera na cheerʉ. Maa kaa, sɨ rɨvɨɨngɨ́raa mitimii tʉkʉ, sa viintʉ vasiina miriri yo rɨkwaata, kiikala varɨ noro kiduudi vii, na uturikiri ˆʉrɨ kʉʉja sa rɨra isáare, varékaa kʉra kuruma kwaavo. 14 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra miíwii, nɨ ja vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare ra Mʉlʉʉngʉ. Maa kaa, ˆvarɨ tuuba kwiikala noro, raváwaa nɨ ʉhangaiki wa weerʉ, kukunguula máari na ʉláku wa viintʉ vya weerʉ, jeyyo, sɨ vakʉ́laa tʉkʉ. 15 Na mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra sevii, noo vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare ra Mʉlʉʉngʉ. Vakarɨteengya na wʉʉja mitimii yaavo, vakarɨkwaatya, na kwa uyimiriryi mʉkʉʉlʉ, vavyáalaa ndɨɨwa.

16 Kusiina mʉʉntʉ ˆakórereryaa kɨmʉrɨ, maa akavisa nyiingwii tʉkʉ, au akakɨvɨɨka iruungwii ra kɨtáanda tʉkʉ. Kɨmʉrɨ nɨ kyaángwii kɨvɨ́ɨkwaa sa vaantʉ voosi ˆvookɨɨngɨra voone kɨweerʉ. 17 Sa kɨra kɨɨntʉ ˆchaviswa, vɨɨkwa kɨrɨ kɨweerwii, na kɨra ˆchakʉnɨkɨrɨrwa, taangwa kɨrɨ.

18 Haaha teereri neeja masáare ayo ˆnoovawyɨɨra. Ʉra ˆarɨ na kɨɨntʉ, koongereriwa arɨ kʉlookya, na ʉra ˆasiina kɨɨntʉ, vuulwa arɨ baa kɨra kidúúdi ˆiiséaa nɨ nocho arɨ.”

19 Aho, ndʉʉ ya Yéesu na íyo waavo vakʉʉja noo mʉlaanga Yéesu, maa kaa, sɨ vadaha seesa na haantʉ ˆajáa tʉkʉ, sa vaantʉ vajáa ˆvamema maatʉkʉ vii. 20 Aho, mʉʉntʉ ʉmwɨ akamʉsea Yéesu, “Íyo waanyu na vaanaanyu vamwaarɨ weerwii, voosaaka vakoone.”

21 Maa kaa, Yéesu akamʉsea, “Íyo wiitʉ na vandʉʉ vaanɨ nɨ vara voosi ˆvarɨtéeraa isáare ra Mʉlʉʉngʉ no rituuba.”

22 Sikʉ ɨmwɨ, Yéesu ajáa aambʉka mashʉ́wa na vapooji vaachwe, maa akavasea, “Hendi tʉfɨrɨre na nyambʉko ya iriva.” Aho, vakakwaata lʉyeendo. 23 Na mpɨɨndɨ ˆvafɨrɨráa, Yéesu akakwaatwa nɨ tʉlo, maa akanyeyya. Aho, ihúmbuuto ˆradalavadalaava rɨkaanda wuva, maa mashʉ́wa ɨkaanda mema maaji, vakava vɨɨ́ngɨɨre iremii.

24 Vapooji vaachwe vakɨɨta noo mwiinukya, vakatʉla isóso voosea, “Aaɨ mʉkʉ́lʉ! Aaɨ mʉkʉ́lʉ! Sira tiise!” Hara Yéesu akiinʉka, akarɨdalavya rɨra ihúmbuuto na yara mapúunta. Hara, ihúmbuuto rɨkakirinya sawu, na maaji yakatʉʉla tʉ. 25 Aho, akavuurya vapooji vaachwe, “Kuruma kwaanyu hai kʉrɨ?” Vapooji vaachwe vakahwaalala na vakakwaatwa nɨ woowa mʉnʉmʉʉnʉ, vaakiiyurya voosea, “De ʉhʉ nɨ ani, ˆmweene baa ihúmbuuto na maaji vyoomʉteera?”

26 Yéesu na vapooji vaachwe vakafɨrɨra na nyambʉko ya iriva ra Galiláaya, vakafika ɨsɨ ya Vageráasi ˆɨrɨ mbarɨmbarɨ ya iriva. 27 Yéesu ˆakakiime vii hara mashúwii, maa akalʉmana na mʉʉntʉ ʉmwɨ ˆarɨ na mirimʉ mɨvɨ. Kwa mpɨɨndɨ nkʉʉlʉ ʉhʉ mʉʉntʉ sɨ iivɨ́kɨraa ɨngo tʉkʉ, baa kei sɨ iikaláa kaayii tʉkʉ nɨ mbiríírii vii iikaláa.

28 Ʉwo mʉʉntʉ ˆakamoone Yéesu, akachwaama mbere yaachwe, akatʉlatʉʉla isóso, yoosea, “Che woosaaka kʉrɨ nɨɨnɨ, weewe Yéesu, Mwaana wa Mʉlʉʉngʉ ˆArɨ Mweerimweeri? Nookʉloomba, kuunturikirya tʉkʉ.” 29 Alʉʉsa jeyyo, sa Yéesu ajáa ɨɨséire ɨyo mirimʉ mɨvɨ yiisunke kʉrɨ ʉwo mʉʉntʉ. Ɨyo mirimʉ mɨvɨ, ɨjáa yamuturikirya maatʉkʉ vii. Vaantʉ vamʉyeekeráa nyuumbii na vamuchuungáa na mɨnyololo mɨkonwii na mawulwii, maa kaa, yeeye adʉmʉladʉmʉláa, na ɨyo mirimʉ mɨvɨ yamʉtwaaláa na ɨsɨ ya ibaláángwii.

30 Haaha, maa Yéesu akuuyurya, “Irina raako noo ani?” Ʉkasea, “Irina raanɨ nɨ Mayana na Mayana ya Valwi Nkoondo,” sa nɨ mirimʉ mɨvɨ ˆɨrɨ foo ɨjáa yamwɨɨngɨra. 31 Aho ɨra mirimʉ mɨvɨ ikiilomboola maatʉkʉ vii kʉrɨ Yéesu, karɨ iikibirye na Ntarii tʉkʉ.

32 Haaha mpɨɨndɨ ijo, heehi na aho haantʉ kʉjáa kwatɨɨte ufya wa nkaamba ˆjooriisha mbarɨmbarɨ ya lʉʉlʉ. Ɨra mirimʉ mɨvɨ ikiilomboola kʉrɨ Yéesu, yoosea, “Kalaama tʉrekere, tʉkajɨɨngɨre jira nkaamba.” Ne akɨɨrekera. 33 Ɨra mirimʉ mɨvɨ ɨkafuma kwa ʉra mʉʉntʉ, maa ɨkɨɨta kɨɨngɨra jira nkaamba. Ufya woosi wa nkaamba ʉkagɨrɨtɨra na kɨwoongwii, maa jikabʉrʉkɨra na irivii na nkaamba joosi vʉʉ jikakwya.

34 Varíisi va jira nkaamba ˆvakoone jeyyo, vakakʉʉrɨka itɨ́ɨjo, vakatwaala mʉlomo kwa vaantʉ ˆvajáa mawundii na múujii. 35 Vaantʉ vakadoma noo laanga masáare ˆmeene yajáa yafʉ́mɨɨre. ˆVakafike kʉrɨ Yéesu, vakamoona ʉra mʉʉntʉ ˆajáa aséyyiiwe mirimʉ mɨvɨ, iíkyɨɨre mawulwii ya Yéesu, iivɨ́kɨɨre ɨngo, arɨ na mɨryʉʉngʉ yaachwe! Vakoofa maatʉkʉ vii. 36 Na vara ˆvajáa voona, vakavawyɨɨra vaantʉ vɨɨngɨ ˆvyeene ʉra mʉʉntʉ ˆajáa na mirimʉ mɨvɨ ahoriwa nɨ Yéesu. 37 Vaantʉ voosi va ɨsɨ ya Vageráasi na ɨsɨ ˆjarɨɨngɨrɨra, vakakwaatwa nɨ woowa mʉnʉmʉʉnʉ, maa voosi vakamʉloomba Yéesu alooke aho meevo. Aho, maa Yéesu akaambʉka mashʉ́wa, akahɨndʉka.

38 Haaha de Yéesu alooke, ʉra mʉʉntʉ ˆajáa aséyyiiwe mirimʉ mɨvɨ akiiloombererya atamanyanʼye na Yéesu. Maa kaa, Yéesu akamʉsɨɨtɨra, yoosea, 39 “Hɨndʉka na meenyu, ʉkavawyɨɨre vaantʉ ˆvyeene Mʉlʉʉngʉ akʉtʉ́mamɨɨre masáare makʉʉlʉ.” Aho, ʉra mʉʉntʉ akiitamanyirya, akɨtookaarya múujii waachwe woosi masáare makʉʉlʉ ˆmeene Yéesu ajáa amʉtʉ́mamɨɨre.

40 Haaha Yéesu ˆakahɨndʉke na nyambʉko ya iriva ra Galiláaya, akateengiwa nɨ mpuka nkʉʉlʉ ya vaantʉ ˆvamʉwoojeráa. 41 Aho, akʉʉja mʉʉntʉ ʉmwɨ irina raachwe Yaíiro. Ʉhʉ nɨ mʉlongooli wa sinagóogi ajáa. Akawya majewii ya Yéesu yoomʉloomba atamanye na kaayii kwaachwe. 42 Ʉko kaayii kwaachwe muhíínja waachwe wa mpeke wa myaaka ikimi na ɨvɨrɨ ajáa aséngerɨɨre kukwya.

Kati ˆadomáa na kwa Yaíiro, mpuka nkʉʉlʉ ya vaantʉ ɨkava yoomufiinda. 43 Aho, kʉjáa kwatɨɨte mʉʉntʉ muki ˆajáa na ndwáala yo fuma sakami kwa myaaka ikimi na ɨvɨrɨ. [Yeeye ajáa amala máari jaachwe joosi vʉʉ kwa vaanga,] baa kusiina yoyoosi ˆadaha mʉhorya tʉkʉ. 44 Ʉra mʉʉntʉ muki akamutuuba Yéesu kʉnʉ nyuma, maa akasaasya mʉkáwo wa nkáancho yaachwe. Hahara, sakami ɨkadeenʼya.

45 Aho, Yéesu akuurya, “Nɨ ani aansáasiirye?” Vaantʉ voosi ˆvakasiite, maa Peéteri akamʉsea, “Aaɨ mʉkʉ́lʉ, ɨhɨ mpuka ya vaantʉ yoosi yookufiinda na vookiifenyenkererya!” 46 Maa kaa, Yéesu akasea, “Kwatɨɨte mʉʉntʉ ˆaansáasiirye, sa kwatɨɨte ngururu jo horya mʉʉntʉ ˆjaanfúmire.” 47 Ʉra mʉʉntʉ muki ˆakataange sɨ arɨ daha kwiivisa tʉkʉ, akiiturirya, kʉnʉ yootetema*yootetema: Ʉhʉ mʉʉntʉ muki atetemáa, sa iiseáa amʉbweeyyirye Yéesu ave na njeo baa kei ajáa awúnire Miiro ya Vayahúudi. Sa kwa Vayahúudi mʉʉntʉ muki kufuma sakami, kwabweeyyáa ave na njeo. Na sɨ yasaakwáa asaangɨre na vaantʉ vɨɨngɨ tʉkʉ. nɨ woowa, maa akachwaama mbere ya Yéesu. Aho, akalʉʉsa mbere ja vaantʉ voosi ˆcheene kɨmʉbwéeyyiirye amʉsaasye Yéesu na ˆvyeene ahóriiwe hahara. 48 Aho, maa re Yéesu akamʉsea, “Muhíínja waanɨ, kuruma kwaako kwakʉhóriirye. Tamanya na mwiikalo mʉʉja!”

49 Mpɨɨndɨ Yéesu ˆajáa akaarɨ yoolʉʉsɨka, akʉʉja mʉʉntʉ fuma kaayii kwa Yaíiro, maa akamʉsea, “Muhíínja waako awʉ́lɨɨre. Aaɨ reka tuuba kumujuuwa Mukiindya.”

50 Maa kaa, Yéesu ˆakateere jeyyo, akamʉsea Yaíiro, “Kwiitweetya tʉkʉ, ruma vii, muhíínja waako hola arɨ.”

51 Yéesu ˆakafike kaayii kwa Yaíiro, akavakaanʼya vaantʉ vɨɨngɨ kwɨɨngɨra hamwɨ ne na nyuumbii, maa kaa, ˆveene ɨɨngɨra novo nɨ vala Peéteri, Yooháani, Yaakúupu, na taáta na íyo waala ʉra muhíínja. 52 Mpɨɨndɨ ijo vaantʉ voosi varɨráa no myaa sa ʉra muhíínja. Maa kaa, Yéesu akavasea, “Reki kʉrɨra! Muhíínja sɨ awʉ́lɨɨre tʉkʉ, nɨ anyéyyiirye vii.”

53 Vaantʉ ˆvajáa aho, vakaanda kʉmʉseka na heenchʉ, sa vajáa vatáangire ʉra muhíínja akwíire. 54 Aho, Yéesu akamʉkwaata mʉkono ʉra muhíínja, maa akamʉsea na ngururu, “Musinga, inʉka!” 55 Hahara, mʉtɨma waachwe ʉkamʉhɨndʉkɨra, ne akiinʉka chaangʉ. Yéesu akavasea vara vaantʉ vamʉheere chóorya ʉra muhíínja arye. 56 Taáta na íyo waala ʉra muhíínja vakahwaalala maatʉkʉ vii. Maa kaa, Yéesu akavakaanʼya karɨ valʉʉse kʉrɨ mʉʉntʉ yoyoosi yara ˆyajáa yafʉ́mɨɨre tʉkʉ.