13
Lusímo lwa Mʉhaandi Mbeyʉ
(Maáriki 4:1-9; Lʉ́ka 8:4-8)
1 Sikʉ ɨʼɨra, Yéesu ajáa afuma ɨra nyuumba akatamanya noo kiikala mbarɨmbarɨ ya iriva. 2 Mpuka nkʉʉlʉ ja vaantʉ jikiijiinga kʉmʉrɨɨngɨrɨra, fʉʉrʉ ɨkasaakwa aambʉke na mashúwii, akiikala aho na vaantʉ vakɨɨma mbarɨmbarɨ ya iriva. 3 Ne akavakiindya masáare ˆyarɨ foo kwa símo yoosea, “Teereri! Mʉhaandi ʉmwɨ ajáa adoma noo haanda mbeyʉ. 4 Mpɨɨndɨ ˆamyaaháa, mbeyʉ jimwi jikawyɨɨra njirii, ndee jikʉʉja jikajirya. 5 Jimwi jikawyɨɨra mwaalaliwyii, kʉʉntʉ ˆkʉjáa kusiina salʉ jo keenererya. Sa viintʉ salʉ sɨ jijáa jiri foo, jikamera chaangʉ. 6 Mwaasʉ ˆʉkavarɨke, jikashaawʉka, maa jikʉʉma sa viintʉ jijáa jisiina miriri. 7 Jimwi jikawyɨɨra haantʉ ˆhajáa na miíwa. Miíwa ˆɨkamere, ɨkajivaa. 8 Maa kaa, jimwi jikawyɨɨra salwii ˆjiri na seve, jikamera, jikakʉla, jikavyaala maatʉkʉ vii, jimwi jikavyaala mara makumi ikimi (100), jimwi mara makumi mʉsasatʉ (60) na jimwi mara makumi yatatʉ (30). 9 ˆArɨ na matu, nɨ ateere!”
Yéesu Yoovariyʉla Símo Jaachwe
(Maáriki 4:10-12; Lʉ́ka 8:9-10)
10 Mpɨɨndɨ ˆjikalooke, vapooji vaachwe vajáa vamʉdomera, maa vakamuurya, voosea, “Sa che woolʉʉsɨka na vaantʉ kwa símo?” 11 Ne akavasea, “Nyuunyu mwaheewa nkalo yo taanga viintʉ vya Ʉtemi wa Kurumwii, ˆvyeene vijáa fuumbo. Maa kaa, voovo sɨ vaheewa ɨyo nkalo tʉkʉ. 12 Ʉra ˆarɨ na kɨɨntʉ, koongereriwa arɨ kʉlookya, na kʉva arɨ novyo koyokoyo, na ʉra ˆasiina kɨɨntʉ, vuulwa arɨ baa kɨra kidúúdi ˆarɨ nocho. 13 Noo ˆchooreka noolʉʉsɨka novo kwa símo.
‘Baa neembe voolaanga sɨ vookoona tʉkʉ,
baa neembe vooteera sɨ vooteera tʉkʉ baa sɨ vootaanga tʉkʉ.’
14 Jeyyo, kwaavo isáare ra mʉláali na mʉtwe Isáaya rakiimana roosea,
‘Teerera mʉrɨ neeja, maa kaa, sɨ mʉrɨ kwaatya tʉkʉ,
koona, koona mʉrɨ, maa kaa, sɨ mʉrɨ taanga tʉkʉ.
15 Sa mɨtɨma ya vaantʉ ava yafafa,
matu yaavo yadunga,
miiso yaavo vakʉnɨkɨrɨra,
sa vandoosiindwa koona,
matu yaavo yadɨɨre kʉndooteera,
na mɨtɨma yaavo ɨdɨɨre kʉndootaanga,
sa vadɨɨre kʉʉnvalandʉkɨra nɨɨnɨ nɨvalamurirye.’✡Laanga Isáaya 6:9-10.
16 Maa kaa, nyuunyu mwatalariwa sa miiso yaanyu koona yiise na matu yaanyu teera yiise. 17 Kɨmaarɨ noovawyɨɨra, valáali na mʉtwe na vaantʉ vawoloki ˆvarɨ foo, vajáa vatɨɨte mpɨɨma yo koona aya mookoona nyuunyu, maa kaa, sɨ vayoona tʉkʉ. Baa kei vajáa vatɨɨte mpɨɨma yo teera aya mooteera nyuunyu, maa kaa, sɨ vayateera tʉkʉ.
Yéesu Yoovariyʉla Lusímo lwa Mʉhaandi
(Maáriki 4:13-20; Lʉ́ka 8:11-15)
18 Haaha teeri ˆcheene lusímo lwa mʉhaandi mbeyʉ lwalʉʉsa. 19 Vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare ra Ʉtemi baa rɨtaanga tʉkʉ, nɨ ja mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra njirii, aho ʉra Mʉvɨ ʉʉ́jaa akarɨseyya mitimii yaavo. 20 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra mwaalaliwyii, nɨ vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare ra Ʉtemi, maa vakarɨhokera na cheerʉ. 21 Maa kaa, sa viintʉ risiina miriri, riíkalaa kwa mpɨɨndɨ nduudi vii. Uturikiri au ujuuwiki ˆʉrɨ kʉʉja sa rɨra isáare, varékaa kʉra kuruma kwaavo. 22 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra miíwii, nɨ ja vaantʉ vara ˆvarɨtéeraa isáare, maa kaa, ʉhangaiki wa weerʉ, na ʉkwaata wo kunguula máari vyarɨfényenkereryaa rɨdɨɨre reeta kʉnáálo. 23 Mbeyʉ jira ˆjawyɨɨra sevii, noo vara vaantʉ ˆvarɨtéeraa ɨro isáare, vakarɨtaanga. Aho, ravíjaa na nkoonyo, jimwi jikavyaala mara makumi ikimi (100), jimwi mara makumi mʉsasatʉ (60) na jimwi mara makumi yatatʉ (30).”
Lusímo lwa Kɨsangaaji
24 Yéesu ajáa avawyɨɨra vaantʉ lusímo lwɨɨngɨ yoosea, “Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na lusímo ʉlʉ. Sikʉ ɨmwɨ, mʉʉntʉ ʉmwɨ ajáa ahaanda mbeyʉ njija iwundii kwaachwe. 25 Maa kaa, vaantʉ ˆvakalaale nuuchikʉ, mʉvɨ akʉʉja, akahaanda kɨsangaaji katɨkatɨ ya ngáano, maa akalooka. 26 Ngáano ˆɨkamere na ˆɨkave na maangala, kɨsangaaji nocho kɨkamera na kɨkakʉla. 27 Vatʉmami va ʉra mweeneiwʉnda vakamʉdomera, maa vakamʉsea, ‘Mʉkʉ́lʉ, sɨ wahaanda mbeyʉ njija iwundii kwaako tʉkʉ wʉʉ? Haaha ɨkɨ kɨsangaaji hai chafúmire?’ 28 Yeeye akavasea, ‘Nɨ mʉvɨ noo abweeyya jei.’ Aho, vatʉmami vaachwe vakamʉsea, ‘Saaka wiise tʉkakɨkʉʉle wʉʉ?’ 29 Maa kaa, mweeneiwʉnda akavasea, ‘Tʉkʉ, mpɨɨndɨ ˆmoojiinga kɨsangaaji ifaanaa mʉkʉʉrɨre na ngáano. 30 Reki vyoosi vikʉlanʼye, fʉʉrʉ mpɨɨndɨ yo chwa. Mpɨɨndɨ yo chwa kʉvasea ndɨrɨ vachwi, “Ta kusi kɨsangaaji mujiinge mabuundabuunda sa kɨchɨmɨkwe. Aho, maa de mujiinge ngáano na mwɨɨreete na kyoomii.” ’ ”
Lusímo lwa Mpeke ya Haradáali
(Maáriki 4:30-32; Lʉ́ka 13:18-19)
31 Yéesu ajáa avawyɨɨra lusímo lwɨɨngɨ, yoovasea, “Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na mpeke nduudi ya haradáali ˆngʼeene mʉʉntʉ atóolaa, maa akɨtoohaanda iwundii raachwe. 32 Ɨyo mbeyʉ ya haradáali nɨ nduudi kʉlookya mbeyʉ joosi, maa kaa, ˆɨrɨ mera, yakʉ́laa ɨkava mʉtɨ mʉkʉʉlʉ kʉlookya mɨtɨ yoosi ya mbowa, baa ndee jʉʉ́jaa jikajeenga vivururu matáampii yaachwe.”
Lusímo lwa Ʉsasɨ
(Lʉ́ka 13:20-21)
33 Yéesu ajáa avavaɨra kei lusímo lwɨɨngɨ, yoovasea, “Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na ʉsasɨ mʉʉntʉ muki ˆatoola, akasaangya na muchu wa ngáano viháárɨ vitatʉ vya saimʉ, maa muchu woosi ʉkʉʉka.”
Símo ja Yéesu nɨ che Jalʉʉsa
(Maáriki 4:33-34)
34 Yéesu alʉʉsɨkáa na mpuka masáare aya yoosi kwa símo, sɨ alʉʉsɨkáa novo kɨɨntʉ chochoosi bila símo tʉkʉ. 35 Jeyyo, isáare rɨra ˆralʉʉswa nɨ mʉláali na mʉtwe wa Ijʉva rikiimane ja viintʉ ˆrasea,
“Kiinʉla ndɨrɨ mʉlomo waanɨ kwa símo,
lʉʉsa ndɨrɨ masáare ˆyaviswa keende kʉʉmbwa kwa weerʉ.”✡Laanga Sabúuri 78:2.
Ʉvariyuli wa Lusímo lwa Kɨsangaaji
36 Aho, Yéesu akɨɨteengʉla ɨra mpuka ya vaantʉ, maa yeeye akɨɨngɨra na nyuumbii. Vapooji vaachwe vakamʉdomera, maa vakamʉsea, “Tʉwyɨɨre lusímo lwa kɨsangaaji nɨ che lwalʉʉsa?” 37 Yéesu akavasea, “Mʉhaandi wa mbeyʉ njija nɨ Mwaana wa Mʉʉntʉ. 38 Iwʉnda nɨ weerʉ, mbeyʉ njija nɨ vaana va Ʉtemi. Kɨsangaaji nɨ vaana va ʉra Mʉvɨ. 39 Mʉvɨ ʉra ˆahaanda kɨsangaaji nɨ Ikʉ́ʉ́lʉ ra Mirimʉ Mɨvɨ. Kuchwa nɨ sikʉ ya ʉhero wa weerʉ, na vachwi nɨ mirimʉ miija.
40 Ja ˆvyeene kɨsangaaji kijíingwaa, maa kɨkachɨmɨkwa, noo ˆvyeene viri kʉva sikʉ ya ʉhero wa weerʉ. 41 Mwaana wa Mʉʉntʉ tʉma arɨ mirimʉ yaachwe miija, noyo jiinga ɨrɨ fuma Ʉtemii waachwe vaantʉ voosi ˆvaháandaa viivaavo vatʉmame nteendo mbɨ, na vara voosi ˆvawúnaa miiro. 42 Ɨyo mirimʉ miija, vafweitɨra ɨrɨ na mootwii wa ngʼaanjo, na ʉko rɨra varɨ no sha mayeo. 43 Aho, vawoloki lavalava varɨ ja mwaasʉ Ʉtemii wa Taáta waavo. ˆArɨ na matu, nɨ ateere!
Lusímo lwa Máari ˆYaviswa
44 Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na máari ya kɨkomi ya mberii ˆyaviswa iwundii. Mʉʉntʉ ʉmwɨ ˆakɨɨyone, maa akiivisa kei. Kʉnʉ arɨ na cheerʉ akatamanya noo vaa iyoombe viintʉ vyoosi ˆarɨ novyo, maa akawʉla rɨra iwʉnda.
Lusímo lwa Lúulu
45 Kei, Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na muchurúusi ˆasáakɨraa lúulu ˆɨrɨ foo ya kɨkomi. 46 ˆAkɨɨpate ɨmwɨ ya iyoombe ikʉʉlʉ, akɨɨta koovaa iyoombe viintʉ vyoosi ˆarɨ novyo, maa akɨɨwʉla ɨra lúulu.
Lusímo lwa Lwaavu
47 Kei, Ʉtemi wa Kurumwii wiifwɨ́ɨne na lwaavu ˆlwatéirwe irivii, lʉkakwaata soompa ja kɨra ivala. 48 Lwaavu ˆlʉkameme soompa, vavúuvi vakaluruta na mbarɨmbarɨ ya iriva. Aho, vakiikala, vakasaawʉla soompa jira ˆjabooha, vakajivɨkɨra ntoongii, maa kaa, jira ˆjavɨɨha vakajifweita. 49 Noo ˆvyeene viri kʉva sikʉ ya ʉhero. Mirimʉ miija kʉʉja ɨrɨ, na saawʉla ɨrɨ vavɨ na vawoloki viikale kɨra vaantʉ ivarwii raavo. 50 Avo vaantʉ vavɨ, fweitɨrwa varɨ mootwii wa ngʼaanjo, ʉko rɨra varɨ no sha mayeo.”
51 Aho, Yéesu akavuurya, “Eri, taanga mwiise masáare ayo yoosi wʉʉ?” Novo vakamʉsea, “Hɨɨ.” 52 Ne akavasea, “Kɨra mukiindya wa Miiro ya Mʉlʉʉngʉ ʉra ˆakiindiwa viintʉ vya Ʉtemi wa Kurumwii, iifwɨ́ɨne na mweenenyuumba ˆatóolaa máari jaachwe ja kɨkomi ja mberii, ifya na ja kalɨ.”
Vanasaréeti Voomusiita Yéesu
(Maáriki 6:1-6; Lʉ́ka 4:16-30)
53 Yéesu ˆakahʉmʉle lʉʉsa símo iji, akalooka fuma aho. 54 ˆAkafike múujii wa Nasaréeti kʉʉntʉ ˆakʉrɨra, akaanda vakiindya vaantʉ sinagóogii yaavo. Voovo vakahwaalala kʉnʉ vookiiyurya, “Ʉhʉ hai afúmiirye tooti na myuujíisa ɨhɨ? 55 Ʉhʉ sɨ mwaana wa mʉsóngoli mabambari tʉkʉ wʉʉ? Íyo waavo sɨ Maríia tʉkʉ wʉʉ? Vaanaavo sɨ vala Yaakúupu, Yooséefu, Simóoni na Yʉ́ʉda tʉkʉ wʉʉ? 56 Marʉʉmbʉ yaachwe sɨ tʉrɨ novo aha tʉkʉ wʉʉ? Haaha nɨ hai ʉhʉ ˆafúmiirye viintʉ ivi vyoosi?” 57 Aho, vakamʉkalarɨra. Maa kaa, Yéesu akavasea, “Mʉláali na mʉtwe wa Ijʉva arúmwaa kɨra haantʉ, maa kaa, sɨ múujii na kaayii kwaachwe tʉkʉ.” 58 Sa jeyyo, Yéesu sɨ abweeyya myuujíisa ˆɨrɨ foo tʉkʉ, sa viintʉ vaantʉ sɨ vamuruma.