Isarhe iyiki Ize iyi
Irhuka
aka atsɛng
Utsutson ri itsi ubvur Irhuka
Irhuka unga atsɛng ubvur uwurɛ. Unga awu utsen abi Uyahuda na awu urhikita ikɛi. Unga ikɛi asi iwea ra angwɛ̃ imesu Uyesu ru nyaka abika atsɛng abvur akɔɔ abika adzowe Isarhe Uyesu, bɔr utsar uwekpɔ ugɛ unga agbopunga nggu angwɛ̃ imesu Uyesu abɔɔ (12). Iwe ugɛɛ atsɛng ubvur ha ru uteu Uroma. Atsɛnge ubvur uwurɛ ru Utiyofirhu bɔr Isarhe ha iwe iyi ubɛn unera.
Ubvur Irhuka irherha arherhe ri itsi Uyesu igɛ unga awu uner uwuku ufɔrh abi Uisrairha nu upfunga kishoo. Ubvur uwurɛ utirhi nggu Isarhe iyi anggɔm iyi imar Uyesu ni imasha nggu Isarhe iyi anggɔm iyi ififũ Uyesu ra afã. Ri Isarhe ha, Irhuka adɛyiwa umɛn ighongkɔ akarhãrhã nggu abika awe ru idamɛn.
Ísarhe iyɔɔ, awu ubvur uwurɛ ukpekũ umgbɔ utsɛng, undzumunga awe ra arherhe aki 1—2 nggu arherhe aki 9—19.
Ubvur uwurɛ urherha arherhe akarhãrhã ri itsi ifɛn-Num, Ipfu Isarsatangge, nu ítseryɛ aka atsɛrh aka atɔ̃we Uyesu ri itsernga, nu ikɛi ikpũ atorhkɛ Unum aka adɛyiwe abi upfung utsɛku unga aka atsũwe arhimmbɔ.
Abinkɛ aka awe umɔ
Utsutson ri itsi ubvur ha (1.1-4)
Imar nu useng Uyohana Uner Ubɔtisima nu Uyesu (1.5—2.52)
Itser Uyohana Uner Ubɔtisima (3.1-20)
Ubɔtisima Uyesu (3.21-22)
Atoku Uyesu (3.23-38)
Iviviri Uyesu ra arhum (4.1-13)
Itser Uyesu ru Ugarhirhi (4.14—9.50)
Uyesu abɔre Ugarhirhi na azĩa Urusharhima (9.51—19.27)
Usati Uyesu ukpu imaatak ru Urusharhima (19.28—23.56)
Isisok Uyesu ra akpe, nu idzidzekanga, nu ikɛi ififũnga ra afã (24.1-53)
1
Irhuka atsɛnge Utiyofirhu
1 Anera arhɛrhɛ aka atsu amɛnmbɔ atsɛng isarhe abinkɛ aka atsuafɛr ru umɛn. 2 Atsɛng abinkɛ umɛn iki igũ ra angwĩ abika anyã abin hã ra asumbɔ ri inggbaashia na awe agãrhã isarhe Arherhu-Num. 3 Nggee, a uteiya Utiyofirhu, umum iki ingwɛ̃dzɛn ni irhisa abina kishoo aka atirhi ri inggbaashia, umum inyã azea ikɛi umum itsɛnga ungo agbɛgbɛra. 4 Ngge itsú ungo uma uhwɛng idzidzɛrhe abinkɛ umbɔ aka amesuwa ungo.
Asɔm imar Uyohana Uner Ubɔtisima
5 Ri ivang Uhiridu aka awu uyɛrhe Uyahudiya, uwuku udzowe idɛm-Num nuwɔ agburh Uzakariya, awe ru ukpui Uabija. Utsɛ̃nga Uarhisabatu ikɛi awu unang Uharuna. 6 Uzakariya nggu Uarhisabatu arhika ra asu Unum, adɔsi Ikpem Uteijee kishoo asi igbambɔ. 7 Bɔr umbɔ ashimbɔ nu ungwɛ̃, ubinkutsu Uarhisabatu awu ukpirh, umbɔ ikivarhambɔ aka akɔ̃mbɔ.
8 Ivanga niyɔ ukpui ukpumbɔ Uzakariya awe ri itser, nu Uzakariya atɔ̃ itser iyi uner uwuku udzowe idɛm-Num ra asu Unum. 9 Ru nyaka umbɔ aki itang avii asɛng abika adzowe idɛm-Num, umbɔ asɛng Uzakariya azĩ akpĩĩ abin isung ri Iya Uteijee. 10 Ivang iyiki ikpĩĩ abin isung hã iki iwe, anera abika adzowe igɔng ru Unum akɔng ru awiya anu ifɛn-Num.
11 Mɔcɛ ipfu itser Uteijee ha akapɛɛng ra asunga, idɛ̃ɛ̃ udiku ubok ugha ubeu isung hã. 12 Ivang Uzakariya aka anyã unga, unga agbipa, iwei ifɛr unga. 13 Bɔr ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<A Uzakariya, niba ugũo iwei, aka agũmbɔ ifɛn-Numngo. Utsɛ̃ngo Uarhisabatu awuri imara ungo uwɛkutsa, ungo utar itsoknga igburh Uyohana. 14 Unga awuri iwu ubin anggɔm nu itɛnamɛn ru ungo, imarnga iwuri itsu anera arhɛrhɛ agɔm anggɔm. 15 Unga awuri iwu uner ukugɔng ra asu Uteijee. Awu ufang unga asi íhwaa adɛ nu abin aka atsu afĩrhã, awuri itsuke unga Ipfu Isarsatangge ri imarnga. 16 Anera arhɛrhɛ ru Uisrairha unga awuri idzipa umbɔ azĩ ru Uteijee Unummbɔ. 17 Unga awuri inggbaashia azĩ ru Uteijee ha, ri ijee ipfu ru nyaki iyi Uirhiya, awuri itsu amɛn atei adzipa awe nggu angwɛ̃mbɔ na adzipa abi iker itsi umbɔ adɔsi itsoi abika arhurhika na atsu anera agbishi isiseimbɔ nggu Uteijee.>>
18 Uzakariya arhusu ipfu itser-Num hã agɛ, <<Umum ikorhu uguse ni ihwɛng rimi hã? Umumwi iki ikɔ̃mum, nu imɛk utsɛ̃mum iyɛ iki irhɛirhɛ.>>
19 Ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<Awu umum Ujibrairhu. Umum idɛ̃ɛ̃ ra asu Unum, awu unga adena umum ĩba irherha arherhe nggu ungo ni idɛyiwa ungo isarhe iyiki ize iyɛrɛ. 20 Ungo ucɛrɛ, unu ukutata usi ídɛ̃ɛ̃ urherhungo arherhe utsɛku unumkpi akɛrɛ ha aka ikorhe, ubinkutsu ungo ushiɔ ru imangmang ru irhɛm arherhamum, arherha ha awuri iweke ri ivangyɛ ngge iki imɛ̃ ngge iwe.>>
21 Ri ivang hã, anera aka adɛ̃ɛ̃ adzɛu Uzakariya adzeidzeu ri ididãrhãnga ri Iya-Num. 22 Unga aka adzeka, unga afɔr irherha arherhe adaka nggu umbɔ. Umbɔ adiki ihwihwɛng agɛ anyãã irhi ri Iya-Num, ubinkutsu unga akpurha akũ aboka akorhu utsara na afɔr irhirherhe adaka.
23 Ivang itsernga iki imaa, unga abvui azĩã ri iya. 24 Inum hã iki imaa, utsɛ̃nga Uarhisabatu adzur anaa, afɛ̃ɛ̃ atɔ̃ɔ̃ asei ri iya, anera asi ihwɛngmbɔ. 25 Uarhisabatu agɛ, <<Uteijee akorhuwa umum rimi. Ri inumyɛ unga aka amutuwa umum na atsũwã atsak ru umum ra asu anera!>>
Asɔm imar Uyesu
26 Anaa Uarhisabatu awu ru ufɛ̃ uwu utɔ̃ĩ, Unum adene ipfu itser-Num Ujibrairhu izĩ uteu Unazarat ra abĩ Ugarhirhi. 27 Azĩ ru unakugbĩrhĩ anasi ihwɛngnga ukutsa aka awu ukarh unerwi aka agburh Uyusuf, unang Udauda. Itsok unakugbĩrhĩ hã igburh Umaryamu. 28 Ipfu itser-Num hã izĩ igɔr unga igɛ, <<Umum ighwe ungo unamata ukugɔng, Uteijee awu nggu ungo.>>
29 Amɛn Umaryamu agũ ighong akarhãrhã ru urhɛm ighwe ha, na akaifɛrhkɔ ugɛ awu use ighwea iwe rimi. 30 Bɔr ipfu itser-Num hã igɔr unga igɛ, <<A Umaryamu, niba ugũa iwei. Unum unga amutuwa ungo. 31 Ungo uwuri ikɔ̃ anaa umar ungwɛ̃, nu utar itsoknga igburh Uyesu. 32 Unga awuri iwu ukugɔng na awuri iyisa unga Ungwɛ̃ Nggaa Uwuku Ugɔng. Unum Uteijee awuri idzowuka unga anang isei iyɛrhe utɛnga Udauda, 33 nu unga awuri iwu uyɛrhe iya Uyakubu ugbagbaa, iyɛrhanga isi ímaangge.>>
34 Umaryamu arhusu ipfu itser-Num hã agɛ, <<Ifɛrha ha ikorhi iguse ni iwe? Umum uwi inasi ihwɛng ukutsa.>>
35 Ipfu itser-Num hã igɔr igɛ, <<Ipfu Isarsatangge iwuri icipuwa ru ungo, nu ijee iyi Nggaa Uwuku Ugɔng itsira uzirhzĩnga nu ungo. Ngge itsú usarkasar ungwɛ̃ hã ungo uku imar awuri iyisa unga Ungwɛ̃ Unum. 36 Nggayɛ unapumbi Uarhisabatu awu ra anaa uwɛkutsa afɛ̃ɛ̃ utɔ̃ĩ nggu ikɔ̃nernga, umbɔ iki iyisa unga ukpirh. 37 Ubin usi ínangkpɔ Unum.>>
38 Umaryamu agɛ, <<Umum iwu ugãrhũ Uteijee. Uneke ifɛrha ha iwe ru umum ru nyaka ungo uku ugɔr.>> Mɔcɛ ipfu itser-Num hã ibɔrukungge unga.
Umaryamu azĩ iyepu Uarhisabatu
39 Ivang hã Umaryamu asok iki ifefetem azĩã ri igũ abĩ Uyahudiya. 40 Unga atsĩ ri iya Uzakariya na aghwe Uarhisabatu. 41 Uarhisabatu aka agũ ighwe Umaryamu, irheng ungwɛ̃ iso iniir ra ananga. Uarhisabatu awu nggu Ipfu Isarsatangge. 42 Unga atsu ivum agɛ, <<Ungo uwe ru idorh ru akatsɛrh, nu idorh iwe nggu ungwɛ̃wi ungo iki imar! 43 Awu use utsu umum ikpo umata rimi, uyisa Uteijeemum asok aba ru umum? 44 Ivangyɛ umum iki igũ irhak ighwengo ra atomum, irheng ungwɛ̃ ra anaamum iso idɛ̃ɛ̃ anggɔm. 45 Idorh iwe nggu unga, aka awe ru imangmang agɛ arherhu Uteijee aka arherhe nggu unga awuri itsuafɛrke.>>
Ubom Umaryamu
46 Umaryamu agɛ,
<<Ipfumum ikpoi Uteijee ha,
47 nu ipfumum igɔmanggɔm
Unum aka awu uwuku ufɔrh umum,
48 unga aka ayita umum
utsũwũ ugãrhãnga!
Utirhi icɛrɛ undana kishoo awuri iyisa umum uner idorh,
49 ubinkutsu Uner Igɔng hã aka akorhe abin akagɔng ru umum.
Itsoknga isarsatake.
50 Atorhnga atɛ̃rhã ru undana kishoo,
ra abika agũ iwei unga.
51 Unga aka akũ aboknga akorhi ifɛrhɛ iyiki igɔng.
Unga aka asituwe abi aberi itsi ri ifɛrhkɔmbɔ.
52 Unga aka acipuwe ayɛrhe
ra anang iseimbɔ,
na aberuwe abika arhɛrhi itsi afafã.
53 Unga aka atsu abi imerh ashuurmbɔ nggu abin aka aze,
na adene abi ubin nggu abok akatãrhã.
54 Unga aka ayikuwe ugãrhãnga Uisrairha,
na acorhuwe
55 Uibrahim nu anangnga ugbagbaa,
ru nyaka unga aka arherhe nggu atokamɛn.>>
56 Umaryamu asei nggu Uarhisabatu ayoka afɛ̃ɛ̃ ataar na adɔrha abvui azĩ ri iya.
Imar Uyohana Uner Ubɔtisima
57 Ivang Uarhisabatu aka imar, unga amar uwɛkutsa. 58 Andɔkanga nu abi iyambɔ agũ ugɛ Uteijee acorhuwe unga akarhãrhã, umbɔ agɔm anggɔm nggu unga.
59 Ru unum ukpu utɔrɔk umbɔ aka aba isorhuwe ungwɛ̃ɛ̃, na abee itare itsok utɛnga ru unga ugɛ Uzakariya, 60 bɔr uyisa agɛ, <<Ĩ'ĩ! Awuri iyisi itsoknga Uyohana.>>
61 Umbɔ agɔr unga agɛ, <<Umbi ashimbi nu unera ru ikarmbi aka awe ru itsok ikɛrɛ ha.>>
62 Mɔcɛ umbɔ akũ abok akorhu utsara nu utesa abee ihwɛng utesa awuri itar itsok ungwɛ̃ɛ̃ igburh ungaa. 63 Unga arhusa umbɔ adzowe ubin itsɛng, nu anera kishoo adzeidzeu unga aka atsɛng, <<Itsoka igburh Uyohana.>> 64 Kanying angwĩnga ayanga urhɛmnga ugarhe nu unga atirhunga arherhe na akpoi Unum. 65 Iwei ifɛr umbɔ, ikɛi umbɔ atsĩmbɔ irherha arherhe ha amaa inanga kishoo ra abĩ ampfũwã Uyahudiya. 66 Ubɛn unera aka igũ arherhe ha, unga akaifɛrhkɔ na arhusa agɛ, <<Ungwɛ̃wi awuri iwe agusenga?>> Ubinkutsu ubok Uteijee uwe nggu unga.
Ubom Uzakariya
67 Utɛ ungwɛ̃ hã Uzakariya awu nggu Ipfu Isarsatangge na asɔm Arherhu-Num agɛ,
68 <<Umɛn ikpoi Uteijee, Unum uwu Uisrairha!
Ubinkutsu unga aka iba ibvure anernga.
69 Unga aka aberunga utsom ififɔrh ru umɛn
ri iya ugãrhãnga Udauda,
70 ru nyaka unga aka arherhe
ra angwĩ asarkasar abika asɔm Arherhu-Numnga ishaisha.
71 Afɔrh umɛn ru ubok anggamtsakmɛn,
nu kishoo abika akpɛ̃na umɛn.
72 Adɛyiwe atorhnga ra atokamɛn
na ayitu usarkasar ibibemuwenga.
73 Uyirhkpi unga aka ayirhe utɛmɛn Uibrahim,
74 unga aka ifɔrh umɛn ru ubok anggamtsakmɛn,
na atsu umɛn isi ígũmɛn iwei itɔ̃ itsernga,
75 ri isisar nu irhirhika ra asunga ri inummɛn kishoo.
76 <<Ungo ungwɛ̃mum, awuri iyisa ungo uner uwuku usɔm Arherhu-Num
uwu Nggaa Uwuku Ugɔng.
Ubinkutsu ungo uwuri igbaashia uzĩ ugbishuwe utsĩndĩ Uteijee,
unga adɔrha aba.
77 Ungo uwuri idzowe anernga ihwihwɛng ififɔrh
ri itsũwe arhimmbɔ.
78 Ubinkutsu atorh Unum aka adzaa umɛn,
unga atsu irhirhang ishaa unum iwuri idzeka afã iba ru umɛn,
79 izĩ irhange abika awe ru uzĩ
nu abika awe ru uzirhzĩ akpe,
na adarh umɛn izãrhã nu utsĩndĩ uwuku udɔɔr.>>
80 Uyohana aseng aba awu akerketawɔ ri ipfu, na aseisa arhum utsɛku unumkpi unga aka adzek ra asu abi Uisrairha.