13
Barnabas nora Saulus rwalir niana pa rhopna
La'a riy mak kpesiay Yesus mak kden la Antiokia, de makwohorulu-ktatrulu rora mak kwatutu-kwaye'a erla hande, de Barnabas, Simeon maka rweta la Niger (nnia'eratni de, riy metmetma), Lukius mak kwatiawua Kirene, Menahem maka rlahu wut niohora la raiya Herodes, me Saulus. La'awa lerni pa makpesiay rkola tieru-rawur nehla la Orgahi-Orha'a ne ratahan lara, noma Uplerlawna Nhiw Lululli Nakot la ira: “Awualir nian oleka Barnabas nor Saulus. Hade pede mtiutmuata-mkiewra'a hare, totpa rkar lia' A knia'ru ralamni.” Rsumbaini me ratahan lara pa nhorwua noma rran limni la Barnabas nor Saulus o'tani totpa rrana rpa rkar lia Uplerlawna kniarni, na'nama rhopan pa rla rhi' kniarni de.
La'a Siprus
Barnabas nora Saulus rla'awa Seleukia, yoma Uplerlawna Nhiw Lululli nhiopanni. Rden la hande pa rhopal pa rla'awa noha Siprus. La'pa rla'awa la'a Salamis, dewade rakot nohora Uplerlawna lirni la' roma-lewu maka Yahudi re rhi' kreini-iskolli. Yohansi maka ha rwet walia Markus nre'ela kniarni re, la' talla ralamni.
La'pa rala'a la kniari la noha Siprus ewatni-lahwani, pa rla rtut lia'a leta Papos. La hande de rwatrom nana Yahudi ida, nwawa Bar Yesus. Kniarni de, nhi' ukru-rehera mak kamehi-kayona, ne nalahar pa nakotiwra e' de makwohorulu-ktatrulu id e'a. Sergius Paulus, mak khi' ulu-o'ta la gen die, nora Bar Yesus de rora nhi'inde rwatamputu. Mak khi' ulu-o'ta de, de riy mak katu. Npolga Barnabas nor Saulus yoma niwra nor wal pia natlina Uplerlawna lirni-tunnu. Mere Bar Yesus, mak kwawa la yawala Yunani de Elimas de nnia'eratni de mak khi' ukru-rehera, nhi' oruli-augewat la Barnabas nora Saulus. Ntekal rer lia, totpa mak khi' ulu-o'ta de yana npesiaya Yesus. Mere Saulus maka rpol wualia la Paulus de, Uplerlawna Nhiw Lululli Nodi plolli la pa namkek tutga mak khi' ukru-rehera mak kamehi-kayon de. 10 Na'nama Saulus nakot la: “Ee mak kodia kdiori-kdieha putra-palka hegana upni-a'nani o'a. He'-he' mak hihi'ini-yapyapni illu-wniehwani naplol la Uplerlawna gaini, de omhi' oruli-augewat la hare. Omhi'a-myapi, edonna mrie'nu la mpueyata-mpuaniawua Orgahi-Orha'a wniarorni-wnialaini mak kiwra kodia rimormiori la kalwiedni-paitiotni. 11 Pen mumkek la dodo'ondi. Orgahi-Orha'a hota Nukmu o'a. Hota omlier la melli-kalamni. Hota omuplinga tipru-warta ra'i-tranna la dodo'ondi.”
Edon nalo'on wali ne Bar Yesus yamkekni de emolmolla ponpona-mamuahu, memetma nwow nana e matni, pa nala' de dudunti-wetwetria hoho'a-hayaya, pa nahaka mak kalakra. 12 La'pa o'ta-mat de namkeka hya' maka Uplerlawna Nhi'a la Bar Yesus dewade o'ta-mat de npesiaya Yesus. Me nwer rer wiawni la wniatutu-wniaye'a re la'a Orgahi-Orha'a yala'ani.
Paulus nwatutu-nwaye'ela Antiokia me Pisidia
13 Rwatiawua Papos noma Paulus nora kniarwialli re rhopal pa rla'a leta Perga, la Pamfilia. La hande noma Yohansi maka ha rwet walia Markus naltar ira ne nawal lia Yerusalem. 14 Rden la Perga noma rodi liarni la leta Antiokia la Pisidia.*13:14 Leta Antiokia de edon olieta la Pisidia. La'pa Sabat lerni (de ler maka riy edonna rkar lia), noma rla'awa pa ramtatna la gen miaka Yahudi re rhi' kreini-iskolli. 15 La'pa rpaiki ahorga Musa pukni, me makwohorulu-ktatrulu pukni, noma roma kreini de o'tani-matni rhopan pa riy ratiana Paulus nora talanwalli re, riwra: “Ama-hyal miy re, la'pa miwa miala nnio'a-niat diom pa mhi' aruri a pesiay mamni, de ampak pa mikota.”
16 Noma Paulus naprir pia nayer limni la totpena ramolmuolga, na'nama nakot lirni: “Ina-ama krei, ama-hyali ina-nara la'pa a'na mak kden la Israel di, ne mak Israel mutnu atia'a, la'pa it hononit di mak ka'unni-kamta'ata Uplerlawna. Mtiulan pa mhieri tlinmi la lir mak a'ukota ri. 17 Uplerlawna maka makden Israel ita tkola tieru-tawur nehla. Ne Nwalir niana-nalioh nana it upni-tgarni, me Napeha-nalawna rla Mesir, la gen miaka rdella emolmolla mak kahulti-kahamra. Noma Uplerlawna plolli-mneheni pa Nodgiot ir la'a Mesir. 18 Ne Uplerlawna Nod niohor neka ira wniehwani-liakatni la'a wo'ora-kawru la' anni terampwogata ralamni.13:18 Lir di nnia'eratni la yawala Yunani de Uplerlawna Nod niohora ira wniehwani-liakatni la'a wo'ora-kawru. Nnia'eratni dom to' de Uplerlawna Ntera-ndema la'a wo'ora-kawru. 19 Noma hairi wo'itu rimormiorni de, Uplerlawna Nkuhi-nho'ora la'a noha Kana'ana, totpena hairi Israela nanie'era-nahniakar la hande, totpena Kana'an de Israel gahani. 20 Lerni pa Israela mniotni rla'awa Mesir nhi' na'nama rmai owa'an la Kana'ana, pa rhi'a noh della ir gahani, de mahnekni la'pa edon nhal de anni rahu wogata terampwolima.
La la'pa rhakar doinia noh Kana'an uhunu-ewatni, dewade Uplerlawna Nhopan pa rrana mak ktorna deulu-tatra. Noma la'awa me'eta-anin nlol wa pa la' pa Samuel lerni. Samuel de mak ktorna deulu-tatra hohoni. Makwohorulu-ktatrulu id wali hade. 21 Nhor nioma Israel mniotni rwak walia Samuel pa nrana ray ida. Noka Uplerlawna Ntutga Saul, Kisa a'nani la'a Benyamina duratni-waitni. Noka Saul nla' nan ray anni terampwogata. 22 Noma Uplerlawna Nalernia Saul la' mtatangenni, dewade Nran owa'an Daud pa nla' ray lia ira. Uplerlawna Nakot nohora Daud, Niwra:
“Aliernana oleka Daud, Isai a'nani de, la'a riy mak khi' amikri A ralmu. Hota e' ed mak klernohora A ralma-rio'ru.”13:22 1Samuel 13:14
23 Hota Daud nadurti-nawait nana riy maka Uplerlawna Nwalir oleka wa, la'a Israel hairni rerieini, de hota riy de nodia rimormiori la mormiori-dardiari, emekwalia hya' maka Uplerlawna Nano'targ oleka wa. De Yesus de ed maka Ha Nakota. 24 La la'pa Yesus edonna Nkar mia'ta E kniarni, de Yohansi nhaun olek la Israel rimormiorni, totpena rhoitio'ora-rtahnei dioinia do'oni-halli ne rharania re. 25 Ne nhi'pa la ler la kniarni hohoni, Yohansi nhi'inde nakot la riy niwra: “La'a miy wniarormi de a' di de he'a? Maka mimpiei-mniar de a'g edonna. Mhioratreria, hota riy de, amuai ulu nanpena Ha Nmai. Hota awue'er doin lakni wniowni ho'mana a'g edonna puar nana.”
26 Ina-nara ama-hyali, Abrahama duratni-waitni, me maka Yahudi atia'a, de riy honona mak ka'unni-kamta'ata Uplerlawna. Uplerlawna Na'enyat oleka kota la'a Yesus mak kamori-kalewan de mai ita. 27 Riy mak kden la Yerusalem rora ir o'tani-matni edonna rhe'du nana Yesus de ed mak kamori-kalewna. Ir edonna rna'erit nana makwohorulu-ktatrulu wniatutnu, maka rpaikia la'a Sabat lerni pede irukmu Yesusa. Mere la'a hihi'ini-yapyapni re, pede hya' maka makwohorulu-ktatrulu ha ror taru re, Israel mniotni rhi' nana-ryap niana. 28 Kennama edonna rlernan walia hadom la E'a, retlia nekpa rukum wenna. Noka rwak la Pilatus pa totpena rwenna. 29 Ne la'pa rhi'a-ryapia hare honona mak ha rhorat targa la Puk Lululli la E wawannu, noma iralerni owa'ana la' auwlakra hananni pa rla rade'a la liena ralamni. 30 Mere Uplerlawna Namori owa'ana la matmiatni ralamni. 31 Nhor owa'ana de, nalera-namela, noma Ntutga-nharia inonni la riy mak kora lek E' talla rwatiawua Galilea pa rokria Yerusalem. Hare er maka la'pa dodo'ondi, de irden wal pia rlin nohora-rmat nohora E'a la'a Israel mniotni.
32 Hade pede dodo'ondi, de amakot nohora Kot Kalwieda tiy miy, la'a hya' maka Uplerlawna Nano'targa la it upni-tgarni, 33 E Nhi' oleka hade mai ita la'a Namoria Yesus owa'an la'a matmiatni ralamni. Ina-nara ama-hyali, la Puka ralamni wal pia, de rhorat targa la'a Yesus Nmori lia matmiati-molmuolu ralamni. Yoma la'a Puk Masmur (onni woru) ralamni de, e rhorat targa Uplerlawna lirni la'a Yesus, de:
“A a'nu O'a. La'a ler di de, Atiutga la riy honona de, O' Ammu A'u.”§13:33 Masmur 2:7
34 Uplerlawna Namori owa'ana Yesus la'a matmiatni ralamni. Pa hota dodo'ondi de edonna Nler la matmiati-molmuolu ralamni. La eda de pede Uplerlawna Nhar lirni:
“Pena Agala Nnio' Lululli plollolli tiy O'a**13:34 Uplerlawna Nala nnio' lululli plollolli la Israil re upni-tgarni. Mere la' konteks di rakot nohora hya' ed maka Yesus Nlernana.. Hota Aghapartiklia mak A'ukottarg oleka la Daud.”††13:34 Yesaya 55:3
35 Emkade wal lia' Masmur onni (pasal) dom to'a Daud nakot la Uplerlawna:
“O' edonna Mhur niohora hopopanmu mak katlina-katailla O'a de inonni ngehpa la matmiati-molmuolu.”‡‡13:35 Masmur 16:10
36 La'a lirni de Daud edon nakot nohora inon wamueheni yoma lera ida nmat wia pa rtamin wutga la upni-tgarni. Yoma la'pa Daud nhi' oleka hya' maka Uplerlawna Nhopna e nhi'a, dewade nmati ne inonni mana napiat olekwa la'pa ngehpa-nta'la. 37 Miy hononmi mitlina. Daud edon nakot nohora inon wamueheni, mere nakot nohora Yesus mak Uplerlawna Namori owa'ana la matmiatni ralamni, de Yesus edonna Nler la matmiati-molmuolu ralamni pa Ngehpa.
38-39 Ina-nara ama-hyali miy re, la hade pede amakot nohora tiy miy totpa miatga, de lol Yesus wawannu de, it do'oni-halli honona ramou-rawitna. Ne riy nenenna mak kpesiay Yesusa, Uplerlawna Netlia de, hare de edon rhala. Mere la'pa itlernohora Musa deullu-tatarni to'a, de la Uplerlawna gaini de it edon taplol ma'ta. 40 Hade pede mpuahniorta me! Yanhi'pa makwohorulu-ktatrulu lirni ntuin tar tiy miy. Har lirni re riwra:
41 “Mimkek kalwiedweda he' maka nhi'inde kwatei-kwahapra A li'ru. Hota miy mhiedu, noma mmiati pa mlia' ai mormiori ralamni. Yoma hota la' ler maka mmiormior mia'ta de, de hota A'g e tiepartarlia ghi' hadomdoma mak kodia miy lia kropna-krieutu luilui-nunuhru. La'pa riy rakot nohora hota Aghi' emkade tiy miy, ta'en niana mpiesiaya.”§§13:41 Habakuk 1:5
Mitlina olek me mhioratreria samomuou.”
42 Nakot pa nhorwua noma, la'pa Paulus nora Barnabas e rlergot la gen miaka Yahudi rhi'a kreini-iskolli de, dewade riy mak kden la krei die rwak pa rrora nanpena rawali owa'an la Sabat mak kmai, totpena rhauri aplahwa wniahaur dodo'ona. 43 La'pa riy rlergot la krei die ralamni, noma riy Yahudi liawanni rora mak Yahudi atia', mak kla' oleka Yahudi kreini (agamni) rlernohor reria Paulus nora Barnabas. Makodia Uplerlawna lir kalwiedni ri, rwagahniort owa'ana mak klernohora re, totpena rapniapan rer miamain la Uplerlawna kalwiedni.
44 La'pa Sabat mak kmai owa'ana, de trema-trema riy honona mak kden la letlawan de rma ratlina Itmatromlawanni lirni-tunnu. 45 La'pa riy Yahudi ramkek nana riy liawanni rmai, dewade ir rahankeran doin (iri hati) la. Ir rwohor weyata-rtatar waniawua Paulusa, me rahmena-rapraiya hya' mak ha nakotkota re.
46 Mere Paulus nora Barnabas edonna rwadur la ltierni mak kaplola re pa rakot la re: “Uplerlawna Nhopan pa amakot nohor ulu Uplerlawna lirni-tunnu la Yahudi miy, mere mihmena mrieiniana, pede orgahami mtiut tiarga de, Uplerlawna edon Nwalir nian miy pia mliernana mormiori-dardiari plalahwa pa nodi liarni. Pa dodo'ondi amhoitio'or tiy miy, pa la' pa amakot nohora Uplerlawna lir kalwiedni la mak Yahudi atia'a re. 47 Yoma Orgahi-Orha'a Nhopna ami, Niwra:
“Atiut olek mimlia' lodna-hairi dom to'a, pa miodia la lelerni. Totpena miy er mak kodia mormiori-dardiari la noheri woru-lyanti nayanni.””***13:47 Yesaya 42:6; 49:6
48 La'pa riy maka Yahudi atia' ratlin nana lira re, de ralamni rahepuepru pa ra'uli-rawed reria Orgahi-Orha'a, onnila E lirni. Ne riy maka Uplerlawna Nwalir oleka pa rlernana mormiori-dardiari plalahwa de, honona rpesiaya.
49 Orgahi-Orha'a lirni nwewar la noh de ewatni-lahwani. 50 Mere o'ta-mata mak kden la let de, rora patke'a marna-wuhura mak kamta'ata Uplerlawna re, Yahudi mniotni rodia lir yawewal yatyat la, nhi'nande rhi'a kokokna-rariarin la Paulus nor Barnabas. Noma rhokar doinia irrora la' noh de. 51 Makodia Yesus lirni rora rlergot wa, noma rrora rkakan doinia lakni makamnu la riy mak kden hande, totpena rtutga Uplerlawna Nwayotli ira, noma rla'awa Ikonium. 52 Mere la'a Antiokia de makpesiay re ramuki-rahepru, me Uplerlawna Nhiw Lululli Nodi plolli la.

*13:14 13:14 Leta Antiokia de edon olieta la Pisidia.

13:18 13:18 Lir di nnia'eratni la yawala Yunani de Uplerlawna Nod niohora ira wniehwani-liakatni la'a wo'ora-kawru. Nnia'eratni dom to' de Uplerlawna Ntera-ndema la'a wo'ora-kawru.

13:22 13:22 1Samuel 13:14

§13:33 13:33 Masmur 2:7

**13:34 13:34 Uplerlawna Nala nnio' lululli plollolli la Israil re upni-tgarni. Mere la' konteks di rakot nohora hya' ed maka Yesus Nlernana.

††13:34 13:34 Yesaya 55:3

‡‡13:35 13:35 Masmur 16:10

§§13:41 13:41 Habakuk 1:5

***13:47 13:47 Yesaya 42:6; 49:6