Faronona 'Oka Luke 'E Gerea
Luke te wale li kwaigurai 'e sai rasua ala gerenala buka 'oka gi li. Luke iko lou na wale li galona Jesus Christ talasi Jesus 'e io 'ua 'i molagali li, ma 'i lia iko lou ta Jiu, ma saena lia fo Grik. 'I lao ma ka bi gerea buka 'e, talasi afula gi 'e io failia Paul lifurono. Ala nali talasi lou, 'e la 'i Jerusalem fala lesinala lifi la 'are gi gera fuli ai ala talasi Jesus 'e io 'ua. 'I buri bui, ka bi gerea buka 'e. 'E gerea lou na buka sulia taa lifurono gi gera taua, buka gera soia 'alia Acts.
Luke 'e gerea buka 'e fala wale ba'ela la ratala Tiofilas. 'E gerea lou buka 'e fala ioli afula 'e gera iko lou ioli Jiu gi li, 'ali gera ka saiala toomailinai. Luke 'e gerea lou buka 'e fala fatailianala Faronona 'Oka sulia Jesus 'are kwalaimoki rasua. Ma 'e oga ka fatae madakwa ala lia Jesus 'e la mae fala faamurinala ioli gi sui 'i laola molagali. Nali 'are Luke 'e geregere sulia fo lia Jesus 'e soi ba'ela ala geli gi li, ma ka marabe rasua fala kwairanaina ala ioli ta'a gi, ma ioli siofa gi.
'Are 'ilitoa 'i laola buka 'e li:
Futanala ma ba'elanala mae Jesus, ma John Fasiuabu (1:5—2:52)
'I lao ala Jesus ka bi fuli'ae ala galonala (3:1—4:13)
Jesus taua galonala 'i Galili (4:14—9:50)
Jesus 'e la ka dao 'i Jerusalem (9:51—19:27)
Wiki 'isi'isi Jesus 'e io 'i Jerusalem (19:28—21:38)
Jesus 'e mae ma ka mauri fa'alu lou (22:1-24)
1
1 Tiofilas, ioli afula gi gera geregere sulia 'are Jesus 'e fulida 'i safitamami gi sui. 2 Gera gerea 'are 'ami ronoa faasia wale gera talae lesia 'are fo gi li. Ma wale gera talae lesia fulinala 'are fo gi li, gera ka sae lou sulia Faronona 'Oka fo famami. 3 Lia 'e wale 'ilitoa Tiofilas, lau malataia 'e 'oka 'ali lau geregere sulia 'are 'e gi famu, suli lau sai 'oka ala 'are 'e gi sui, fuli lo mae ala etanala 'u'ulu 'e. 4 Ma laka geregere sulia 'are 'e gi 'ali 'o saiala lalamanala 'are 'e gera faalalau 'alida famu gi.
Talasi eniselo 'e faarono 'alia futanala John wale Fasiuabu
5 Ala talasi Herod 'e 'ilitoa fafia provins 'i Judea, te fata abu la ratala Sekaraea 'e io lou ala talasi fo, ma 'i lia na wale ala alae fata abu fala foana faasia 'i Abaeja. Wateu lia Elisabet 'e laa lou mae faasia kwalofa fata abu gera fuli mae ala Aaron gi, walefae Moses. 6 Abulo nadaroa sui 'e rada, ma ka aolo 'i maala God, suli daro rono 'oka rasua sulia taki God gi failia kwaikaena lia gi sui. 7 Wasua ma me 'are mola, iko 'ali daro too ala ta wela, sulia Elisabet 'e 'amara. Ma 'i lia failia arai lia Sekaraea wasua, daro waro lo lou.
8 Te atoa Sekaraea 'e laa 'i laola Luma Abu God, 'ali 'e li taua galona fata abu gi li, sulia talasi fo talasi alae fata abu daulu Sekaraea fala galo na 'i laola Luma Abu God li. 9 Falafala ala fata abu na li fala filinala ta fata abu fala 'agofinala 'ai si'ina 'oka, 'e 'uri 'e: Gera ka 'ui 'alia 'are malaa daisi fala filinala ite kae taua galona fata abu fala 'agofinala 'ai si'ina 'oka 'i fofola 'erefau 'i laola Luma Abu God. Ala talasi fo, gera ka filia Sekaraea, ma 'i lia ka ruu 'i laola Luma Abu, 10 ma ioli afula gera io 'i maluma gi, gera ka foa ala talasi fo kae 'agofia 'ai si'ina 'oka fo li ai. 11 Ma te eniselo God ka fatae fala, 'e ura 'i gula aolo ala 'erefau fo. 12 Talasi Sekaraea 'e lesia eniselo fo li, ka maola ma ka mau rasua. 13 Sui, eniselo fo ka sae 'uri 'e fala, “Sekaraea, 'o alua mau na! God 'e ronoa linela foanamu, ma wateu 'o Elisabet kae faafutaa te wela wale. Ma koe fafurataa 'alia John. 14 Koe babalafe rasua, ma ioli afula gi lou, gera kae babalafe ala talasi kae futa mae ai! 15 Sulia 'i lia wale 'ilitoa 'i maala God. Ikoso 'ali 'e goufia ta waen 'o ma ta 'are goufinai nanata 'e sai ala taunala ka lulumui. Ma talasi kae futa mae, Aloe 'are Abu kae io lo failia. 16 'I lia kae olifailia mae ioli afula 'i Israel gi fala 'i soela God gera. 17 Ma 'i lia kae eta mae 'i lao ala Aofia, ma kae nanata malaa Profet Elaeja. Ioli gera alafaitalili 'i matanada gi, 'i lia kae logosida lou, 'ali mama gi, failia wela gera gi, gera kae kwaima ada. Ma kae olisia malatala ioli aburono gi, 'ali gera malata rada. Ma kae rerei 'alia ioli gi maasia Aofia, 'ali gera kae maasia daonala.”
18 Sui, Sekaraea ka sae 'uri 'e fala eniselo fo, “Lakae sai 'utaa ala lalamanala 'are la? Sulia 'i lau failia wateu lau, mera waro sui lo.”
19 Ma eniselo fo ka olisi 'uri 'e ala: “'I lau Gebriel 'e, lau io failia God sulia atoa gi sui. Ma God lo 'e kwate lau mae, 'ali lau alaa fae'o, ma laka faarono 'o 'alia faronona 'oka 'e. 20 Ma ala iko 'ali 'o fakwalaimokia mola faronona 'e lau, koe lesia kwalaimokinai ala talasi God 'e 'olea fala me 'are 'e 'ali 'e fuli ai. Ma 'i osiala iko 'ali 'o fakwalaimokia saenagu, fokamu kae 'ato, ma ikoso sae tafa lala ka dao ala talasi 'are 'e lau etae sae sulia 'i lao famu kae kwalaimoki.”
21 Ala talasi fo ioli gera io maasia Sekaraea gi, gera ka 'afero rasua, sulia 'e io tekwa mae 'i laola Luma Abu. 22 Ma talasi Sekaraea 'e la mae 'i maluma 'i so'ela ioli fo gi li, fokala ka 'ato lo, ma iko 'ali alaa lo failia ioli fo gi. 'Urifo mola ioli gi sui, gera ka malata lo 'uri 'e: “Kwalaimoki rasua, mala 'e lesia ta fataena 'i laola Luma Abu.” Suli fokala 'e 'ato lo, ma ka alaa mola 'alia limala fala ioli gi.
23 Ma talasi 'e faasuia lo galonala 'i laola Luma Abu God li, Sekaraea ka oli lo fala luma lia. 24 Ma iko 'ali tekwa mola 'i burila, wateu lia Elisabet ka dodolanaa lo, ma fala lima madama gi iko 'ali 'e liliu lo 'i maluma faasia luma daroa, 25 ma ka sae 'uri 'e, “Talasi 'e, God 'e rana lau lo, ma ka lafu lau lo faasia lio ta'ana ba gera tau agu lia ba lau ioio mae 'i laola 'i maala ioli afula gi li, 'alia 'amarana.”
Talasi eniselo 'e faarono 'alia futanala Jesus
26 Talasi Elisabet 'e dodolanaa ka dao lo ala olo madama gi li, God ka keria mae eniselo Gebriel fala te falua 'i laola provins 'i Galili gera soia 'alia 'i Nasareti. 27 'E sakea mae te faronona fala te ulao 'au abua gera alu fafia fala wale la ratala Josef 'ali tolea. Josef 'e futa mae oliolitala kwalofa David walelitalona. Ratala ulao 'au abua fo Mary. 28 Eniselo 'e la mae, ka sae 'uri 'e fala, “Atoa 'oka ko famu! 'Oilakina God famu 'e ba'ela!”
29 Talasi Mary 'e ronoa saenala eniselo fo li, ka malata boesia, ma ka tau 'ali 'e saiala malutala me alaana fo eniselo 'e ilia fala. 30 Sui eniselo ka sae lou 'uri 'e fala, “Mary, 'o alua mau na, sulia God 'e aamasi'o. 31 Dunala God 'e fili 'o, koe dodolanaa, ma koe faafutaa te wela wale, ma koe fafurata 'alia Jesus. 32 Ma 'i lia kae 'ilitoa rasua, ma gera kae soia 'alia Wela God. God 'e kwatea kae 'ilitoa, malaa koko 'ualo lia David. 33 Ma kae 'ilitoa firi fafia Jiu gi, fuui wale ala Jakob, ma Tatalona lia ikoso 'ali sui!”
34 Ma Mary ka sae 'uri 'e fala eniselo fo, “'Au abua 'i lau. 'Uri'e ma alaana 'e 'o ilida fagu gi kae fuli 'utaa?”
35 Ma eniselo fo ka olisi 'uri 'e ala, “Aloe 'are Abu kae sifo mae fafi 'o, ma nanatana God kae io fae'o. 'Are la fo Wela Abu 'e, gera kae soia 'alia Wela God. 36 'O saiala ioli futa 'o Elisabet. Ioli gi sui gera iilia 'e 'ato lo 'ali ka too ala ta wela. Wasua 'e waro 'ala, talasi'e 'e dodolanaa lo sulia olo madama gi. 37 Sulia iko ta 'are 'ali 'ato mola fala God.”
38 Ma Mary ka sae 'uri 'e, “Lau oga 'are 'e 'o ilida fagu gi ka fuli kwalaimoki lo aagu, sulia 'i lau geli li galona God.” Talasi Mary 'e sae mola 'urifo, eniselo fo ka laa lo faasia.
Mary 'e laa 'i so'ela Elisabet
39 Ala talasi fo mola, Mary ka rerei, ma ka la nainali lo fala ke maefalua 'i tolo ala gula provins 'i Judea. 40 Talasi 'e li dao, ka ruu 'i laola luma Sekaraea, ka sae 'oka fala Elisabet. 41 Ma talasi Elisabet 'e ronoa saenala Mary, te wela fo 'e dodolanaa 'alia ka maola ma ka saola 'i laola ogala. Ma Aloe 'are Abu ka sura ala Elisabet, 42 ma ka sae ba'ela 'uri 'e, “'Oilakina famu liufia geli gi sui, failia 'oilakina fala wela 'e 'o dodolanaa 'alia. 43 Iko 'ali lau totolia 'alia 'are ba'ela 'e ka fuli fagu, sulia teite Aofia lau li 'e la mae fala leesinagu! 44 Sulia talasi lau ronoa mola saenamu, wela 'e lau dodolanaa 'alia ka lofo lo 'i laola ogaagu, sulia 'e babalafe rasua. 45 'Oilakina famu sulia 'o fakwalaimokia saenala God famu kae fuli.”
Mary 'e batafea God
46 Ma Mary ka sae 'uri 'e,
“Manogu 'e batafea God, 47 failia alo agu 'e babalafe sulia God 'e faamauri lau.
48 Lakae nuu batafea 'agua, sulia 'e malata toonagu, lau me geli mamaea mola 'agua, ma laka io li galona mola 'ala.
'E fuli 'i tara'ela ka lao 'alaa, ioli gi sui gera kae ilia lau io 'alia 'oilakina ba'ela, 49 sulia 'are ba'ela gi God 'e tauda fagu 'alia nanatanala.
Ma ratala God 'e abu.
50 'E fuli 'i tara'ela ka la 'alaa sulia uului ioli gi sui, 'e fatailia kwaiaamasina lia fala ioli gera lio 'ato ala gi sui.
51 'E tadaa limala fo 'e nanata rasua, ma ka tagalailia ioli gera faaba'ela gera 'i talada gi.
52 'E fasifoa walelitalona nanata gi faasia tatalona gera gi, ma ka fa'ilitoa ioli gera mamaea gi.
53 Ioli gera fiolo gi, 'e ranoli gera 'alia 'are 'oka gi, ma ka taua ioli too'are gi gera ka dalaa.
54-55 'E malata tonala alafuuna*Genesis 17:7 God 'e alafuu fala Abraham. 'e taua fala koko 'ualo gia gi li, ma ka kwairanai aga ioli li galona lia gi 'i Israel.
Iko 'ali 'e bulono 'alia fatailianala kwaiaamasina lia 'e etae alafuu 'alia fala Abraham, ma faga lou kwalofa ioio firi lia!”
56 Mary 'e io failia Elisabet sulia olu madama gi, sui ka bi oli fala falua lia.
Futanala John wale Fasiuabu
57 Talasi 'e dao lo fala Elisabet 'ali 'e faafuta, ka faafutaa te wela wale. 58 Ioli kwaima lia gi, failia iolifuta lia gi, gera ronoa 'are 'oka fo God 'e taua fala, ma gera ka babalafe rasua fafia.
59 Fiu atoa gi sui 'i burila futanala wela fo, gera ka ronosulia falafala Jiu gi fala 'olenala wale na li.†'Olenala wale: fadanai ala English gera soia 'alia 'circumcise'. Ma gera ka oga 'ali gera fafurata lia 'alia mama lia Sekaraea. 60 Ma teite lia ka olisi 'uri 'e ada, “Ikoso moulu soia 'alia ratae 'are la! 'A ratala 'ala John.”
61 Ma ioli fo gi gera ka olisi 'uri 'e ala, “Iko ta ioli ala kwalofa 'amoroa gi 'ali gera too ala ratae 'are la.”
62 Sui gera ka alaa 'alia limada, gera ka taua totofo gi fala mama lia Sekaraea, ma gera ka soilidia fala ratae 'are taa 'e oga gera kae fafurata 'alia wela fo.
63 Ma Sekaraea ka uusu, ma ka suga 'afia ta 'aba 'are fala geregerena, ma ka geregere 'uri 'e ai, “'A ratala wela 'e John.” Ma ioli gi sui gera ka 'afero rasua. 64 Ma talasi fo lou, nidula Sekaraea ka sae tafa lo, ma ka batafea lo God. 65 Ma ioli gera logo mae 'i lififo li, gera ka 'afero rasua, ma faronona sulia 'are fo gi li ka talofia lo ioli gera io 'i tolo gi, 'i laola 'afutala provins 'i Judea. 66 Ma ioli gera ronoa 'are fo gi li, gera malata galida, ma gera ka sae 'uri 'e, “Wela 'e kae ba'ela mae 'alia ta wale 'utaa 'i danii 'e?” Gera sae 'urifo, sulia gera saiala nanatana God 'e io failia wela fo.
Sekaraea 'e batafea God
67 Ma Aloe 'are Abu ka suraa ala Sekaraea mama John, ma Sekaraea ka faatalo 'uri 'e 'alia faronona God,
68 “Batafe na fala God 'e Jiu gi li. 'E la mae fala rananaga ioli lia gi, ma fala famaurinaga. 69 'I lia kae kwatea mae faga te wale li faamauri 'e too ala nanatana ba'ela, kae laa mae faasia kwalofa David walelitalona, wale li galona Aofia li. 70 'E alafuu faga 'alia 'are 'e gi, ala saenala profet abu gi 'i lao, 71 'ali 'e faamauri gia faasia malimae gia gi ma faasia nanatanala ioli gera malimae aaga gi. 72 'E alafuu kae fatailia kwaiaamasinala fala koko 'ualo gia gi, 73 ka feke fala koko 'ualo gia Abraham 'ali ma kae lafu gia faasia malimae gia gi, 74 'ali gia galo fala ma ikoso gia mau, 75 ma gia ka io rada 'i maala sulia atoa gi sui.”
76 Ma Sekaraea ka sae 'uri 'e fala wela lia John,
“'I'o Wela 'e lau, gera kae soi 'o 'alia profet God 'e 'ilitoa fafia 'are gi li sui.
Ma koe eta 'i lao ala Aofia, 'ali ko faabasua ioli gi gera ka rerei 'alia maurinada maasi 'i lia.
77 Ma koe faronoa ioli lia gi, gera kae too ala mauri na talasi God kae kwailufa 'alia ta'ana gera gi li.
78 Sulia God gia, 'e kwaiaamasi rasua aaga.
Malaa da'afi 'e tala mae failia madakwana li, 79 wale li faamauri gia kae dao mae faasia God failia madakwana fala ioli gera io 'i laola mae rodo ala maena li.
Ma 'i lia kae kwairanai aga 'ali 'e talai gia fala too na ala aroarona li failia God.”
80 Ma wela fo John rabela ka ba'ela, failia alo ala ka nanata. Talasi 'e ba'ela lo, ka io 'i laola abae lifi kwasi, la la ka dao ala atoa 'e fatae fala ioli 'i Israel gi li.