12
बे़थानि पाङ्‌भेॽओ ये़सुःन् फुङ्‌नाम्‌मे़हुःत्तुॽ
मत्ति २६.६-१३, मर्कुस १४.३-९
ये़सुःन् यहुदि चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम् ताःमानुःल्‍ले़ तुक्‍सि ये़न् तगि लाजरसरे़ कुबाङ्‌भेॽ बे़थानि त्‍ये़रो॥ बा खे़न् लाजरसे़न् सिःमे़न्‍लाम् ये़सुरे़ कुहिङ्‌वे़त् चोगुआङ् वये़रो॥ खे़ङ्‌हाॽरे़ खे़न् युःन्‍छिक् ये़सुःन् कुमिङ्‌सो इङ्‌धाःङ्‌ले़ लागि चा मे़मे़त्तुरो॥ मार्थारे़ खे़ङ्‌हाॽ चा मे़त्तुसिल्‍ले़ चा के़जाबाहाॽओ खुने़ॽनु सोरिक् लाजरसे़न्‍नाङ् चामा ते़न्‍नो युङे़॥ खे़न् ये़म्‍मो मरियम्‍मिल्‍ले़ इमे़ल्‍लुङ्‌बा पाङ्‌बोःक् फुङ्‌नाम्‍मिल्‍ले़न्‌चुक्‍सा पर्‍यामाधिक् तारुआङ् ये़सुरे़ कुलाङ्‌ङो हुःत्तु, हे़क्‍क्‍याङ् ये़सुरे़ कुलाङ्‌ङिन् कुधे़गेःक्‍इःल्‍ले़ तुगुरो॥ खे़न् कुनाम् के़नुॽबा फुङ्‌नाम्‍मिल्‍ले़ हिम्‍मिन् याक्‍तुरो॥ कर कुहुॽसाम्‍बाहाॽओ ताःन्‍दि ये़सुःन् इङ्‌गे़ले़क्‍पा यहुदा इस्‍करियोतिःल्‍ले़ अत्तुर पाःत्तु, “थिक्‍पारे़ तङ्‌बेधिक् थारिक्‍पा नाम्‌याक् याॽरुबा कन् इमे़ल्‍लुङ्‌बा फुङ्‌नाम्‍मिङ्‌ग सङ्‌माआङ् खे़न् याङ्‌ङिन् याङ्‌गे़साॽबाहाॽ पिमासिल्‍ले़ नुःबा मे़बोःक्‍खे़म्‍बाबि?” खे़ल्‍ले़ से़क्‍खाए याङ्‌गे़साॽबाहाॽ लुङ्‌माॽ तुक्‍तुसिआङ् हे़क्‍के पाःत्तुबा मे़ःन्‍लो, कर खे़ङ्‌ग के़घुःम्‍बा वये़, हे़क्‍क्‍याङ् याङ् याङ्‌मा सुःक्‌वा के़युङ्‌बा वये़आङ् ए़त्‍ले़ङ् खे़प्‍मोलाम् याङ्‌ङिन् खुःत्तुर वये़रो॥
ये़सुरे़ मे़त्तुसि, “कन् मे़न्‍छुमाॽइन् तुक्‍खे मे़जाःत्ते़म्‍मिन्‍ने़ॽओ! खे़ल्‍ले़ग इङ्‌गाॽ आलुप्‍मा ये़न्‌रे़ लागि कन् फुङ्‌नाम्‍मिन् हुःत्तु पिराङ्‌बारो॥*चे लुप्‍पो तेॽमा यारिप् चोःक्‍से़ के़सिःबा थक्‍को फुङ्‌नाम्‍मिन् नु मारुक् हुःप्‍मा यहुदि साक्‍थिम् वये़॥ कर कन् ये़म्‍मो मरियम्‍मिल्‍ले़ ये़सुःन् लुङ्‌माॽ तुक्‍तुबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ हे़क्‍क्‍याङ् इङ्‌धाःङ्‌गे़न् नोगे़न् पिसे़ फुङ्‌नाम्‍मिन् हुःत्तुरो॥ याङ्‌गे़साॽबाहाॽग सदादिङ् खिनिॽनु मे़वाॽ, कर इङ्‌गाॽग सदादिङ् खिनिॽनु मे़वाॽआन्‍लो॥”
लाजरसे़न् से़प्‍मा चे़म्‍भन्
खे़न् ये़म्‍मो यरिक् यहुदिहाॽरे़ ये़सुःन् बे़थानिओ वाॽ के़लॽबा मे़घे़प्‍सुआङ् खे़प्‍मो खुने़ॽ कुओमे़त्‍छे़रक् मे़ःन्, कर सिःमे़न्‍लाम् कुहिङ्‌वे़त् चोगुबा लाजरसे़न्‍नाङ् ओमे़त्‍छे़ खे़प्‍मो मे़द्‌ये़॥ 10 खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ तुम्निङ्‌वाॽफुसाम्‍बाहाॽरे़ लाजरसे़न्‍नाङ् से़प्‍मा निङ्‌वाॽ मे़जोगु, 11 थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ लाजरसे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ यहुदि लाम्‍लोःबाहाॽलाम् यरिक् मनाहाॽ मे़से़न्‍दे़ मे़बेआङ् ये़सुःन् नसाःन् मे़जोगुआङ् मे़वये़रो॥
यरुसले़म्‍मो ये़सुःन् लाङ्‌दाःक्‍मा मे़बिरुॽ
मत्ति २१.१-११, मर्कुस ११.१-११, लुका १९.२८-४०
12 कुदाःन्‍दिक् तङ्‌नाम्‍मो के़जुम्‍बा यरिक् मनाहाॽरे़ ये़सुःन् यरुसले़म्‍मो थाङ्‌ल पत् के़लॽबा पाःन्‍निन् मे़घे़प्‍सुरो॥ 13 हे़क्‍केःल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽ खे़बक्‍सिङ् पोराःक्‍हाॽ*खे़बक् सिङ् पोराःक्‍हाॽ हिङ्‌मार चोःक्‌युम्‍भो नु थङ्‌नाःम्‍मारे़न् ससाङ्‌स्रोःत् चोःक्‍मा यहुदि थिम् वये़रो॥ मे़याङ्‌सिङ्‌ङाङ् खुने़ॽ कुदुम्‍से़ लाम्‍देःङ् थारिक् मे़बेरो॥ अक्‍खेलॽरिक् खे़ङ्‌हाॽ मे़अःक्‍ते़,
“निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ कुनारा पोःररो!*ग्रिक पाःन्‍दाङ्‌ङो “होसन्‍ना” पोःङ्‌लो॥ खे़न् फाॽइन् “ताङ्‌आसे़प्‍ते़ॽओ” पोःङ्‌लो॥ यहवे दाङ्‌बाल्‍ले़ कुमिङ्‌ङो के़दाःबान् मुॽइसाबा पोःङ्‌लरो॥ इस्राइलस्‍मा हाङ्‌ङिन् मुॽइसाबारो!”*निङ्‌वाॽफुसाम्‍लो सुम् ११८.२५-२६ 14 आल्‍ल साम्‌योसाप्‍लाओ अक्‍खेलॽरिक् साप्‍ते़आङ् पप्‍पा कुइसिःक् ये़सुरे़ अदङ्‌साधिक् खोःसुआङ् युक्‍तु, 15 “सियोनरे़ कुस्‍साःए,*खे़न् फाॽइन् “यरुसले़म्‍मो के़युङ्‌बा मनासे” पोःङ्॥ मे़गिसे़न्‍ने़ॽओ! ओमे़त्ते़ॽ, खे़ने़ॽ के़हाङ्‌ङिङ्‌ग अदङ्‌साःन् युक्‍तुआङ् खे़ने़ॽओ फे़न्‍ल पत्‍लो॥”*जकरिया ९.९
16 तगिग कुहुॽसाम्‍बाहाॽरे़ कन् माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन्‍निन् के़रे़बा थेआङ् कुसिङ् मे़न्‍निःत्तुन्‍लो॥ कर याङ्‌सि ये़सुःन् साङ्‌ग्राम्‍पेदाङ्‌ङो नुःक्‍खे़ पेआङ्‌लक् साम्‌योसाप्‍लाओ खुने़ॽ कुयाःम्‍बेओ साप्‍ते़बा नु खुने़ॽ कुदुम्‍से़ लाम्‍देःङ् थारिक् मे़बेबा पाःन्‍निल्‍ले़ कुबेःन् कुसिङ् मे़निःत्तुरो॥
17 आल्‍ल ये़सुरे़ लाजरसे़न् इप्‍पुङ्‌लाम् लाःक्‍कात् उःत्तुआङ् के़सिःबालाम् कुहिङ्‌वे़त् चोगुबा के़निःबा मनाहाॽरे़ खे़न् काक् पाःन्‍निन् चक्‍मे़ल्‍लॽए इङ्‌मे़भोःसुरो॥ 18 खुने़ॽ अक्‍तङ्‌बा निङ्‌वाॽ के़माबा याःम्‍बक् चोगुआङ् वाॽरो लॽरिक् मे़घे़प्‍सुबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ यरिक् मनाहाॽ खुने़ॽ कुदुम्‍से़ मे़बेआङ् मे़वये़रो॥ 19 हे़क्‍केःल्‍ले़ फरिसिहाॽ अक्‍खे मे़मे़त्‍छिङ्, “आल्‍ल आनिॽग थे़माआङ् चोःक्‍मा आन्‍छुक्‍तुम्‍मिन्‍लो॥ काक् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोबाहाॽरे़ए खुने़ॽ मे़दिम्‍दुआङ् मे़वाॽरो!”
ये़सुरे़ आबाङे कुसिःमे़ल्‍ले़ कुयाःम्‍बेओ पाःत्तुॽ
20 आल्‍ल यहुदि चोःक्‌युम्‍भो तङ्‌नाम्‍मो सेवा चोःक्‍से़ के़दाःबाहाॽओ कुभा ग्रिक सुवाङ्‌हाॽआङ् यरुसले़म्‍मो मे़धाङे़आङ् मे़वये़॥ 21 खे़ङ्‌हाॽ गालिलबा बे़थसेदा पाङ्‌जुम्‍बा फिलिपरो मे़बेआङ् पेलि मे़भाक्‍तु, “आदाङ्‌बे, आनिगे़ग ये़सुःन् तुम्‍मा निङ्‌वाॽ चोगुम्‍बे़आङ् वयिगे़रो॥” 22 हे़क्‍क्‍याङ् फिलिप्‍पे़न् पेआङ् आन्‍द्रियासे़न् मे़त्तु, हे़क्‍क्‍याङ् फिलिप्‍पे़न् नु अन्‍द्रियासे़न् पेसिआङ् ये़सुःन् चे़क्‍ते़त्‍छु॥
23 ये़सुरे़ पाःत्तु, “मे़न्‍छाम्‍साःल्‍ले़ कुमिमिदिङ् पोःङ्‌मा ये़म् त्‍ये़आङ् वाॽरो॥ 24 इङ्‌गाॽ से़क्‍खाए मे़त्‍निङ्, याॽरिःम्‍बान् खाम्‍मो मक्‍थाआङ् मे़न्‍छिःए थारिक् खे़ङ्‌ग थिक्‍लक् ने़रो॥ कर खे़न् सिःने़ फाॽग्र खे़न्‍लाम् यरिक् पोगुगे़न् कुजाॽ थोःक्‍लो॥ 25 आत्तिल्‍ले़ ने़त्तिगे़न् कुहिङ्‌मन्‍निन् लुङ्‌माॽ तुक्‍तुॽ, खे़ल्‍ले़ मासुॽरो, कर आत्तिल्‍ले़ कन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो ने़त्तिगे़न् कुहिङ्‌मन्‍निन् थेआङ् मे़इःत्तुन्, खे़ल्‍ले़ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍निन् से़ःप्‍तु युक्‍खुॽरो॥ 26 आत्तिल्‍ले़ इङ्‌गाॽ सेवा चोःक्‍का खे़ल्‍ले़ इङ्‌गाॽ तिम्‍माए पोःङ्, हे़क्‍केःल्‍ले़ इङ्‌गाॽ आत्तो वाॽआ, इङ्‌गाॽ आसेवारोबान्‍नाङ् खे़प्‍मोए वाॽरो॥ आत्तिल्‍ले़ सेवा चोःक्‍का खे़ङ्‌ग पानुदिङ् आम्‍बारे़ मिङ्‌सो इङ्‌धाःङ् पिरुरो॥”
27 “इङ्‌गाॽ आनिङ्‌वाॽइन्‌साॽरिक् तुक्‍खे च्‍ये़आङ् वाॽ, हे़क्‍केःल्‍ले़ इङ्‌गाॽ थे पाःत्तुङ्‌बाबे? पानुदिङ् आम्‍बौ, कन् इनोगे़न् तुक्‍खेलाम् ताङ्‌से़ःप्‍ताङ्‌ङे़ॽ फाॽआङ् पेलि फाक्‍ने़ॽबि लॽआ, करसाङ् पेलि मे़भाक्‍ने़न्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ इङ्‌गाॽग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो तुक्‍खे चासे़ए त्‍याङ्‌बारो॥ 28 खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ पानुदिङ् आम्‍बौ, खे़ने़ॽ आबाङे मिमिदिङ् मे़त्‍छिङ्‌ङे़ॽओ॥”
हे़क्‍क्‍याङ् साङ्‌ग्राम्‍पेदाङ्‌ङोलाम् इक्‍लाधिक् त्‍ये़, “इङ्‌गाॽ तगिसा आमिमिदिङ्‌ङिन् ओसेःन्‍दाङ् चोगुङ्‌ङाङ् वाॽआरो हे़क्‍क्‍याङ् याम्‍मोआङ् ओसेःन्‍दाङ् चोगुङ्‌लो॥” 29 खे़प्‍मो के़वाॽबा मनाहाॽरे़ खे़न् इक्‍लाःन् मे़घे़प्‍सुआङ् अक्‍खे मे़मे़त्‍छिङ्, कङ्‌ग ताङ्‌साक्‍पे़न्‌उःक्‍ते़बारो, कर वेॽहाॽरे़ मे़बाःत्तु, “माङ्‌लाइङ्‌बे़न् ये़सुःन्‍नु पारे़बारो॥”
30 ये़सुरे़ खे़न् मनाहाॽ मे़त्तुसि, “कन् इक्‍लाःङ्‌ग इङ्‌गाॽ आलागि मे़ःन्, कर खिनिॽ लागि त्‍ये़बारो॥ 31 आल्‍ल कन् इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍माल्‍ले़ कुघासे़न् पोःङ्‌मा ये़म् त्‍ये़आङ् वाॽरो, आल्‍ल इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो हाङ्‌युक् के़जोःक्‍पाङ्‌ग*“इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो हाङ्‌युक् के़जोःक्‍पा” फाॽइन् माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ वेॽस्‍मा कुमिङ्‌लो (लुका ४.६, १ युहुन्‍ना ५.१९, युहुन्‍ना १४.३०, १६.११)॥ लाःक्‍कात् लाप्‍फुरो॥ 32 कर इङ्‌गाॽग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मोलाम् थाःङ् पङ्‌सिङ्‌ङाल्‍ले़ काक् मे़न्‍छाम्‍गे़न् याप्‍मिहाॽ इङ्‌गाॽ ले़प्‍माङ् उःक्‍खुङ्‌सिङ्‌लो॥” 33 खुने़ॽ आक्‍तङ्‌बा सिःमे़न्‍नो पेःक्‍ल पत् के़लॽबान् ओसेःन्‍धाक्‍से़ ये़सुरे़ पाःत्तुबारो॥
34 खे़न् मनाहाॽरे़ ये़सुःन् मे़मे़त्तु, “आनिगे़ग साम्‌योथिम् साप्‍लाओ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌ङिल्‍ले़ सेःन्‍दुबा ख्रिस्‍ते़न्‌सदादिङ् वाॽ लॽरिक् खे़म्‍मनारो, कर खे़ने़ॽग आक्‍खेआङ् मे़न्‍छाम्‍साःन् थाःङ् पङ्‌सिङ् लॽरिक् के़बाःत्तुबाबे? कन् मे़न्‍छाम्‍साःङ्‌ग हाःप्‍पे?” 35 ये़सुरे़ खे़ङ्‌हाॽ नोगप् पिरुसि, “सप्‍फारे़ लागिरक् ओःत्तिःन् खिनिॽनु वाॽरो॥ खादाम्‍मान् तार पत्, हे़क्‍केःल्‍ले़ ओःत्तिःन् खिनिॽनु वाॽरए लाङ्‌घेगे़म्‍मे़ॽओ॥ खादाम्‍मो लाङ्‌गे़घेःक्‍पा मनाःल्‍ले़ आत्तो पेःक्‍ल पत् के़लॽबान् थेआङ् निङ्‌वाॽ मे़घोःसुन्‍लो॥ 36 ओःत्तिःन् खिनिॽनु वाॽरए खे़न् नसाःन् चोगे़म्‍मे़ॽ, हे़क्‍केःल्‍ले़ खिनिॽ ओःत्तिःल्‍ले़ कुस्‍साः के़बोःक्‍खिॽरो॥” खुने़ॽ कन् पाःन्‍निन् पाःत्तु सुरुआङ् खे़प्‍मोलाम् थासिङ् हे़क्‍क्‍याङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ मे़न्‍निए इःम्‍सिङ्‌लो॥
यहुदिहाॽरे़ आल्‍लसाङ् ये़सुःन् नसाःन् मे़न्‍जोगुन्
37 ये़सुरे़ यरिक् मनाहाॽरे़ खुनिॽ तगि कम्‍म्‍याक् यरिक् निङ्‌वाॽ के़माबा मिक्‍सेःन्‍हाॽ चोगुसाङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ खुने़ॽ नसाःन् मे़न्‍जोगुन्‍लो॥ 38 कङ्‌ग माङ्‌निङ्‌वाॽपाःन् के़बाःप्‍पा यसैयाःल्‍ले़ अक्‍खे पाःत्तुबान् के़रे़बारो–
“यहवे दाङ्‌बे, हाःत्‍ले़ आनिगे़ इङ्‌घङ्‌ङिन् नसाःन् चोगुबे?
हे़क्‍क्‍याङ् यहवे दाङ्‌बाल्‍ले़ कुमुक्‍साम्‍मिन् आत्तिन् ओसेःन्‍दाङ् चोगुबे?”*यसैया ५३.१ 39 खे़ङ्‌हाॽरे़ थेआङ् नसाःन् चोःक्‍मा मे़न्‍छुक्‍तुन् फाॽआङ् यसैयाःल्‍ले़ अक्‍खेआङ् पाःत्तुआङ् वाॽरो–
40 “यहवे दाङ्‌बाल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽ मिक्‍फःम्‍बा चोगुसि
हे़क्‍क्‍याङ् खुनिॽ निङ्‌वाॽइन्‌के़धुङ्‌बा चोगु पिरुसि,
खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ खे़ङ्‌हाॽरे़ खानिःमा मे़न्‍छुक्‍तुन्,
कुसिङ्‌निःप्‍मा मे़न्‍छुक्‍तुन्॥
मे़ःन्‍ने़ फाॽग्र खे़ङ्‌हाॽ यहवे दाङ्‌बाल्‍लो मे़नुःक्‍खे़आङ् खुने़ॽ वेःन्‍दुसिबामे़न्॥”*यसैया ६.१०
41 यसैयाःल्‍ले़ तगिसा ये़सुरे़ कुमिमिदिङ्‌ङिन् निःसुआङ् खुने़ॽ कुयाःम्‍बेओ अक्‍खेलॽरिक् पाःत्तुबारो॥
42 हे़क्‍केसाङ् खे़न् ये़म्‍मो यरिक् यहुदि लाम्‍लोःबाहाॽरे़ ये़सुःन् नसाःन् मे़जोगु॥ करसाङ् खे़ङ्‌हाॽरे़ मना तगि कन् पाःन्‍निन् पाःप्‍मा मे़न्‍दे़न्‍दे़न्‍लो, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ फरिसिहाॽरे़ यहुदि चुम्‍लुङ्‌हिम्‍लाम् लाःक्‍कात् आम्‍लःत् आम्‍दे फाॽआङ् खे़ङ्‌हाॽ मे़गिसे़रो॥ 43 थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ खे़न् यहुदि लाम्‍लोःबाहाॽरे़ निङ्‌वाॽफुमाङ्‌लाम् चम्‍सिङ्‌मान्‍नुःल्‍ले़ मे़न्‍छाम् याप्‍मिलाम् चम्‍सिङ्‌मान्‍ने खुनिॽ सिराॽ थाङे़रो॥ 44 हे़क्‍क्‍याङ् ये़सुरे़ यम्‍बा इक्‍लाओ पाःत्तु, “आत्तिल्‍ले़ इङ्‌गाॽ नसाःन् चोःक्‍का खे़ल्‍ले़ इङ्‌गाॽरक् मे़ःन्, कर याप्‍मि के़बाङ्‌बान्‍नाङ् नसाःन् चोगुॽरो॥ 45 हे़क्‍क्‍याङ् इङ्‌गाॽ के़निःबाल्‍ले़ इङ्‌गाॽ याप्‍मि के़बाङ्‌बान् निःसुॽरो॥ 46 इङ्‌गाॽग इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो ओःत्ति हे़क्‍के त्‍याङ्‌ङाङ् वाॽआरो, हे़क्‍केःल्‍ले़ इङ्‌गाॽ नसाःन् के़जोःक्‍पाहाॽ आत्तिन्‍नाङ् खादाम्‍मो वाॽमा मे़बोःङ्‌ने़ल्‍लो॥
47 आत्तिन् मनाःल्‍ले़ इङ्‌गाॽ पाःत्तुङ्‌बा आबाःन्‍जाक्‍हाॽ खे़प्‍सुॽ कर मे़इःत्तुन् मे़नाःत्तुन्, खे़न् खासे़न् मे़जोगुङ्‌ङिन्, थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ इङ्‌गाॽ मे़न्‍छाम् याप्‍मिहाॽ खासे़न् चोःक्‍से़ मे़ःन्, कर ताङ्‌से़ःप्‍से़ त्‍याङ्‌बारो॥ 48 इङ्‌गाॽ के़नाॽबाहाॽ नु आबाःन् मे़ङ्‌घे़म्‍मनाबाहाॽरे़ खुनिॽ खासे़न्लोःम्‍बाङ्‌ग वेॽ वाॽरो॥ इङ्‌गाॽ पाःत्तुङ्‌बा पाःन्‍हाॽरे़ए कुनुप्‍मा ये़न्‍नो खे़ङ्‌हाॽ खासे़न् लोःन्‍दुसिरो॥ 49 थेआङ्‌भे़ल्‍ले़ इङ्‌गाॽग आबाङे थेआङ् मे़म्‍बाःप्‍पे़न्‍लो, कर याप्‍मि के़बाङ्‌बा पानुदिङ् पाःल्‍ले़ पाःप्‍मा पाङ्‌घाङ्‌बा पाःन्‍हाॽए इङ्‌गाॽ पाःत्तुङ्‌ङाङ् वाॽआरो॥ 50 खुने़ॽ कुइङ्‌जाःङ्‌ङिल्‍ले़ मे़न्‍छाम् सुवाङ्‌हाॽ मे़न्‍नुप्‍मनाबा हिङ्‌मन्‍निन् पिरुसिरो फाॽआङ् इङ्‌गाॽ निःसुङ्‌लो॥ खे़ल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ पानुदिङ् पाःल्‍ले़ पाःत्ते़ॽ फाॽआङ् मे़त्ताङ्‌बा पाःन्‍हाॽरक् पाःत्तुङ्‌ङाङ् वाॽआरो॥”

*12:7 चे लुप्‍पो तेॽमा यारिप् चोःक्‍से़ के़सिःबा थक्‍को फुङ्‌नाम्‍मिन् नु मारुक् हुःप्‍मा यहुदि साक्‍थिम् वये़॥ कर कन् ये़म्‍मो मरियम्‍मिल्‍ले़ ये़सुःन् लुङ्‌माॽ तुक्‍तुबाल्‍ले़ चोगुल्‍ले़ हे़क्‍क्‍याङ् इङ्‌धाःङ्‌गे़न् नोगे़न् पिसे़ फुङ्‌नाम्‍मिन् हुःत्तुरो॥

*12:13 खे़बक् सिङ् पोराःक्‍हाॽ हिङ्‌मार चोःक्‌युम्‍भो नु थङ्‌नाःम्‍मारे़न् ससाङ्‌स्रोःत् चोःक्‍मा यहुदि थिम् वये़रो॥

*12:13 ग्रिक पाःन्‍दाङ्‌ङो “होसन्‍ना” पोःङ्‌लो॥ खे़न् फाॽइन् “ताङ्‌आसे़प्‍ते़ॽओ” पोःङ्‌लो॥

*12:13 निङ्‌वाॽफुसाम्‍लो सुम् ११८.२५-२६

*12:15 खे़न् फाॽइन् “यरुसले़म्‍मो के़युङ्‌बा मनासे” पोःङ्॥

*12:15 जकरिया ९.९

*12:31 “इक्‍सादिङ् खाम्‍बेःक्‍मो हाङ्‌युक् के़जोःक्‍पा” फाॽइन् माफे़न्‍साम्‍मिल्‍ले़ वेॽस्‍मा कुमिङ्‌लो (लुका ४.६, १ युहुन्‍ना ५.१९, युहुन्‍ना १४.३०, १६.११)॥

*12:38 यसैया ५३.१

*12:40 यसैया ६.१०