Balʉwa wa mambwa
nɨnɔ Pɔlɔ ukpikilya ndɨ
Ɓakolito
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Pɔlɔ nɔ ukpikilya ndɨ ɓakilisito ɓa Kolito balʉwa yi nɨmʉ. Ɨnda ndɨ kʉ ɓɛyɔ ka lɨgʉndʉ kakɨ la yɨɓa, agya syangasʉ simoti na ɓatɨmba maɗɨya. Ko ngbingo yi nɨnɔ, ʉɓɨkyaga ndɨ ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓakɛgʉ Ɓayuda Mongoni Manza kadwɛ kʉ kwa kʉ ɓapʉnga ndɨ mino kaɓyɛ pisi ka Kilisito. Kolito a ndɨ gʉɗʉ wanza kʉgbɛ ko ngbingo yi nɨnɔ, ɓabato ɓosilogoku ndɨ wa kotukyoku ka ɓapa ɓayasɨ, na ɓambula ɓikaga ndɨ gɔnɨ ɓudingi. Ɓaɗanda ɓakɛgʉ ndɨ na kɨsa mʉɗɔngɔnɨ abɛ ka ɓagʉɗʉ ɓasɨ. Ka muliɓo, ɓuɓungusaga ndɨ ɓakilisito ɓa Kolito.
Lɨkpʉmʉka li nɨlɔ akpamya ndɨ Pɔlɔ katamana ko bulyo yi, kadwɛ kʉ kwa kʉ ukpikilya ndɨ mino balʉwa wa mambwa (wanda 1 Ɓakolito 5:9), kaʉɓɨkya ɓɛ ɓakosyonitɔgʉ ka mʉɗɔngɔ ka ɓatʉ ɓi nɨɓɔ. A ɓɛyɔ, Ɓakolito ɓakpikilyatʉ ndɨ Pɔlɔ. Luki limoti, ɓakaɓyɛgʉ ndɨ mʉtɨwɨ mudingi nɨmɔ ʉpá ndɨ. Ɓatʉ ɓemoti-ɓemoti ɓodoku ndɨ katʉmbʉlyaga Pɔlɔ makpʉmʉka dididi ko bulya ka Ɓakolito, mongoni mi nɨmɔ kɛgʉ ndɨ manza.
Osisilya kʉwa ndɨ kausikisya ka balʉwa yi nɨnɔ ɓakpikilya ndɨ nɔ, ʉpá gɔnɨ mʉtɨwɨ. Pɔlɔ ʉpá ndɨ mʉtɨwɨ ko bulya makpʉmʉka makpʉ abɛ yɨgbananaga ka Ɓakilisito, ɓɨlya, vanana, kalya makɔlɔ nɨmɔ ɓopí ka apɛpɛ wa gbɨlɨtɔ, Malɨlɨ ka Mombukwono-dosu, makpʉmʉka mi nɨmɔ Lɨmbɛngɨ-Lotu apága, na pupo ka mbʉkʉ.
Pɔlɔ a ndɨ wakisiso ko misa ka ɓʉ kaʉtʉmbʉlyaga makpʉmʉka mi nɨmɔ okwononi ndɨ ʉɓɨkyɨ. Ʉɓɨkya ndɨ ɓɛ yigwinonogo na Yeso aka yɔ okwononi kapá pisi ka makpʉmʉka mi nɨmɔ, na kaika na sɨpananɨsɔ na mʉmbanzʉ okitogi makpʉmʉka masɨ.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Yuuso 1:1-9
Ɓakilisito ɓokokwononigʉ kabʉmana ikanɨ kaɨgbananaga 1:10–4:21
Ɓakilisito ɓokokwononigʉ kagyagyana 5:1–6:20
Ɓalʉkʉ na ɓoko kaɓʉ 7:1-40
Okwononi kamʉkana Kunzi nɨ kɛgʉ gbɨlɨtɔ 8:1–11:1
Ɓɛyɔ ɓakilisito ɓokwononi mino kaiko ka makanisa 11:2–14:40
Ɓɛyɔ Kilisito aɗɨtaga ndɨ mino kukwakʉ 15:1-58
Kabɨnɨka ɓuti ka ɓatʉ ɓa yangya 16:1-4
Pɔlɔ a wakɨtʉlya ka lɨgʉndʉ 16:5-12
Mʉtɨwɨ na yuuso 16:13-24
1
Yuuso
1 Ɨmɨ, Pɔlɔ, Kunzi ɛmakaga ndɨ ɓɛ niki atʉtʉmbwa ka Yeso-Kilisito kyɛ ɨyɨ Kunzi nɔ abaɨlya ndɨ. Iɓusu na mika-mama ɓɛyɔ ka Sositeni, tamumuusito. 2 Namukpikilyi iɓunu kanisa ko Kunzi nɨyɔ a ka Kolito, iɓunu nɨɓɔ Kunzi amʉmakaga ndɨ ɓɛ wikoni ɓatʉ kakɨ ɓɨkpɛ, amuɓuɓisa ndɨ ɓitu pisi ka Yeso-Kilisito. Balʉwa yi nɨmʉ, a gɔnɨ ko bulya ka ɓatʉ ɓasɨ nɨɓɔ ɓatwaga lino ka Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ka ɓapa ɓayasɨ ka ɔɓɨlɨ. Ɨyɨ nɔ a Mombukwana-daɓʉ na Mombukwono-dosu gɔnɨ. 3 Obosu Kunzi ɨɓʉ na Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ɓamuɗukilyi ɨzɨyɔ na mazɨyɔ.
Pɔlɔ akamigisilya Kunzi ɨbɨba
4 Namigisyaga Kunzi nɨnɔ kamɨ ɨbɨba masyɛ masɨ ko bulya kunu, ka ɨzɨyɔ nɨyɔ amʉpá ndɨ pisi ka Yeso-Kilisito. 5 A ɓɛyɔ, pisi kaiko luki limoti na Kilisito, Kunzi amupóni ndɨ lɨngama lasɨ, nɨlɔ la mʉnzɨna na nɨlɔ la yimibo. 6 Lɨkpʉmʉka li nɨlɔ akainisono pisi kaigwinonogo kunu ko mongoni nɨmɔ takamʉpága kʉgʉ ka Kilisito. 7 Mbɨya wanʉ, kɛgʉ nɛkɨ ɓata na apɛpɛ ko Kunzi gʉtʉgʉ ɓemoti aka nɨnɔ amuɓwi, iɓunu ɓi nɨɓɔ makaɓʉndaga ngbingo nɨnɔ Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito igoku ndɛkɛ mino. 8 Ɨyɨ nɔ amumomosa ndɛkɛ lɨngʉnʉ kadwɛ ka muliɓo, kyɛ mʉmbanzʉ kamuɓukulyogonitɔgʉ lɨkpʉmʉka gʉtʉgʉ limoti aka ka lɨsyɛ li nɨlɔ Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito odoku ndɛkɛ mino. 9 Kunzi utulyosogo ɓagʉmɛ kakɨ ɓasɨ. Ɨyɨ nɔ amʉmakaga ndɨ ɓɛ wikoni luki limoti no mikakɨ ɓɛyɔ ka Yeso-Kilisito, Mombukwono-dosu.
Yɨgbananaga ka Kanisa ya Kolito
10 Ɓomika-mama, nakaɨgama na iɓunu ko lino ka Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ambɛ wikoni na yʉkanana. Yɨgbananaga kikonitɔgʉ luga kunu! Wikoni luki limoti, lɨmbɛngɨ limoti na tamanaga yimoti. 11 A ɓɛyɔ, ɓomika-mama, ɓatʉ ɓa lɨvananza ka Kolowe ɓeɓikyi ɓi ɓɛ atʉ na kʉkanaga luga kunu. 12 Nakapa kaɓɨkya ɓɛ: luga kunu, mʉtʉ ɓemoti akaɓɨkyaga ɓɛ: «Ɨmɨ, na mʉtʉ ka Pɔlɔ!» Wagɔgɔ ɓɛ: «Na ɨmɨ mʉtʉ ka Apɔlɔ!» Wagɔgɔ ɓɛ: «Na ɨmɨ mʉtʉ ka Pɛtɛlɛ!» Wagɔgɔ ɓata ɓɛ: «Na ɨmɨ mʉtʉ ka Kilisito!» 13 Makasɨma ɓɛ Kilisito a wakɨgbananaga? Ambɛ, Pɔlɔ nɔ ɓabangɨlaga ndɨ ka mʉsalaba ko bulya kunu? Ikanɨ, mogwa ndɨ iɓatiso ko lino ka Pɔlɔ? 14 Nakamigisya Kunzi ɨbɨba, kyɛ nakaɓotisagʉ ndɨ mʉmbanzʉ gʉtʉgʉ ɓemoti aka luga kunu, kiki nɨ Kilisipo aka na Gayɔ. 15 Yɛkɨ a ɓɛyɔ, kɛgʉ nɛkɨ na nɨnɔ akwanana kaɓɨkya ɓɛ ɓaɓotisa ndɨ ko lino kamɨ. 16 Iyo, iyo! Naɓotisatʉ ndɨ gɔnɨ Sɛtɛfanɔ na ɓatʉ ɓa ndaɓʉ kakɨ. Luki limoti, nakibigʉ ikanɨ naɓotisa ndɨ ɓata mʉtʉ wagɔgɔ tino. 17 Kilisito ketikokugʉ ndɨ kauɓotiso ɓambanzʉ, luki limoti, kaɓɨkyaga Mongoni Manza. Kapagɨgʉ ɓɛ naɓɨkyagɨ Mongoni Manza mi nɨmɔ na mʉnzɨna ma yimibo ka ɓambanzʉ, kyɛ ɨzangɨya ya kukwakʉ ka Kilisito ka mʉsalaba kikonitɔgʉ payaya.
Yeso-Kilisito nɨ ngu na yimibo ko Kunzi
18 A ɓɛyɔ, Mongoni Manza ma kukwakʉ ka Kilisito ka mʉsalaba a abɛ lɨkpʉmʉka la ɓungingi ka ɓatʉ nɨɓɔ ɓakoɓungogo. Luki limoti, a ngu ko Kunzi ku kusu ɓi nɨɓɔ tinisono na muhukuso. 19 Kyɛ Moɓiso Motu aɓɨkya ɓɛ:
«Nɨna ndɛkɛ ɓʉgɛgɛlɛ ka ɓagɛgɛlɛ payaya,
Napʉta yimibo ka ɓatʉ ɓa yimibo.»
20 Kʉwa wa, ɓatʉ ɓa yimibo ɓaɓɨkya sɛ kʉwa ɓata ɓʉnɨ? Gʉtʉgʉ ɓatʉ ɓa balʉwa aka? Ikanɨ ɓatʉ ɓakibo mʉnzɨna? Kunzi owonisiloni ndɨ ɓɛ yimibo ya ɔɓɨlɨ yi nɨmʉ a ɓungingi. 21 A ɓɛyɔ, Kunzi, pisi ka yimibo kakɨ omosoni ndɨ ɓɛ ɓatʉ ɓa ɔɓɨlɨ yi nɨmʉ ɓakamibonito pisi ka yimibo kaɓʉ. Kinili, ɨna ndɨ ɓɨnza kauhukusogo ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓabaya pisi ka mongoni nɨmɔ naɓɨkyaga, aninisono abɛ lɨkpʉmʉka la ɓungingi. 22 Ɓayuda ɓapaga ɨɓʉ ɓɛ ɓʉgyɨlyɨ makpʉmʉka mʉmbanga-mbanga kyɛ ɓaɓɨnɨkyanɨ. Ɓagiliki ɓakɨsaga ɨɓʉ yimibo. 23 Wɨna sɛ, iɓusu takaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Kilisito nɨnɔ ɓabangɨlaga ndɨ ka mʉsalaba. Ɓayuda ɓaɓɨkyaga ɓɛ Mongoni mi nɨmɔ a lɨkpʉmʉka li nɨlɔ ogwisisogo ka baya, na Ɓagiliki ɓanaɓɨkya ɨɓʉ ɓɛ a lɨkpʉmʉka la ɓungingi. 24 Luki limoti, ka ɓatʉ nɨɓɔ Kunzi ʉmakaga ndɨ, iki Muyuda ikanɨ Mugiliki, Kilisito a ngu na yimibo ko Kunzi. 25 A ɓɛyɔ, lɨkpʉmʉka li nɨlɔ Kunzi agyaga aninisono abɛ ɓungingi, a ɓʉgɛgɛlɛ ɓudingi kakɨtaga ɓʉgɛgɛlɛ ka ɓambanzʉ. Na nɨlɔ inisonogo abɛ kiko ɓʉpɔ kʉ kakɨ a no ngu kakɨtaga ngu ka ɓambanzʉ.
26 Ɓomika-mama, winoni mbɛyɨ ɓɛyɔ Kunzi amʉmakaga mino: luga kunu, kaɓyɛnɛnɛ na tamanaga ya lɨmbanzʉ, ɓatʉ ɓa ɓʉgɛgɛlɛ ɓa ɓakɛɗɛ, ɓatʉ ɓa kinisoniso ɓa ɓakɛɗɛ na ɓatʉ ɓa ɨbɨba ɓa ɓakɛɗɛ gɔnɨ. 27 Luki limoti, Kunzi apʉnaga ndɨ makpʉmʉka nɨmɔ ɓatʉ ɓa ɔɓɨlɨ ɓɨnaga abɛ kiko ma payaya, kyɛ upísisi ɓatʉ ɓa ɓʉgɛgɛlɛ suni. Apʉnaga ndɨ makpʉmʉka nɨmɔ ɓatʉ ɓa ɔɓɨlɨ ɓɨnaga abɛ kiko ma ɓʉpɔ, kyɛ upísisi ɓatʉ ɓo ngu suni. 28 Apʉnaga ndɨ gɔnɨ makpʉmʉka nɨmɔ ɓatʉ ɓa ɔɓɨlɨ ɓɨnaga abɛ kɛgʉ na ɨzangɨya, nɨmɔ ma payaya ko misa ka ɓambanzʉ na nɨmɔ kɛgʉ pɔ gʉtʉgʉ luki, kyɛ apʉtɨ makpʉmʉka mi nɨmɔ ɓɨnaga abɛ kiko ma ɨzangɨya. 29 Kinili, kɛgʉ na mʉmbanzʉ gʉtʉgʉ ɓemoti aka nɨnɔ akwanana kaɨbɨba kambwa ko Kunzi. 30 Pisi kʉ kakɨ, iɓunu ma luki limoti na Yeso-Kilisito na ɨyɨ nɔ atidulyoku ndɨ na yimibo nɨyɔ otukyoku ko Kunzi. Pisi ka Kilisito, Kunzi atigyoni ndɨ ɓatʉ ɓongbingbili, ɓatʉ ɓotu, atɨkʉlaga ka ɓʉnyɛ. 31 Kinili, Moɓiso Motu aɓɨkyaga ɓɛ: «Mʉmbanzʉ kapa kaɨbɨba, ɨbɨbɨ na nɨlɔ Mombukwono-dosu agya.»1:31 Wanda ka Yelemia 9:24.