13
Ɓapunogini Balanaba ɨɓʉ na Saulo ka ligubo
1 Kʉsɔ wa kanisa ya Atiokia, a ndɨ na ɓogyalandʉ na ɓowonisilo. Luga kaɓʉ, a ndɨ nɨ: Balanaba, Simioni nɨnɔ ɓamakaga ndɨ gɔnɨ ɓɛ Mʉtʉ Wopi, Lukio mʉtʉ wa Kulɛnɛ, Manaeni nɨnɔ ɓopinga ndɨ na ngama Ɛlɔdɨ Atipasɨ sɛ kʉwa Saulo. 2 Lɨsyɛ limoti, ɓa ndɨ kabibiso Mombukwono-dosu nɨ ɓanoginyo gɔnɨ malɨlɨ. Kʉwa wa, Lɨmbɛngɨ-Lotu aɓɨkya ndɨ ɓɛ: «Itilyoni di Balanaba na Saulo ka ligubo nɨlɔ nʉmakaga ndɨ mino.» 3 Kumbusa koginyo malɨlɨ na kalʉmba, ɓubisilya kʉwa ndɨ maɓɔkʉ, ɓʉpá kʉwa ndɨ lɨgʉndʉ.
Balanaba na Saulo ɓogoni ka Kipulo
4 Kʉwa wa, Lɨmbɛngɨ-Lotu ʉtɨka ndɨ Balanaba na Saulo ka lɨsʉ la Seleukia. Kʉ ɓɛyɔ, ɓaɗaka ndɨ ka bato, ɓaga ko uzu ya Kipulo. 5 Nɨyɔ ɓosila ka Salamɨ, ɓaɓɨkyaga ndɨ mongoni ko Kunzi ka ɓandaɓʉ ɓaya malʉmba ka Ɓayuda. Yuani-Malɨkɔ a ndɨ pa imoti na ɨɓʉ, anusingyo gɔnɨ ka ligubo.
6 Kʉwa wa, ɓakpata ndɨ uzu wasɨ, ɓadwɛ ka gʉɗʉ wa Pafɔ. Kʉ ɓɛyɔ, ɓatakanya ndɨ mʉkɨma ɓanɛkɔ ɓemoti nɨnɔ ɨna ndɨ ɓɛ Bala-Yeso. A ndɨ Muyuda, ɨvaga ndɨ abɛ mugyalandʉ. 7 Ɓikaga ndɨ na ngama wa iwili ɓɛyɔ ka Seligio-Pɔlɔ nɨnɔ a ndɨ na yimibo yakpʉ. Ngama yi nɨnɔ ʉmaka kʉwa ndɨ Balanaba na Saulo kʉ kakɨ, kyɛ a ndɨ na mʉsasa kaʉkana lɨkpʉmʉka ko Kunzi. 8 Luki limoti, Ɨlɨma (Isi yo lino li nɨlɔ ka Ligiliki nɨ mʉkpɨma ɓanɛkɔ) obisa ndɨ ɗongoso na ɨɓʉ, kyɛ kɛgʉ ndɨ kapa ɓɛ ngama abaɨlyɨ. 9 Saulo nɨnɔ ina ndɨ gɔnɨ ɓɛ Pɔlɔ, otuma ndɨ na Lɨmbɛngɨ-Lotu, anda Ɨlɨma ɓɨngbangbangba, 10 ɨyɨ aka na ɨyɨ ɓɛ: «Wa mika mumuyoniso, wa mutumo na ɓokoli ɓɨɗɛ, wa mʉtʉ wa kʉɓɔɓɔkʉ kʉgbɛ! Wakagyɨgʉ lɨkpʉmʉka la lɨngʉnʉ! Wasa kʉwa ndɛkɛ koɓuna muki ka ɓopisi ɓaya ɓungbingbili ka Mombukwono-dosu ngbingo tino? 11 Hʉkana, mbɨya wanʉ, Mombukwono-dosu akaugyogyiso, wakagʉna koloɓu ya mamɔmɔ. Ko ngbingo ɓemoti ɓɛnɛ, wakɨnɨgʉ ɓanʉ ɓata mangbamʉ ma mɔnɨ.»
Kolipyagʉ ɓata ndɨ, miso apiyo Ɨlɨma ɓipi, ingya ndɨ ko biti nɨyɔ yopi. Apʉnga kʉwa ndɨ kaamama ɓɨgbagbagba kakɨsa mʉtʉ nɨnɔ akwanana kakpokyoniso. 12 Nɨyɔ ngama ɨna lɨkpʉmʉka nɨlɔ igyonosa ndɨ lɔ, aɓɨnɨkyana ndɨ. A ɓɛyɔ, lɨkpʉmʉka ka Mombukwono-dosu atʉngana ndɨ pima.
Pɔlɔ na Balanaba ɓogoni ka Atiokia
13 Katʉkya ka Pafɔ, Pɔlɔ na ɓatʉ nɨɓɔ ɓa ndɨ na ɨɓʉ ɓaɗaka ndɨ ka bato, ɓɨnda miso ya Peliga ka iwili ya Pamufilia. Kʉ ɓɛyɔ, Yuani-Malɨkɔ ʉsa ndɨ, ɨga ka Yelusalɛma. 14 Ɓidukulaga ndɨ na lɨgʉndʉ kaɓʉ katʉkya ka Peliga ɓadwɛ ndɨ ka Atiokia nɨnɔ ka Pisidia. Ka Lɨsyɛ la kimumbiso, ɓogulya ndɨ ka ndaɓʉ ya malʉmba ka Ɓayuda, ɓikonono. 15 Nɨyɔ ɓama katangʉlaga ka kɨtaɓʉ ya Mʉtʉʉ ka Musa na nɨyɔ ka Ɓogyalandʉ, ɓangama ɓa ndaɓʉ ya likungoni yi nɨyɔ, ɓatɨka ndɨ mʉmbanzʉ kaʉɓɨkya kʉwa ɓɛ: «Ɓomika-mama, makika na lɨkpʉmʉka nɨlɔ utumiso ɓambanzʉ mambɛngɨ, makwanana kaɓɨkya!» 16 Pɔlɔ amaga ndɨ, ʉgbʉma na maɓɔkʉ, ʉɓɨkya ɓɛ: «Hukononi, iɓunu ɓomikya Ɓezaleli na iɓunu ɓatʉ ɓagɔgɔ nɨɓɔ mabibisogo Kunzi! 17 Kunzi wa lɨvananzo li nɨlɨ, Kunzi ka Ɓezaleli upunogoni ndɨ ɓotitosu. Umbuwisa ndɨ ngbingo yi nɨnɔ ɓa ndɨ mino ɓobiko ka Misili. Kumbuso yi, upupisoku ndɨ pisi ko ngu kakɨ. 18 Abɨnɨka ndɨ ɓuti kaɓʉ ka ɨsa ka ɓyanga banda ɓatɛkɛɓɛ-ɓakwanganya. 19 Kumbuso yi, olumwisaga ndɨ ɓɛvananza maɗɨya na ɨka ka Kanana. Ava kʉwa ndɨ giyo kaɓʉ, ʉpá lɨvananza kakɨ ɓɛ iki lisimo kaɓʉ. 20 Masɨ nɨmɔ igyonosa ndɨ ka ɓyanga banda ɓamɨya ɓakwanganya na ɓatɛkɛɓɛ kuɓukumuti. Kumbuso yi, Kunzi umomosilyo kʉwa ndɨ ɓotitosu ɓazozi, kadwɛ ko ngbingo ka mugyalandʉ Samueli. 21 Kʉwa wa, ɓotitosu ɓakʉnga ndɨ ngama. Kunzi ʉpá Saulo nɨnɔ a ndɨ mika Kisi ka lɨbaba ka Benyamini. Alya ndɨ ɓʉngama ka ɓyanga ɓatɛkɛɓɛ ɓakwanganya. 22 Kumbuso katʉmba Saulo, Kunzi apá ndɨ Daudi ɓʉngama. Kunzi mombukwana-dakɨ aɓɨkya ndɨ ko bulya ka Daudi ɓɛ: ‹Naminini Daudi mika Yɛsɛ, nasyɛ lɨmbɛngɨ kʉ kakɨ, agyaga ndɛkɛ sɨpananɨsɔ kamɨ.› 23 Kunzi ʉwanyaga ndɨ ɓomikya Ɓezaleli mʉtʉ ɓemoti ka lɨvananza ka Daudi. Mʉtʉ yi nɨnɔ ina ndɨ ɓɛ Yeso, Muhukuso ka Ɓezaleli. 24 Kambwa Yeso kodoku, Yuani ʉɓɨkyagatʉ ndɨ ɓomikya Ɓezaleli ɓasɨ ɓɛ ɓoyikosi yɨgya kaɓʉ, ɓiɓotisiso. 25 Ngbingo yi nɨnɔ Yuani a kʉwa ndɨ mino ɓuwobi na muliɓo ma ligubo kakɨ, uusaga ndɨ ɓɛ: ‹Masɨmaga ɓɛ ɨmɨ nɨ wanɨ? Ɨmɨ nakɛgʉ mʉtʉ yi nɨnɔ makaɓʉndaga. Luki limoti, ɨyɨ akodoku kumbuso kamɨ. Nakokwononigʉ gʉtʉgʉ kakʉla ligi ya ɓɛkpakʉ kakɨ.›
26 Ɓomika-mama, iɓunu lɨvananza ka Abalahamʉ na iɓunu ɓatʉ ɓagɔgɔ nɨɓɔ mabibisogo, Kunzi otikoku ndɨ mongoni ma muhukuso mi nɨma ko bulya kusu. 27 Ɓatʉ ɓa Yelusalɛma na ɓangama kaɓʉ ɓakamibagʉ ndɨ Yeso. Ɓakotombisyagʉ ndɨ ɓɨnza moɓiso ka ɓogyalandʉ nɨmɔ ɓatangʉlaga ndɨ ka Masyɛ masɨ ma kimumbiso. Luki limoti, ɓotulyosa ndɨ moɓiso mi nɨmɔ pisi kakɔ ngbanga ka Yeso. 28 Gʉtʉgʉ ɓɛyɔ ɓakɨnagʉ ndɨ mino ɨɓɔ gʉtʉgʉ imoti aka nɨyɔ okwononi ndɨ ɓɛ ɓamwisisi mino, ɓakʉnga ndɨ Pilatʉ ɓɛ ɓamwɨ. 29 Nɨyɔ ɓotulyoso masɨ nɨmɔ ikpikaga ndɨ ko bulya kakɨ, ɓasisoku ndɨ katʉkya ka mʉsalaba, ɓalumbo. 30 Luki limoti, Kunzi apupisa ndɨ ka mbʉkʉ. 31 Kʉsɔ wa masyɛ mudingi, Yeso upuponilyaga ndɨ ɓatʉ nɨɓɔ ɓɨndaga ndɨ pa imoti na ɨɓʉ katʉkya ka Galilaya na kadwɛ ka Yelusalɛma. Mbɨya wanʉ, ɨɓʉ ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓa kʉwa ɓadɛmʉ kakɨ kambwa ka ɓambanzʉ. 32 Iɓusu takamʉɓɨkyaga kʉwa Mongoni Manza mi nɨmɔ Kunzi ʉwanyaga ndɨ ɓotitosu, 33 otulyosoni ko bulya kusu, puponogo kaɓʉ, apupisa ndɨ Yeso ka mbʉkʉ. Ikpikaga ka Mambʉ, kʉpakʉkɔ kwa maɓa ɓɛ:
‹Ɨwɛ wa Mikamɨ mʉlʉkʉ yi,
na lɨsyɛ li nɨlɨ, ɨmɨ niitoni kʉwa abakʉ.›
34 Kunzi apupisatʉ ndɨ ka mbʉkʉ kyɛ koponi. Aɓɨkya ndɨ ɓɛ:
‹Namʉpátʉ ndɛkɛ ɓʉɓʉnga ɓotu na nɨɓɔ ɓa lɨngʉnʉ,
nɨmɔ nawanyaga ndɨ Daudi.›
35 Kinili, akaɓɨkya gɔnɨ ka moɓiso magɔgɔ ɓɛ:
‹Wakakwananɨgʉ ndɛkɛ kasa mʉgya-ligubo kakʉ Wotu
kapɔ ka mbʉkʉ.›
36 Ngbingo yi nɨnɔ Daudi a mbɛyɨ ndɨ mino ka ɔɓɨlɨ, agyaga ndɨ mogubo mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ Kunzi akpamyaga ndɨ mino. Kumbuso yi, okwo, ɓalumba ndɨ ka kpɔlɔ ka ɓatɨtakɨ, apɔ. 37 Luki limoti, mʉtʉ yi nɨnɔ Kunzi apupisa ndɨ ka mbʉkʉ, kapɔgʉ ndɨ ɨyɨ.
38 Ɓomika-mama, wiboni ambɛ: Na lɨsyɛ li nɨlɨ, minisono na mʉpɨlya pisi ka Yeso. Gʉtʉgʉ mʉtʉʉ ka Musa aka kakwananagʉ ndɨ kamʉkʉlaga ka ɓʉnyɛ. 39 Luki limoti, mʉtʉ wasɨ nɨnɔ abaya Yeso, inisononi na ɓungbingbili. 40 Ɛɛɛ, wiminyonito nɛkɨ kyɛ kamusilyonito nɨlɔ ikpikaga ka ɓakɨtaɓʉ ka ɓogyalandʉ ɓɛ:
41 ‹Iɓunu ɓatʉ ɓakɨbɨnɨka, hukononi!
Gwoni ombombo, tukyoni ko misa ka mɨ!
Kyɛ, ɨmɨ, nakamʉgyɨlya lɨkpʉmʉka lɨmbanga,
ɓakamʉtʉmbʉlyaga yi, makaɓɨnɨkyanɨgʉ!›»
42 Nɨyɔ Pɔlɔ ɨɓʉ na Balanaba ɓopupa ndɨ ka ndaɓʉ ya malʉmba, ɓʉɓɨkya ndɨ ɓɛ ɓɨgɨlyɨtɔ ɓata mʉtʉʉ mi nɨmɔ aka mɔ ka Lɨsyɛ la kimumbiso nɨlɔ akodoku. 43 Kumbusa wa musilyoni, Ɓayuda ɓudingi na ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓabaya ndɨ ka kanisa ka Ɓayuda, ɓaɓyɛ ndɨ Pɔlɔ na Balanaba, ɓananzɨna na ɨɓʉ, ɓanutumiso mambɛngɨ ɓɛ ɓakosonononitɔgʉ na mazɨyɔ ko Kunzi. 44 Ka Lɨsyɛ la kimumbiso lagɔgɔ, ɓambanzʉ banda ɓasɨ ɓa gʉɗʉ ɓamʉmʉkana ndɨ kaʉkana lɨkpʉmʉka ka Mombukwono-dosu. 45 Nɨyɔ Ɓayuda ɓʉmɨna ɓambaza ka ɓambanzʉ ɓɛyɔ, ɓotuma ndɨ na imi ɓɨɗɛ. Ɓapʉnga kʉwa ndɨ koyikoso di masɨ nɨmɔ Pɔlɔ a ndɨ kaɓɨkyaga, ɓaɓuɓiso ɓitu. 46 Kʉwa wa, Pɔlɔ ɨɓʉ na Balanaba ɓʉɓɨkya ndɨ nɨ ɓakɛgʉ na kʉɓangakʉ ɓɛ: «Okwononi mbɛyɨ ɓi ɓɛ ɓamʉɓɨkyagɨ iɓunu Ɓayuda lɨkpʉmʉka ko Kunzi. Yɛkɨ makɛgʉ kabaɨlya, manɨmɨna ɓɛ makokwononigʉ na ɔɓɨlɨ wa ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ, kinili, iɓusu takaaga kʉwa miso ka ɓatʉ nɨɓɔ ɓakɛgʉ Ɓayuda. 47 A ɓɛyɔ, Mombukwono-dosu atɨkpamya ndɨ ɓɛ:
‹Nʉpʉnaga ndɨ kaiko ɓʉngbanganya ka ɓatʉ ɓagɔgɔ,
kokpokyoniso mongoni ma muhukuso
kadwɛ ka muliɓo ma ɔɓɨlɨ.›»
48 Ngbingo yi nɨnɔ ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓakɛgʉ ndɨ Ɓayuda ɓʉkana mino ɓɛyɔ, ɓogwa magyagya. Ɓobibisa ndɨ lɨkpʉmʉka ko Mombukwono-dosu. Ɓasɨ nɨɓɔ Kunzi ʉpʉnaga ndɨ ka ɔɓɨlɨ wa ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ, ɓabaɨlya ndɨ. 49 Lɨkpʉmʉka ko Mombukwono-dosu ɨtʉlyana ndɨ ka mutili mi nɨmɔ masɨ. 50 Luki limoti, Ɓayuda ɓuvikimosaga kʉwa ndɨ ɓoko nɨɓɔ ɓakimibisikono ka ɓagʉɗʉ nɨɓɔ ɓabibisaga ndɨ Kunzi pa imoti na ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓakinisono ka ɓagʉɗʉ. Ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓʉgyagya kʉwa ndɨ Pɔlɔ na Balanaba, ɓukpumyo kʉ kaɓʉ. 51 Ɓaga ndɨ nɨ ɓanɨbʉmaga liɓungu la ɓakagba kaɓʉ,13:51 Wanda ka Luka 10:11. ɓɨnda ndɨ ka gʉɗʉ yi nɨnɔ ina ɓɛ Ikonio. 52 Kʉ ka Atiokia kʉ, ɓaɓɨɓya ɓotigala ndɨ nɨ ɓotumini na magyagya na Lɨmbɛngɨ-Lotu ɓɨɗɛ.