Balʉwa nɨnɔ Pɔlɔ ukpikilya ndɨ
Ɓakɔlɔsaɨ
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Balʉwa nɨnɔ Pɔlɔ ukpikilya ndɨ ɓakilisito ɓa Kɔlɔsɨ nɨmʉ. Kanogagʉ ndɨ ɨyɨ kʉ ɓɛyɔ, luki limoti, ʉkana ndɨ ɓɛ Ɓakilisito nɨɓɔ kʉ ɓɛyɔ ɓa ɓakigwinonogo yapʉ ka baya. Epafalasɨ nɨnɔ ɓakpakyanaga ndɨ na ɨyɨ nɔ ʉɓɨkyaga ndɨ mbɛyɨ Mongoni Manza. Kumbusa wa ɓyanga, ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓaga ndɨ gɔnɨ ka Kɔlɔsɨ, ɓʉpá ndɨ mʉtʉʉ di na Mongoni Manza nɨmɔ Epafalasɨ ʉpá ndɨ. Ɓʉɓɨkya ndɨ ɓɛ mʉtʉ yi nɨnɔ okwononi kainisoniso na muhukuso pisi ko Kunzi, okwononi ubibisi ɓamalaika, na makpʉmʉka magɔgɔ nɨmɔ ukitogi ɓambanzʉ. Ɓʉɓɨkyaga gɔnɨ ndɨ ɓɛ okwononi ɓikusisi, na ɓɛ ɓokokwononigʉ kalya malɨlɨ masɨ.
Nɨyɔ Epafalasɨsɨ ʉkana ndɨ lɨkpʉmʉka lɨ nɨlɔ, aga ndɨ katakanya Pɔlɔ kʉ a ndɨ mino ka bɔlɔkɔ ka Lʉma, atʉmbʉlyaga. Kʉwa wa, Pɔlɔ ukpikilya ndɨ Ɓakɔlɔsaɨ balʉwa yi nɨmʉ, kaʉɓɨkya ɓɛ baya ka Kilisito aka yɔ akwanana kapá mʉmbanzʉ muhukuso.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Yuuso 1:1-2
Malʉmba kaigiso ɨbɨba 1:3-14
Kilisito nɨ wanɨ, agya ɨkɨ? 1:15–2:19
Ɔɓɨlɨ wambɨya pa imoti na Yeso-Kilisito 2:20–4:6
Yuuso ya muliɓo 4:7-18
1
Pɔlɔ akaumuusogo Ɓakɔlɔsaɨ
Ɨmɨ Pɔlɔ, atʉtʉmbwa ka Yeso-Kilisito pisi ka sɨpananɨsɔ ko Kunzi, pa imoti na momosu ɓɛyɔ ka Timotio, takamukpikilyo iɓunu lɨvananza ko Kunzi nɨlɔ ka Kɔlɔsaɨ balʉwa yi nɨmʉ, iɓunu kʉ, ma ɓomomosu ɓa lɨngʉnʉ ka Kilisito. Obosu Kunzi amʉpɨ́ ɨzɨyɔ na mazɨyɔ.
Pɔlɔ akamigisya Kunzi ɨbɨba
Tamigisyaga Kunzi nɨnɔ Abakɨ Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ɨbɨba ko bulya kunu ɓongbinga ɓasɨ wa tikaga mino kamʉlʉmbɨlya. A ɓɛyɔ, tukonito ɓi mongoni ma baya kunu ka Yeso-Kilisito, na sɨpananɨsɔ nɨsɔ ma nosu ka ɓatʉ ko Kunzi ɓasɨ. Ngbingo yi nɨnɔ Mongoni Manza nɨmɔ a mʉnzɨna ma lɨngʉnʉ amusilya ndɨ mino ka mambwa, mibatʉ ndɨ nɨyɔ Kunzi amuɓungusilyo kʉgʉ wa lɨsyɛ. Baya kunu na sɨpananɨsɔ kunu a sakipiko ka mʉtamanagɨ mi nɨmɔ. Mongoni Manza mi nɨmɔ akomisikono, anidukulogo kaɓʉkʉta masɔlɔ ka ɔɓɨlɨ wasɨ. A mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ agya ndɨ mino luga kunu katʉkya ka lɨsyɛ nɨlɔ mʉkana ndɨ mino ka nganga ya mambwa mongoni ma ɨzɨyɔ ko Kunzi. Mandʉnga ndɨ lɨngʉnʉ la ɨzɨyɔ yi nɨyɔ. Wai-dosu wa ligubo ɓɛyɔ ka Epafalasɨ nɔ amuwonisila ndɨ lɨkpʉmʉka li nɨlɔ. Ɨyɨ a mʉgya-ligubo wongbingbili ka Kilisito ko bulya kunu. Ɨyɨ nɔ atimibisi ɓi ɓɛyɔ Lɨmbɛngɨ-Lotu amʉpá ndɨ mino sɨpananɨsɔ luga kunu.
Kinili, iɓusu tamʉlʉmbɨlyaga gɔnɨ ɓongbinga ɓasɨ katʉkya ka lɨsyɛ nɨlɔ aka lɔ tʉkana ndɨ mino mongoni kunu. Takʉngaga Kunzi ambɛ amumibisi sɨpananɨsɔ kakɨ pisi ka Lɨmbɛngɨ-Lotu nɨlɔ apága ɓʉgɛgɛlɛ na yimibo. 10 Kʉwa wa-gɔ-wa ɔɓɨlɨ kunu akwanana kaɓosilo Mombukwono-dosu, managya ɓongbinga ɓasɨ nɨlɔ a lanza ko misa kakɨ. Maɓʉkʉta kʉwa masɔlɔ dididi ma yɨgya yanzanza, midukulaga kamiba Kunzi ɓɨnza. 11 Takakʉnga ambɛ amutumisi na ngu ya ɨbɨba kakɨ, iba miki na aɗalʉ mʉnda kokibyo yigyogyiso yasɨ. 12 Mumigisilyoni Obosu Kunzi ɨbɨba na ɨgyagya, ɨyɨ nɨnɔ amʉpá ngu kainisono na lɨdɔdɔ nɨlɔ asʉma ka ɓʉngama ɓa ɓʉngbanganya ko bulya ka ɓatʉ kakɨ. 13 Ɨyɨ nɔ atɨnyɔgɔ ndɨ ko ngu yo biti nɨyɔ atɨɗɨta ndɨ ɓɨnvɨ, atigulyisa ka ɓʉngama ko Mikakɨ mʉpaka. 14 Takʉlɨkanaga pisi kʉ kakɨ, tinisana na mʉpɨlya ma ɓʉnyɛ pisi kʉ kakɨ gɔnɨ.
Kilisito na ligubo kakɨ
15 Kilisito nɨ likingyosi ko Kunzi nɨnɔ takamɨnagɨgʉ. Ɨyɨ nɔ a pʉta ka makpʉmʉka masɨ nɨmɔ Kunzi agya ndɨ. 16 A ɓɛyɔ, a pisi kʉ kakɨ yɔ Kunzi agya ndɨ mino makpʉmʉka masɨ nɨmɔ kʉgʉ wa lɨsyɛ na nɨmɔ ka lɨtɔmbʉ, nɨmɔ inisonogo na nɨmɔ kinisonogigʉ, iki ngu ka ɓamalaika, ɓatʉ ɓakpʉkpʉ, ɓangama na ɓatʉ ɓo ngu. Pisi kʉ kakɨ aka na ko bulya kakɨ, Kunzi agya ndɨ makpʉmʉka masɨ mi nɨmɔ. 17 Kilisito a ndɨ kambwa wa makpʉmʉka masɨ, pisi kʉ kakɨ luki lasɨ a ka po yi. 18 Ɨyɨ nɨ mʉ ma nzʉyɨ, nzʉyɨ yi nɨyɔ nɨ Kanisa. Ɨyɨ nɔ a mʉpʉnganagɨ wa ɔɓɨlɨ wambɨya. A pʉta, mʉtʉ wa mambwa kopupa ka mbʉkʉ. Igyonosa ndɨ ɓɛyɔ kyɛ iki mʉtʉ wa mambwa ka ɓopisi ɓayasɨ. 19 A ɓɛyɔ, Kunzi apa ndɨ kaiko mutumo kʉsɔ ko Mikakɨ. 20 Apa ndɨ kaʉkanana na ɔɓɨlɨ wasɨ pisi kʉ kakɨ. Ko pisi ya ɓangʉ ko Mikakɨ nɨyɔ aɗʉkaga ndɨ ka mʉsalaba, Kunzi ʉpá ndɨ mazɨyɔ ka makpʉmʉka masɨ iki ka lɨtɔmbʉ ikanɨ kʉgʉ wa lɨsyɛ.
21 Ka ɓʉndɛlɨ ndɨ, iɓunu ma gɔnɨ ndɨ ɓyɨ no Kunzi. Ma ndɨ ɓomuyoniso kakɨ pisi ka mʉtamanagɨ na yɨgya yanyɛ. 22 Luki limoti, ko pisi ya kukwakʉ nɨkwɔ Mikakɨ okwa ndɨ ka nzʉyɨ, Kunzi ukonononi na iɓunu kyɛ wipupisoni kambwa kakɨ ɓitu, ɓɨngɔ nɨ kɛgʉ wa ɓamuyoyiso mino. 23 Luki limoti, okwononi kaiko ka baya, ɓakamaga na ɓakisulyo ɓingbufu. Makopilyonitɔgʉ mʉgɔngʉ ka mʉtamanagɨ nɨmɔ minisana ndɨ nomu katʉkya wa mʉkana ndɨ mino Mongoni Manza. Mongoni Manza mi nɨmɔ ɨɓɨkyaga ndɨ ka ɓatʉ ɓasɨ ɓa ɔɓɨlɨ. Ɨmɨ Pɔlɔ, niitoni kʉwa mʉgya-ligubo yi.
Yigyogyisa ka Pɔlɔ ko bulya Kanisa
24 Mbɨya wanʉ, nakogwa magyagya ka yigyogyisa nɨyɔ nakalya ko bulya kunu. A ɓɛyɔ, pisi ka nzʉyɨ kamɨ, nakotulyoso nɨlɔ ozongi ka yigyogyiso ka Kilisito ko bulya nzʉyɨ kakɨ, isi nɨ Kanisa. 25 Niitoni mʉgya-ligubo wa Kanisa, kaɓyɛnɛnɛ na ligubo nɨlɔ Kunzi ɛpá ko bulya kunu: etikoku kaɓɨkyaga lɨkpʉmʉka kakɨ lasɨ. 26 Lɨkpʉmʉka li nɨ dikiɗi nɨyɔ ʉsʉmɨlya ndɨ ɓatʉ ɓasɨ ɓɨkpʉ, luki limoti upupisilyo kʉwa ɓatʉ kakɨ mbɨya wanʉ. 27 A ɓɛyɔ, Kunzi a ndɨ kapa kaumibiso isi yo dikiɗi nɨyɔ yanza na ya ɨzangɨya, nɨyɔ oɓungusyaga ndɨ ko bulya ka ɓatʉ ɓasɨ. Dikiɗi yi nɨyɨ: Kilisito a kʉsɔ kunu, amʉpá mʉtamanagɨ ɓɛ mikatʉ ndɛkɛ ka ɨbɨba ko Kunzi. 28 Kinili, takauwonisilo ɓatʉ ɓasɨ ambɛ Kilisito nɨ wanɨ. Tanutukusyo ɓasɨ motili na kauwonisilo yɨkaka-yɨkaka na yimibo yasɨ, iba mʉtʉ wasɨ angatɨ ka baya pisi kamatɨkana na Kilisito. 29 Kinili, nakagya ligubo, na nʉlanana no ngu nɨyɔ otukyoku ka Kilisito. Ngu yi nɨyɔ akagya ligubo kʉsɔ kamɨ ɓɨnza.