Balʉwa nɨnɔ Pɔlɔ ukpikilya ndɨ
Ɓaɛfɛsɔ
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Pɔlɔ nɔ ukpikilya ndɨ ɓakilisito ɓa Ɛfɛsɔ balʉwa yi nɨmʉ. Akpika ndɨ kanɨ a ka bɔlɔkɔ ka Lʉma. Gʉɗʉ wa Ɛfɛsɔ a ndɨ wanza kʉgbɛ luga ka ɓagʉɗʉ ɓasɨ ɓa Lʉma nɨɓɔ ɓa ka Azia. Ɓatʉ ɓudingi luga kaɓʉ kʉ ɓɛyɔ ɓagyaga ndɨ ɓumbula. Ɓapikilya ndɨ kunzi kaɓʉ nɨnɔ ɓamakaga na Ligiliki ɓɛ Alitemisi ndaɓʉ yanza. Ɓatʉ ɓa Lʉma ɓamakaga ɨɓʉ kunzi yi nɨnɔ ɓɛ Diana. Alitemisi yi nɨnɔ a sanamʉ muko yi. Ɓɨndaga ndɨ kabibiso ka ndaɓʉ yi nɨyɔ. Ɓatʉ ɓasɨ kʉ ɓɛyɔ ɓaɓɨnɨkyana sanamʉ yi nɨyɔ kiki asɨ Ɓayuda aka ɨɓʉ na Ɓakilisito.
Nɨyɔ Pɔlɔ igoku ndɨ ka Ɛfɛsɔ ka lɨgʉndʉ kakɨ ya yɨɓa, ʉpá ndɨ Ɓayuda ɓa kʉ mʉtʉʉ ka lɨsyɛ la mungu kaɓʉ. Kumbuso yi, igoku ndɨ kyɛ kakwananɨgʉ ndɨ kolipya kʉ ɓɛyɔ, luki limoti, ʉɓɨkya ndɨ ɓɛ ɨndatʉ ɓata kaʉnda. Nɨyɔ aga ɓata ka nganga ya yɨsaa, agya ɓyanga ɓɨsaa nɨ anʉɓɨkyaga ɓambanzʉ Mongoni Manza aka (Wanda Ligubo 19-20). Pɔlɔ atʉmbʉlaga ndɨ lɨkpʉmʉka li nɨlɨ ka balʉwa yi nɨmʉ: Kunzi atimibisisa ndɨ nɨlɔ a ndɨ la kɨsʉma, nɨlɔ omosa ndɨ ka ɨzɨyɔ kakɨ. Akaɨɓɨkya ɓɛ ɓamʉmʉla ndɛkɛ makpʉmʉka masɨ ma kʉgʉ wa lɨsyɛ na nɨmɔ ma lɨtɔmbʉ kyɛ Yeso-Kilisito iki ngama kʉgʉ yi. Omotiloku ɓɛ Ɓakilisito ɓokwononi kaʉkanana, na kaiko abɛ ɓomika-muko, kɛgʉ ɓɨnza kaɓɨkya ɓɛ mʉtʉ yi nɨmʉ a Muyuda, ikanɨ nɨnɔ kʉ kɛgʉ yi. Mumuyoniso kaɓʉ a mʉkaka aka, ɨyɨ nɨ Abɨlɨ. Kʉwa wa gʉ wa, ɓakilisito ɓokwononi kalʉmba pa imoti kyɛ Abɨlɨ kundungulyogonitɔgʉ.
Pɔlɔ atʉmbʉlagatʉ ndɨ gɔnɨ ɓɛyɔ mʉlʉkʉ okwononi mino kaiko na mukakɨ, ɓɛyɔ ɓomiki ɓokwononi mino kaiko na ɓaɓʉkʉta kaɓʉ, na ɓɛyɔ ɓosunzu ɓokwononi mino kaiko na ɓamombukwana-daɓʉ. Aɓɨkya ndɨ gɔnɨ ɓɛ ɓakilisito ɓokwononi mino kaiko luki limoti na Kilisito.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Yuuso 1:1-2
Kilisito atiɗukulya ndɨ ɓʉɓʉnga na Lɨmbɛngɨ-Lotu 1:3–3:21
Tikini na ɔɓɨlɨ wambɨya pa imoti na Kilisito 4:1–6:20
Yuuso ya muliɓo 6:21-24
1
Yuuso
1 Ɨmɨ Pɔlɔ, Kunzi ɛmakaga ndɨ ka sɨpananɨsɔ kakɨ, kaika atʉtʉmbwa ka Yeso-Kilisito. Nakamukpikilyo iɓunu ɓatʉ ko Kunzi nɨɓɔ mabaɨlya Yeso-Kilisito kʉ ka Ɛfɛsɔ* 1:1 Moɓiso mandɛlɨ magɔgɔ kɛgʉ no lino la Ɛfɛsɔ. Ka masyɛ mi nɨmɔ Pɔlɔ agya ndɨ ka Ɛfɛsɔ, Wanda ka Ligubo 18:19-21; 19:1-40. . 2 Kunzi Obosu na Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ɓamuɗukilyi ɓʉɓʉnga, ɓamʉpá mazɨyɔ.
Kunzi atiɗukilyaga ɓʉɓʉnga pisi ka Kilisito
3 Kunzi, Abakɨ Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito avɨ ɨbɨba! Atiɗukilyoni ɓʉɓʉnga pisi ka matɨkana na Kilisito, atɨpá ɓapɛpɛ ɓa Lɨmbɛngɨ-Lotu kakɨ kotukyoku kʉgʉ wa lɨsyɛ. 4 Pisi ka Kilisito, Kunzi atipunogoni ndɨ kaika ɓatʉ kakɨ kambwa kagya ɔɓɨlɨ. Agya ndɨ ɓɛyɔ, kyɛ tiki ɓotu nɨ takɛgʉ na ɨɗa kambwa kakɨ. Ko bulya sɨpananɨsɔ kakɨ, 5 osisilya ndɨ kambwa aka ɓɛ tika ndɛkɛ ɓomikakɨ pisi ka Yeso-Kilisito. Abaɨlya ndɨ ɓɛyɔ, kaɓyɛnɛnɛ na sɨpananɨsɔ kakɨ. 6 Tabibisini nɛkɨ Kunzi ka ɨzɨyɔ kakɨ nɨyɔ atɨpá ndɨ pisi ko Mikakɨ mʉpaka.
7 Pisi ka ɓangʉ ka Kilisito, Kunzi atikulogoni ndɨ, atɨpɨlya ɓʉnyɛ kusu. Kʉwa wa gɔ wa, atiwonisiloni ndɨ ɓudingi ɓa ɨzɨyɔ kakɨ, 8 atitumiso noyu, atɨpá yimibo yasɨ na akili wasɨ. 9 Atimibisa ndɨ dikiɗi kakɨ, kaɓyɛnɛnɛ na yɨgya yanza kakɨ, nɨlɔ osisilya ndɨ kambwa aka ɓɛ otulyasa ndɛkɛ pisi ka Kilisito. 10 Tamanaga yi nɨyɔ, Kunzi otulyasa ndɛkɛ ko ngbingo yi nɨnɔ abisa ndɨ: kamʉmʉla masɨ nɨmɔ a kʉgʉ wa lɨsyɛ na kusili wa mɔnɨ kaiko kusili wa ɓʉngama ka Kilisito aka yɨkaka.
11 Kʉsɔ wa matɨkana kusu na Kilisito, tinisononi na nɨlɔ atɨwanyaga ndɨ. A ɓɛyɔ, Kunzi atipunogoni ndɨ kambwa aka, kaɓyɛnɛnɛ na tamanaga kakɨ. Otulyosaga makpʉmʉka masɨ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ osisilyogo mino na ɓɛyɔ apaga mino. 12 Tobibisini nɛkɨ ɓudingi ko Kunzi, iɓusu nɨɓɔ ta ndɨ ɓa mambwa kobiso tamanaga kusu kʉsɔ ka Kilisito!
13 Iɓunu gɔnɨ, maɓinikyononi ndɨ Kilisito ngbingo yi nɨnɔ mʉkana ndɨ mino mongoni ma lɨngʉnʉ, Mongoni Manza nɨmɔ amudulyoku ndɨ na muhukuso. Kʉwa wa, Kunzi amubisa ndɨ na ɨɗa kowonisila ɓɛ ma kʉwa ɓatʉ kakɨ. Ɨɗa yi nɨ Lɨmbɛngɨ-Lotu nɨlɔ awanyaga ndɨ. 14 Lɨmbɛngɨ-Lotu li nɨlɔ nɨ mʉkalya ma mambwa ma lisimo nɨlɔ Kunzi ubisilya ndɨ ɓatʉ kakɨ. Tinisana ndɛkɛ na mʉkalya mɨ nɨmɔ ngbingo yi nɨnɔ kʉlɨkanaga kusu ɨtʉlyana ndɛkɛ mino. Tobibisini nɛkɨ ɓudingi ko Kunzi.
Pɔlɔ akaʉlʉmbɨlya ɓakilisito
15 Nukononi ɓɛyɔ maɓɨnɨkyana mino Mombukwono-dosu Yeso na ɓɛyɔ mʉpaga mino ɓatʉ ko Kunzi ɓasɨ. 16 Kinili, nabibisogo Kunzi masyɛ masɨ ko bulya kunu. Nakamʉɓʉsalagɨgʉ ka malʉmba kamɨ. 17 Nakʉngaga Kunzi ka Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito, Baba wa ɨbɨba, kamʉpá Lɨmbɛngɨ kakɨ iba wikoni na yimibo na ɓʉngbanganya, na kʉ kwa kʉ mamibo mino ɓɨnza. 18 Nakʉngaga ambɛ amuhukwi mambɛngɨ ɓɨngbanganya, kyɛ mibi mʉtamanagɨ tino mɔ Kunzi amʉmakaga ndɨ mino. Miba gɔnɨ ɨbɨba yidingi na lɨngama kakɨ lasɨ nɨlɔ ubisilya ndɨ ɓatʉ kakɨ, 19 miba ngu yidingi nɨyɔ Kunzi atiwonisilo iɓusu ɓi nɨɓɔ takaɓɨnɨkyana. Owonisila ndɨ ngu kakɨ yasɨ, 20 ngbingo yi nɨnɔ apupisa ndɨ mino Kilisito luga ka ɓamanda, alikiso ka kʉmbanzɨkanɨkɔ kakɨ kʉ kʉgʉ wa lɨsyɛ. 21 Kʉ ɓɛyɔ, a ngama ka ɓangama ɓasɨ, iki ka ɓatʉ ɓudingi-dingi ɓasɨ ikanɨ ka ɓotutungyo ɓasɨ, iki ka ɓatʉ ɓo ngu ikanɨ ɓamalaika ɓasɨ. A ngama kʉgʉ wa masɨ nɨmɔ ɓakwanana katwa ka ɔɓɨlɨ yi nɨmʉna ikanɨ ka ɔɓɨlɨ yi nɨnɔ akodoku. 22 Kunzi obisoni ndɨ makpʉmʉka masɨ kusili wa magʉ ka Kilisito, abisa ndɨ Kilisito kʉgʉ wa makpʉmʉka masɨ, abiso ɓɛ iki mʉ ma kanisa. 23 Kanisa nɨ nzʉyɨ ka Kilisito. Kilisito a wakiko kʉsɔ yi na Kunzi a mutumo kʉsɔ ka Kilisito.
*1:1 1:1 Moɓiso mandɛlɨ magɔgɔ kɛgʉ no lino la Ɛfɛsɔ. Ka masyɛ mi nɨmɔ Pɔlɔ agya ndɨ ka Ɛfɛsɔ, Wanda ka Ligubo 18:19-21; 19:1-40.