5
Yeso akapá mʉtʉʉ nɨ a kʉgʉ wa ngʉpa
(Luka 6:20-23)
Nɨyɔ Yeso ʉmina ɓambaza ka ɓambanzʉ, aɗaka ndɨ ka ngʉpa, iko, ɓaɓɨɓya kakɨ ɓakpuɗoku ndɨ. Apʉnga kʉwa ndɨ kaʉtɨwa ɓɛ:
«Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓa na yangya ka mambɛngɨ,
kyɛ ɓʉngama ɓa kʉgʉ wa lɨsyɛ a ɓa kaɓʉ.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓakalya kumbu,
kyɛ Kunzi utumisatʉ ndɛkɛ mambɛngɨ.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓa ɓitombiii,
kyɛ ɓinisanatʉ ndɛkɛ na lisimo nɨlɔ Kunzi ʉwanyaga ndɨ.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓa na nza na mʉsasa kagya lɨkpʉmʉka lɔ ngbingbili ko misa ko Kunzi,
kyɛ ɓikutagatʉ ndɛkɛ.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓʉmɨnɨlyaga ɓɛngɛnɨ kumbu,
kyɛ Kunzi ʉmɨnyɨlya ndɛkɛ ɨɓʉ ɓɛgɛyɔ.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓa na mambɛngɨ manza,
kyɛ ɓamɨnatʉ ndɛkɛ Kunzi.
Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓakapá mazɨyɔ,
kyɛ ɓʉmaka ndɛkɛ ɓɛ ɓomiko-Kunzi.
10 Ɨgyagya ka nɨɓɔ ɓakaugyogyiso kyɛ ɓakagya nɨmɔ okwononi ko misa ko Kunzi,
kyɛ ɓʉngama ɓa kʉgʉ wa lɨsyɛ a ɓa kaɓʉ.
11 Gwoni magyagya kika nɨ ɓakamʉtʉmbwa, ɓanamugyogyiso, ɓanamʉɓʉkʉlyaga makpʉmʉka manyɛnyɛ ko bulya kamɨ. 12 Gwoni magyagya kʉgbɛ, miko ka magyagya aka! Kyɛ minisono ndɛkɛ na mʉkalya mudingi kʉgʉ wa lɨsyɛ. A ɓɛyɔ, a mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ ɓugyogyisa ndɨ mino ɓogyalandʉ nɨɓɔ ɓodoku ndɨ kambwa kunu.»
Ɓaɓɨɓya ɓa abɛ liniko na ɓʉngbanganya ka ɔɓɨlɨ
(Malɨkɔ 9:50; Luka 14:34-35)
13 «Iɓunu, ma liniko ka ɔɓɨlɨ. Luki limoti, liniko kandapamanaga, luki tino ɓata lɔ akwanana kondingimosogo? Kikigʉ ɓata na ɨzangɨya, luki limoti ɓomisya kʉwa kunzi, ɓambanzʉ ɓaɗɨtaga.
14 Iɓunu, ma ɓʉngbanganya ka ɔɓɨlɨ. Gʉɗʉ nɨnɔ ipiko kʉgʉ wa ngʉpa kakwananɨgʉ kaɨsʉma. 15 Ɓakatʉnagɨgʉ tala ɓɛ ɓagbukumisyi ɓata na mʉmbɨ. Luki limoti, ɓabisaga kʉgʉ, ka pa nɨyɔ ɓabisogo mino kyɛ uzigi ɓatʉ ɓasɨ nɨɓɔ ɓa ka ndaɓʉ. 16 Okwononi ɓɛ ɓʉngbanganya kunu iki ɓɛyɔ ko misa ka ɓambanzʉ. Ɓika kaɨna yɨgya kunu yanza, ɓabibiso Obonu nɨnɔ a kʉgʉ wa lɨsyɛ.»
Yeso akanzɨna ko bulya Mʉtʉʉ
17 «Makosimonitɔgʉ ɓɛ nodoku ndɨ kolimogo Mʉtʉʉ ka Musa, ikanɨ nɨmɔ ɨɓɨkya ndɨ na ɓogyalandʉ. A ɓɛyɔ, ɨmɨ, nakodokugʉ kolimogo, luki limoti, nodoku kotulyasa masɨ. 18 A lɨngʉnʉ, nakamʉɓɨkya ambɛ, ngbingo yi nɨnɔ lɨsyɛ na ɔɓɨlɨ a mbɛyɨ ɓata mino aka, kɛgʉ na ɨkya liɓiso gʉtʉgʉ limoti aka la Mʉtʉʉ nɨlɔ akwanana kolimiko, gʉtʉgʉ ɨkya lɨngbɛtɨ li aka, kambwa ɓɛ makpʉmʉka mi nɨmɔ masɨ igyonosi. 19 Kinili, mʉtʉ wasɨ nɨnɔ oɓuno mʉtʉʉ gʉtʉgʉ nɨmɔ makɛɗɛ aka, uwonisila ɓatʉ ɓagɔgɔ kagya ɓɛgɛyɔ, ɨyɨ ɓɨkpɛ nɔ ika ndɛkɛ mʉtʉ wa payaya kʉgbɛ ka Ɓʉngama ɓa kʉgʉ wa lɨsyɛ. Luki limoti, mʉtʉ nɨnɔ akagya mʉtʉʉ, uwonisila ɓatʉ ɓagɔgɔ kagya ɓɛgɛyɔ, ɨyɨ nɔ ika ndɛkɛ mʉtʉ wa ɨbɨba kʉgbɛ ka Ɓʉngama ɓa kʉgʉ wa lɨsyɛ. 20 Nakamʉɓɨkya ambɛ, okwononi yɨgya kunu iki yanza kakɨtaga nɨyɔ ka Ɓafalisayɔ na ɓowonisila ɓa mʉtʉʉ. Kiki ɓɛyɔ, makingyigʉ ndɛkɛ ka Ɓʉngama ɓa kʉgʉ wa lɨsyɛ.»
Mʉtʉʉ ko bulya lɨngangɨ
(Luka 12:57-59)
21 «Mʉkanatʉ ndɨ ɓɛyɔ ɓʉɓɨkya ndɨ mino ɓotitonu ɓɛ: ‹Wakamwonitɔgʉ mʉmbanzʉ 5:21 Wanda ko Pupo 20:13.. Mʉmbanzʉ kamwɔ dakɨ, ɓaga na ɨyɨ ka ngbanga.› 22 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ, mʉmbanzʉ kika na lɨngangɨ na dakɨ, okwononi ɓaga na ɨyɨ ka ngbanga. Na kika nɨ atumbwini mamakɨ ɓɛ: ‹Wa ngingi!›, okwononi ɓaga na ɨyɨ ka Basa-Yidingi. Katʉmbwa gɔnɨ ɓɛ: ‹Wa mʉtʉ wa ibikyasʉ!›, okwononi ɓaɗɨkɨtɨ ko ɓuku ɓa ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ! 23 Kika nɛkɨ nɨ wakaɨnda kapá Kunzi apɛpɛ ka gbɔgbɔ, watamana ɓɛ makɛgʉ kaʉkanana na mamakʉ, 24 wasa mbɛyɨ apɛpɛ kakʉ kambwa wa gbɔgbɔ wa, waga kaʉkanana na ɨyɨ. Kumbuso yi, wodoku sɛ kʉwa kapá.
25 Hʉkanana ɓɨgala-gala na mumuyoniso kakʉ nɨ ma mbɛyɨ na ɨyɨ ko pisi aka kambwa kadwɛ ka zozi. Kiki ɓɛyɔ, ɨyɨ udwisatʉ ka zozi, zozi ukitisaga ka polisi, polisi ugwi. 26 A lɨngʉnʉ, nakaʉɓɨkya ambɛ, wakopupigʉ kʉ ɓɛyɔ kanɨ wakanokolyigʉ ɓuyi ɓasɨ nɨɓɔ ika nɨ ɓukuni.»
Mʉtʉʉ ko bulya kasyɛ na muko ikanɨ na mʉlʉkʉ wodi
27 «Mʉkanatʉ ndɨ ɓɛyɔ ɨɓɨkyo mino ɓɛ: ‹Wakosyonitɔgʉ na muko ikanɨ mbʉnya ɓɛngɛnɨ. 5:27 Wanda ko Pupo 20:14.28 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ mʉmbanzʉ kanda muko na mʉsasa, ika kanɨ osyini na ɨyɨ pisi ka lɨmbɛngɨ kakɨ.
29 Liso kakʉ la kumbanzɨkanɨkɔ kumokyisiso ka ɓʉnyɛ, muko, wombimbo ɓyɨ na ɨwɛ. A ɓɛyɔ, a ɓɨnza kombimbo pa yimoti ya nzʉyɨ kakʉ, nɨ ɓakombimbigʉ nzʉyɨ kakʉ yasɨ ko ɓuku ɓa ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ. 30 Kʉɓɔkʉkɔ kakʉ kwa kumbanzɨkanɨkɔ kumokyisiso ka ɓʉnyɛ, kɔ, wombimbo ɓyɨ na ɨwɛ. A ɓɛyɔ, a ɓɨnza kombimbo pa yimoti ya nzʉyɨ kakʉ, nɨ ɓakombimbigʉ nzʉyɨ kakʉ yasɨ ko ɓuku ɓa ɓɛnzɛ na ɓɛnzɛ.»
Mʉtʉʉ ko bulya yisikiso muko
(Matayɔ 19:9; Malɨkɔ 10:11-12; Luka 16:18)
31 «Ɨɓɨkyatʉ ndɨ gɔnɨ ɓɛ: ‹Mʉmbanzʉ kasikisa mukakɨ, apɨ́ balʉwa yi nɨnɔ asikisi na ɨyɨ 5:31 Wanda ka Yɨgɨlya 24:1..› 32 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ, mʉtʉ wasɨ kasikisa mukakɨ, kiki nɨ agwini na mʉlʉkʉ aka, ahukwilyini muko yi nɨnɔ pisi kasyɛ na mʉlʉkʉ wodi. Mʉtʉ wasɨ kava muko yi nɨnɔ, ɨyɨ gɔnɨ ogyini ɓɨlya.»
Mʉtʉʉ ko bulya silika
33 «Mʉkanatʉ ndɨ gɔnɨ ɓɛyɔ ɓʉɓɨkya ndɨ mino ɓotitonu ɓɛ: ‹Wakakonitɔgʉ silika waɓɔngɔ kambwa ka Mombukwono-dosu. Luki limoti, gyogoni masɨ nɨmɔ makʉlya ndɨ mina silika 5:33 Wanda ka Ɓalawi 19:12; Lɨtatanga 30:3; Yɨgɨlya 23:22-24..› 34 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ makakogonitɔgʉ. Gʉtʉgʉ ko lino la kʉgʉ wa lɨsyɛ, kyɛ a kiti wa ɓʉngama ko Kunzi. 35 Gʉtʉgʉ ko lino la ɔɓɨlɨ, kyɛ a ɓuliki nɨɓɔ Kunzi ibisago mina magʉ. Gʉtʉgʉ ko lino la gʉɗʉ wa Yelusalɛma aka, kyɛ a gʉɗʉ ka Ngama mudingi. 36 Makakogonitɔgʉ silika ka ɓamʉ kunu, kyɛ makakwananɨgʉ koɓuɓiso ikanɨ kopiyasa litukatʉ gʉtʉgʉ limoti aka la ɓamʉ kunu. 37 Makabaɨlya lɨkpʉmʉka, ɓɛ ‹Iyo› iki kʉwa ɓɛyɔ aka yɔ. Makanganya ɓɛ ‹Haaa›, manganya kʉwa lɨngʉnʉ aka. Kyɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ ɓamatɨlaga ɓata kʉgʉ yi, apʉnyaga ka Mumuyoniso.»
Mʉtʉʉ ko bulya kigisyo likosi
(Luka 6:29-30)
38 «Mʉkanatʉ ndɨ ɓɛyɔ ɨɓɨkya ndɨ mino ɓɛ: ‹Liso ko liso, lanzʉ ka lanzʉ 5:38 Wanda ko Pupo 21:24; Ɓalawi 24:20; Yɨgɨlya 19:21..› 39 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ, makigisonitɔgʉ ɓʉnyɛ ka ɓʉnyɛ. Mʉmbanzʉ kʉɓɨta ka panga ya kumbanzɨkanɨkɔ, wayikosilya gɔnɨ nɨyɔ yagɔgɔ. 40 Mʉmbanzʉ kapa kaʉsʉngɨlya kyɛ avɨ simizi kakʉ, wasɨlya gɔnɨ koti kakʉ. 41 Mʉmbanzʉ kʉkpamya ka mapʉpʉ ɓɛ mʉbɨnɨkɨlya likumbogi kabisilyoku ka kilomɛtɛlɛ yimoti, wabisilya kʉwa ka kilomɛtɛlɛ yɨɓa. 42 Mʉmbanzʉ kʉkʉnga luki, wapá. Mʉmbanzʉ kʉkʉnga ɓɛ mukupisa luki, wakamongonyilyonitɔgʉ.»
Mʉtʉʉ kaʉpa ɓomuyoniso
(Luka 6:27-28, 32-36)
43 «Mʉkanatʉ ndɨ ɓata ɓɛyɔ ɨɓɨkya ndɨ mino ɓɛ: ‹Mʉpa wai-dakʉ, wamʉya mumuyonisa kakʉ 5:43 Wanda ka Ɓalawi 19:18..› 44 Luki limoti, ɨmɨ, nakamʉɓɨkya ambɛ huponi ɓomuyoniso kunu. Hulumbilyoni nɨɓɔ ɓakamugyogyiso. 45 Kʉwa wa, mika ɓomiko Obonu nɨnɔ a kʉgʉ wa lɨsyɛ. A ɓɛyɔ, ɨyɨ opupisaga mɔnɨ ka ɓambanzʉ ɓanza na gʉtʉgʉ ka nɨɓɔ ɓanyɛ aka. Olukusaga mbwayɨ ka ɓatʉ ɓongbingbili na gʉtʉgʉ ka nɨɓɔ ɓakɛgʉ ɓongbingbili aka. 46 Kika nɨ mʉpaga nɨɓɔ aka ɓɔ ɓamʉpaga, minisana na ɨzangɨya tino? Gʉtʉgʉ ɓandɔmbɛ ɓa manzanza aka ɓʉpaga ɓawai-daɓʉ ɓɛgɛyɔ! 47 Kika nɨ mumuusogo ɓomomonu aka, magyaga likpʉmʉka lɨmbanga tino kaʉkɨtaga ɓatʉ ɓagɔgɔ? A ɓɛyɔ, gʉtʉgʉ ɓatʉ nɨɓɔ ɓakamibigʉ Kunzi, ɓagyaga ɨɓʉ ɓɛgɛyɔ! 48 Wikoni nɛkɨ ɓanza, mʉɗɔngɔnɨ ɓɛyɔ Obonu nɨnɔ kʉgʉ wa lɨsyɛ o mina wanza.»

5:21 5:21 Wanda ko Pupo 20:13.

5:27 5:27 Wanda ko Pupo 20:14.

5:31 5:31 Wanda ka Yɨgɨlya 24:1.

5:33 5:33 Wanda ka Ɓalawi 19:12; Lɨtatanga 30:3; Yɨgɨlya 23:22-24.

5:38 5:38 Wanda ko Pupo 21:24; Ɓalawi 24:20; Yɨgɨlya 19:21.

5:43 5:43 Wanda ka Ɓalawi 19:18.