Balʉwa nɨnɔ Pɔlɔ ukpikilya ndɨ
Ɓafilipi
Lɨkpʉmʉka la mambwa
Pɔlɔ nɔ ukpikilya ndɨ ɓakilisito ɓa Filipi balʉwa yi nɨmʉ. Ka lɨgʉndʉ kakɨ ya yɨɓa, aɓɨkyaga ndɨ Mongoni Manza ka gʉɗʉ yi nɨnɔ kadwɛ kʉ kwa kʉ ɓatʉ ɓa gʉɗʉ yi nɨnɔ ɓaɓɨnɨkyana ndɨ mino (Wanda Ligubo 16:11-40). Nɨyɔ ɓagwi ka bɔlɔkɔ ko bulya ligubo ka Mombukwono-dosu, Ɓafilipi ɓʉmʉmʉla ndɨ ɓangyɔ, ɓatɨkɨlya ndɨ na alʉkʉ ɓemoti nɨnɔ ina ndɨ Epafolodito.
Pɔlɔ ukpikilya kʉwa ndɨ balʉwa yi nɨmʉ ko ngbingo yi nɨnɔ, kaumigisyo ɨbɨba, na kaʉɓɨkya gɔnɨ ɓɛ ʉmɨnatʉ ndɨ ɓangyɔ ɓi nɨɓɔ ɓatikilyoku ndɨ. Ʉɓɨkya gɔnɨ ɓɛ ɓigwinonogi yapʉ ka baya, ɓakapílyonitɔgʉ Kunzi mʉgɔngʉ ikanɨ kaʉmʉkana ɓatʉ ɓi nɨɓɔ ɓakaʉpá ɓambanzʉ mʉtʉʉ di na nɨmɔ ko Kunzi. Utomosya ɓata ɓɛ ɓiitoni luki limoti na Kilisito, na a mʉtamanagɨ mi nɨmɔ okwononi iki luga kaɓʉ.
Yɨgbananaga ya kɨtaɓʉ yi nɨyɨ:
Yuuso, na malʉmba 1:1-11
Ɓɛyɔ Pɔlɔ o mino kaɨna ɔɓɨlɨ 1:12-30
Yeso-Kilisito aka nɔ a mʉtʉ yi nɨnɔ kɨbɨnɨkagʉ ndɨ 2:1-18
Yɨgya ka Timotio ɨɓʉ na Epafolodito 2:19-30
Mʉmbanzʉ okwononi kaɓosilo Kunzi 3:1–4:9
Pɔlɔ akaumigisyo Ɓafilipi ɨbɨba 4:10-20
Yuuso ya muliɓo 4:21-23
1
Yuuso
Ɨmɨ Pɔlɔ iɓusu na Timotio, ɓosunzu ka Yeso-Kilisito iɓusu ɓɔ tamukpilyi iɓunu ɓatʉ ɓasɨ ɓa gʉɗʉ wa Filipi balʉwa yi nɨmʉ. Tukpikilyi ɓatʉ ko Kunzi ɓasɨ pisi ka Yeso-Kilisito pa imoti na ɓapatʉ ɓa kanisa na ɓadiakɛlɛ. Obosu Kunzi na Mombukwono-dosu Yeso-Kilisito ɓamuɗukilyi ɨzɨyɔ na mazɨyɔ.
Pɔlɔ akamigisya Kunzi ɨbɨba
Namigisyaga Kunzi ɨbɨba ɓongbinga ɓasɨ wa namʉtamanaga mino. Ɓongbinga ɓasɨ wa nikaga mino kamʉlʉmbɨlya, nalʉmbaga na ɨgyagya, kyɛ tamatɨkana ndɨ na iɓunu katʉngbʉla ligubo lɨɓɨkyaga Mongoni Manza katʉkya ka lɨsyɛ nɨlɔ mabaya ndɨ mino na kadwɛ mɔnɨ na ɓʉɓwanʉ. Nakaiba ɓɨnza ambɛ Kunzi nɨnɔ apʉnga ndɨ ligubo nɨlɔ lanza lɔ kʉsɔ kunu, idukulaga ndɛkɛ nolu kadwɛ kʉ kwa kʉ omosisya ndɛkɛ mino ka lɨsyɛ nɨlɔ Yeso-Kilisito igoku ndɛkɛ mino. A ɓɨnza kʉgbɛ ɨmɨ kaiko na mʉtamanagɨ manza ko bulya kunu ɓasɨ. Nobiso lɨmbɛngɨ kamɨ kʉgʉ kunu kyɛ iɓunu ɓasɨ tomotikononi na iɓunu ka ligubo nɨlɔ Kunzi ewonisilo mino ɨzɨyɔ kakɨ. A ɓɛyɔ, mogyini ɓata ɓɛgɛyɔ wa no mino ka bɔlɔkɔ wanʉ mʉɗɔngɔnɨ ɓɛgɛyɔ na ndʉkʉ mino kaɓɨkyaga no ngu Mongoni Manza na kowonisilo ɓɛ a malɨngʉnʉ. Kunzi akaiba ɓɛ nɨlɔ nakaɓɨkya a lɨngʉnʉ. Namʉpaga ɓasɨ kʉgbɛ ɓɛyɔ Yeso-Kilisito amʉpaga mino. Namʉlʉmbɨlyaga ambɛ sɨpananɨsɔ kunu idukulogi kʉgbɛ. Sɨpananɨsɔ nɨsɔ amuitiso kaiko na yimibo ya lɨngʉnʉ na mutombisyi manza, 10 iba wiboni kapʉnaga nɨlɔ a lanza kʉgbɛ. Kʉwa wa, mika ɓɨngɔ, nɨ makɛgʉ wa ɓamuyoyiso mino ka lɨsyɛ nɨlɔ Kilisito igoku ndɛkɛ mino. 11 Pisi ka Yeso-Kilisito, ɔɓɨlɨ kunu otuma ndɛkɛ na yɨgya ya ɓungbingbili ko bulya ɨbɨba na kadondisyo Kunzi.
Yidukulogo yo Mongoni Manza
12 Iɓunu ɓamamakɨ, nakapa ambɛ wiboni ɓɛ lɨkpʉmʉka nɨlɔ esilya ndɨ lɔ, ilu lɔ odukulaga ndɨ Mongoni Manza. 13 Kinili ɓasʉda ɓasɨ nɨɓɔ ka ngama mudingi na ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓasɨ ɓakaiba ɓɛ na ka bɔlɔkɔ kyɛ nakagugubyo Kilisito. 14 Mongoni ma ligwigwi kamɨ ʉmatɨlya ndɨ ɓomomosu ɓudingi luga ka nɨɓɔ ɓa ndɨ kanɨ ɓoɓinikyonini baya kʉgbɛ. Ɓapʉnga kʉwa ndɨ kaɓɨkyaga Lɨkpʉmʉka ko Kunzi na kɛkɛlɛ nɨ ɓakɛgʉ ɓata na kʉɓangakʉ. 15 A lɨngʉnʉ ɓɛ ɓatʉ ɓudingi luga kaɓʉ, ɓakaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Kilisito na imi na ɓoɗongoso. Luki limoti, ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓakaɓɨkyaga na lɨmbɛngɨ lanza. 16 Nɨɓɔ ɓagyaga ɓɛyɔ kyɛ ɓɛpatʉ. Ɓakaiba ɓɛ na wakɨtʉlya kaamalya Mongoni Manza. 17 Ɓatʉ ɓagɔgɔ ɓakaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Kilisito na imi na ɓoɗongoso, ɓanasɨma ɓɛ ɓakamatɨla yigyogyiso kamɨ wa no mino kʉnʉ ka bɔlɔkɔ.
18 Mʉtamanagɨ kaɓʉ kika mongbingbili ikanɨ manyɛ, kagyɨgʉ lɨkpʉmʉka kyɛ ɨɓʉ ɓasɨ ɓakaɓɨkyaga Mongoni Manza ka Kilisito, kinili nakogwa magyagya. Nidukulagatʉ aka kogwa magyagya. 19 Nakaiba ɓɨnza ambɛ pisi ka malʉmba kunu na ɓɛyɔ Lɨmbɛngɨ ka Yeso-Kilisito o mino kɛtʉngbʉlaga, nakʉlɨkanagatʉ ɓanʉ. 20 Kaɓyɛnɛnɛ na nɨlɔ nakaɓʉnda na nɨlɔ no mino na mʉtamanagɨ kʉgbɛ, nakogwigʉ suni ko pisi ya lɨkpʉmʉka gʉtʉgʉ limoti aka. Luki limoti, iki mbɨya wanʉ na ka ɓongbinga ɓasɨ, nika kabibiso Kilisito na kɛkɛlɛ na nzʉyɨ kamɨ yasɨ, iki kanɨ na muɓisi gʉtʉgʉ kanɨ nokwini aka. 21 A ɓɛyɔ, kʉ kamɨ, ɔɓɨlɨ kamɨ nɨ Kilisito. Kukwakʉ a ɨzangɨya kʉ kamɨ. 22 Luki limoti, nakika muɓisi, nakwanana kagya ligubo la ɨzangɨya. Kinili luga wa kukwakʉ na ɔɓɨlɨ, sibigʉ ambɛ napʉna ɨkɨ. 23 Na kʉwa wakɨgbananaga: nakapa kokwo iba niki pa imoti na Kilisito, nɨyɔ okitogi na ɨzangɨya kʉgbɛ. 24 Luki limoti, nakika muɓisi, ika na ɨzangɨya kʉgbɛ ko bulya kunu. 25 Yɛkɨ na na ɓɨnɨkyana ka nɨlɔ, nakaiba ambɛ nika ɓanʉ na iɓunu kaidukulogo kamʉtʉngbʉlaga ɓasɨ kopingo na kaiko na magyagya ka baya, 26 iba wa nigoku ɓanʉ mino ɓuwobi na iɓunu, ɨbɨba kunu pisi kʉ kamɨ, ka matɨkana na Yeso-Kilisito idukulogi.
Lʉnga lo Mongoni Manza
27 Lɨkpʉmʉka la ɨzangɨya a ɓɛ wikoni na yɨgya kaɓyɛnɛnɛ na Mongoni Manza ka Kilisito. Kʉwa wa, nakodoku abɛ nakodukugʉ kamʉnda, nʉkanɨ ɓaka ɓɛ maɓakisulyo ka mʉtamanagɨ mimoti, na iɓunu ɓasɨ makaʉlanana ko bulya baya nɨyɔ akotukyoku ko Mongoni Manza. 28 Makuɓongonitɔgʉ ɓomuyoniso kunu gʉtʉgʉ iki yi aka. Yɨgya yi nɨyɔ owonisila ɓɛ ɓaɓuɓungogo, luki limoti, owonisila ku kunu ɓɛ minisononi na muhukuso. Nɨyɔ igyonoso no ngu ko Kunzi. 29 A ɓɛyɔ, Kunzi amupóni ngasa kagugubyo Kilisito, kɛgʉ asɨ pisi ka baya aka, luki limoti a gɔnɨ pisi ka yigyogyiso ko bulya kakɨ. 30 Mbɨya wanʉ, ta pa imoti na iɓunu ka lʉnga. Iɓunu mɛmɨnatʉ kaʉlanana lʉnga li nɨlɔ, na kadwɛ mɔnɨ na ɓʉɓwanʉ, makaʉkana aka ɓɛ na asɨ kaʉlanana aka.