BÚKÙ TÀ TƗ́DHƗ́//RU YÌZO DHƗ ÀDHYA TÀ ꞌÒLE DHƗ Ɨ 7

Sètèfánò logó kúlí Yúdà ànzɨ kɨ bhàgo kàdrɨ̀ ɨ dré

1 Gò kòwánà kɨ kàdrɨ̀ dré lizízóá Sètèfánò tí dhɨ: «Tà tàle mɨ́ rú kòdhɨ ɨ tà bàti ꞌɨ?»

2 Dɨ Sètèfánò dré logózóá dhɨ: «Áma adrúpi ɨ áma atá ɨ́be nɨ ɨ, mɨ̀ yi rè áma kúlí ká! Gìká mìlanzìlanzì ro dhɨ agá tá àma kɨ tábhí Àbàrámà kandrá, akódhɨ dré tá adréràꞌa bvò Mèsòpòtàmɨ́yà àdhya na dhɨ ꞌá, drìdrì dré bhà mòzo bvò Kàránà àdhya na dhɨ kandrá. 3 Gìká dré tàzoá drá dhɨ: ‹Mɨ́ tayɨ́ ámɨ bvò ɨ ámɨ súrú be, lɨ̀zo bvò má dré dra tadhálé mɨ́ dré dhɨ na.›* 4 Dɨ Àbàrámà dré bvò Kàlàdáyò kya nɨ tayɨ́zó gò, lɨ̀zo bhà mo Kàránà na. Akódhɨ nɨ atá nɨ dràma àmvolésè dhɨ, Gìká dré akódhɨ nɨ amùzo alɨ̀le bvò mɨ̀ dré adrézó adrélé ándrò kònɨ̀dhɨ lé.

5 Dɨ, Gìká fè tá akódhɨ dré bvò tàyɨlé ro dhɨ kònwárè ko. Fè tá ndɨ̀ndɨ̀ àrà dré kɨtswázó pá bha lána dhɨ ko. Dɨ, lazí tá ɨ́na dhɨ, ɨ́ nɨ dra bvò nda nɨ fe akódhɨ dré, ɨ̀ndɨ̀ bvò nda nɨ adré akódhɨ nɨ toyó ɨ dré tàyɨlé ro, tágba dré rè dhu adrézó mvá àko dhɨ. 6 Gìká tà drá dhɨ: ‹Ámɨ toyó kɨ adré móndɨ́ twá ɨ ró móndɨ́ àruka kɨ bvò na. À nɨ àyɨ kɨ bha adrélé màrábà ɨ ró, adrézó àyɨ kɨ mì pfo kóná kámá-su. 7 Dɨ, má nɨ mána tà bha súrú dra àyɨ kɨ bhàlepi adrélé màrábà ɨ ró dhɨ dri. Àmvolásà dhɨ, ɨ̀ nɨ angá bvò nda lésè, agòle adrélé áma lɨndrɨ̀ bha àrà kònɨ̀dhɨ ꞌá.›† 8 Gò Gìká dré tà bhàzo ru yìzo Àbàrámà be tàzoá dhɨ, ɨ̀ kòlwà àyɨ kɨ ànzɨàgo ɨ títí, tà ru yìzo nda nɨ tadházó.‡ Gò Àbàrámà dré Ɨ̀sákà nɨ tìzo gò, akódhɨ nɨ lwàzo kìtú nɨ nzi-drì-na sè. Ɨ̀sákà dré Yàkóbhò nɨ tìzo gò, Yàkóbhò nda dré àma kɨ tábhí mudrí-drì-rì dhɨ kɨ tìzo.

9 Àmvolásà dhɨ, àma kɨ tábhí ɨ̀ dré lovó kònzɨ bhàzo àyɨ kɨ tùgumvá Yòséfà rú gò, ɨ̀ dré akódhɨ nɨ lagɨ́zó adrélé màrábà ro bvò Èzèpétò àdhya na. Dɨ, Gìká tá ɨ́na túmä́ní akódhɨ be gò, 10 dré akódhɨ nɨ apázó akódhɨ nɨ kɨzà títí ɨ lésè. Tàko ko, fè tá tògyá akódhɨ dré, akódhɨ nɨ tà ꞌòzo adrélé dóro Fàráwò, ópɨ́ kàdrɨ̀ Èzèpétò drìle dhɨ mìlésè. Dɨ Fàráwò nda dré Yòséfà nɨ bhàzo adrélé ópɨ́ ro ɨ́ bvó Èzèpétò drìle, ɨ̀ndɨ̀ tà títí áyɨ dzó kàdrɨ̀ na dhɨ ɨ drìle.

11 Gò kàrábhò dré dhèzo bvò wä́yi Èzèpétò àdhya ꞌásè, ɨ̀ndɨ̀ Kànánà àdhya ꞌásè. Kɨzà tá kàdrɨ̀ lavúlé gò, àma kɨ tábhí ɨ̀ dré kɨtswázó mányàngá kisú bwà ko. 12 Dɨ Yàkóbhò kòyi ngánò tá Èzèpétò na be dhɨ dre dhɨ, dré àma kɨ tábhí kɨ mùzo lɨ̀le kònàle vésè nɨ àlo sè. 13 Dɨ vésè nɨ rì sè dhɨ, Yòséfà dré áyɨ ꞌòzo áyɨ adrúpi nda ɨ̀ dré nìle gò, Yòséfà nɨ súrú tadházó Fàráwò dré. 14 Gò Yòséfà dré móndɨ́ mùzo lɨ̀le áyɨ atá Yàkóbhò kɨ adrì áyɨ súrú ɨ́be títí. Àyɨ nda ɨ tá móndɨ́ nyadhɨ-na-drì-mudrí-drì-nzi. 15 Dɨ Yàkóbhò ɨ̀ dré lɨ̀zo àma kɨ tábhí ɨ́be Èzèpétò na gò, ɨ̀ dré todràzo kònàle. 16 Bvóá dhɨ, àyɨ kɨ àbvò kɨ dòzo lɨ̀zo bhàá mógó àlo Sìkémè le dhɨ na. Àbàrámà gɨ tá mógó nda làfa sè Èmórà nɨ ànzɨ ɨ drɨ́gá.

17 Lókyá Gìká dré tá adréràꞌa ꞌòle tà ɨ́ dré tá lazílé Àbàrámà dré dhɨ nɨ ꞌo dhɨ ꞌá dhɨ, móndyá àmakya ɨ̀ lɨzó tá zyandre ró Èzèpétò na. 18 Gò ópɨ́ kàdrɨ̀ àzya Yòséfà nɨ tà nìlepi ko dhɨ dré ngàzo adrélé òpɨ̀ nya Èzèpétò dri. 19 Akódhɨ nda dré àma kɨ súrú kɨ lɨtɨ́zó, àma kɨ tábhí kɨ mì pfòzo, àyɨ kɨ ꞌòzo àyɨ kɨ ànzɨ kùrí kɨ labhé tayɨ́lé, ɨ̀ kòtodràró be dhɨ bvó.

20 Dɨ lókyá nda sè dhɨ, Mósè nɨ tìzo. Akódhɨ nɨ tà avé tá Gìká mìlésè tò. À dré akódhɨ nɨ lɨkɨ́zó atá nɨ nɨ dzó na mbǎ na. 21 Dɨ à kòlabhé akódhɨ tayɨ́lé dre dhɨ, Fàráwò nɨ zapi dré akódhɨ nɨ kisúzó gò, dòzoá lɨkɨ́lé áyɨ tàndɨ nɨ mvá ro. 22 Gò Mósè nda nɨ tadházó tògyá wä́yi Èzèpétò kya sè gò, dré mbàzo atsálé rìnyi ró kúlí tàma sè ɨ̀ndɨ̀ tà ꞌòma sè.

23 Mósè nɨ kóná kòtsa nyadhɨ-rì dre dhɨ, dré kisùzoá dhɨ, ɨ́ nɨ lɨ áyɨ adrúpi Ɨ̀sèrélè ànzɨ kɨ no. 24 Gò dré Èzèpétò agó àlo dhɨ nɨ nòzo adréràꞌa Ɨ̀sèrélè mvá àlo dhɨ nɨ mì pfo. Dɨ dré fɨ̀zo dhya adrélé mì pfòle nda nɨ tàrá ga gò, Èzèpétò agó nda nɨ pfùzo dràle. 25 Mósè adré tá ɨ́na kisùá dhɨ, áyɨ adrúpi Ɨ̀sèrélè ànzɨ kɨ tá nìá tàle dhɨ, Gìká amù ɨ kɨtswálé àyɨ kɨ apá dhɨ be. Dɨ, ɨ̀ nì tá àyɨkya tà nda ko. 26 Kìtú bvóá dhɨ sè dhɨ, Mósè dré tsàzo Ɨ̀sèrélè ànzɨ rì dhɨ kɨ kisú adréràꞌa ru pfu. Lè tá àyɨ kɨ ꞌòle ru amú tódhyá àyɨ kòfalésè gò, dré tàzoá àyɨ dré dhɨ: ‹Áma arúpi ɨ, àmɨ kó adrúpi ɨ ró dhɨ, mɨ̀ adré dɨ àmɨkya ru ꞌo kònzɨ àdho tà sè?› 27 Dɨ, dhya adrélépi tá áyɨ adrúpi nɨ mì pfo dhɨ dré ɨ́na Mósè nɨ gbòzo, tàzoá dhɨ: ‹Àdhi bhà mɨ adrélé ópɨ́ ro ɨ̀ndɨ̀ tàbvó tàlepi ró àma drìle dhɨ nɨ̀? 28 Mɨ́ adré mɨ́na áma le pfùle dràle, ngóró mɨ́ dré Èzèpétò agó kònàdhɨ nɨ pfùle dràle agyá dhɨ tɨ́nɨ?›§ 29 Mósè kòyi kúlí nda dre dhɨ, dré lapázó bvò nda lésè, lɨ̀le atsálé móndɨ́ twá ro bvò Màdɨ̀yánà àdhya na. Gò dré ànzɨàgo rì dhɨ kɨ tìzo kònàle.

30 Kóná nyadhɨ-rì àmvolésè dhɨ, ángéló àlo dhɨ dré agázó Mósè kandrá fanzɨ̌ adrélépi tá kòle àtsɨ ró dhɨ na, duku ànyɨ kòngó Sìnáyì àdhya làga dhɨ na. 31 Dɨ Mósè kònò tà nda dre dhɨ, akódhɨ nɨ lɨ́ndrɨ́ dré gàzo bhwǎbhwa ngá dré adrélé nòle nda nɨ tà sè. Dré tá adréràꞌa áyɨ kisí ànyɨ ngá nda nɨ no dhɨ ꞌá dhɨ, dré Mírì nɨ kúlí yìzo tàá dhɨ: 32 ‹Ma Gìká ámɨ tábhí kya ꞌɨ, Gìká Àbàrámà àdhya, Ɨ̀sákà àdhya ɨ̀ndɨ̀ Yàkóbhò àdhya ꞌɨ.› Mósè dré ngàzo adrélé lyàle gò, dré gòzo ngá nda nɨ tabhì nòle ko tirì dré. 33 Dɨ Mírì dré tàzoá drá dhɨ: ‹Mɨ́ tuvù ámɨ kámókà ɨ mɨ́ pásè. Tàko ko, àrà mɨ́ dré adrézó ámɨ totó ꞌá kònɨ̀dhɨ, àrà lólo dhɨ ꞌɨ. 34 Má nò kɨzà áma móndyá ɨ̀ dré adrélé nyàle Èzèpétò na dhɨ, àyɨ kɨ tongotongo kɨ yìzo dre. Dɨ má así kɨtswálé àyɨ kɨ apá dhɨ bvó. Mɨ́ alɨ̀ dɨ nyànomvá, má kòmùró mɨ lɨ̀le Èzèpétò na.›*

35 Mósè kòdhɨ, dhya Ɨ̀sèrélè ànzɨ ɨ̀ dré tá gàle tàzoá drá dhɨ, ‹Àdhi bhà mɨ adrélé ópɨ́ ro ɨ̀ndɨ̀ tàbvó tàlepi ró àma drìle dhɨ nɨ̀?› nda ꞌɨ. Dɨ, Gìká mù tá ɨ́na akódhɨ nda adrélé àyɨ kɨ ópɨ́ ro ɨ̀ndɨ̀ àyɨ kɨ apálépi ró dhɨ kòdhya. Mù tá akódhɨ ángéló agálépi akódhɨ kandrá fanzɨ̌ adrélépi tá kòle dhɨ na dhɨ sè. 36 Dɨ Mósè nda adrì tá Ɨ̀sèrélè ànzɨ ɨ apfòzo àyɨ ɨ́be Èzèpétò lésè dhɨ nɨ̀. ꞌO tá tà lɨ́ndrɨ́ga ró adrébhá tá Gìká nɨ rìnyí tadhá dhɨ ɨ Èzèpétò na, yǐandre Kɨka mìle, ɨ̀ndɨ̀ duku na kóná nyadhɨ-rì.†

37 Mósè kòdhɨ, dhya tá tàlepi Ɨ̀sèrélè ànzɨ ɨ dré dhɨ, ‹Gìká nɨ pròfétà àlo má tɨ́nɨ dhɨ nɨ ꞌo apfòle àmɨ kɨ tàndɨ kɨ súrú lésè amùle àmɨ dré› nda ꞌɨ.‡ 38 Akódhɨ nda tá túmä́ní àma kɨ móndyá ru kɨmóbhá duku na dhɨ ɨ́be. Totó tá ɨ àma kɨ tábhí kɨ kòfalé ꞌá, ángéló adrélépi tà ta ɨ́ be kòngó Sìnáyì àdhya drìna dhɨ be. Kisú tá kúlí lɨ́drɨ̀ àdhya ɨ gò, kúlí nda kɨ longózó tayɨ́lé àma dré.

39 Dɨ, àma kɨ tábhí nda ɨ̀ lè tá àyɨkya akódhɨ nɨ kúlí kaꞌìle ꞌòle ko. Be ró dhɨ, ɨ̀ gà tá àyɨkya akódhɨ. Àyɨ kɨ togó na dhɨ, ɨ̀ lè tá gòle Èzèpétò na. 40 Gò ɨ̀ dré tàzoá Àrónà dré dhɨ: ‹Mɨ́ ledé àma dré gìká kɨtswábhá àma kɨ drì ko dhɨ ɨ wà. Àngyá ko, kàdré ɨ́na Mósè àma kɨ adrìlepi apfòle Èzèpétò lésè kòdhɨ nɨ tà sè dhɨ, mà nì ngalè àdho tà ꞌo akódhɨ nɨ̀ ya dhɨ ko.› 41 Dɨ ɨ̀ dré tí ngbòlò lɨ́ndrɨ́ ledézó, ngá fèzo drá mòbòmà ro gò, gwányá ꞌòzo lenzézó ngá lɨ́ndrɨ́ ɨ̀ dré tá ledélé àyɨ kɨ drɨ́gá sè nda nɨ tà sè. 42 Dɨ, Gìká dré ɨ́na àmvò alázó àyɨ rú gò, àyɨ kɨ tayɨ́zó adrélé lɨndrɨ̀ fe bhìbhínyà bhù na dhɨ ɨ dré, ngóró tɨsɨ̀le búkù pròfétà kya na dhɨ tɨ́nɨ:

‹Ɨ̀sèrélè ànzɨ nɨ ɨ, mɨ̀ alɨ̀ tá tsì kàꞌwá pfùle dhɨ kɨ afè má dré mòbòmà àruka ɨ́be,

mɨ̀ dré tá adréràꞌa duku na kóná nyadhɨ-rì dhɨ ꞌá dhɨ ꞌí?

43 Kóko! Mɨ̀ todó tá àmɨkya ngá lɨ́ndrɨ́ mɨ̀ dré tá ledélé kɨtswázó lɨndrɨ̀ fe drá dhɨ ɨ kòdhya:

wémà Mòlókò àdhya ɨ bhìbhínyà lɨ́ndrɨ́ àmɨ kɨ gìká Ràyɨ̀fánà àdhya be.§

Dɨ ásà dhɨ, má nɨ àmɨ kɨ mu adrélé móndɨ́ twá ɨ ró

bvò Bàbìlónà àmvona dhɨ na.›*

44 Àma kɨ tábhí nda ɨ̀ todó tá kpà tàbèrènákolò adrélépi Gìká nɨ adrema nɨ tà tadhá dhɨ duku ꞌásè. À ledé tá tàbèrènákolò nda làsú be ngóró Gìká dré tá tàle Mósè dré dhɨ tɨ́nɨ, ɨ̀ndɨ̀ ngá lɨ́ndrɨ́ dré tá tadhálé drá dhɨ tɨ́nɨ. 45 À kòtayɨ́ tàbèrènákolò nda àma kɨ tábhí ɨ dré Yòsúwà be dre dhɨ, àyɨ nda ɨ̀ dré dòzoá lɨ̀zo ába bvò súrú twá Gìká dré dròle àyɨ kandrásè dhɨ kya na. Gò tàbèrènákolò nda dré adrézó bvò nda lé tsàle ópɨ́ Dàwídì nɨ lókyá ꞌá.

46 Dàwídì nda nɨ tà tá dóro Gìká mìlésè gò, dré Gìká nɨ ti lizízó, kòtayɨ́ró ɨ dzó kàdrɨ̀ si Gìká Yàkóbhò àdhya dré.† 47 Dɨ, Dàwídì nɨ mvá Sòlòmónò dré ɨ́na dzó kàdrɨ̀ nda nɨ sìzo drá nɨ̀. 48 Dɨ, Gìká kurú na bhù na dhɨ adré ɨ́na adrélé dzó móndɨ́ ɨ̀ dré adrélé sìle dhɨ ɨ ꞌásè ko. Ngóró pròfétà dré adrélé tàle dhɨ tɨ́nɨ:

49 ‹Mírì tà dhɨ: Bhù àrà má dré adrézó lɨrɨ́lé adrélé òpɨ̀ nya ꞌá dhɨ ꞌɨ,

ɨ̀ndɨ̀ bvò àrà má dré adrézó áma pá bha drìá dhɨ ꞌɨ.

Mɨ̀ nɨ dɨ dzó kárá be ngɨ́nɨ dhɨ nɨ si má dré kòdhya?

Àrà má dré dra lovózó lána dhɨ nɨ adré ángolé?

50 Áma drɨ́gá ledé ngá kòdhɨ ɨ títí nɨ̀ ko?›‡

51 Àmɨ àmɨ kɨ togó ꞌobhá tombálé, ɨ̀ndɨ̀ àmɨ kɨ bíbhálé tabhóbhá adrézó lɨgɨ́lé Gìká rú nɨ ɨ, àmɨ ngóró àmɨ kɨ tábhí nda ɨ tɨ́nɨ: Mɨ̀ adré ngbú adrélé Tɨrɨ́ Lólo nɨ kúlí kayikayi! 52 Pròfétà àlo àmɨ kɨ tábhí ɨ̀ dré mì pfòle ko dhɨ tsì be? Ɨ̀ tupfú tá ndɨ̀ndɨ̀ pròfétà adrébhá tá Dhya gyǎgya dhɨ nɨ alɨ̀ma nɨ tà longó dhɨ ɨ todràle. Dɨ nyànomvá dhɨ, mɨ̀ lefè àmɨkya akódhɨ nda kàrɨbhá ɨ drɨ́gá gò, mɨ̀ dré akódhɨ nɨ pfùzo dràle. 53 Mɨ̀ kisú tá Gìká nɨ tátrɨ́trɨ́ kúlí dré longólé ángéló ɨ tí dhɨ gò, mɨ̀ dré àmɨkya tà tátrɨ́trɨ́ kúlí nda dré adrélé tàle dhɨ kɨ kaꞌìzo ꞌòle ko!»

À lebhé Sètèfánò dràle kɨ́rà sè

54 Bhàgo kàdrɨ̀ nda ɨ̀ kòyi tà nda ɨ dre dhɨ, àyɨ kɨ togó dré aswázó Sètèfánò rú gò, ɨ̀ dré adrézó síkálándrá tsɨ bvóá. 55 Dɨ, Sètèfánò gàlepi Tɨrɨ́ Lólo sè nda dré ɨ́na mì tɨngázó kurú na bhù na Gìká nɨ mìlanzìlanzì no, ɨ̀ndɨ̀ Yésu nɨ no adréràꞌa áyɨ totó Gìká nɨ drɨ́ágó lésè. 56 Dré tàzoá dhɨ: «Mɨ̀ nò rè ká! Má adré nòá dhɨ, bhù lanzí ru dre. Dɨ má adré Móndɨ́ nɨ Mvá nɨ no adréràꞌa áyɨ totó Gìká nɨ drɨ́ágó lésè!»

57 Ɨ̀ kòyi tà nda sè dhɨ, ɨ̀ dré àyɨ kɨ bíbhálé tabhózó gò, tetrézó kúlí ꞌuꞌù sè. Dɨ ɨ̀ dré dhèzo Sètèfánò dri, 58 akódhɨ nɨ se pfòzo ába bhàandre ꞌásè kɨvɨ̀ na gò, ɨ̀ dré kɨdhózó adrélé akódhɨ nɨ lebhé kɨ́rà sè. Dɨ akódhɨ nɨ asíkìbhá nda ɨ̀ tuvù tá àyɨ kɨ kɨ́tá kɨdhɨ̀ àdhya ɨ lebhélé kàdhúrà àlo rú zìle Sàwúlò dhɨ pá.§ 59 Ɨ̀ dré tá adréràꞌa Sètèfánò nɨ lebhé dhɨ ꞌá dhɨ, adré tá liyílé Mírì rú adrézó tàá dhɨ: «Mírì Yésu, mɨ́ do áma lɨ́drɨ̀ wà!» 60 Dɨ dré dhèzo áyɨ kórókó titì gò, yòzoá dhɨ: «Mírì, mɨ́ bhà tàkonzɨ̀ kònɨ̀dhɨ àyɨ dri ko.» Kòtà tà nda dre dhɨ, dré dràzo.

*7:3 7:3 À kònò Kɨdhoma 12:1.

†7:7 7:7 À kònò Kɨdhoma 15:13-14.

‡7:8 7:8 Tà Gìká dré tá bhàle ru yìzo Àbàrámà be tàzoá dhɨ, ɨ̀ kòlwà àyɨ kɨ ànzɨàgo ɨ títí kònɨ̀dhɨ adré tá tadhá dhɨ, àyɨ tá Gìká nɨ súrú ꞌɨ káyà dhɨ.

§7:28 7:28 À kònò Pfòma 2:14.

*7:34 7:34 À kònò Pfòma 3:5-10.

†7:36 7:36 À kònò Pfòma 7:3; 14:21; Ngá nàma 14:33.

‡7:37 7:37 À kònò Dùtèrònómè 18:15, 18.

§7:43 7:43 Mòlókò ɨ̀ndɨ̀ Ràyɨ̀fánà kònɨ ɨ tá gìká tàko móndɨ́ súrú twá ro dhɨ ɨ̀ dré adrélé lɨndrɨ̀ bhàle dhɨ ꞌɨ.

*7:43 7:43 À kònò Àmósà 5:25-27.

†7:46 7:46 Wárágà àruka Gìká nɨ kúlí tɨsɨ̀zo àyɨ dri dhɨ ɨ léna dhɨ, à adré kúlí kònɨ kɨ kisú kònwa: «kòtayɨ́ró ɨ dzó kàdrɨ̀ si Yàkóbhò nɨ ànzɨ ɨ dré».

‡7:50 7:50 À kònò Èsáyà 66:1-2.

§7:58 7:58 Sàwúlò kònɨ̀dhɨ, dhya dra rú zìle amvútú Pólò dhɨ ꞌɨ.