Atúró mala
AMƏ MISHAN
Mǝncau
Cau mana aɓa Atúró mala amǝ Mishan ka mǝgilǝe tita ne aɓa Malǝmce mala Luka. Bangcau amur lang sǝ amǝkpata Yesu mǝdǝmbe, aɓa rǝcandǝa mala Bangŋo Mǝfele ka, à mesǝ Cau Amsǝban a ɓanza malea kat. Bangcau amur atúró, andǝ agya mishan mala amǝ'mishan kǝla a Bitǝrus, andǝ Yohana, andǝ Jemis, andǝ Bulǝs; andǝ mala acilia aɓwana-mǝgule amur ikǝlisiya mana ɗiɗyal ka kǝla a Itǝfanu, andǝ Barnabas, andǝ Pǝrisǝla andǝ Akila, andǝ Lidiya. Bang cau amur lang sǝ Yesu túrban nǝ Bangŋo Mǝfele ɓǝ̀ pea amǝkpata Yesu rǝcandǝa mala banggi ko yana le ka, a koya ban Cau Amsǝban mala Yesu. Masǝlǝi nǝ yiu mala Bulǝs nǝ Cau Amsǝban a Roma, yì nggea-là mala Domurǝm mala amǝ Roma. Gìr mǝnana Bangŋo Mǝfele andǝ amǝkpata Yesu amǝ'mǝsǝcau nì pe ka, à gilǝì ace loasǝ paɓamuru mala aɓwana ɓǝa kum rǝcandǝa aɓa do mǝkwane.
Agir mǝnana aɓalǝi ka
Gilǝrǝu ace nakún1:1-26
Masǝlǝata kwarkiru mala Yesu andǝ pàcau male1:1-14
Mǝ'ak bantúró mala Yahuda1:15-26
Nakún a Urǝshalima2:1--8:3
Nakún a nzali Yahudi andǝ Samariya8:4--12:25
Túró Mishan mala Bulǝs13:1--28:31
Gya Mishan mǝdǝmbe13:1--14:28
Do dapi a Urǝshalima15:1-35
Ɓaria Gya Mishan15:36--18:22
Tàruia Gya Mishan18:23--21:16
Bulǝs aɓa kùrban a Urǝshalima, andǝ Kaisariya, andǝ Roma21:17--28:31
1
Cau mala túrban nǝ Bangŋo Mǝfele
1 We Tiyofulus, aɓa Malǝmce mem mǝdǝmbe ka, ǝn angŋa dǝmba ǝn gilǝno agir mǝnana kat Yesu tita pea andǝ kane,*1:1 Ɓalli gbal aɓa: Luk 1:1-4. 2 bà pwari mǝnana à twali nǝi aban ká kùli ka. Sǝ kaniama nǝ̀ o a kùli ka, kwarkir amǝ'mishan male mǝnana tàrkia ka, nǝ rǝcandǝa mala Bangŋo Mǝfele.
3 Anzǝm tanni andǝ lú mala Yesu ka, yi long nǝ yilǝmu ɗǝm. Aɓalǝ anongŋo lumi-ine, pusǝrǝi kusǝ pas aban alaggana male, arǝ anjar ɗàngɗáng mǝnana lǝmdǝia wia ama kàngkàng longŋǝna ndanǝ yilǝmu ka. À sǝni nǝ mǝsǝia sǝ bangcau nǝia amur Domurǝm mala Ɓakuli. 4 Sǝ nda peatu abania ka, banggia wia ama:
Wu kǝa nying Urǝshalima ɗang. Wu kúndǝô, she ɓǝ̀ Tárrám pana wun Bangŋo Mǝfele mǝnana wu oem ǝn na nǝma, bang ama nǝ̀ pa wun ngga. 5 Yohana ka pakki aɓwana batisǝma nǝ múr, sǝ banì pà nǝ̀ sau ɗang aɓalǝ anonggio bǝti ka, à nǝ̀ pakka wun batisǝma nǝ Bangŋo Mǝfele.†1:5 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:11; Mar 1:8; Luk 3:16; Yoh 1:33.
À twal Yesu aban o a kùli
(Markus 16:19-20; Luka 24:50-53)
6 Lang amǝ'mishan yi dapina aban Yesu ka, pǝlǝa à ɗì ama, <<Mǝtalabangŋo, ado sǝ a nǝ nyesǝ domurǝm aban amǝ Isǝrayila le?>>‡1:6 Mǝtalabangŋo, ado sǝ a nǝ nyesǝ domurǝm aban amǝ Isǝrayila le: Ko <<Mǝtalabangŋo, ado sǝ a nǝ panzǝ amǝ Isǝrayila ɓǝa purî ɓata amǝ Roma, a nǝ nyesǝia a domurǝm malea le?>>
7 Pǝlǝa Yesu banggia wia ama, <<Kǝ Tárrám nda nǝmurǝì mǝnana ndanǝ rǝcandǝa mala tsǝk amǝno yì apwari andǝ abákú ka, sǝ à pa ace wun ɓǝ̀ wu súrǝ̀ia ka ɗàng. 8 Sǝa ma, wun ngga, wun nǝ̀ kum rǝcandǝa, yi mǝnana ɓǝ̀ Bangŋo Mǝfele sulǝna amur wun ngga. Wun nǝ̀ duk amǝ nacau mem a Urǝshalima, andǝ ɓá nzali Yahudi, andǝ nzali Samariya, andǝ ɓanza kat.>>§1:8 Ɓalli gbal aɓa: Mat 28:19; Mar 16:15; Luk 24:47,48.
9 Anzǝm mǝnana Yesu naná cau anggo ka, àkǝ̀ mǝsǝia à nda rǝ sǝne, kara à twali aban ká o a kùli. Kya ko aɓa pǝrɓang, à gandǝ sǝne ɗǝm ɗang.*1:9 Ɓalli gbal aɓa: Mar 16:19; Luk 24:50,51.
10 Lang à nda rǝ tsǝk mǝsǝia più a kùli aban sǝn o male ka, kara aɓwana ɓari nǝ agirkùró mǝpwasǝe, à pusǝ rǝia aban came abania. 11 Sǝ à bang ama, <<Wun amǝ Galili, palang sǝ wu cam kani aban sǝnban a kùli? Mǝnia yì Yesu à twali arǝ wun aban ká kùli ka, nǝ̀ nggá nyare kǝla mǝno wu sǝni aban o a kùli ka.>>
À twal Matǝyes ɓǝ̀ ak
ban came mala Yahuda
ban came mala Yahuda
(Matiu 27:3-10)
12 Pǝlǝa amǝ'mishan mǝnia nyàrî Nkono Olif, mǝnana sauwa mala nrei andǝ Urǝshalima ka, nda kǝla mêl mwashat.†1:12 Ɓalli gbal aɓa: Mat 10:2-4; Mar 3:16; Luk 6:14-16.
13 Lang à bwalǝna ɓala ka, pǝlǝa à kutio a kurǝm kùli, ban mǝnana à duki kam ngga. Aɓwana mǝnana à nda abanì ka, à nda ka Bitǝrus, andǝ Yohana, andǝ Jemis, andǝ Andǝru, andǝ Filip, andǝ Toma, andǝ Batalomi, andǝ Matiu, andǝ Jemis muna mala Alfiyus. À nda atārǝia andǝ Shiman mǝnana earkiyi ace là male raka, andǝ Yahuda muna mala Jemis. 14 Yia a ɓinado malea ka, à uekiyì dapi nǝ ɓabumia mwashat atārǝia a ban pak hiwi ɗàng, andǝ amamǝna, andǝ Maryamu nggea Yesu, andǝ amǝ'eam Yesu.
15 Aɓalǝ anongŋo mǝno ka, amǝkpata Yesu yiu à yì rambǝa a banɓwáná, làkkì malea kat ka nda gbǝman nǝ lumi-ɓari. Pǝlǝa Bitǝrus lo came nacau ama:
16 Wun amǝ'eambǝam, dumǝna púp ama à nǝ̀ lùmsǝ cau Malǝmce mala Ɓakuli mǝnana Bangŋo Mǝfele bangŋi ɗiɗyal nǝ kun Murǝm Dauda amur Yahuda ka. Yahuda ka nda ɓwa mǝnana lǝmdǝ njar aban ká nǝ́ aɓwana mǝnana à bwal Yesu ka. 17 Ɗiɗyal ka nda aɓalǝ sǝm, sǝ ndanǝ kāmbe male gbal mǝnana à pe wi aɓa túró mishan ngga.
18 (Nǝ boalo mala túró mǝɓane, sǝ Yahuda kúr nzali, pǝlǝa aɓalǝi sǝ kpa, sok murí wǔ, bumi ara, alungŋe sukkio a nza.‡1:18 Ɓalli gbal aɓa: Mat 27:3-8. 19 Aɓwana mǝnana à do a Urǝshalima kat ka, à ok ce, nda tsǝa sǝ à tunǝ banì nǝ kun malea ama, Akeldama ka, ɓālǝi nda <<Nzali Nkila.>>)
20 Acemǝnana à gilǝa aɓa Malǝmce mala Anggyal ama,
<<Ɓala male ka ɓǝ̀ do
nǝ ɓālǝi atarǝì,
kǝɓwa pà nǝ̀ duk kam
ɗang.>>
Ɗǝm ngga à gilǝa ama:
<<Ɓǝ̀ ɓeɓwa ɗàng ɓǝ̀
ak bantúró male.>>§1:20 Ɓalli gbal aɓa: Ang 69:25; 109:8.
21 Ado ka dumǝna púp ama sǝm nǝ̀ twal ɓeɓwa ɓǝ̀ ak bancame mala Yahuda. Sǝm nǝ̀ twal aɓalǝ aɓwana mǝnana à nda atà sǝm aɓalǝ apǝlǝa mǝnana kat sǝm nda a tarǝ sǝm sǝnǝa Mǝtalabangŋo Yesu ka.*1:21 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:16; Mar 1:9; 16:19; Luk 3:21; 24:51. 22 Ɓǝ̀ tite a pwari mǝnana Yohana pakki Yesu batisǝma nǝi, yi bwal a pwari mǝnana à twali nǝi arǝ sǝm aban o a kùli ka. Ɓǝ̀ yana sǝ à twali ka, nǝ̀ duk mwashat atà sǝm aban hamnǝ cau mala loapi ɓembe mala Yesu.
23 Pǝlǝa à pa lullǝ aɓwana ɓari: Yisǝfu, mǝnana à kǝ tunǝi ama Barsabas (Sǝ à súrǝì gbal nǝ Yustus ka) andǝ Matǝyes. 24 Pǝlǝa à pak hiwi ama, <<We Mǝtalabangŋo, mǝnana súrǝ̀ ɓabum koyan kat ka, lǝmdǝa sǝm yana a twalo aɓalǝ aɓwana mǝnia ɓari ka, 25 ɓwa mǝnana nǝ̀ twal bantúró mishan a kúnì Yahuda, mǝnana nying sǝm o a ban mǝnana dupi wi ka.>> 26 Pǝlǝa à túr mǝsǝboalo a kùli, à nǝ̀ sǝn ɓwa mǝnana nǝ̀ li ka, sǝ yi kpa, lǝmdǝ ama Matǝyes na li ka; nda à twal Matǝyes yi lumsǝ kun làkkì mala amǝ'mishan mala Yesu mǝnana à ueo lum-nong-mwashat ka.
*1:1 1:1 Ɓalli gbal aɓa: Luk 1:1-4.
†1:5 1:5 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:11; Mar 1:8; Luk 3:16; Yoh 1:33.
‡1:6 1:6 Mǝtalabangŋo, ado sǝ a nǝ nyesǝ domurǝm aban amǝ Isǝrayila le: Ko <<Mǝtalabangŋo, ado sǝ a nǝ panzǝ amǝ Isǝrayila ɓǝa purî ɓata amǝ Roma, a nǝ nyesǝia a domurǝm malea le?>>
§1:8 1:8 Ɓalli gbal aɓa: Mat 28:19; Mar 16:15; Luk 24:47,48.
*1:9 1:9 Ɓalli gbal aɓa: Mar 16:19; Luk 24:50,51.
†1:12 1:12 Ɓalli gbal aɓa: Mat 10:2-4; Mar 3:16; Luk 6:14-16.
‡1:18 1:18 Ɓalli gbal aɓa: Mat 27:3-8.
§1:20 1:20 Ɓalli gbal aɓa: Ang 69:25; 109:8.
*1:21 1:21 Ɓalli gbal aɓa: Mat 3:16; Mar 1:9; 16:19; Luk 3:21; 24:51.