Ɓǝsǝlǝki Nggurcau
MƏNCAU
Malǝmce mala Ɓǝsǝlǝki Nggurcau ka tsaɗya mala masǝlǝata acau mala Musa na mǝnana banggi amǝ Isǝrayila a nzali Mowap ka, yì ban mǝnana à yi cam kam a masǝlǝata gya mǝsauwe malea aɓa pǝɗanban, sǝ à malanǝ̀ kutio à nǝ̀ ak nzali Kan'ana ka.
Aɓea mugulacau mǝnana à gilǝia aɓa malǝmcenî ka à nda ka: (1) Musa nyesǝ ɗenyicau arǝ acau-kumban mǝgulke mala apǝlǝa lumi-ine mǝnana à kùtí ka. Zǝmbi aɓwe ɓǝà ɗenyinǝ gingnǝban mǝnana Ɓakuli gingnǝia aɓa pǝɗanban ngga, sǝ ɓǝà dumnǝ okiru andǝ domǝsǝcau aban Ɓakuli. (2) Musa nyare banggia wia Anzongcau Lum sǝ ɓǝsǝlǝki bǝlia wia gìr mǝnana Nzongcau Mǝdǝmbe nakiyi ka, ace mǝnana ɓǝà sǝlǝ ama paɓamuru malea ɓǝ̀ pà aban Yahweh nǝmurǝi. Pǝlǝa ɓǝsǝlǝ bǝlia wia acau mala anggurcau ɗàngɗáng mǝnana à nǝ̀ yálmúr do-yilǝmu mala Isǝrayila a nzali pacau ka. (3) Musa kasǝɓalǝ aɓwe arǝ ɓá kùrcau mala Ɓakuli mǝnana pangnǝia ka, sǝ ndarǝ banggia wia ama bwal acau mala kùrcau mǝnia andǝ kùr ɓamuru arǝ kpatea, mǝnana dumǝna púp à nǝ̀ peǎ ka, ɓǝà pǝlǝi ɓǝ̀ duk bǝshe. (4) À pè Jesǝwa gara mala bwal túró do ɓwamǝgule amur aɓwe ace twal bancame mala Musa. Anzǝm mana Musa tuna nggyal mala ɓwangsǝki domǝsǝcau mala Ɓakuli, sǝ nana tsǝkbu male amur atau mala amǝ Isǝrayila ka, pǝlǝa wú a Mowap, a takuli mala Nggeasala Jodan.
Múrcau mǝgule mala malǝmce mǝnia ka nda mǝnana ama Ɓakuli amsǝna aɓwana male mǝnana tària ka, sǝ tsǝ̀ngŋǝ́nià-bù, yì aɓwana male mǝnana earcea ka. Aɓwana male ka ɓǝà ɗenyinǝ mǝnia, ɓǝà earce sǝ ɓǝà oki wi, ace mǝnana ɓǝà kum yilǝmu andǝ lidǝmba mala tsǝkbu.
Acau mǝnana aɓwana súrǝ̀ia pepè aɓa malǝmce mǝnia ka à nda ka amǝnana Yesu tunǝia ama nzongcau mǝgule mala anzongcau kat, mǝnana ama: <<Wu earce Yahweh Ɓakuli ma'wun nǝ ɓabum wun kat, andǝ yilǝmi wun kat, andǝ koman ma'wun kat.>> 6:4-6
Agir mǝnana a ɓalǝi ka
Nacau'ha mǝdǝmbe mala Musa 1:1--4:49
Ɓaria nacau'ha mala Musa 5:1--26:19
1. Anzongcau Lum 5:1--10:22
2. Angguracau, andǝ atsǝkcau andǝ anunkiru 11:1--26:19
Acau mala sǝlǝe ace kùtí a nzali Kan'ana 27:1--28:68
Kwakita kùrcau ɗǝm a bǝshe 29:1--30:20
Masǝlǝata acau mala Musa 31:1--33:29
Lú mala Musa 34:1-12
1
Musa tita masǝlǝata bangcau male
1 Amǝnia ka à nda ka acau mǝnana Musa banggi amǝ Isǝrayila kat, a nkaring takuli mala Nggeasala Jodan, a njenza, aɓa Araba*1:1 Araba ka nda ɓawanban aɓa pǝɗanban. a mgbasho nǝ Suf, anre Paran, andǝ Tofel, andǝ Laban Hazerot, andǝ Dizahap ka. 2 Twal a Horep, nǝ njar Nkono Seyir, aban ká Kadesh-Baniya ka, gya mala nongŋo lum-nong-mwashat na.
3 Nda a pwari mǝdǝmbe mala lum-nong-mwashatia zongŋo aɓa lumi-inea pǝlǝa,†1:3 lumi-inea pǝlǝa: Akani ka amǝ Isǝrayila malanǝ̀ kùtí aɓa nzali Kan'ana, sǝama ɓǝ́ à kutina ɗiɗyal apǝlǝa lumi-ine mǝno à kùtí ka, twal a Kadesh-Baniya, ɓǝ̀ pà ace mgbicau mǝnana à mgbikî Yahweh raka. anzǝm mana amǝ Isǝrayila nyingŋǝna Masar ka sǝ Musa nacau nǝ amǝ Isǝrayila, banggia wia gìr mǝnana kat Yahweh banggi wi ama ɓǝ̀ banggia wia púp ka. 4 Anggo ka, Musa angŋǝna dǝmba linamurǝm amur Sihon Murǝm mala amǝ'Amor, mǝnana do a Heshbon ngga, andǝ Og Murǝm mala amǝ Bashan, mǝnana do a Ashtarot a Edǝri ka. 5 A njartakuli mala nkaring Nggeasala Jodan, aɓa nzali mala amǝ'Mowap, sǝ Musa mǝngiɓa mǝnia yì nggurcau ka ama:‡1:5 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 21:21-35.
6 Yahweh Ɓakuli ma'sǝm bangga sǝm cau, mǝnana sǝm nda a Horep ka, ama:
Wun ngga, wu dumǝna a ban nkono man banì sauwuna, karǝna anggo. 7 Wu pǝlǝa, wu twal gya ma'wun, sǝ wu o a nzali múr ankono mala amǝ'Amor, andǝ abu-nzali mǝnana kat à nda a murkala andǝia a Araba, aɓa nzali múr ankono, andǝ Negev, andǝ dulum a kún nggeamùr, aban ká nzali mala amǝ'Kan'ana, andǝ mala amǝ Lebano, kya bwal a kún Nggeasala Mǝgule, yì Yiufǝretis ka. 8 Wu sǝni, ǝn pana wun mǝnia yi nzali ka. Wu kùtí aɓalǝi, wu kya e ɓǝ̀ duk ma'wun. Mim Yahweh ka, ǝn kánagìr ama mǝ nǝ pè aká wun, yia Ibǝrayim, andǝ Ishaku, andǝ Yakupu, mǝnia yì nzali ka, andǝ amǝ'keà kat mana à nǝ̀ yia ɓǝlia nǝnzǝ́mò ka.
À twal aɓwana-mǝgule
(Puro 18:13-27)
Musa lidǝmba nǝ cau ama:
9 Ən bangga wun cau, a bàkú mǝno, ama:
Pa mǝ nǝ gandǝ lidǝmba nǝ twal twalo mala duk ɓwamǝgule amur wun nǝmurǝam ɗàng. 10 Acemǝnana Yahweh Ɓakuli ma'wun, hatǝkina làkkì ma'wun, yalung ngga wu làkkìna kǝla làkkì mala anlero a bumkuli. 11 Ɓǝ̀ Yahweh, yi Ɓakuli mala aká wun, tsǝa, ɓǝ̀ wu làkkì kàm kusǝ pas, sǝ ɓǝ̀ tsǝka wun buì, kǝla mana bang ama nǝ̀ pakka wun ngga! 12 Lang sǝ mim nǝmurǝam ngga, mǝ nǝ gandǝ twal atanni ma'wun, andǝ dǝmbǝrya ma'wun andǝ aloasǝkiaban ma'wun a rǝarǝ wun? 13 Wu twal aɓwana aɓalǝ wun, a koya tàu, aɓwana mana à kwarô, sǝ à ndanǝ sǝlǝe, à kǝ pea wia gulo ka. Amǝnia yì aɓwana ka, à nda mǝ nǝ tsǝia à nǝ̀ duk aɓwana-mǝgule amur wun ngga.
14 Sǝ wun ngga, wu pam eare, ama, <<Gìr mǝnana kat a bang ama awu nǝ pè ka, mǝɓoarne na.>>
15 Nda sǝ ǝn twal aɓwana-mǝgule amur atau ma'wun, aɓwana mana à kwarô sǝ à kǝ pea wia gulo ka. Ən tsǝia ɓǝà duk aɓwana-mǝgule amur wun: amǝ'sàrǝ̀ban mana à nǝ̀ ɗenyinǝ anggǝsan mala aɓwana á-mwashat, andǝ mala aɓwana gbǝman-mwashat, andǝ mala aɓwana lumi-tongno, andǝ mala aɓwana lum, kǝla amǝ'buno-gulo amur atau ma'wun. 16 Sǝ ǝn pe amǝ'ɓashi ma'wun mǝnia yì kwarkiru, a mǝno yì pwari ka, ama:
Wu ok acau mǝnana à nda a nre ka amǝ'eam wun ngga, sǝ wu pàk ɓashi aɓa mǝsǝcau a nre ɓwa andǝ mǝ'eambi, sǝ a nre ɓwa andǝ bǝri mǝnana ndanǝdo aɓalǝia ka. 17 Wu kǝa lǝmdǝ tàrban aɓa pàk ɓashi ɗàng;§1:17 Sǝni gbal aɓa: Pǝris 19:15; Nggur 16:19; Pas 24:23. wu ok cau mala koya ɓwa, ko mǝkyauwe, ko mǝgule. Wu kǝa ɓanggi ɓamǝsǝ kǝɓwa ɗàng, acemǝnana ɓashi ka, mala Ɓakuli na.
Cau mǝnana kat gandǝ wun ngga, wu yinǝi abanam, mǝ nǝ yia oè.
18 Sǝ a bàkú mǝno ka, ǝn kwarkir wun amur gir mǝnana kat wun nǝ̀ pàk ka.*1:18 Ɓalli aɓa: Pur 18:13-26.
À tasǝ aburana ɓǝà kya shenzǝ nzali múr ankono
(Ɓal 13:1-33)
Musa lidǝmba nǝ nacau aban amǝ Isǝrayila ama:
19 Pǝlǝa sǝm nying Horep, sǝm kútí nǝɓa nggea pǝɗanban mǝno kat mǝpà ɓangciunì, mǝnana wu sǝni a njar aban ká a nzali múr ankono mala amǝ'Amor, kǝla mǝnana Yahweh tsǝa ama ɓǝ̀ sǝm pàk ka. Lang sǝm yi bwalna Kadesh-Baniya ka, 20 ǝn bangga wun nǝma: <<Wu bwalǝna nzali múr ankono mala amǝ'Amor, yì nzali mǝnana Yahweh Ɓakuli ma'sǝm kǝ pà sǝm ngga. 21 Wu sǝni, Yahweh Ɓakuli ma'wun tsǝ̀ngŋǝ́nà wun mǝnia yì nzali ka a ɓadǝm wun. Wu kyane, wu kya e ɓǝ̀ duk ma'wun, kǝla mǝnana Yahweh, yi Ɓakuli mala aká wun, bangga wun ngga. Ɓangciu ɓǝ̀ kǝa pàkka wun, ko wun nǝ̀ gǝggǝli ɗang.>>
22 Pǝlǝa wun kat ka, wu yiu abanam, wu bang ama, <<Came ɓǝ̀ sǝm túr aburana ɓǝà akdǝmba, ɓǝà kya shenzǝ ɓá nzalinì, sǝ ɓǝà yina sǝm nǝ cau amur njar mǝnana sǝm nǝ̀ eau nǝi, andǝ alá mǝnana sǝm nǝ̀ ká kàm ngga.>>
23 Cê ɓoaram, nda sǝ ǝn twal aɓwana lum-nong-ɓari, ɓwa mwashat aɓa koya tàu ka. 24 Amǝno yì aɓwana ka, à pǝlǝa à eauwe aban ká aɓa nzali múr ankono. À wari a bu Ɓangŋaban mala Eshkol, à kya shenzǝi, à sǝn ɓá nzalinì kat. 25 Sǝ à twal aɓea ɓǝlanggun mala nzalinì, à bwal a buia, à yinǝia aban sǝm. À yi bangga sǝm ama, <<Nzali ka, mǝɓoarne na, mǝnana Yahweh Ɓakuli ma'sǝm kǝ pà sǝmi ka.>>
Mgbikiru a Kadesh-Baniya
(Ɓal 14:1-10)
Sǝ Musa lidǝmba nǝ cau ama:
26 Sǝ wun ngga, wu ear ama wun nǝ̀ eauwe, wun nǝ̀ ká ɗàng; wu mgbicau arǝ nzongcau mala Yahweh Ɓakuli ma'wun. 27 Wu nggwani aɓalǝ agumli ma'wun, sǝ wu bang ama, <<Acemana Yahweh ɓinǝmǝsǝ sǝm ngga, pusǝ sǝm aɓa nzali Masar ace mǝnana ɓǝ̀ yi tasǝ sǝm a bù amǝ'Amor ɓǝà twalta sǝm. 28 A ya ban sǝ sǝm nǝ̀ eauwe? Amǝ'eam sǝm ɓungina ɓabum sǝm nǝ cau mǝnana à bangga sǝm ama, <Aɓwana mǝno ka, à gulkio sǝ à dāh'rikya à kútì sǝm. Anggea-là malea ka, amǝgulke na, à gumbǝlia nǝ asheran mǝnana à dāh'rya à bwal kùli ka. Yàle sǝm sǝn akwatǝman-ɓwa kàm, aɓwana mǝnana à tunǝkia ama amǝ'kà Anak ka!> >>
29 Pǝlǝa ǝn bangga wun nǝma, <<Cè wu gǝggǝli ɗàng; ǝn'ò ɓǝ̀ kǝa pakka wun arǝia ɗàng! 30 Yahweh Ɓakuli ma'wun, mana kǝ ká dǝm wun ngga, nǝ̀ munǝ ace wun nǝ nggearǝì, kǝla mana pàk ace wun a Masar, mǝsǝ wun sǝni ka, 31 sǝ aɓa pǝɗanban, ban mǝnana wu sǝnǝna twalo mana Yahweh Ɓakuli ma'wun twal wun, kǝla mana tárrú kǝ twal muni, a njargula mǝnana kat wu ging kam, sǝ wu yiu a ban mǝnia ka.>>
32 Kat aɓa mǝnia ka, wu earnǝ Yahweh Ɓakuli ma'wun ɗàng; 33 yì mana akà wun dǝmba, aban ká ace ala wun tà ban mana wun nǝ̀ duk kàttì ma'wun kàm, nǝ bǝsa a kùli nǝ bu-dù, sǝ nǝ pǝrɓang nǝ pwari ace lǝmdǝa wun njar mǝnana wun nǝ̀ pǝlǝ kam ngga.
Ɓashi a Kadesh-Baniya
34 Yahweh ok gi acau ma'wun, bumi lúllô. Nda sǝ kángìr ama:
35 Kǝɓwa pà kam a nza mǝɓike man, mǝnana nǝ̀ sǝn nzali mǝɓoarne mǝnana ǝn kángìr nǝma mǝ nǝ pè aká wun ngga, ɗàng. 36 She kǝ Kalip, yì muna-ɓwabura mala Jefune. Yì ka, nǝ̀ sǝni, sǝ mǝ nǝ pè wi nzali mǝnana kusǝi parǝni ka, andǝ amǝkè, acemǝnana yì ka, kpata cau mem, Mim Yahweh, nǝ ɓabumi kat ka.
37 Nda gbal, atàcau ma'wun ngga, bum Yahweh lul arǝàm, sǝ banggam ama, <<We gbal ka, a pà wu nǝ kútí kam ɗàng. 38 Sǝama mǝbwalo kúntúró yì Jesǝwa, muna-ɓwabura mala Nun ngga, nǝ̀ kútí kam. Ɓakɓabumi, acemǝnana yì na nǝ̀ kánǝ amǝ Isǝrayila ɓǝà kya ak nzalinì ɓǝ̀ duk nzali liɓala malea ka.>>
39 Pǝlǝa Yahweh bangga sǝm kat ama:
Sǝ nggearǝ amuna mǝkèke ma'wun, mana wu bang ama à nǝ̀ pwania arǝ wun, andǝ amuna-burana ma'wun mǝnana yalung ngga à súrǝ̀ mǝɓoarne andǝ mǝɓane raka, à nǝ̀ kútí kam; mǝ nǝ pea wia mǝnia yì nzali ka, nǝ̀ duk girkuma malea.
40 Sǝama wun adyan ngga, wu pǝlǝa, wu twal gya ma'wun aban ká aɓa pǝɗanban nǝ njargula ká Nggeamùr Nzuno.
41 Pǝlǝa wu bang ama, <<Sǝm pàngŋǝ́nì Yahweh cauɓikea, sǝm nǝ̀ eauwe sǝm nǝ̀ ká munǝo, kǝla mǝnana Yahweh Ɓakuli ma'sǝm sà'arǝ sǝm ngga.>> Nda sǝ koyan atà wun ngga gyar agirbura male arǝì, acemǝnana aɓa ɗenyicau ma'wun ngga, wu kǝ sǝni kǝla eau a nzali amúr ankono ka, pà nǝ̀ kwan ɗang.
42 Sǝ Yahweh banggam ama, <<Banggia wia, ɓǝà kǝa na ama à nǝ̀ eau ɗang, sǝ ɓǝà kǝa munǝ ɗang, acemǝnana pà mǝ nǝ pà atà wun ɗàng, ɓǝ̀ ana raka aɓiwun amǝbura nǝ̀ nggá gandǝ wun.>>
43 Nda sǝ ǝn bangga wun, sǝama wun ngga, wu tsǝkir cê ɗàng. Wu mgbicau arǝ sà'arǝban mala Yahweh, sǝ wu lo aɓa twalkicau, wu eau a nzali múr ankono. 44 Sǝ lang amǝ'Amor mǝnana à do a mǝno yì nzali múr ankono, puro sǝ à yiu arǝ wun ngga, à pǝr wun kǝla mǝsǝnyi, à mesǝki wun a Seyir yi pur a Horma. 45 Sǝ wu nyare wu yi ɓua a ɓadǝm Yahweh, sǝ Yahweh ka ɓinǝ ok ɓua ma'wun, kwakikiri arǝ wun ɗàng. 46 Nda gìr mana tsǝa sǝ wu ueo a Kadesh wu pàkkì anonggio pas kàm ngga.
*1:1 1:1 Araba ka nda ɓawanban aɓa pǝɗanban.
†1:3 1:3 lumi-inea pǝlǝa: Akani ka amǝ Isǝrayila malanǝ̀ kùtí aɓa nzali Kan'ana, sǝama ɓǝ́ à kutina ɗiɗyal apǝlǝa lumi-ine mǝno à kùtí ka, twal a Kadesh-Baniya, ɓǝ̀ pà ace mgbicau mǝnana à mgbikî Yahweh raka.
‡1:5 1:5 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 21:21-35.
§1:17 1:17 Sǝni gbal aɓa: Pǝris 19:15; Nggur 16:19; Pas 24:23.
*1:18 1:18 Ɓalli aɓa: Pur 18:13-26.