Cau amsǝban a nê mala
LUKA
Mǝncau
Cau Amsǝban a nê mala Luka ka lǝmdǝí ama Yesu ka nda Mǝ'amsǝban mǝnana à pacau ace aban amǝ Isǝrayila ka, sǝ ɗǝm ngga nda Mǝ'amsǝban mala ɓwapǝndǝa kat. Luka gilǝa ama Yesu ka Bangŋo mala Ɓakuli tunǝi ace mǝnana ɓǝ̀ <<yiu nǝ Cau Amsǝban aban amǝ'tǝ̀r.>> Lǝmdǝa mala banɓoarnado ka à sǝni pepè aɓa Luka, nggeamurǝmi ka aɓalǝ akùré mǝdǝmbe mǝnana à hamnǝ yiu mala Yesu, sǝ ɗǝm ngga aban ká masǝlǝate, aban mǝnana Yesu nyarni aban o a kùli ka.
Aban nda kam ɓari (kùré 1--2 andǝ 9--19) mǝnana aɓalǝia ka, gir nakam kpǝm mana she àkǝ̀ ɓá mǝnia yì Cau Amsǝban ngga sǝ à nǝ̀ kumia; amǝno yì agir ka à nda ka nggyal mala amǝturonjar, andǝ yiu mala ayálgír a sǝn Yesu mana à loa ɓǝlle ka, andǝ Yesu aɓa Ndàmǝgule mala Ɓakuli a muntulo, andǝ akanicau mala Ɓwa mǝɓoarne ɓwa Samariya, andǝ mala Muna-ɓwabura mǝnana ɓwàr ka. Aɓalǝ aban aɓa yì Cau Amsǝban ngga, cau cam nǝ rǝcandǝa amur hiwi, andǝ Bangŋo Mǝfele, andǝ banì mala amamǝna aɓa túró mala Yesu, andǝ twalbani mala Ɓakuli ace acauɓikea.
Agir mǝnana a ɓālǝi ka
Mǝncau1:1-4
Ɓǝlban andǝ lo mala Yohana Mǝbatisǝma andǝ mala Yesu1:5--2:52
Túró mala Yohana Mǝbatisǝma mana Ɓakuli tunǝi ace ka3:1-20
Batisǝma andǝ kārǝkiban mala Yesu3:21--4:13
Túró mala Yesu mana Ɓakuli tunǝi ace ka aban aɓwana4:14--9:50
Twal a Galili aban ká a Urǝshalima9:51--19:27
Masǝlǝata limo a doɓanza mala Yesu aɓa Urǝshalima andǝ aban mǝnana à kàrì ka19:28--23:56
Lo ɓembe mala Mǝtalabangŋo, lǝmdǝrǝu male, andǝ eauwe male aban ká a kùli24:1-53
1
Tita cau
Aɓwana pas twalî ɓamuria à nǝ̀ gilǝ cau amur agir mǝnana Ɓakuli pea aɓalǝ sǝm ngga. Cau mǝnana à gilǝ ka nda kǝ̀ mǝnana à oe a kún aɓwana mǝnana à sǝn agirnì nǝ mǝsǝia a nggea dǝmbe, sǝ à hamnǝ cê ka. Ace mani ka, we Ɓwamǝgule Tiyofulus, ǝn bǝl atǝ́r acê pepe, sǝ ǝn sǝni ka ɓoaro ɓǝ̀ ǝn gilǝo wia kǝla mǝnana à kwaɗi rǝia ka. Ən pak mǝnia ka ace mǝnana wu súrǝ̀ mǝsǝcau mala agir mǝnana à kanio ka.
Mǝturonjar bangcau amur
ɓǝl Yohana Mǝbatisǝma
A do'nza mala Hirǝdus, murǝm mala bu-nzali Yahudi ka, ɓè pǝris nakam lùllǝì ama Zakariya a buì mala Abija. Māmí ka lùllǝì ama Alisabatu; yì gbal ka nda a tàu mala Haruna. Yia kǝm ngga amǝ'ɓealɓoarna na aɓadǝm Ɓakuli. À kǝ kpata anzongcau andǝ angguracau mala Mǝtalabangŋo, à eare ama à nǝ̀ ɓwarkio a kǝɓè ɗàng. Sǝ yia ka ko à pànǝ muna ɗang, acemǝnana Alisabatu ka nkombi na, sǝ yia kǝm ngga à ena.
A ɓè pwari mwashat Zakariya nda ban pak túró male mala Pǝris aɓadǝm Ɓakuli, aɓalǝ anonggio mǝnana tàu malea ndanǝ túró ka. A kàné mala kúncau mala túró pǝris ka, Zakariya nda ɓwa mana twalban kpa amurí nǝ̀ kutio aɓa Ndàmǝgule mala Ɓakuli nǝ̀ pisǝ muku-gìr mala loasǝ yele mǝ'rǝmɓoarne, ace paɓoro aban Ɓakuli ka. 10 Lang pwari loasǝ yele mǝ'rǝmɓoarne ace paɓoro aban Ɓakuli kārǝ́na ka, ɓwapǝndǝa ramba a nza aban pak hiwi.
11 Mǝturonjar mala Ɓakuli yi pusǝrǝi a baní, cam nǝ bù-mǝlì mala *1:11 Ɓalli aɓa: Pur 30:1-10; 40:26,27.gyangŋan mala myang-loasǝ-yele mǝ'rǝmɓoarne. 12 Lang Zakariya loasǝ mǝsǝì sǝni ka, ɓangciu pakki wi, yàl hǝrkit. 13 Pǝlǝa mǝturonjar ne wi ama:
<<Zakariya, ce a ɓang ɗàng! Ahiwi mò ka Ɓakuli ongŋǝnia, māmó Alisabatu nǝ̀ ɓǝ̀lô muna sǝ awu nǝ pè wi lullǝu ama Yohana. 14 Bumo nǝ̀ pwasǝo, a nǝ dum nǝ banɓoarnado, sǝ aɓwana pas ka bumia nǝ̀ pakkiɗire ace ɓǝle. 15 Mǝnia yì muna ka, nǝ̀ duk ɓwamǝgule a ɓadǝm Mǝtalabangŋo. Ɓǝ̀ kǝa nu mba ko ɓè kǝgìr mǝnana nǝ̀ walban ngga ɗàng. Yì ka, nǝ̀ lùmsǝ nǝ Bangŋo mala Ɓakuli, a bum ngge.1:15 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 6:3. 16 Nǝ̀ tsǝk amǝ Isǝrayila pas à nǝ̀ nyare aban Mǝtalabangŋo Ɓakuli malea. 17 Nǝ̀ akì Mǝtalabangŋo dǝmba, nǝ̀ pak túró aɓa bangŋo andǝ rǝcandǝa, ulang mala Iliya mǝɓangnǝa mala Ɓakuli. Nǝ̀ yinǝ dotarǝu mala atárrú andǝ amunia. Nǝ̀ nyesǝ amǝ'mgbikiru ɓǝà kum sǝlǝe mala amǝ ɓealɓoarna, ace tsǝk aɓwana ɓǝà gilǝrǝia ace yiu mala Mǝtalabangŋo.>>
18 Pǝlǝa Zakariya ɗì mǝturonjar ama, <<Lang sǝ mǝ nǝ sǝlǝ ama gìr mǝnana a bang ngga anggo sǝ nǝ̀ pa? Acemǝnana mim ngga ǝn ena, sǝ māmám gbal ka ena.>>
19 Mǝturonjar eari wi ama, <<Mǝ nda Jibǝrayilu mǝnana camgiyi a ɓadǝm Ɓakuli ka. Ɓakuli tasǝam ɓǝ̀ ǝn yi banggo mǝnia yì cau mǝɓoarne ka.1:19 Ɓalli gbal aɓa: Dan 8:16; 9:21. 20 Sǝ ado ka, acemǝnana a earnǝ cau mem raka, mǝnana nǝ̀ yia duk mǝsǝcau a pwari male ka, kuno girna; a pà wu nǝ nacau ɗàng, she pwari mǝnana amǝnia yì agir dumǝna mǝsǝia ka.>>
21 Anggo ka, ɓwapǝndǝa nda arǝ kundǝ Zakariya, à kǝ ndali, lang sǝ banì sauwa anggo kǝ̀rkǝ́r aɓa Ndàmǝgule mala Ɓakuli. 22 Lang purna ka, gandǝ nea wia cau ɗàng. Kara à sǝlǝ ama sǝnǝna gìr aɓa bangŋo, aɓa Ndàmǝgule mala Ɓakuli. Acemǝnana camarǝ lǝmdǝkia wia cau nǝ bui, sǝ ko gandǝ mǝn kúni na kǝ cau ɗàng.
23 Lang anonggio mala túró mala Zakariya malǝna ka, pǝlǝa nyare a ɓala. 24 Anzǝm man ngga māmí Alisabatu kum muna a bumi. Zongŋo tongno ko sǝn nza ɗàng, kǝ na ama, 25 <<Mǝtalabangŋo nǝ̀ pakkam mǝnia ka. Aɓalǝ anonggio man ngga lǝ́mdǝ́nàm ɓwamuru male, sǝ twalǝ́nàmban kǝsǝkya aɓalǝ aɓwana.>>
Mǝturonjar bang cau mala ɓǝl Yesu
26 Aɓa tongno-nong-mwashatia zongŋo mala kum muna-bum mala Alisabatu ka, Ɓakuli túr mǝturonjar Jibǝrayilu a ɓè là aɓa nzali Galili mǝnana à tunǝki ama, Nazarat ka. 27 Turi nǝ cau aban ɓè nsari lùllǝì ama Maryamu, mǝnana ɓeɓwa lùllǝì ama Yisǝfu, Mǝkà Dauda pur amurí nǝ̀ ali ka.§1:27 Ɓalli gbal aɓa: Mat 1:18. 28 Mǝturonjar kutia bani ne wi ama, <<Ɓǝ̀ rǝo pwalo! We mǝnana a ndanǝ ɓwamuru mala Ɓakuli ka, Mǝtalabangŋo na to.>>
29 Mǝnia yì cau mǝturonjar ne ka, pè Maryamu ɗenyicau kǝ̀rkǝ́r, kara kutia ndali ama, ya ulang makkun nda man. 30 Pǝlǝa mǝturonjar ne wi ama, <<Maryamu, ɓangciu ɓǝ̀ kǝa pakko ɗàng, a kumǝna earmúrú aban Ɓakuli. 31 Awu nǝ kum muna a bumo, a nǝ ɓǝl muna-ɓwabura, sǝ a nǝ tsǝki wi lullǝu ama Yesu. 32 Nǝ̀ duk ɓwamǝgule, sǝ à nǝ̀ tunǝi ama Muna mala Ɓakuli mana Karban nǝ Gulo kat ka. Mǝtalabangŋo Ɓakuli nǝ̀ pe wi buno-murǝm mala kè Dauda.*1:32 Ɓalli gbal aɓa: 2Sam 7:12,13,16; Isha 9:7. 33 Nǝ̀ duk gbani amur amǝ Isǝrayila tàtǝ́k, sǝ domurǝm male ka masǝlǝate pà kàm ɗàng.>>1:33 Ɓalli gbal aɓa: Isha 9:6; Dan 7:14.
34 Pǝlǝa Maryamu ne mǝturonjar ama, <<Lang sǝ mǝnia ka nǝ̀ pǎ, yi mǝnana mǝ nda nsari, ǝn súrǝ̀ ɓwabura raka?>>
35 Mǝturonjar eari wi ama, <<Bangŋo mala Ɓakuli nǝ̀ sulǝo amuro. Rǝcandǝa mala Ɓakuli mana Karban nǝ Gulo kat ka, nǝ̀ yia zuppi amuro, sǝ Muna Mǝfele mǝnana a nǝ ɓǝli ka, à nǝ̀ tunǝi ama, Muna mala Ɓakuli. 36 Nggearǝ ɓǝla mô Alisabatu ka, ndanǝ muna a bumi aɓa ě male. Yì mǝnana nkombi na ka, gongŋǝna nǝ azongŋo tongno-nong-mwashat. 37 Kǝgìr pà kàm mǝnana Ɓakuli pa nǝ̀ pè raka.>>1:37 Ɓalli gbal aɓa: Tite 18:14.
38 Maryamu eari wi ama, <<Mǝ nda guro mala Mǝtalabangŋo. Ɓǝ̀ ce do kǝla mǝnana a na ka.>> Mǝturonjar pǝlǝa o ɗeki.
Maryamu waria sǝn Alisabatu
39 Anzǝm anonggio bǝti ka Maryamu lo tsuk-tsuk aban o a ɓè là a bu-nzali múr ankono mala nzali Yahudi. 40 Kya kutio a ɓala mala Zakariya, pǝlǝa makki Alisabatu kun. 41 Lang Alisabatu ok makkun mala Maryamu ka, muna mǝnana a bumi ka yàl hǝrkit, sǝ Alisabatu lùmsǝ nǝ Bangŋo Mǝfele. 42 Sǝ loasǝ gi kǝ̀rkǝ́r, banɓoarnado tsǝì na ama:
<<A ndanǝ tsǝkbu mala Ɓakuli aɓalǝ amamǝna, sǝ muna mǝnana a nǝ ɓǝl ka, ndanǝ tsǝkbu mala Ɓakuli gbal! 43 Lang sǝ múrɓoarna mem yipàm anggo, yi mǝnana nggeau mala Mǝtalem yiu a banam ngga? 44 Lang ǝn ok makkun mô ka, muna mǝnana a bumam ngga yàl nǝ banɓoarnado. 45 A ndanǝ tsǝkbu mala Ɓakuli, ace eare mǝnana a ear ama, cau mala Mǝtalabangŋo a bano ka, nǝ̀ yia lumsǝo.>>
Nggyal mala Maryamu
mala ɓwangsǝki Ɓakuli
46 Maryamu na ama:
<<§1:46-55 Ɓalli gbal aɓa: 1Sam 2:1-10.Yilǝmem ngga kǝ ɓwangsǝki
Mǝtalabangŋo;
47 sǝ ɓabumam kǝ pak
banɓoarnado atàcau
mala Ɓakuli Mǝ'amsǝam,
48 acemǝnana yì ka,
ɗenyina nǝ mim,
guro male
kat andǝ amani ama
ǝn pa a kun kǝgìr raka!
Twal ado aban o a dǝmba ka,
aɓwana arǝ anza kat
à nǝ̀ tunǝam ama mǝ'kúm
tsǝkbu mala Ɓakuli.
49 Acemǝnana Ɓakuli mana
Karban kat ka,
pàngŋǝ́nàm agir mǝgulke.
Lùllǝì ka nda Ɓwa Mǝfele.
50 Kǝ lǝmdǝ mǝsǝswatǝr
male aban aɓwana mǝnana
à kǝ ɓanggi wi ka,
twal a do'nza aban ká ɓè.
51 Pangŋǝna atúró mǝgulke nǝ murbui,
sǝ mesǝkina amǝ gusǝlǝ-múrû
andǝ aɗenyicau malea kat.
52 Yi sulǝna amurǝma amur
abuno-murǝm malea,
sǝ loasǝna amǝ nyesǝmúrû.*1:52 Ɓalli gbal aɓa: Ayu 5:11; 12:19.
53 Amǝ'nzala ka ɗǝmsǝnia
nǝ agir mǝɓoarne,
sǝ amǝkume ka tasǝna
takwaria ɓǝà o nǝ ɓabuia.
54 Bwalǝni guro male Isǝrayila kàm,
aɓa ɗenyinǝ mǝsǝswatǝr male,
55 kǝla mǝnana pàcau aban aká sǝm,
a Ibǝrayim andǝ amǝkè,
málá male pà kàm ɗàng!>>1:55 Ɓalli gbal aɓa: Tite 17:7; Mik 7:20.
56 Maryamu do atà Alisabatu zongŋo tàrú, nda sǝ nyarǝna umna a là ka.
À ɓǝl Yohana mǝ Batisǝma
57 Lang pwari gbáshí muna mala Alisabatu kārǝ́na ka, yi ɓǝl muna-ɓwabura. 58 Aɓi amǝkunɓala, andǝ aɓǝla ok ama, Mǝtalabangŋo lǝmdǝni Alisabatu ɓwamuru mǝgule, ɓǝlna muna ka, à yì bwalì wi pàk banɓoarnado.
59 A tongno-nong-tàruià nongŋo ka, à yiu ace kasǝî muna ɓate.1:59 Kasǝî muna ɓate: Mǝnia ka nda lǝmdǝ ama muna ka dumǝna mala Ɓakuli. À earce ama à nǝ̀ tsǝki wi lullǝ tárrí Zakariya.§1:59 Ɓalli gbal aɓa: Pǝris 12:3. 60 Sǝ nggè kasǝa ama, <<Awo, ɓǝà tunǝi ama, Yohana.>>
61 Sǝ à ne wi ama, <<Kǝɓwa pà kàm aɓalǝ aɓǝla ma'wun nǝ mǝna yì lullǝu ka ɗàng.>>
62 Pǝlǝa à ne tár muna cau nǝ bu, ɓǝ̀ na koya lullǝu na nǝ̀ tunǝna muna nǝi. 63 Sǝ zǝmba ama, ɓǝà yinǝi wi nǝ kpamgbang gilǝgir. Koyan ngga ndali, mǝnana gilǝ ama <<Lùllǝì nda Yohana>> ka. 64 Anggo ka, kara kún Zakariya mǝnna, lasǝi panzǝa, pǝlǝa tita nacau, kǝ ɓwangsǝki Ɓakuli. 65 Amǝkunɓala kat ka múrià kàrria. Sǝ aɓwana mǝnana arǝ alá a bu-nzali múr ankono mala nzali Yahudi ka, à camarǝ naki cau mala amǝnia yì agir ka. 66 Ɓwa mǝnana kat ok ce ka, ndali sǝ ɗiban a ɗenyicau male ama, <<Mǝnia yì muna ka, nǝ̀ yia duk ya ulangni nani? Acemǝnana bu Ɓakuli na muri.>>
Zakariya ɓwangsǝki Ɓakuli
67 Zakariya, yì tár Yohana ka lùmsǝ nǝ Bangŋo Mǝfele. Pǝlǝa ɓangnǝa, bangcau mala Ɓakuli, ama:
68 Nokiban ngga dumǝna
mala Mǝtalabangŋo Ɓakuli
mala amǝ Isǝrayila.
Acemǝnana yina ace bwalì
aɓwana male kàm,
sǝ angŋǝna múrià,
pusǝnia a gung.
69 Yi pa sǝm Mǝ'amsǝban
mǝnana ndanǝ rǝcandǝa ka,
a tau-murǝm mala
guro male Dauda.
70 Pè kǝla mǝnana bang
a kún amǝ'ɓangnǝa male
mǝfele ɓara-ɓara ka.
71 Pe anggo ace mǝnana
ɓǝ̀ amsǝ sǝm
a bu aɓisǝm amǝbura,
andǝ aɓwana mǝnana kat
à ɓinǝmǝsǝ sǝm ngga.
72 Pàk mǝnia ka ace lǝmdǝì
atár sǝm mǝsǝswatǝr,
sǝ ɓǝ̀ ɗenyinǝ
kùrcau male mǝfele.
73-74 Nǝ mǝnia yì kùrcau ka,
kánbi tár sǝm Ibǝrayim
ama nǝ̀ amsǝ sǝm a bu
aɓisǝm amǝbura,
ace mǝnana ɓǝ̀ sǝm pak túró
male nǝ mǝsǝkang-kangŋa,
75 aɓa do mǝfele
andǝ ɓealɓoarna
a ɓadǝmbi a do yilǝmu
ma'sǝm kat.
76 Sǝ we munem ngga,
à nǝ̀ tunǝo ama
mǝɓangnǝa mala Ɓakuli
mana Karban nǝ Gulo kat ka.
Awu nǝ akì Mǝtalabangŋo dǝmba,
ace gilǝki wi atanjar male,*1:76 Ɓalli gbal aɓa: Luk 1:17; Isha 40:3; Mal 3:1.
77 ace pe aɓwana male
súrǝ̀ amsǝban
nǝ njar mala kum twalbanì
mala acauɓikea malea.
78 Ace mǝsǝswatǝr andǝ
ɓuɓɓuka mala Ɓakuli
ma'sǝm ngga,
nǝ̀ tsǝk kwaro mala ban
ɓǝ̀ mǝnna amur sǝm nǝ kuli,
79 ace pà tǎlaban aban
aɓwana mǝnana à do
aɓa pǝndǝa andǝ
yinggǝli lú ka,
ace yál kusǝ sǝm
aɓa ká tanjar mala
dorǝpwala.1:79 Ɓalli gbal aɓa: Isha 9:2.
80 Muna, yì Yohana ka, camarǝ gulo sǝ dumnǝ rǝcandǝa aɓa bangŋo. Do male ka nda aɓa pǝɗanban a njenza, kya bwal a pwari pusǝrǝi aban amǝ Isǝrayila.

*1:11 1:11 Ɓalli aɓa: Pur 30:1-10; 40:26,27.

1:15 1:15 Ɓalli gbal aɓa: Ɓal 6:3.

1:19 1:19 Ɓalli gbal aɓa: Dan 8:16; 9:21.

§1:27 1:27 Ɓalli gbal aɓa: Mat 1:18.

*1:32 1:32 Ɓalli gbal aɓa: 2Sam 7:12,13,16; Isha 9:7.

1:33 1:33 Ɓalli gbal aɓa: Isha 9:6; Dan 7:14.

1:37 1:37 Ɓalli gbal aɓa: Tite 18:14.

§1:46 1:46-55 Ɓalli gbal aɓa: 1Sam 2:1-10.

*1:52 1:52 Ɓalli gbal aɓa: Ayu 5:11; 12:19.

1:55 1:55 Ɓalli gbal aɓa: Tite 17:7; Mik 7:20.

1:59 1:59 Kasǝî muna ɓate: Mǝnia ka nda lǝmdǝ ama muna ka dumǝna mala Ɓakuli.

§1:59 1:59 Ɓalli gbal aɓa: Pǝris 12:3.

*1:76 1:76 Ɓalli gbal aɓa: Luk 1:17; Isha 40:3; Mal 3:1.

1:79 1:79 Ɓalli gbal aɓa: Isha 9:2.