11
Pa'n ƚunye'j in nite' jiteqeku'.
Ma' hayits, pa' nite' inqekuye'j in na'l ma' qa hats jutsiqax in jintesti'yij hatse' pekhewe' hats jit'otki'ik'ui, qa hats yam'inijju'ha iye in nite' jiteqeku'uk'i in yijaa'ija in na'l pekhewe' mexe nite' jite'wen.* Ro 8:24; 2Co 4:18 Hik pakha' iye pa' nite' witqekuye'j pe' inaqwa'mhitsik'i in na'li'm qa pa' Intata qa yi'sinhetij. Pa' nite' inqekuye'j hikpa' ta'ƚets in jinikfe'lets pa' Intata in yi'tƚi'ij ma' qa na'l ha'ne week, qa hik ta'ƚijupi' enewe' hane'ej jite'wen in wanaqsiijkii pa'aj ta'ƚets pekhewe' wekwek nite' jite'wen.* Gn 1:1; Jn 1:3; 2P 3:5 Pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Abel in ta'ƚets, qa ƚe'wis pa' ƚeqisit'ij pa' Intata qe yilan pa' kots'etaxik'i qa nite' hik ƚunyejei pe' tistaxij pa' Caín, qa hik ta'ƚijupi' pa' Intata in yit'ijets yatsathen pa' Abel ma' qa t'eku'mijiju'ƚ pa' ƚeqisit'ij. Pa' Abel in hats wa'mtax, qa hikƚe ƚunye'j qu' mexe niyet qe ta'ƚets pa' nite' ƚeqekuye'j.* Gn 4:4; 1Jn 3:12 Pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Enoc in ta'ƚets, qa wetka'xetspha'm na' wa's in mexe nite' wa'mtax hats'inha qa' nite' nawa'me' ha'ne sehe' ipji', qa ham yi'wene' pa'aj qe pa' Intata hats yeka'xpha'm.(Gn 5:24) Qa yit'ij ke' we'nika'ajji', in mexe nite' wetkaxpha'm, pa' Intata yisu'unija pa' ƚunye'j pa' Enoc.* Gn 5:21-23; 2R 2:11 Qa qu' hame'ƚe pa'qu' nite' inqekuye'ji'ij, nite' ƚeke' qu' ni'sinheti'mkii pa' Intata, qe les ƚe'wis pakha' qu' nisu'un qu' meti'im pa' Intata qa' hasu'uj neqeku'uk'i in na'l pakha'an, qa' hasu'uj neqeku'uk'i iye in tis pekhewe' wo'oi. Pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Noé in ta'ƚets, pa' Intata in nifeli'm qu' ƚunye'je'kii pakha' qu' mente' ne'twenheti'ye', pa' Noé qa qi in tek'enetsha pa'aj qa yaqsiijkii pe' qi tokoyei qe qa' ƚe'sitseju' pe' ƚewhe'ye' qa pe' ƚelits qa pe' ƚewheyetsƚe pe' ƚelits. Pakha' nite' ƚeqekuye'j pa' Noé hikpa' ta'ƚets in uƚ'etsju' pa'aj pekhewe' sehe' ipji', qa hik aka' ƚunye'j pa' Noé in testi'yij qa yatsathen qe ta'ƚets in nite' yeqeku'.* Gn 6:13-22; 1P 3:20 Pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Abraham in ta'ƚets, qa pa' Intata in taya'yiiji' qa tek'eenetsha qa ik qu' namii pakha' hats yiwjutsiqeni'mii qu' netisij qa' natsat'axij. Qa in ik, qa nite' nikfe'lets pa'n t'ejuiji'.* Gn 12:1-4,7; Hch 7:2-4 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j in ta'ƚets, qa' hik ƚunye'j na'aj tujtseika' ta'ƚji' in i'ni'kii pa' sehe' yiwjutsiqeni'm pa'aj pa' Intata. Qa i'nifi pekhewe' qooxol, qa hik aka' ƚunye'j iye pa'aj pa' ƚa's Isaac qa pa' Jacob iye ƚa'sek pa' Isaac, hik pekhewe' iye pa'aj tisij aka' yiwjutsiqen.* Gn 12:8; 18:1; Hch 7:5; He 6:17 10 Qe pa' Abraham notkitaxets qu' namii pakha' witset na'li'm pe' te'weyik'uiju' yijanit'ets, qa pakha' yaqsiijkii pa' ƚunyejju' qa hikpa' iye niihinpha'm, pakha'an hikpa' pa' Intata.* He 12:22; 13:14; Ap 21:2,10,14 11 Qa in ta'ƚets iye pakha' nite' witqekuye'j, pe' Sara qa testi'yij pa' ƚet'unha'xijup in iwkajitshen pa'aj, yemjeetax in hats ƚawa'mhitax, qe nite' yeqeku' pakha' yiwjutsiqeni'm aka'an.* Gn 17:19; 18:11-14; 21:2 12 Qa hik ta'ƚijupi', pa' Abraham in hats nite' ƚeke'tax qu' nana'l ƚa'se' qe hats ƚawa'ma'x, pakha'an qa ta'ƚƚe'ets pe' olootsija in ƚunyejeyek ne' footekii i'ni' na' wa's, qa hik ƚunyejei iye na'aj isa'x ƚotkoyek'i na'aj qi iweli' in nite' ƚeke' qu' jintejeyumtshentax.(Gn 22:17)* Ro 4:19 13 Week enewe'en wa'mƚejiik'uiha pa' nite' ƚeqekuyejei, qa nite' testiitaxij pe' wekwek yiwjutsiqen pa' Intata. Qa ƚe'sitsƚi'imkii in yejeƚii pakha' mexe toxii, qa tetfelij iye in ƚekhewel hik ƚunyejei qu' jukhewiika'le' ha'ne sehe' epji' qa qu' tujtseika' nata'ƚik'uiji' iye ha'ne sehe' epji'.* Mt 13:17; Jn 8:56; He 11:39; Gn 23:4; 1Cr 29:15; Sal 39:12; 1P 1:17 14 Qa pekhewe'en in yit'ij aka'an qa yeqet'aaxik'iha in tetfeltaxij in wo'oikii pa'qu' ƚetseet'i'ija. 15 Qa qek nijamti'iikii qu' napilii pakha' hats ta'ƚji'kii, qekha hats napiltaxii iye. 16 Qa yisu'unƚe pa'qu' ƚetseet'i'ija les ƚe'wis, ikji', pa'qu' ƚetseet'i'ija na' wa'sji'. Qa hik ta'ƚijupi', pa' Intata in nite' wepinij in yit'ij ƚetets in ƚeqe Dios pekhewe'en, ma' qa hats yajileti'm pa' ƚetset.* Ex 3:6,15; Mr 8:38; 2Ti 4:18; He 13:14 17 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Abraham in ta'ƚets, pa' Intata in yijaajin, pa' Abraham qa t'eku'mi' pa' Isaac qu' nilan qa' netisij. Pa' Abraham in tistaxij pa' Intata pa' yiwjutsiqen, ƚa'mek qa t'ihintaxij qa yilantax pa' ewi'ƚƚi'i' in ƚa's.* Gn 22:1-10; Stg 2:21 18 Qa ha'ne Abraham qa hik ha'ne pa' Intata yit'ijets pa'aj: —Na' Isaac hikna' qu' nata'ƚets pakha' ta'ƚ ewets hatse'.—(Gn 21:12)* Ro 9:7 19 Pa' Abraham nikfe'lets pa' Intata in na'li'm pa' ƚet'unha'xijup qu' niƚin pe' hats naxtaxju'. Qa hik ta'ƚijupi' pa' Abraham in hik ƚunye'j qu' hats ni'wen iye pa' ƚa's qu' hik ƚunye'je' qu' hats nawa'mtax, qa aka'an qa hik aka' wenit'iji' in wetjeyumtshenijupi' in iƚa'x iye pa'qu' hats nawa'mtax.* Ro 4:18 20 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Isaac in ta'ƚets, qa iyinipji' pa' Jacob qa pa' Esaú qu' net'ejuyets pa' mexe hamik'ui.* Gn 25:25; 27:26-40 21 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Jacob in ta'ƚets in hats niwamhiyu', qa iyinipji' pekhewe' ƚelits pa' José, qu' net'ejuyets pa' mexe hamik'ui, qa in iyin qa totjoyipji' pa' ƚawaikajit.* Gn 47:31; 48:1,5,16,20 22 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' José in ta'ƚets in hats niwamhiyu' pa'aj, qa nifeli'm pa'qu' neƚuyeji' qu' nakik'uifik'i pe' Israel pa' sehe' Egipto, ma' qa nifeli'm pa'qu' ƚeqfenyejeyi'ij hatse' pe' ƚenutsik'i.* Gn 50:24-25; Ex 13:19 23 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pe' ƚ'alhei pa' Moisés in ta'ƚets, in i'nk'a nekfik'i pa'aj pa' Moisés, in yi'wen in ƚe'wis, qa yat'inkii pa'aj yamijets wetshetk'ewi'ƚ juwelits, qa nite' nijiweyik'i in inaqyaji'ij pa' wittata qu' natlanhetiiju' week na'aj i'nk'a nekfik'i qu' jukhewe'.* Ex 1:16,22; 2:2 24 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Moisés in ta'ƚets, in hats ajit pa'aj, qa nite' yisu'un qu' ƚa'si'ij pe' ƚasi' pa' Faraón.* Ex 2:10-11; Sal 84:10 25 Pa' Moisés yejeƚji' qa t'eku'mi' qu' weeki'iƚ qu' natawitjaxtiyi'ƚ pe' Israel ƚeiƚets hik pekhewe' ƚetset pa' Intata, qa t'anuyi' pekhewe' te'su'unhetiiji' qa yi'sinheti'mkii nite' yape ta'ƚets pa' uƚ'ax. 26 Qe les in yaftsin yijat'ij in yumti qu' les ƚe'wise' wiikfik'i pa'qu' nata'ƚets in jitaats'e'ej pe'ye' qu' nata'ƚets ha' Cristo qa t'anipji' pe' Egipto ƚewekwekits, qe ƚakha' hats yejeƚii pakha' qu' netisij hatse' pa' Intata.* He 10:35; 13:13 27 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Moisés in ta'ƚets, in ikik'uifik'i pa' sehe' Egipto, pa' ƚawak pa' wittata nite' nijiweyiju'ƚ, qe nite' yaqamij pakha' hats yumti qa hik ƚunye'j qu' ni'wen pakha' nite' jite'wen Dios.* Ro 1:20; Col 1:15-16; 1Ti 1:17 28 Qa pa' nite' ƚeqekuye'j pa' Moisés in ta'ƚets, qa yaqsiijkii kakha' ƚii Pascua qa yetsileƚijkii pe' wit'athits pe' ƚekuwelii pe' ƚeqejil, hats'inha pakha' ángel yilan na'aj ajit ne'ej witlits qa' nite' net'ekume'ets pekhewe'en. 29 Pakha' nite' ƚeqekuyejei in ta'ƚets, qa iketsteje'm pa' ƚajaika' pa' qi iweli' ƚii Rojo qa in ikteje'mkii qa hik ƚunye'j na'aj yisƚax sehe'. Qa pe' Egipto ƚeiƚets in yijawejtaxteje'm, qa week uikii pa'aj.* Ex 14:22-30 30 Pa' nite' ƚeqekuyejei pe' Israel in ta'ƚets, qa jufufju' pa' qi ƚejilafi' pa' witset Jericó. Jufufju' pa'aj in hats yamijets wetsjuk tatsai (7) neƚuts in ikijje'm in tef'eyeikiyijupkii. 31 Pakha' nite' ƚeqekuye'j pe' ewi'ƚ natkinkii pe' jukhew ƚii Rahab in ta'ƚets, qa nite' i'nji'teje'm pe' naxju' pa'aj nite' tek'en, qe pekhe'en neqjunu'uju'ƚ qa yi'fen pekhewe' Israel ƚeiƚets yituweƚkii pa' witset.* Jos 2:1; 6:23 32 ¿Pa'n ƚii pa'qu' henfel iye? Qa hatsƚe nite' weju'ƚij pa' neƚu qu' henfelik'i pa' Gedeón, pa' Barac, pa' Sansón, pa' Jefté, pa' David, pa' Samuel, qa pekhewep profetas.* Jue 4:6; 11:1; 13:24; 1S 1:20; 16:1,13 33 Pakha' nite' ƚeqekuyejei pekhewe'en in ta'ƚets, qa yamitju' pe' witsetits, yaqsiijkii pa' yatsathen, tisji'jij pa' Intata pa'qu' niwjutsiqen, yit'onik'i ƚejil pe' athilets,* 2S 7:11; 8:1-3; Jue 14:5-6; 1S 17:34-37; Dn 6:22 34 ham ƚunyejeyi'ijkii pa' ƚ'elej pa' fe't, nite' yif'eli' ik'uiju' pa' ƚ'asƚeye'j pa' witqatsjikinet, jukhewiwatitstaxkii qa wanaqsi'jƚejiijkii in t'unitsji'ijkii, ƚekhewel pa'aj les in t'units qa watlanji'ij, yeq'ilatjiijkii pe' ƚawatlanhefets.* Jue 15:8; 2R 20:7; Dn 3:25 35 Pe' efuts yaqamtaxij pe' ƚelitsik'i, qa testiiji'jij in hats iƚiiji'ij. Qa pekhewepƚe qa yaq'alji'jij ƚenqek'uwjei, qe qa' nana'li'm pa'qu' ƚiƚijiye' iye les in ƚe'wis, ma' qa nite' t'eku'miju'ƚ in tewejinhetiitaxkii. 36 Qa pekhewep qa tawtshenheti'yijkii wi'tlijei qa teqsilanhetiije'mkii iye, qa t'opheƚitiyijju' iye pe' foƚoƚik'il qa wenuijinifi iye pe' witq'opheƚitjii,* Gn 39:20; Jer 20:2 37 naq'axijju' pe' uja'x in tejelaxti'yijkii pe' utel, weniwk'itsinjem ƚaljai pe' uja'x, qi in t'emehetsetiyijetskii pe'ye' in tajaajinhetiitaxkii, naq'axijju' pe' uja'x witqatsjikinet, qa pekhel tufufji'kii uja'xƚi'i in yeqhinataji' kots'etets qa kots'eteikal ƚ'ajits. If'iljetsits, yaats'e'ej wekwek, qa uƚ'ax ƚenifenyejei iye.* 2Cr 24:20-21; 1R 19:10; 21:13; 2R 1:8 38 Aka' ƚunyejei enewe'en qa nite' ƚeke'tax qu' na'nipji' ha'ne uƚ'ax sehe', nekƚi'ikii pa' neki'kii pa' ham i'ni'i', pa' uteket, i'nifikii pe' kumummifi utekui qa pe' kumummik'iju' pa' uteket hik ƚunyejei witiwjets. 39 Enewe'en in yemjeetax in nite' yeqeku'tax pa' Intata, qa nite'ƚe tisij pa' yiwjutsiqen pa'aj, 40 qe pa' Intata hats yaji'let pa' qi in ƚe'wis qu' net'ejui inwets, hats'inha qa' je'weeki'iƚ hatse' pekhewe'en qu' jinink'aihit qa' injunyejeye' pakha' yisu'uunija pa' Intata qu' injunyejeye'.* He 11:16; Ap 6:11

*11:1 Ro 8:24; 2Co 4:18

*11:3 Gn 1:1; Jn 1:3; 2P 3:5

*11:4 Gn 4:4; 1Jn 3:12

*11:5 Gn 5:21-23; 2R 2:11

*11:7 Gn 6:13-22; 1P 3:20

*11:8 Gn 12:1-4,7; Hch 7:2-4

*11:9 Gn 12:8; 18:1; Hch 7:5; He 6:17

*11:10 He 12:22; 13:14; Ap 21:2,10,14

*11:11 Gn 17:19; 18:11-14; 21:2

*11:12 Ro 4:19

*11:13 Mt 13:17; Jn 8:56; He 11:39; Gn 23:4; 1Cr 29:15; Sal 39:12; 1P 1:17

*11:16 Ex 3:6,15; Mr 8:38; 2Ti 4:18; He 13:14

*11:17 Gn 22:1-10; Stg 2:21

*11:18 Ro 9:7

*11:19 Ro 4:18

*11:20 Gn 25:25; 27:26-40

*11:21 Gn 47:31; 48:1,5,16,20

*11:22 Gn 50:24-25; Ex 13:19

*11:23 Ex 1:16,22; 2:2

*11:24 Ex 2:10-11; Sal 84:10

*11:26 He 10:35; 13:13

*11:27 Ro 1:20; Col 1:15-16; 1Ti 1:17

*11:29 Ex 14:22-30

*11:31 Jos 2:1; 6:23

*11:32 Jue 4:6; 11:1; 13:24; 1S 1:20; 16:1,13

*11:33 2S 7:11; 8:1-3; Jue 14:5-6; 1S 17:34-37; Dn 6:22

*11:34 Jue 15:8; 2R 20:7; Dn 3:25

*11:36 Gn 39:20; Jer 20:2

*11:37 2Cr 24:20-21; 1R 19:10; 21:13; 2R 1:8

*11:40 He 11:16; Ap 6:11