1 Hik pakha'aj pa' neƚuji' na'l pa'aj pe' uja'x jukhew pakha' i'ni' pa' Jesús, qa nifelimik'i pa' ƚunyejeikii pa'aj pe' jukhew'ik'i Galilea ƚeiƚetsik'i, pa' Pilato in nilanju' pa'aj qa pe' ƚ'athits pekhewe'en qa yetsjiƚkinij pe' ƚ'athits pe' inqa'metetsik'i ƚeqististax pa'aj pekhewe'en.*Mt 21:18-19; 27:2; Mr 11:12-14; Jn 4:45 2 Pa' Jesús qa yit'ijiju'ƚ pa'aj: —¿Me ƚumti'iƚ ekheweli'ƚ aka' ƚunyejeikii pe' jukhew'ik'i Galilea ƚeiƚetsik'i qu' nata'ƚets qu' lees uƚ'etse' wiikfik'i qa' nite' ƚunyejeye' pekhewep Galilea ƚeiƚets iye?*Jn 9:2 3 Qa yakha'ƚe qa hit'iƚij ewets in nite'. Hik qu' ejunyejeyi'iƚ iye qu' nite' menink'aihiti'iƚ pa'qu' ejunyejeyi'iƚ qa' anaxi'ƚju' iye hatse'. 4 ¿Ye' me ƚumti'iƚ iye kekhewe' dieciocho (18) jukhew'ik'i in jaƚaq'ipji' ke' qaaxapha'm wititsi'ik'i (torre) na' Siloé ei qu' nata'ƚets iye qu' les uƚ'etse' qa' nite' ƚunyejeye' nekhewe' week i'ni' na' Jerusalén?*Jn 9:7 5 Qa yakha'ƚe qa hit'iƚij ewets iye in nite'. Hik qu' ejunyejeyi'iƚ iye qu' nite' menink'aihiti'iƚ pa'qu' ejunyejeyi'iƚ qa' anaxi'ƚju' iye hatse'.—

6 Ma' qa nifeli'm iye aka' yejeyumtshenijupi': —Ewi'ƚ pa' jukhew na'li'm pe' ewi'ƚ ƚ'enkiju' higokuk yeni'ju' pa' ƚeq'ejinqa'wet. Qa yejeƚtaxii qu' hats netei qa hamƚe pe'qu' ewii'ƚe' ƚe'ye' qu' ni'wen.*Lc 5:35; 12:16; Mt 21:18-19; Mr 11:13 7 Qa yit'ijets pa' ƚeqjeƚinenek'ij pa' ƚeq'ejinqa'wet: “Jeƚ, hats wetshetk'ewi'ƚ ke' ininqapits in henjeƚji'ijtaxii ene' higokuk qa ham ji'ij hi'wene' ƚeye'. Enfekinju' hatse'. ¿Inhats'ek in natkinƚetax qa yothetƚetaxi'kii ha'ne ƚe'wisji' sehe'?”*Mt 7:19; Lc 3:9; Jn 15:2; Ro 11:22; Is 5:2 8 Pakha'an qa yit'ijiju'ƚ pa'aj: “Yaqa patun, taaqu' ewi'ƚi'ij qu' iwejinƚe eku'n ha'ne ininqa'pji'. Qa' hef'uƚ'utifikii qa' hiwu'mifi iye ne' wakka ƚi'mhui,*Lc 16:3 9 ma' qa i'nƚi'i qu' hats nana'l hatse' ƚeiye'. Qa qu' ham ƚeiye' iye ma' qa' henfekinju' yijat'ij.”—

10 Pa' Jesús i'nq'ijatshenifi pa'aj pe' ewi'ƚ pekhewe' ƚe'lijtsitjiyits pe' judío pa' ewi'ƚ neƚuji' witwapiihijii (sábado).*Lc 4:31; 6:6 11 Qa hik pakha' i'ni' pa'aj pe' ewi'ƚ efu hats dieciocho (18) ƚeqe'ninqapitsij pa' ewi'ƚ ƚaatshek ta'ƚets pa' ewi'ƚ inwo'met in i'nji', qa hikpa' nite' yatsathenket qa yit'ij tuufufuf, qa nite' ƚeke' qu' natsathen pa' ƚ'anu.*Mt 8:17; Lc 4:33; 6:18; 7:21; 8:2,29; 9:39 12 Pa' Jesús in yi'wen pa'aj qa taya'yii, qa yit'ijets pa'aj: —Efu, hats ik'ek'uifik'i pa' awtshektax.— 13 Pa' Jesús qa t'eku'mipji' pa'aj pekhe'en, qa hik pakha'aj pe' efu qa ƚeke' in yatsathen pa' ƚ'anu, ma' qa yiwqinhet pa' Dios.*Mt 19:15; Mr 5:23; 6:2,5; 8:23; Lc 4:40; Hch 15:16; He 12:12; Jn 11:4 14 Qa pa' tenek'enhe'yij pe' judío ƚe'lijtsitjii qa qi in nayu'kii, qe pa' Jesús inqiƚinji' pa'aj pa' neƚu witwapiihijiitax. Qa pa' tenek'enhe'yij pe' judío ƚe'lijtsitjii, qa yit'ijji'ju' pe' jukhew qa efuts: —Olots kekhewe' ewi'ƚ tatsai (6) neƚuts qu' ji'nt'ithayiiji', qa hik kekhewe'tax ke' neƚutsji' qu' eneki'ƚijii qa' menqiƚini'ƚji', qa' hasu'uje' pe' neƚutsji' witwapiihijiyits (sábados).—*Mt 20:24; 21:15; 26:8; Mr 10:14,41; 14:4; Ex 20:9; Ez 46:1 15 Ma' qa pa' Yatsat'ax'inij qa yeku'ƚ pa'aj: —Ejtitsits hik ƚunyejei qu' wetsjuk'e ƚejusitse', ¿me nite' ƚenit'iƚijii week ewiƚei ekheweli'ƚ pa'qu' wakkaye' oqokoyoyiwo'oƚ i'nƚi'i qu' matikataxe' in yamets na'aj neƚuji' witwapiihijii qu' eka'xi'ƚiiju' pa'qu' iweli'ye' qu' niya'?*Lc 2:7,12,16; 6:42; 14:5,19; 1Co 9:9; Mt 12:11 16 Qa ene' efu, ene'en ta'ƚets ka' Abraham'ik'i qa na' Satanás qa yophe'ƚtaxji' aka' ƚeqfe'met hats dieciocho (18) ƚeqe'ninqapitsij, ¿me nite' ƚe'wisij qu' netenit'ijii na' ƚaatshek ha'ne neƚuji' in witwapiihijiitax?—*Gn 16:15; Jn 8:37; He 2:16; Mt 4:1,10; Hch 13:10; Mr 5:3; 15:1; 2Ti 2:9 17 In yit'ij pa'aj aka'an pa' Jesús, qa pe' ƚ'ejuihifets qa qi in wepin wetju'ƚ pa'aj. Qa pekhewe'ƚe week jukhew qa efuts iye qa qi in ƚe'sitsi'mkii pa'aj in yi'wen eke' qits wekwek yaqsiijkii pa'aj pa' Jesús.*Lc 21:5; 1Co 16:9; Fil 1:28; 1Ti 5:14; Sal 132:18; Is 12:5; 45:16; 1P 3:16

18 Ma' qa pa' Jesús qa yit'ij iye pa'aj: —¿Pa'n ƚii pa'qu' hik ƚunye'je' na' tenek'enheiji' na' Dios? ¿Qa pa'n ƚunye'j pa'qu' hejeyumtshenijupi'? 19 Hik ƚunye'j ne'ej ewi'ƚ mostaza ƚo' in yeni'ju' na'aj jukhew pa'qu' ƚewenq'enhe'wet'e, qa ƚeyijƚem in ta'ƚ ma' qa najkak'ij, qa ne' junatai qa tupiiji' pe' ƚakjil.—(Ez 17:23)

20 Qa yit'ij iye pa'aj pa' Jesús: —¿Pa'n ƚii pa'qu' hejeyumtshenijupi' na' tenek'enheiji' na' Dios? 21 Hik ƚunye'j ne'ej levadura pe'qu' ewi'ƚ efuye' in yetsjiƚkinij pa'qu' fo'ji'ye' qa wetshetk'ewi'ƚ yamitets pa' ƚeqjeyumtshela'xij in yenpha'm, ma' qa notki'ets ipƚu'ui in hats week yiju'fjufinhetik'i.—*Mt 16:6,11-12; Mr 8:15; Lc 12:1; 1Co 5:6-8; Ga 5:9

22 Pa' Jesús in ik pa'aj qu' namii ha' Jerusalén, qa teiƚi'ij iye pa'aj in yijatshenji'ij pe' witsetits qa pe' witsetits ƚelits iye. 23 Qa ewi'ƚ pa' nifaakan pa'aj: —Yatsat'axyij, ¿me nite' olots pe'qu' iƚiye'?— Qa yeku'ƚ pa'aj pa' Jesús:*Mt 22:14; Lc 18:26; Hch 2:21; Ro 9:27; Ef 2:8; 1P 3:20; Ap 3:4 24 —Ment'unhetiƚets qu' uyi'ƚii na' epk'iyit ƚeji', qe yakha' hit'iƚij ewets in olots pe'qu' nenuihiyu'taxii qa nite'ƚe ƚeke'. 25 Qa' ink'aye'ƚe na' yatsat'axij ne' wititsi' qa' neniipha'm qa' nit'onji' na' ƚeji', qa ekheweli'ƚ qu' a'maneyi'iƚfik'i qa' ilantaxi'ƚetskii, qa' i'ttaxi'ƚij: “Yatsat'axyij, i'tqeku'ni'ƚij ye'mii qhof.” Qa' neku'ƚi'ƚ nakha'an, qa' nit'ij: “Nite' tsikfe'li'ƚ ej pa'n ƚataƚi'ƚji'.”*Mt 7:22-23; 10:33; 25:12 26 Ma' qa' yapeye'ƚek qu' ittaxi'ƚijju': “K'eyekufe'ini'ƚkiyek qa k'eyiyafe'eƚkii iye qa akha' iye ƚinq'ijatshenikii ne' yikheijeyi'ƚik'i.” 27 Ma' qa' neku'ƚiƚ nakha'an: “Hats inek hit'iƚij ewets in nite' tsikfe'li'ƚ ewets pa'n ƚataƚi'ƚji'. Me'nitoni'ƚ ye'mii, week nekhewe' yaqsiijkii na' uƚ'ax.”(Sal 6:8)*2Ti 2:19; He 3:12 28 Qa' hik nakha'yi'i' qu' qi qu' mapiƚi'ju' qa' nat'aiji' iye ek'unhetiyi'ƚ qu' i'weni'ƚii ka' Abraham qa ka' Isaac qa ka' Jacob qa week iye ke' profetas'ik'i qu' na'ni' na' tenek'enhe'yi' na' Dios. Qa ekhewelƚi'iƚ qa' ewumhiti'yi'ƚfik'i.*Mt 8:11-12; 13:42,50; 22:13; 24:51; 25:30; Mr 1:15; Lc 4:43 29 Qa' nanam hatse' pekhewe' qu' nata'ƚii na' neƚu'uju'ƚ, na' tefeji', na' ima'xii, qa na' i'wk'uyi'lii, ma' qa' na'nijupju'kii na' mesa qu' netekiju' na' tenek'enhe'yi' na' Dios.*Lc 12:37 30 Ma' hayits, hane'ej na'l ne' teke'lenju' qa' nojo hatse', qa na'l ne' hane'ej yojo qa' netke'lenju' hatse'.—*Mt 19:30; 20:16; Mr 10:31

31 Ma' qa hik pakha'aj qa namets pe' uja'x fariseol qa yit'ijets pa'aj pa' Jesús: —Yape ma'ak'uifik'i iye hane'e'in qa' ma, qe ha' Herodes yisu'un qu' nalan.—*Mt 14:1,5; Mr 6:19; Jn 7:19-25; Hch 5:33 32 Qa yeku'ƚ pa'aj: —Ma'aƚii qa' it'iƚijets hakha' ejene'l: “Yakha' hukinfik'ikii ne' inwo'metets, qa henƚinju' iye ne' wanqaats'etaxju', hane'ej qa uje' iye, qa qu' namets wetshetk'ewi'ƚ neƚuts qa' nasqhat'axij aka' yithayijkit.”*He 2:10; 5:9; 7:28 33 Qa yakha'ƚe qa mexe hakij na' yikheyij, hane'ej, uje' qa neƚukii iye, qe nite' ƚe'wisijupi' pa'qu' ewi'ƚ profetaye' qu' na'nik'uifik'i na' Jerusalén qu' nawa'm.*Hch 3:21; 17:3; Mt 2:23; 21:11; Mr 8:31 34 Jerusalén, Jerusalén, ƚanlanju'kii ke' profetas'ik'i, ƚenjele'ejkii utel kekhewe' t'ukinhetiiji'ijtax ei, ¡Pa'n uja'xij in hisu'untax qu' ewi'ƚ heni' ne' elits, qu' hik ƚunye'je' ne'ej ta'a'a' qe ewi'ƚ yeni' ne'ej ƚelits qa uyifi ƚefets, qa nite'ƚe ƚisu'un!*Lc 19:41-44; 20:15; He 11:37; 2Cr 24:20-22; Mt 21:35; Sal 17:8; 36:7; 147:2; Is 62:1,4; Dt 32:11; Jn 5:40 35 Jeƚ qeku'ni'ƚju' ek na' etset'iƚ qu' hats ham na'ni'i hatse'. Qa hit'iƚij ewets in hats nite' ƚetsweni'ƚ iye hatse', ipƚu'ui qu' hats namets pa' ƚahats'ij qu' ittaxi'ƚij: “¡Qi in ƚe'wis ha'ne namij aka' ƚii pa' Yatsat'ax'inij!”—(Sal 118:26)*Is 64:11; Jer 12:7; 22:1-8; Mt 21:9; Lc 19:38; Jn 12:13