18
¿Ƚek pakha' les qiji'?
(Marcos 9:33-37; Lucas 9:46-48)
Qa hik pakha'aj he' ƚ'ijatshenhei qa nekets ha' Jesús, qa nifaakan: —¿Ƚek pakha' les qu' qiye'ji' hatse' pa' tenek'enheiji' pa' Dios?—* Mt 9:10; 22:24; Mr 10:10; Lc 6:1; Jn 3:35; 6:3; Hch 6:1; 13:20 Ha' Jesús qa taya'yii ha' ewi'ƚ omeƚa's. Ma' qa yinhinji'ju ƚeqewuk'u, qa yit'ijji'ju': —Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets, ekheweli'ƚ qu' nite' meni'nk'aihiti'iƚ qa qu' nite' ejunyejeyi'iƚ ne'ej omehets, qa' nite' niyi'iƚ ji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios.* Mt 5:20; 7:21; 19:14,23-24; Mr 9:47; 10:15; Lc 18:17; 1Co 14:20; 1P 2:2; Jn 3:5 Qa hik ta'ƚijupi', pa'qu' ƚunye'je' in nite' weniwqinhet in ƚunye'jek ha'ne omeƚa's, qa' hik pakha'ye' qu' les qiye'ji' in i'nji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios. Qa pa'qu' neneqjunu'uj pa'qu' ewi'ƚ omeƚa'se' hik ƚunye'j hane'en qu' nata'ƚets ka' yii, qa yakha'ƚe in neqjunu'yij. Qa pakha'ƚe qu' naqsijkinenijkii pa' uƚ'ax enewe' tek'en yiwets mente' qits, qa les ƚe'wis qu' not'opheƚiti'yijifi ƚaqawe'j ewi'ƚ qi ute qa' netwumhitiiji'ju' pa'qu' qi lejtaxe'.* Mt 20:20-28; Mr 9:42; Lc 17:2; 1Co 8:12 ¡Peijaat'ij hatse' ha'ne sehe' ipji' qe ta'ƚets pekhewe' yatsat'etsipji' hane'en in inqaqsijkinenijkii pa' uƚ'ax! Qe ham niyejini'ik'ui qu' ƚunye'je'kii aka'an. ¡Qa hiye' ha'nus pa'qu' jukhewe' i'nƚi'i efu qu' nata'ƚets in yaqsijinenijkii pa' uƚ'ax pakhape' iye!* Mt 26:24; Lc 17:1; 1Co 11:19 Qa qu' nakha'ye' okoi, i'nƚi'i qu' nakha'ye' ef'i' qu' nata'ƚets in ƚaqsiijkii pa' uƚ'ax, qa' isa'xii qa' iton e'mii pa'qu' iwu'mji'. Les qu' ƚe'wise' qu' ewi'ƚe'ƚe okoi i'nƚi'i qu' ewi'ƚe'ƚe ef'iye' qu' niji'teje'm na' witiƚa'x, qa nite' hik ƚunye'j qu' ewumhitiiji'ju' pa' fe't nite' yili'ij qu' weeke' wetets ne' okoyei i'nƚi'i ne' ef'iyei.* Mt 5:30; 25:41; Mr 9:43 Qa qu' nekhe'ye' oto' qu' naqsijinenijkii pa' uƚ'ax, qa' enit'ijpha'm qa' iton e'mii pa'qu' iwu'mji'. Les qu' ƚe'wise' qu' ewi'ƚe'ƚe otoye' qu' niji'teje'm na' witiƚa'x, qa nite' hik ƚunye'j qu' ewumhitiiji'ju' pa' fe't nite' yili'ij qu' weeke' wetets ne' otoi.—* Mt 5:22,29; Mr 9:47
Pe' hamiikii kots'etax.
(Lucas 15:3-7)
10 —Hasu'uj uteni'ƚ pa'qu' ewi'ƚe' enewe' mente' qits, qe yakha' hit'iƚij ewets in na'l nekhewe' ƚaqa angelits enewe'en i'nji' ene' wasits, qa nekhewe'en qa week ƚahatsiyij ikji'jets na' Tata i'ni' na' wa's.* Est 1:14; Lc 1:19; Ap 8:2; Sal 34:7; 91:11; He 1:14; Mt 6:29; 25:40,45; Lc 15:10 11 (Qe ha'ne Ƚa's na' Jukhew nam qe qa' nowo'oikii qu' niƚin pakha' qu' hame'taxiikii.)* Mr 2:10; Jn 2:25 12 ¿Pa'n ƚumti'iƚ qu' ƚunye'je'? Pa'qu' jukhewe' qu' nana'li'm pe'qu' cien (100) ƚeƚinheye' kots'etets qa ewi'ƚ pe'qu' hami'iikii, ¿me nite' yiwejinƚe eku'ni' pa' tseenepha'm pe' noventa y nueve (99) qa' mexe nowo'oikii pe' kots'etax hamiikii? 13 Yijaa'ija in ƚe'wisi'mkii in na'l pe' noventa y nueve (99), qa in yi'wen pe' ewi'ƚ hamtaxiikii qa les qi'ija in ƚe'wisi'mkii. 14 Hik aka' ƚunye'j na' Atata'aƚ i'ni' na' wa's, nite' yisu'un qu' ewi'ƚe' pa'qu' hami'iikii ene' mente' qits.—
¿Pa'n ƚunye'j qu' e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ pa'qu' ejefeye'?
(Lucas 17:3)
15 —Qa pa'qu' ejefeye' qu' naqsi'j e'mijkii pa' uƚ'ax, ma'ai qa' ujaxeƚi'iƚ wetju'ƚ qu' afaakate'yi'ƚju', qa' enfeeli'mha pa' uƚ'ax yaqsi'j e'mijkii. Qa qu' netk'en'eju'ƚ, ma' qa' e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ iye.* Lv 19:17; Ga 6:1; 2Ts 3:15; Stg 5:19; 1P 3:1 16 Qa qu' nite'ƚe netk'eni'ik'i pa'qu' ittaxijets ma' qa' eqe'mets iye ewi'ƚe' i'nƚi'i qu' wetsjuk'e pe'qu' ijts'eyek'i'ii, hats'inha pe'qu' nit'ij qa' week jutsiqetsi'ija qu' nata'ƚets pekhewe' qu' wetsjuk'e i'nƚi'i qu' wetshetk'ewi'ƚe' in ijts'eyek.(Dt 19:15)* Nm 35:30; Jn 8:17; 2Co 13:1; 1Ti 5:19; He 10:28 17 Qa qu' nite' netk'eni'iƚ eju'ƚ iye qa' enfeli'ƚi'm pe' witlijtsitjii. Qa qu' nite' netk'eni' iju'ƚ iye pe' witlijtsitjii, ma' qa' hik eqjunyejeyi'iƚij pekhewe' yeqeku' na' Dios qa pe' yijaninkii wekwek judioltax qu' net'ejuyets pa' witset Roma. * Mt 16:18; 1Co 14:4; Ap 1:4; Ro 16:17; 1Co 5:9; 6:1-6; 2Ts 3:6,14; 2Jn 10 18 Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets, pa'qu' ophe'ƚi'ƚ ha'ne sehe' ipji', qa' hik ƚunye'je'jeek qu' not'opheƚitii na' wa'sji'pha'm. Qa pa'qu' iwejini'ƚ ha'ne sehe' ipji' qa' ƚunye'je'jeek iye qu' netwejinhetii iye na' wa'sji'pha'm. * Mt 16:19; Jn 20:23 19 Qa hit'iƚij ewets iye aka'an, qu' wetsjuk'e ekheweli'ƚ pe'qu' net'ekumij wetjuƚha pa'qu' nisu'un qu' niyinets ha'ne sehe' ipji', qa na' Tata i'ni' na' wa's qa' naqsiimijkii. 20 Qe pa'qu' na'ni' pe'qu' wetsjuk'e i'nƚi'i qu' wetshetk'ewi'ƚe' qu' nonot'axij wetju'ƚ ka' yii qa yakha' qu' ha'nji'ju' ƚeqewuk'u pekhewe'en.— 21 Ma' ha' Pedro qa ikets, qa nifaakan: —Yatsat'axyij, ¿pa'n uja'xij qu' naqsi'j ye'mijkii pa'qu' uƚ'axe' pa'qu' yejefeye' qa yakha' qa' hisu'unji'ij qu' ye'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ? ¿Me siete'ej (7)?— * Lc 17:3-4; Col 3:13 22 Ha' Jesús qa yit'ijets: —Nite' hit'ij ewets qu' sieteye'ƚi'ij (7), les ƚe'wis yijat'ij qu' hit'ij ewets qu' setentayi'ij (70) qu' sieteyi'ij (7). 23 Qa hik ta'ƚijupi', na' tenek'enheiji' na' Dios qu' jintejeyumtshenijupi' in hik ƚunye'j pa'qu' ewi'ƚ qi wittataye' in yisu'un qu' nenikfe'lets pe' ƚ'ekumhifkinel pe' ƚeqejkunenhei. 24 In i'nk'a yejeƚ qa tetka'xii pa' ewi'ƚ olots pe' ƚ'ekumhifkinel olots millonits yamets. 25 Pakha' witqejkunenek in ham pa'qu' nijaninij pe' ƚ'ekumhifkinel, ma' qa pa' wittata qa inaqyaji'ij qu' ne'tninei qu' hik ƚunye'je' qu' witƚinek'e weeki'ƚ pe' ƚewhe'ye' qa' pe' ƚelits iye, qa week iye pe' na'ltaxi'm in yatsat'etstaxij qa' ƚaja'yi'ij pe' ƚ'ekumhifkinel.* Ex 21:2; Lv 25:39; 2R 4:1; Neh 5:5,8; Lc 7:42 26 Ma' qa pa' witqejkunenek qa wonokok'enifi pa' ƚaqa patun, qa yit'ijets pa'aj: “Patun, enq'eletyij. Hasu'uj itaqsunijup wat'ij. Week ƚek hijanin hatse'.” 27 Pa' patun qa qi in neq'eletij qa week yiwu'm pe' ƚ'ekumhifkineltax qa yiwamhitik'i. Ma' qa yuki'nfik'i qa yiwejinƚe. 28 In ikfik'i pa'aj pa' witqejkunenek qa we'tweni'ƚ pa'aj pakhap witqejkunenek iye ƚ'ithayife'ej pa'aj pa' yithayiki. Pakha'an t'eku'mi' pa'aj pe' ƚaq'astai, nite'ƚe olotstax. Qa t'ilit'ets pa'aj qa yeqes'ulkatifi ƚaqawe'j pa'aj qa yit'ijets: “¡Yape atsjanin ke' ƚ'eku'mi' yaq'astaiyik'i!”* Mt 20:2; 22:19; Mr 6:37; 14:5; Lc 7:41; 10:35; Jn 6:7 29 Pakha'an qa wonokok'entaxifi qa yittaxijets pa'aj: “Enq'eletyij, hasu'uj itaqsunijup wat'ij. Week ƚek hijanin hatse'.” 30 Qa pakha'an qa nite'ƚe neq'eletij qa yeka'xii pe' witq'opheƚitjii qa yuihinifi qa yophe'ƚ pa'aj qa' i'nk'aƚe niwejin qu' week nijanin pe' ƚ'ekumhifkinel. 31 In yi'wenij pekhewep iye witqejkunenhei pakha'an aka' ƚeqfenye'j ƚewek qa qi in yaats'e'ej pa'aj pekhewe'en, ma' qa nifeli'm pakha' ƚaqa patun wete'm pa' ƚeqfenye'j ƚewek pa' ewi'ƚ. 32 Pa' patun qa inq'ukinii qu' netetka'xii qa yit'ijets pa'aj: “Witqejkunenek, akha' qi in uƚ'ax. Yakha' k'ewejinƚe. Hiwu'm ek'ui qa hiwamhitik'i iye ke' ekumhifkinel qe ƚ'iyinij yiwets qu' ne'sq'elet'ej. 33 Qa akhaptax iye qek enq'eletij iye na' ithayife in yijunye'jek in tseq'elet ej.”* Mt 6:12; Ef 4:32; Col 3:13; 1Jn 4:11 34 Pa' patun qi in nayu'um pakha'an qa inaqyaji'ij qu' not'opheƚitii qa' nattanithenhetii iye ipƚu'ui qu' week nijanin pekhewe' ƚ'ekumhifkinel qa' netwejinhetii. 35 Aka'an hik aka' qu' ƚeqfenyejeyi'iƚ ej na' Tata wa'sji' qu' nite' weeki'ijha pe' atawjetsi'ƚ qu' e'ƚe'sitsi'iƚ wetju'ƚ pa'qu' ejefeyi'iƚ.—* Pr 21:13; Mt 6:14; Stg 2:13

*18:1 Mt 9:10; 22:24; Mr 10:10; Lc 6:1; Jn 3:35; 6:3; Hch 6:1; 13:20

*18:3 Mt 5:20; 7:21; 19:14,23-24; Mr 9:47; 10:15; Lc 18:17; 1Co 14:20; 1P 2:2; Jn 3:5

*18:6 Mt 20:20-28; Mr 9:42; Lc 17:2; 1Co 8:12

*18:7 Mt 26:24; Lc 17:1; 1Co 11:19

*18:8 Mt 5:30; 25:41; Mr 9:43

*18:9 Mt 5:22,29; Mr 9:47

*18:10 Est 1:14; Lc 1:19; Ap 8:2; Sal 34:7; 91:11; He 1:14; Mt 6:29; 25:40,45; Lc 15:10

*18:11 Mr 2:10; Jn 2:25

*18:15 Lv 19:17; Ga 6:1; 2Ts 3:15; Stg 5:19; 1P 3:1

*18:16 Nm 35:30; Jn 8:17; 2Co 13:1; 1Ti 5:19; He 10:28

*18:17 Mt 16:18; 1Co 14:4; Ap 1:4; Ro 16:17; 1Co 5:9; 6:1-6; 2Ts 3:6,14; 2Jn 10

*18:18 Mt 16:19; Jn 20:23

*18:21 Lc 17:3-4; Col 3:13

*18:25 Ex 21:2; Lv 25:39; 2R 4:1; Neh 5:5,8; Lc 7:42

*18:28 Mt 20:2; 22:19; Mr 6:37; 14:5; Lc 7:41; 10:35; Jn 6:7

*18:33 Mt 6:12; Ef 4:32; Col 3:13; 1Jn 4:11

*18:35 Pr 21:13; Mt 6:14; Stg 2:13