Misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí búúd ɔ lwámá
Isâ í dʉ́gyá nə kálaad Misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ yí
Misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ mí búúd ɔ lwámá, jisə cilyá ábɛɛ́ mə Lúkas Kálaad Zɛmbî dɨ̂. A ŋgə jaaw váál búúd ɔ lwámá ɔ́ Yésus bwə́ á bwiiŋg Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl yí.
Mətɛ́ɛ́dʉ́lé mə́ kálaad mə́ lwágʉlə sə́ nə́ Yésus nyə á bwəndɛ fʉg shú Dɔ̧ dɛ́, nyə á ka jaaw bwo fʉg nyɔɔŋgʉ́ nə́ sáŋ sáŋ (1.8): «bɨ mə bá lə́g ŋkûl í bá zhu wə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, zə bɨ́dɨ́, bɨ músə bá bwiiŋg láŋ wâm, tɛ́ɛ́d Yurʉ́səlɛm, kala Yudéa, kə kumə Samaríya, kə wɔ́ɔ́s íjumə í shí byɛ̂sh dɨ̂.»
Kálaad Misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ ji ka bə nə məma mə́ŋkɔw məbá:
(1) Ja Yésus mə́ shîn kə gwɔ́w yí, a mə́ ntɨ búúd bɛ́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nyúúlʉ́d jwɔ̂w lʉ́ Pantekôt. *Dɔ̧ mə Zɛmbî í mú tɛ́ɛ́d Oyúdɛn dɨ̂ (1.1–12.25), í mú ka ŋgə bwaag.
(2) Jɔ̧jɔ̧ Kɛ́ɛl nyə á kə nə́mə́ nə́ ndɛɛ́ kə kumə Róma, shug lʉ́ lɔɔmʉd (13.1–28.31). Tɛ́ɛ́d lúu 13, Pwôl wə́ ŋgə́ bul nyîn: í bul bə mínjɔɔnd milɔ́ɔl nyə a sá myá.
Kyeyʉ́lə Jɔ̧jɔ̧ Láŋ í á ŋgə kyey ntʉ́nɨ kú bísh məkwowʉla nɨ í cúgɛ́ njɨ sáal búúd ɔ lwámá bə́nɔ̂ŋ oshwə́ báŋ; í bul bə nə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim wə́ nyə á ŋgə sá nə́ Dɔ̧ mə́ Zɛmbî í ŋgə́g nə bwaag.
1
Zɛmbî nyə á kaag buud Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim
1 Luk 1.1-4Tyofîl, mə a tɛ́ɛ́d cilə kálaad ashúshwóógʉ́ nə́ mə bwiiŋg sâ jɛ̂sh Yésus nyə a sá yí, nə jɔɔŋg jɛ̂sh nyə á jɨ́ɨ́gʉli yí tɛ́ɛ́d mə́tɛ́ɛ́dʉ́lé 2 10.41; 13.31; 28.23; Luk 24.36-42, 46-51; 1Tm 3.16kə wɔ́ɔ́s jwɔ̂w nyə á bʉ̂n kə gwɔ́w yí. Jwɔ̂w dɔɔŋgʉ́, nə ŋkul á Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, nyə á fwo shîn lwágʉlə *buud ɔ lwámá bɛ́ nyə á fɛ́ɛ́sh wá sá bwə́ jə́lá nə bá sá yí. 3 Búúd ɔ lwámá bɛ́ bɔɔŋg dɨ́ wə́ nyə á lwóya nyúul mpʉ́sə micúŋ nə shwɨy dɛ́ yí. Nyə a lwágʉlə bwo iyuug mimbií mimbií nə́ a jisə kuwó, bwə́ ŋgə́ dʉ́g nyə tâŋ mwɔ̂w məwûm mə́nɔ̧̂, a ŋgə́ bwiiŋg bwo isâ í dʉ́gyá nə Faan mə́ Zɛmbî yí.
4 Luk 3.16; 24.49; Yuá 14.16Í á ka zə bə, dʉ́nɨ jwɔ́wʉ́d ɨɨ́, bə́nɔ́ŋ bwə́ ŋgə́ də, a mú báásʉlə bwo nə́: «Bɨ́ kú bá tɨ́ mə́kuú Yurʉ́səlɛm, bɨ́ ɔ bá fwo bwánd sâ Dâ nyə á kaag yí, sâ bɨ́ á gwág nə mə yí.» 5 Nyə nə bwo nə́: «Yuánɛs nyɛ nyə á duu buud nə məjúwó, bɨ́ bâŋ bɨ mə zə́ bá duwan nə Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nə́mə́ mwɔ̂w mə́gaád.» 6 Luk 24.21Bɛ̂sh bwə́ mú ka jî nyə cʉ́ŋ ŋgwúd nə́: «Cwámba e, ye ja gaád wə́ wó zə́ kwo tə́l íjwûga yâ *Izʉrəyɛ̂l yí?» 7 Mak 13.32A mú cɨ nə bwo nə́: «Bɨ dɨ́ bɨ́ nə́ bɨ mpúg mə́fwála nə ija Dâ nyəmɛ́fwó nyə á tə̂l yí. 8 Luk 24.47-48 bɨ músə bá bwiiŋg láŋ wâm: 1.21-22; 2.32; 3.15; 5.32; 10.39; Yuá 15.27Njɨ, bɨ mə bá lə́g ŋkûl í bá zhu wə́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim, zə bɨ́dɨ́, bɨ músə bá bwiiŋg láŋ wâm, tɛ́ɛ́d Yurʉ́səlɛm, kala Yudéa, kə kumə Samaríya, kə wɔ́ɔ́s íjumə í shí byɛ̂sh dɨ̂.»
Yésus mə kə́ gwɔ̂w
(Luk 24.50-53)
9 Luk 24.51; Yuá 6.62; 1Pr 3.22Ja nyə á shîn lás nə bwo ntʉ́nɨ yí, bwə́ ŋgə́ dʉ́g nyə, a mú ŋkâŋ kə gwɔ̂w, ŋkúdú mú shweel nyə, mísh máŋ mə́ kú ná dʉ́g nyə. 10 Luk 24.4Bwə́ ŋgə́ ná dʉ́g ŋgɛɛ joŋ dɨ́ wú nyə á kə wá, seegya nə́ buud obá bwə́ mə́ wɔ́ɔ́s bwo na koogʉ́, bwə́ njúl nə mimbwéédí mí áfufumə́. 11 Luk 21.27; Mbʉ́ 1.7Buud ɔ́nɨ bwə́ mú cɨ nə bwo nə́: «Yé búúd ɔ́ Galilê, jɨ́ bɨ́ mə́ ká bwên na dʉ dʉ́g joŋ dɨ́ yí? Yésus mə́ bʉ́n kə joŋ dɨ́ béégya nə bɨ ɛ́nɛ, nyə é bá nə́mə́ kwo zə mbií ŋgwúd bɨ ámə dʉ́g a ŋgə kə joŋ dɨ́ nɨ.»
12 Luk 24.52Ntɔ́, bwə́ mú tɨ́ njɔɔnd wúlə mbʉ́mbʉ́ŋ á wəolivyê, kə́lə Yurʉ́səlɛm, cínɔŋgʉ́ jisə cé zhɨ́ɨ́ múúd mə kyéy jwɔ̂w lʉ́ sábaad yí*Cɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz í á dʉ cɨ nə́ ŋkí muud mə́ cɛɛl sá njɔɔnd jwɔ̂w lʉ́ Sábaad í, a kú ntɔ̧ kílomáda ŋgwúd.. 13 Luk 6.14-16Ja bwə́ mə́ wɔ́ɔ́s Yurʉ́səlɛm yí, bwə́ mú bád fúm á njɔ́w dɨ́ gwɔ̂w, kʉ́l bwə́ á dʉ sɛɛŋgya yí, nə Pyɛ̂r, nə Yuánɛs, nə Zhâk bá Andrê, nə Fílíp bá Tómas, nə Batəlʉmî bá Matiyô, nə Zhâk á mwân mə Alfê, nə Shímun nyə á bə gwooŋg á məcɛy mə́ lɔɔm dɨ́ yɛ́, nə Yúda mwân mə Zhâk. 14 Luk 23.49Bɛ̂sh bwə́ á dʉ sá zɛ́ny mə́jəgʉla lâm ŋgwúd, bə́nɔ̂ŋ bɔ́ɔ́l búdá, nə Maríya nyɔɔŋgʉ́ mə Yésus, nə omínyɔŋʉ̂ ɔ́ Yésus.
Bwə́ fɛ́ɛ́sh jilá mə Yúdas
15 Dúl jwɔ́wʉ́d ntʉ́nɨ, obúgʉla bwə́ mə́ sɛɛŋgya je bə tâŋ buud təd nə məwûm mə́bá, Pyɛ̂r nyə á tɔ̂w shí, a mú cɨ nə bwo nə́: 16 Sôm 41.10«Bwááŋg ɔ́, Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nyə a lás mpu mə́ *Dávid dɨ́, sâ jɔɔŋg jísə cilyá shú mə́ Yúdas. Nyə wə́ nyə á ŋgə kə nə buud bwə́ á kə bii Yésus wá. Í á jɨɨ nə́ sâ jísə́ mícilyá mí Kálaad Zɛmbî dɨ̂ yí í bwə́mag. 17 Yúdas nyə á bə nə́mə́ gwooŋg jísʉ́d, Zɛmbî nyə a yə nə́mə́ nyə ŋkɔw sáal gaád. 18 Mat 27.3-8Njɨ, *mwaanɛ̂ bwə́ á jə́na nə nyə nə́ a sáág olɨ́lɨŋgɨ̂ nyə á sâ wá, nyə á kusə shí nə mwaanɛ̂ wɔɔŋg. Nyə á ka kə kadʉwa shí cínɔŋg mbúmbudɨ̂, a mú kɔɔd tâm kug, isə́g nə incuwa cɨɨm shí nə shí†Bwɔ̧ɔ̧dagí lâŋ ga nə wɔɔŋg wúsə́ Mat. 27.5 yí.. 19 Buud ɔ Yurʉ́səlɛm bɛ̂sh bwə́ á shí mpu sâ jɔɔŋg, nə́ ndɛɛ́ bwə́ á gwiid shí nyɔɔŋg nə́ Akɛ́lʉdama, ntɔ́ mə́ kə́ nə́ “Shí məcií”. 20 Sôm 69.26; 109.8Mpugá nə́ jísə cilyá kálaad osôm dɨ̂ nə́: “Də́nd dɛ́ í lʉ́gʉ́g wuul, muud kú ná bá ji cínɔŋg”. Í njúl nə́mə́ kwo bə cilyá nə́: “Ŋgwɔ́l múúd ŋwág jiya jé”.
21 Luk 1.2; 3.21; 24.51«Ntɔ́, sə́ bʉ́sə nə bɔ́ɔ́l búúd wa, buud sə́nɔ̂ŋ bwo sə́ á dʉ ŋgə jaand ja sə́nɔ̂ŋ Cwámba Yésus sə́ á bə gwooŋg yí, 22 tɛ́ɛ́d nduwán mə́ Yuánɛs Nduu-buud kə kumə ja nyə á bʉ̂n kə joŋ dɨ́ yí. Í jɨɨ nə́ ŋgwɔ́l múúd á cínɔŋg zə́g sɛɛŋgya nə sə́, sə́nɔ́ŋ zə ŋgə bwiiŋg gwûmʉ́lə Cwámba nyə a gwûm yí.» 23 Bwə́ mú lwágʉlə búúd obá, nə Yósɛb nyə á bə nə dúl jínə́ nə́ Barsábas, bwə́ dʉ́gə́ nə́mə́ nyiŋgə jɔ̂w nə́ Yustos yɛ́, nə Matíyas. 24 Yuá 2.24-25Nə ndɛɛ́, buud bwə́ mú jəgʉla nə Zɛmbî nə́: «Cwámba e, wo muud mə mpú mílâm mí búúd bɛ̂sh yɛ́, lwóg sə́ nyɔɔŋg wó mə́ fɛ́ɛ́sh wa búúd obá ɔ́ga dɨ́ yɛ́, 25 a zə́g ŋwa jiya wa sáal *búúd ɔ lwámád, nəcé Yúdas nywáá nyə á myaas jiya jɔɔŋgʉ̂, a kə ŋwa jɔɔŋg í á jəla nə nyə yí.» 26 Mik 16.33Bwə́ mú jwɔ̧ bya shú búúd obá bɔɔŋg, mpaambə́ í mú fɛ́ɛ́sh Matíyas, bwə́ músə sɛɛŋg nyə nə buud ɔ lwámá wûm nə ŋgwúd.
1:1 Luk 1.1-4
1:2 10.41; 13.31; 28.23; Luk 24.36-42, 46-51; 1Tm 3.16
1:4 Luk 3.16; 24.49; Yuá 14.16
1:6 Luk 24.21
1:7 Mak 13.32
1:8 Luk 24.47-48 bɨ músə bá bwiiŋg láŋ wâm: 1.21-22; 2.32; 3.15; 5.32; 10.39; Yuá 15.27
1:9 Luk 24.51; Yuá 6.62; 1Pr 3.22
1:10 Luk 24.4
1:11 Luk 21.27; Mbʉ́ 1.7
1:12 Luk 24.52
*1:12 Cɛ̧ɛ̧ mə́ Moyîz í á dʉ cɨ nə́ ŋkí muud mə́ cɛɛl sá njɔɔnd jwɔ̂w lʉ́ Sábaad í, a kú ntɔ̧ kílomáda ŋgwúd.
1:13 Luk 6.14-16
1:14 Luk 23.49
1:16 Sôm 41.10
1:18 Mat 27.3-8
†1:18 Bwɔ̧ɔ̧dagí lâŋ ga nə wɔɔŋg wúsə́ Mat. 27.5 yí.
1:20 Sôm 69.26; 109.8
1:21 Luk 1.2; 3.21; 24.51
1:24 Yuá 2.24-25
1:26 Mik 16.33