Kálaad Pwôl nyə á cilə buud ɔ́ Ifɛ̂z yɛ́
Isâ í dʉ́gyá nə kálaad mə Pwôl shú Ifɛ̂z yí
Pwôl nyə á cilə bɔ́ɔ́l ókálaad a njúl mímbwugʉd, bwə́ dʉ jɔ̂w ókálaad bɔɔŋg nə́ «okálaad ɔ mwâ mimbwug». Bɛ̧ɛ̧́lə sâ jísə́ Ifz 3.1 nə 4.1 dɨ́ yí, í ŋgə nyîn nə́ kálaad á buud ɔ́ Ifɛ̂z jisə cínɔŋgʉ́ mbwoomb «ókálaad ɔ mwâ mimbwug» dɨ̂, bə́nɔ̂ŋ nyɔɔŋg á buud ɔ́ Filipî, nə á buud ɔ́ Kolósia, nə nyɔɔŋg nyə́ á cilə Fʉlmɔ̂ŋ yɛ́.
Minjɨ́ɨ́gʉ́lá mísə́ kálaad wɔɔŋg dɨ́ myá mí ŋgə nyîn nda sâ mə́ cɨ́ nə́ Pwôl nyə a shígɛ́ cilə nyə njɨ shú Dɔ̧ ŋgwûd. Shug lʉ́ mínjɨ́ɨ́gʉ́lá myɔɔŋg wə́ yuug á kandʉgə kandʉgə Zɛmbî nyə á yágʉlə yí; yuug nə́ á shɛɛŋg ísâ yâ joŋ nə ya shí byɛ̂sh Krîst dɨ́ shí məkuú (1.10). Pwôl nyə á ka kaaw njɨ́ɨ́gʉ́lá wɔɔŋgʉ́ məŋkɔw məbá.
(1) Ŋkɔw áshúshwóógʉ́ í ŋgə lwó nə́ Zɛmbî nyə á shɛɛŋg Oyúdɛn bə́nɔ̂ŋ ikûl ishús, a sá nə́ bwə́ bə́g kûl ŋgwûd kwoŋ mə Krîst dɨ̂ (1.3–3.21).
(2) Ŋkɔw ábɛɛ́ í ŋgə lwó nə́ obúgʉla bɛ̂sh bwə́ jəlá nə cʉgə cʉg á bə́lə sɛɛŋgyá kûl ŋgwûd, nəcé bɛ̂sh bwə́ músə buud ɔ Yésus-Krîst (4.1–6.20).
1
Məbə́dá
muud lwámá: Gal 1.1 Ifɛ̂z: Mis 18.19-21; 19.1Mə Pwôl, muud Zɛmbî nyə a fɛ́ɛ́sh nə́ mə bə́g *muud lwámá mə Yésus-Krîst yɛ́, mə́ cilə bɨ́ miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mí búúd ɔ́ Yésus-Krîst, buud ɔ́ abúgʉ́lág. Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ wúsʉ́ Zɛmbî bá Cwámba Yésus-Krîst bwə́ ɔ́ sá bɨ́ mpaam, bwə́ ɔ́ sá nə́mə́ nə́ bɨ ŋgə́g nə cʉgə nə́ shɛɛ.
Mpaam ántɔ̧ minjɨ
2.6; 2Kr 1.3Gúmə́ nə Zɛmbî, Sɔ́ɔ́ŋgʉ́ mə Cwámba wúsʉ́ Yésus-Krîst, nyə muud nyə á mə́ bwádan nə sə̂ kwoŋ mə *Krîst dɨ́, sá sə́ mənywa mâ *shíshim məváál mɛ̂sh joŋ dɨ́ gwɔ̂w yɛ́. 5.27; Yuá 15.16; 17.24; 2Te 2.13Nyə á bwey fɛ́ɛ́sh sə́ kwoŋ mə Krîst dɨ́ a nda fwo fwɔ̧ shí nə gwɔ̂w. Nyə a fɛ́ɛ́sh sə́ nə́ sə́ bə́g miŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂, kú nə sá á jumʉ́g nyə́dɨ́ míshʉ́d. Ŋgə́lə bɛ̧ cɛɛlí nyə á cɛɛl sə́ yí, Yuá 1.12nyə á bwey bə nə cɛ̧ɛ̧lá nə́ a bá ŋwa sə́ tâŋ bwán bɛ́ kwoŋ mə Yésus-Krîst dɨ̂, váál jɔ̧jɔ̧ yéésh jé í á bə yí. Mat 3.17; Rom 5.2; Kol 1.13Yéésh jé í á bə ntɔ́ shú nə́ sə́ ságʉ́sə́g məma mpaam nyə́ á sá sə́ kwoŋ mə́ ábábə yé dɨ́ yí.
Zɛmbî nyə a mə́ yîl sə́ mə́nyámád: Kol 1.13-14 məcií: Ifz 2.13; Rom 3.25-26; Kol 1.20; 1Yn 5.7 Zɛmbî nyə a mə́ bul bul sá sə́ mpaam: Ifz 2.7Zɛmbî nyə a mə́ yîl sə́ mə́nyámád nəcé məcií mə́ ábábə yé wɔɔŋgʉ́, a mə́ juu sə́ nə iwushí bísʉ́ nyə́dɨ́ kwoŋ dɨ́, nə ijuugá nə́mə́ bímbí məma mpáam nyɛ́. Zɛmbî nyə a mə́ bul bul sá sə́ mpaam nyɔɔŋgʉ́, juw sə́ zhɨɨ́ mə bə́ nə fʉg nə ikə́ŋ. 1.22; Kol 1.16, 20Nyə a mə́ sá nə́ sə́ mpúg jɔ̧jɔ̧ yuug jé nyə á ŋgə baagʉlə shwoó nə́ a bá zə sá lúu mə́ Krîst dɨ́ yí. 10 Nyə á ŋgə baagʉlə yuug jɔɔŋg nə́ a bá zə casʉlə gwo mwɔ́w mâ məzhúgʉ́lâ: í á bə nə́ a bá sɛɛŋg ísâ byɛ̂sh yə Krîst nə́ Krîst nyəmɛ́fwó a jwúg nə byo: tɔɔ isâ bísə́ gwɔ́w joŋ dɨ́ yí, tɔɔ byɔɔŋg bísə́ wa shí yí.
11 1.4; Rom 8.28-29Zɛmbî nyə a mə́ ŋwa sə́ tâŋ kɔw*Bɔ́ɔ́l bwə́ cɨ na nə́: «Zɛmbî nyə a mə́ yə sə́ dʉ́sʉ́ kɔw.» dɛ́ lúu mə́ Krîst dɨ̂. Nyə a tɛ́ɛ́d bwey fɛ́ɛ́sh sə́ nə́mə́ nda yuug jé í á bwey bə nə́, nyə muud mə́ dʉ́ kyey nə isâ byɛ̂sh nda á cɛ́ɛl nə́ yɛ́. 12 Nyə á ŋwa sə́ tâŋ kɔw dɛ́ shú nə́, sə́ buud sə́ á tɛ́ɛ́d fwo bwey kwey bwágə́ lúu wə́ Krîst wá, sə́ dʉ́g ságʉsə váál á mpíyá nə gúmə́ yí. 13 4.30; 2Kr 1.22; Kol 1.5Nyə́dɨ́ kwoŋ dɨ́ wə́ Zɛmbî nyə á wá bɨ́ Ŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ Shíshim nyə á bwey kaag buud yɛ́, nyə á wá bɨ́ nyə tâŋ məyɨɨgyé mɛ́ ja bɨ́ á gwág ciyá á bʉ́bə́lɛ́ yí, ja bɨ́ á gwág Jɔ̧jɔ̧ Lâŋ ŋgə́ cʉg bɨ́ yí, nə́ ndɛɛ́ bɨ mú *búgʉla nyə yí. 14 4.30; 2Kr 1.22Nyə a wá shé Shíshim yé wɔɔŋg mílámʉ́d tâŋ bɛ́ɛ́n nə́ a bá yə sə́ dʉ́sʉ́ kɔw lʉ́ mə́nywa ja á bá zə mɛɛl yîl kúl búúd jé mə́nyámád yí. Nəcé, nyə á kusə kúl búúd jɔɔŋgʉ́ nə́ í bág dʉ ságʉsə váál á mpíyá nə gúmə́ yí.
Məjəgʉla
15 Sâ jɔɔŋg wə́ bɨ́ é gwág nə́, té mə́ á gwádʉga nə́ bɨ́ ŋgə *búgʉla Cwámba Yésus, bɨ ŋgə́ nə́mə́ cɛɛl obúgʉla bɛ̂sh yí, 16 Kol 1.3mə ayɔ́wɛ́ ŋgə́lə yə Zɛmbî akíba shú dʉ́n ja jɛ̂sh mə́ ŋgə́ wá bɨ́ mə́jəgʉla mâm dɨ yí. 17 5.17; Mik 2.6; Kol 1.9-10Mə ŋgə jəgʉla nə́, Zɛmbî mə Cwámba wúsʉ́ Yésus-Krîst, Pʉpá á milwanə́ yə́g bɨ́ *shíshim á fʉg í é lwó bɨ́ nyə, sá nə́ bɨ́ mpúg nyə yí; 18 4.4; Kol 1.12a wág bɨ́ iŋgʉ́ŋgə́ŋ mísh mâ lámʉ́d, bɨ mpúg váál bwágə́ lúu búúd bwə́ dʉ́ bə nə ndɨ́ ja á jɔ̂w bwo yí, bɨ́ mpu bímbí lʉ́ zhwog ijimə́ ísâ á dʉ́ kaaw míŋkɛ̧́ŋkɛ̧̂ mi búúd myɛ́ yí, 19 2Kr 13.4; Kol 2.12nə məma yáág-yáág mísɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ á dʉ sá shú sə́ obúgʉla myá, misɔ́ɔ́lʉ́gʉ́ á dʉ sá nə məma ŋkûl nyɛ́ ántɔ̧ minjɨ myá. 20 Mis 2.33; Kol 3.1Məma ŋkûl ántɔ̧ minjɨ nyɔɔŋg wə́ nyə́ á wɛɛf gwúmʉ́shílə *Krîst nə́ ndɛɛ́ kə jil nyə nyə́dɨ́ mbwə̂ məncwûm joŋ dɨ́ gwɔ̂w yí. 21 6.12; Rom 8.38; Gal 4.8-9; Kol 1.13, 16, 20; 2.9-10, 15, 20Nyə á bʉ̂n Krîst gwɔ̂w a ntɔ̧ ísâ yâ məyídʉ́gʉ́Na jisə wəéŋgəles bwə́ ŋgə́ cɨy Yûd 1.6 dɨ́ wá. í ŋgə́ wá buud mə́nyámád yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ lwó buud mpə̂l yí, nə byɔɔŋg í ŋgə́ ntɔ̧ buud ŋkul yí, nə byɔɔŋg bísə́ nə icwámba yí; á ntɔ̧ sâ jɛ̂sh jí nə ŋkul gwiidɔw jínə́ tɔɔ wa cʉg ga dɨ́, tɔɔ jɔɔŋg cʉg í ŋgə́ zə shwóg yííd. 22 1.10; 4.15; 5.23; Sôm 8.7; Kol 1.18; 2.19Zɛmbî nyə a mə́ wá ísâ byɛ̂sh Krîst dɨ́ mə́nyámád, nə́ ndɛɛ́, nda Krîst mə jwú nə isâ byɛ̂sh nə́, Zɛmbî mú tə̂l nyə lúu á *Dɔ̧ lʉ́ óbúgʉla, 23 Dɔ̧ dɔɔŋgʉ́ í njúl nyúúl nyɛ́: 2.16; 4.1-16, 25; 5.30; 1Kr 12.4-11, 27; Kol 2.19 í njúl lwándʉ́lá nə nyə: 2.14, 18; 4.1-6; Kol 3.15 lwándʉlə sâ jɛ̂sh kʉ́l jɛ̂sh: 3.19; 4.10Dɔ̧ dɔɔŋgʉ́ í njúl nyúúl nyɛ́, í njúl lwándʉ́lá nə nyə, nyə muud ŋgə́ lwándʉlə sâ jɛ̂sh kʉ́l jɛ̂sh yɛ́.

1:1 muud lwámá: Gal 1.1 Ifɛ̂z: Mis 18.19-21; 19.1

1:3 2.6; 2Kr 1.3

1:4 5.27; Yuá 15.16; 17.24; 2Te 2.13

1:5 Yuá 1.12

1:6 Mat 3.17; Rom 5.2; Kol 1.13

1:7 Zɛmbî nyə a mə́ yîl sə́ mə́nyámád: Kol 1.13-14 məcií: Ifz 2.13; Rom 3.25-26; Kol 1.20; 1Yn 5.7 Zɛmbî nyə a mə́ bul bul sá sə́ mpaam: Ifz 2.7

1:9 1.22; Kol 1.16, 20

1:11 1.4; Rom 8.28-29

*1:11 Bɔ́ɔ́l bwə́ cɨ na nə́: «Zɛmbî nyə a mə́ yə sə́ dʉ́sʉ́ kɔw.»

1:13 4.30; 2Kr 1.22; Kol 1.5

1:14 4.30; 2Kr 1.22

1:16 Kol 1.3

1:17 5.17; Mik 2.6; Kol 1.9-10

1:18 4.4; Kol 1.12

1:19 2Kr 13.4; Kol 2.12

1:20 Mis 2.33; Kol 3.1

1:21 6.12; Rom 8.38; Gal 4.8-9; Kol 1.13, 16, 20; 2.9-10, 15, 20

1:21 Na jisə wəéŋgəles bwə́ ŋgə́ cɨy Yûd 1.6 dɨ́ wá.

1:22 1.10; 4.15; 5.23; Sôm 8.7; Kol 1.18; 2.19

1:23 Dɔ̧ dɔɔŋgʉ́ í njúl nyúúl nyɛ́: 2.16; 4.1-16, 25; 5.30; 1Kr 12.4-11, 27; Kol 2.19 í njúl lwándʉ́lá nə nyə: 2.14, 18; 4.1-6; Kol 3.15 lwándʉlə sâ jɛ̂sh kʉ́l jɛ̂sh: 3.19; 4.10