Bádha Ngali
gba Yesu Kilisito maka lɨ
gba Yesu Kilisito maka lɨ
Djaa
aye lɨe ko
Eli na kalanʉ
Bádha Ngali gba Yesu Kilisito maka lɨ Djaa aye lɨe ngasuno Yesu maka Eli na dʉdʉma gba Ebhe. Eli akolo maka kpála-kʉtɨ atsia adʉ bhʉ́ ká nɨ́ (1:14). Maka lɨ bhuku ngae makpe ngapapa lɨe, Bádha Ngali ɨnde aye nanɨ lɨ e ngʉbula me okpála ɨnde ngatatanga bhuka me Yesu ne Mʉkobho ɨnde lɨ Ebhe abhʉ nanɨ e, ɨnde di Ndɨlɨ gba Ebhe, ngʉbula me ka nabhuka bhʉ́ anɨ-e, u sia mʉkobho na dʉdʉma (20:31).
U aye engʉ́ gba ɵlɵ na zabhe sʉnda oehe bhisi me anga bhʉ́ obhuku na didili koko-o, u ye engʉ́ ango-o de, okoko atsia aye lɨ obɨlɨ koko (8:1-11).
Djaa ngagama ’ngʉ́ naali pɨndjɨ mʉkobho na dʉdʉma ɨnde lɨ Ebhe aha e padhá bhʉ́ Yesu. A ngakpo lita e nakɨ ɨnde ɨ tsia gó pɨ obhende ngazɨba Yesu maka kpadjɨ, maka kʉkʉlʉ ’ngʉ́, la di maka mʉkobho. Engʉ́ na ngbéngbé ɨnde bhʉ́ Bádha Ngali gba Djaa, a ko ngʉbula nasuno engʉ́ ɨnde bhʉ́ mʉkobho gba kpála ngʉbula ekpɨ́ bini ne bini, ngʉbula nasuno lele kʉkʉlʉ ’ngʉ́ na Bu Bhobua : maka engu, maka mapa, maka zɨ ’kpɨ́, maka mʉlila gba okandɵlɵ ne okandɵlɵ gba e, la di maka vino ne lɨ́ e.
Ongbengbe ongʉ́ ɨnde bhʉ́ bhuku ɨnde-e ngae ɨnde:
Eli na kalanʉ 1:1-18
Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála, ne omʉkpata gba Yesu na kalanʉ 1:19-51
Kulu gba Yesu bhʉ́ ká okpála 2:1 – 12:50
Oekpɨ́ nasoso gba Yesu abhʉ́ Yelusalema 13:1 – 19:42
Nazuku gba Yesu, ne nakoto ka Ngámá lɨ okpála 20:1-31
Eli nasoso: anɨ akoto matá lɨ okpála abhʉ́ Galilaya 21:1-25
1
Eli ɨnde zɨ ’kpɨ́ di ne mʉkobho
1 Nayie lɨ lilita-a, Eli*1:1 Eli: Eli-e, a ko Yesu (tsia lukuluku 14). adʉ nanɨ uu.
Eli ango-o adʉ nanɨ bhʉ́ dabɨlɨ bini ne Ebhe.
La di-e, Eli ango-o a adʉ Ebhe.
2 Nayie lɨ lilita-a, Eli ango-o adʉ nanɨ bhʉ́ dabɨlɨ bini ne Ebhe.
3 Ebhe atsia abho ndʉ ’he hana ne Eli ango-o.
Ehe bini ɨnde amene lɨe mandɨ anɨ ade.
4 Mʉkobho akoto bhʉ́ Eli ango-o.
Mʉkobho ango-o atsia adʉ zɨ ’kpɨ́ pɨ okpála.
5 Zɨ ’kpɨ́ ngaziga bɨlɨ bhʉ́ biti.
Engʉ́ la bini, biti ha angu zɨ ’kpɨ́ ango-o de.
6 Ebhe atima kpála bini. A adʉ ’lɨ kpála ango-o me Djaa . 7 Anɨ ago maka kpála nakpokpo ’ngʉ́. Anɨ atsia akpokpo ’ngʉ́ mbámbá pɨndjɨ zɨ ’kpɨ́-o, amba ndʉ okpála hana bhuka ka anɨ.†1:7 Okpála bhuka zɨ ’kpɨ́ ka anɨ: Anɨ ɨnde-e, a ko Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála-o. 8 Ngaanɨ makpe-e, anɨ dʉ nanɨ zɨ ’kpɨ́ de. Engʉ́ bini, anɨ ago nanɨ ngʉ́ nakpokpo ’ngʉ́ pɨndjɨ zɨ ’kpɨ́-o. 9 Zɨ ’kpɨ́ ango-o, a ko nanɨ zɨ ’kpɨ́ na kʉkʉlʉ. A ago pɨ́la doto, a ngaziga ndʉ okpála hana.
10 Eli-e adʉ nanɨ pɨ́la doto. Ebhe atsia abho ndʉ ’he hana ne di. La-a, okpála na pɨ́la doto tsia mbɨla anɨ de. 11 Eli-e ago nanɨ bhʉ́ ká omaha e. Engʉ́ bini, omaha anɨ tsia sia anɨ de. 12 La-a, okpála koko asia anɨ, u atsia abhuka di anɨ. Abhomʉ-o, anɨ atsia aha angu pɨ uo me u kolo ongɨsɨ gba Ebhe. 13 U kolo ongɨsɨ gba Ebhe lɨ kpadjɨ bhende maka u azuzu okpála na doto lɨe de. A ko la di ka gʉmʉ gba bhoko bini de. Engʉ́ bini, ayie ka Ebhe.
14 Eli-e adji lɨe, atsia akolo kpála. Anɨ adʉ nanɨ bhʉ́ ká nɨ́. Nɨ́ au sangu gba anɨ, sangu ɨnde anɨ asia e ka ’Dyɨ e-o. A ko sangu gba koli Ndɨlɨ bini, ɨnde abedhe ne bádha bua di ne ngbili ’ngʉ́ . 15 Djaa‡1:15 Djaa: A ko Djaa bhende Bhʉlʉ nabatisa okpála-o. akpokpo ’ngʉ́ pɨndjɨ anɨ mbámbá. Anɨ atsia asʉla me: «Engʉ́ nanɨ ma apa e me: ‹Kpála ɨnde ngago pɨta ma-a, anɨ ane ma mane. Padhá de, anga nanɨ me ma nde nga ade-e, anɨ adʉ bha naae uu.› Ma apa nanɨ engʉ́ ango-o pɨndjɨ anɨ.» 16 Abhomʉ-o, bhʉ́ bádha bua gba anɨ ɨnde bedhe-e, ndʉ nɨ́ hana nɨ́ atsia asia bádha bua pɨ́ bádha bua koko. 17 Padhá de, anga nɨ́ asia lɨ́lɨ sa ’kpa Moidje . La-a, bádha bua di ne ngbili ’ngʉ́-o, nɨ́ asia ka Yesu Kilisito . 18 Kpála bini u Ebhe belegʉ de bini. La-a, koli Ndɨlɨ bini ɨnde di Ebhe, ɨnde ngadʉ de ’Dyɨ e-e, asuno anɨ pɨ nɨ́ ngae.
Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála akpokpo ’ngʉ́ gba Masɨya
(Tsia bhʉ́ Mat. 3:1-12; ne bhʉ́ Mlk. 1:1-8; di ne bhʉ́ Luk. 3:1-18.)
19 A ɨnde-e engʉ́ lɨ Djaa akpokpo e, nedhɨnga lɨ ongámásɨ gba omaYuda na Yelusalema atima odimandɵ di ne okpála na piga gba Levi lɨe agba anɨ-o. U atima uo ngʉ́ nayi anɨ me: «Mʉ ne da?» 20 Anɨ yala nagie engʉ́ tété de. Anɨ apa mbámbá me: «Ngama-a, ma ne Masɨya ade.» 21 U atsia ayi anɨ me: «Mʉ la ne da? Mʉ ne Elɨya?» Djaa agie me: «Ma ne anɨ ade.» U ayi anɨ me: «Mʉ ne polofeta ɨnde ya ngadjeke e?» Anɨ agie me: «Ma ne polofeta ade.» 22 Abhomʉ-o, u atsia apa pɨ anɨ me: «Mʉ la naamʉ ne da? Padhá de, anga a ayo me ya gie engʉ́ tété pɨ okpála ɨnde atima ya ko. Ngamʉ makpe-e, mʉ ngapa lɨ ’ngʉ́ gba mʉ-o pɨ?» 23 Djaa agie me:
«Ma ne kpála ɨnde ngatotobhɨla bhʉ́ ’gʉ me,
‹Yi leke kpadjɨ ngbingbili pɨ Ngámá.›»
(A bhomʉ-o engʉ́ ɨnde lɨ polofeta Ɨsaya apa nanɨ e-o).†1:23 Tsia bhʉ́ Ɨsa. 40:3.
24 Okpála ɨnde u atima o agba Djaa, a adʉ nanɨ omʉFalisai . 25 U ayi anɨ me: «Mʉ ne Masɨya ade. Mʉ ne Elɨya ade. Mʉ ne polofeta ɨnde ya ngadjeke e ade. Mʉ la ngabatisa okpála ngʉ́ nɨ?» 26 Djaa agie pɨ uo me: «Ngama-a, ma ngabatisa okpála ne engu. La-a, kpála bini bhʉ́ ká yi, ɨnde yi mbɨla e de. 27 Anɨ ngago pɨta ma. Ma belegʉ ne tetele kpála ade ngʉbula me ma bhulu ekpʉ́ na malɵkɵ gba anɨ-o.»
28 Engʉ́ bhomʉ-o akodho ’kpɨ́ bhʉ́ kʉtɨ na Betanɨa, ayi ’ngu na Djʉlʉdanɨ lɨ bɨlɨ ɨnde lɨ Djaa adʉ abatisa okpála lɨ e-o.
Yesu ne Ndɨlɨ Kandɵlɵ gba Ebhe
29 Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, Djaa au Yesu me anɨ nde ngago lɨ pápá ɨnde anɨ adʉ lɨ e-o. Anɨ atsia apa me: «Yi tsia nga Ndɨlɨ Kandɵlɵ gba Ebhe-o. Anɨ ngaꞌe siti ’ngʉ́ pɨ́la doto ngae. 30 Engʉ́ ɨnde ma akpokpo e, ma akpokpo pɨndjɨ anɨ, engʉ́ ɨnde me: ‹Kpála bini ngago pɨta ma. La-a, anɨ ane ma mane. Padhá de, anga anɨ adʉ nanɨ mʉma kalanʉ.› 31 Ma dʉ ambɨla anɨ de. Engʉ́ bini, ma ago nabatisa okpála ne engu, ngʉbula me Ebhe suno anɨ pɨ omaƗsalaele.» 32 Djaa akpokpo matá engʉ́ gba anɨ-e me: «Ma au Bua§1:32 Bua: Ɨ dʉ me u nde aye ne ’dhʉ balʉa na ngbéngbé-e (madjisikile), amba a ko Bu Bhobua. gba Ebhe-e ngayie ne abhʉ́lá, maka bɵbhɵ, atsia adʉ pɨ́ anɨ. 33 Ma dʉ ambɨla anɨ de. Engʉ́ bini, Ebhe ɨnde atima ma ngʉ́ nabatisa okpála ne engu-o, apa mʉma me: ‹Mo oú Bua gba Ebhe-e ngakɵ, ɨ tsia dʉ́ pɨ́ kpála bini. A bhomʉ-o kpála ɨnde abátisa okpála ne Bu Bhobua ko.› 34 Ngama-a, ma au, ma atsia akpokpo la di ’ngʉ́ mbámbá me kpála ɨnde-e, a ko Ndɨlɨ gba Ebhe!»
Yesu aꞌɨ omʉkpata na gigina
35 Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, Djaa adʉ ago matá oo bhʉ́ dabɨlɨ bini ne omʉkpata gba e bhisi. 36 Nedhɨnga anɨ au Yesu lɨe ngakodho ’kpɨ́-e, anɨ atsia apa me: «Yi tsia nga Ndɨlɨ Kandɵlɵ gba Ebhe-o.» 37 Lɨ omʉkpata gba anɨ bhisi-e adje anɨ lɨe ngapa ’ngʉ́ bhomʉ-o, u atsia akpata Yesu. 38 Yesu adji lɨe. Anɨ au me u adʉ akpata nɨ, anɨ atsia ayi uo me: «Yi ngagɨlɨ nɨ?» U agie pɨ anɨ me: «Labi, mʉ ngadʉ su?» (Labi akʉnda napa me Mʉsuno.) 39 Yesu agie pɨ uo me: «Yi gógo amba yi u.» (A adʉ nanɨ masɨkpe de saa na badha pɨta tulukpe.) U anʉ, u atsia au bɨlɨ ɨnde anɨ adʉ nadʉ lɨ e ko. Lɨ ’kpɨ́ ango-o, u atsia adʉlʉ ne uo bhʉ́ dabɨlɨ bini.
40 Andɨlɨ, ndai Simo Piele, nanɨ ne sʉka omʉkpata bhisi ɨnde adje engʉ́ lɨ Djaa apa e-e, atsia akpata Yesu-o. 41 Andɨlɨ abhaka ngaɨza kalanʉ hana-a ndai e makpe Simo. Anɨ atsia apa pɨ anɨ me: «Ya au Masɨya au.» (A akʉnda napa me Kilisito.) 42 Anɨ anʉ ne Simo agba Yesu. Yesu atsia anɨ, anɨ atsia apa me: «Ngamʉ-o, mʉ ne Simo, ndɨlɨ gba Djaa . U adʉ́ aꞌɨ mʉ me Sefasɨ.» (ꞌƗlɨ ango-o akʉnda napa me Piele.)
Yesu aꞌɨ Filipo
43 Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, Yesu akʉnda nanʉ bhʉ́ ndu doto na Galilaya. Anɨ abhaka Filipo, anɨ atsia apa pɨ anɨ me: «Kpata ma.» 44 (Filipo nanɨ ne kpála na gʉdhʉ na Betesaida, gʉdhʉ ɨnde lɨ Andɨlɨ ngauo ne Piele ayie bhʉ́ e-o.) 45 Pɨpɨta-a, Filipo abhaka Natanaele. Anɨ apa pɨ anɨ me: «Ya au kpála ɨnde lɨ Moidje aye nanɨ engʉ́ gba e bhʉ́ bhuku na lɨ́lɨ-o, lɨ opolofeta akpokpo di nanɨ engʉ́ gba e-o. A ko Yesu, ndɨlɨ gba Djodjefʉ , kpála na gʉdhʉ na Nadjaleta.» 46 Natanaele ayi anɨ me: «Ehe na ndjɨndjɨ tɨ da nayie bhʉ́ kʉtɨ na Nadjaleta uu?» Filipo agie pɨ anɨ me: «Gogo, amba mʉ u.»
47 Lɨ Yesu au Natanaele lɨe ngago lɨ pápá gba e, anɨ atsia apa lɨ ’ngʉ́ gba anɨ-e me: «Yi tsia nga kʉkʉlʉ maƗsalaele ɨnde. Pʉlʉ ’ngʉ́ bhʉ́ anɨ belegʉ ade bini.» 48 Natanaele ayi anɨ me: «Mo ombɨla ma lele pɨ?» Yesu agie pɨ anɨ me: «Ma au mʉ nedhɨnga mo odʉ lɨe sa ndula na figi , kala me Filipo ꞌɨ mʉ-o.» 49 Abhomʉ-o, Natanaele atsia apa pɨ anɨ me: «Labi, ngamʉ-o, mʉ ne Ndɨlɨ gba Ebhe! Mʉ ne ’ngbé Ngámá gba omaƗsalaele!» 50 Yesu apa pɨ anɨ me: «Mo obhuka, anga ma apa pɨ mʉ me ma au mʉ sa ndula na figi? Mo oú ongʉ́ na ngbengbengbe ane bhobhomʉ-o mane!» 51 Yesu atsia apa matá me: «Ma apa pɨ yi na paká me yi aú kokpɨ́ me a nde abhulu lɨe, oandjelu gba Ebhe-e nde ngaꞌʉ, u nde di ngakɵ pɨ́ ’ndjɨ ma, Ndɨlɨ gba kpála!»
*1:1 1:1 Eli: Eli-e, a ko Yesu (tsia lukuluku 14).
†1:7 1:7 Okpála bhuka zɨ ’kpɨ́ ka anɨ: Anɨ ɨnde-e, a ko Djaa bhʉlʉ nabatisa okpála-o.
‡1:15 1:15 Djaa: A ko Djaa bhende Bhʉlʉ nabatisa okpála-o.
†1:23 1:23 Tsia bhʉ́ Ɨsa. 40:3.
§1:32 1:32 Bua: Ɨ dʉ me u nde aye ne ’dhʉ balʉa na ngbéngbé-e (madjisikile), amba a ko Bu Bhobua.