Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni
Namatayo
Malhove o uholhelha
Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni Namatayo phi imoka yo ichitabu ncheshe nhina Malhove o Naanano anohimiacha ukumi ni makhalhelho a Yesu Kuristo. Kila imoka aya ineehaniya “injili,” maana aya akhalhaka “malhove orera.” Chechiyo ichitabu chiyo chaalhepiye ni Namatayo, Namako, ashinna Luka ni Nayohana baada yo ukhwa wa Yesu. Attu o ushoma khachuwenlhe we ikekhiaye ikatema ilha ikitabu yo injili yaalhepiye ni Namatayo ilha vaalhepiye aya, nansho veekinaka yaari iyaakha yo 60 baada yo uyaria wa Kuristo. Tho, khinochuwania ilhapo waalhepiye aya, nansho attu enchi anaanyihera wiira yaalhepiye Upalestina, ni veekinaka tho, iwani yulhupalhe yo Uyerusalemu.
Alhepilhe ikitabu ilha phi Namatayo, yaari akarani o ulhiviha ikhodi ahinaya wiihaniya ni Yesu ukhalha owiittucha awe. Yayo tho aachuwania wo nchina ni Nalawi. Namatayo yaari mmoka a owiittucha khumi ni elhi, aalhempe wiira yashomiye ni Ayahudi. Yoyo mwaha uyo unowiichooniha mwaari vanohokolhelha aya miaha 60 chinaacha Malhove Matakatifu o Malhehano o Khalhayi. Namatayo aalhakenlhe wooniha wiira, Yesu aari Moopolhi, Noopo athanlhiye ni Nlhuku, aalhoheriye ni anamilhohi vatulhi vawo. Namatayo tho aholhepa venchi mwaha unaacha Umwene wa Nlhuku. Ayahudi yaari ammwehereraka Moopolhi uyo akhalhe phi ntawara o ilhapo aya. Namatayo aheechinanelha chinene uvaanyiha yoyo nrima uyo wo uhimiechesha rata umwene wo Nlhuku wo munrimani.
Ikitabu yo injili ilhepieye ni Namatayo, phi renre uchokholha Malhehano o Naanano ukhalhawaya miaha chonkhaye chinohokolhelha chittu chinaacha Malhehano o Khalhayi. Yeyo phi nolhutaaniha yayo Malhehano melhi ayo. Attu o ushoma tho ahohimia wiira, Namatayo aholhikacha ulhata iphiro chilhepiye ikitabu chi ashinna Musa, chiri phi ichitabu nthanu cho upacha nhina Malhehano o Khalhayi. Meettuchiho a Yesu o umwaakoni (Mat nlhako wo 5-7) anowooria ulhikaanihiya ni ikatema Nlhuku vaavaha awe malheheriyo ashinna Musa (Ikitabu yo Torati nlhako wo 19:3-23:33).
Chiri nhina
Namatayo anochokholha injili wo uhimiacha mwaha wo uyaria wa Yesu Kuristo ni uchokholha wo ntheko awe nhina (nlhako wo 1:1-4:2).
Tho, Namatayo anohimiacha ntheko wa Yesu ni meettuchiho awe menchi (nlhako wo 5:1-25:3).
Wo umalhiha Namatayo anophiyelha ikatema ntheko wa Yesu vaari aya nchulhu ni unhimiacha nookhwa awe ni uhihimmwa wawe (nlhako wo 26-28).
1
Iyari ya Yesu Kuristo
(Luk 3:23-38)
Alha phi machina a manyaapwiiya awe Yesu Kuristo o iyari ya Adaudi o iyari ya Aburahimu. Aburahimu ni Naisaka ni Nayakhobo ni Nayuda ni achihimaya, Nayuda nkaayara Nafarisi ni Nazera anumwanaya yaari Atamari. Nafarisi ahaayara Nahezironi, Nahezironi nkaayara Narami, Narami nkaayara Naaminaadabu, Naaminadabu nkaayara Nanashoni, Nanashoni nkaayara Nasalmoni.
Nasalmoni nkaayara Naboazi, anumwanaya aari Narahabu, Naboazi ni Naruthu yaari manyanaangoro a Naobedi athumwanaya Nayese, Naobedi nkaayara Nayese, Nayese nkaayara Amwene Adaudi. Adaudi nkaayara Naselemani (anumwanaya Naselemani aari Nabethsheba, mahanu a Nauriya). Naselemani nkaayara Narehoboamu, Narehoboamu nkaayara Naabiya, Naabiya nkaayara Naasafu, Naasafu nkaayara Nayehoshafati, Nayehoshafati nkaayara Nayoramu, Nayoramu nkaayara Nauziya, Nauziya nkaayara Nayothamu, Nayothamu nkaayara Naahazi, Naahazi nkaayara Nahezekiya, 10 Nahezekiya nkaayara Namanase, Namanase nkaayara Naamoni, Naamoni nkaayara Nayosiya, 11 Nayosiya nkaayara Nayekoniya ni achihimaya. Yeyo yaari ikatema Ayahudi vaari aya upottani Ubabeli.
12 Ikatema Ayahudi vaarwehiye aya upottani Ubabeli, Nayekoniya nkaayara Nashaltieli, Nashaltieli nkaayara Nazerubabeli, 13 Nazerubabeli nkaayara Naabihudi, Naabihudi nkaayara Naeliakimu, Naeliakimu nkaayara Naazori, 14 Naazori nkaayara Nasadoki, Nasadoki nkaayara Naakimu, Naakimu nkaayara Naeliudi 15 Naeliudi nkaayara Naeliazeri, Naeliazeri nkaayara Amathani, Amathani nkaayara Nayakhobo, 16 Nayakhobo nkaayara Nayusufu owannyaya Amariamu anumwanawe Yesu neehaniya Kuristo.
17 Paahi etu, iyari chaari khumi ni ncheshe toka wa Aburahimu mpaka wa Adaudi, ni iyari khumi ni ncheshe toka wa Adaudi mpaka Ayahudi vaakushiye aya upottani Ubabeli ni iyari khumi ni ncheshe toka ukushiya ipotta mpaka vaayarelhe awe Kuristo.
Uyaria wa Yesu Kuristo
(Luk 2:1-7)
18 Paahi etu, cho phi chiichammo chenre aya wo uyaria Yesu Kuristo. Amariamu anumwanawe aari anavekiye ni Nayusufu, nansho uhinaya ukhalhiya vamoka thoko nlhopwana ni ahanu awe, Amariamu ahoonia wiira aari veruttuni wo woorihiya ni Iphumu ya Nlhuku. 19 Nansho ukhalhawaya Nayusufu owannyaya ayo, aari attu o nrima woombone, khaathananne woolhiha muru Amariamu vaattuni. Paahi etu aholhakelha waahiya wo nivitho, wo uhichuwania ni attu. 20 Vaari aya oopuwelhaka nenno nlhove nno etu, Nnepa wo wiirimu wa Athithi wahaakhuruwelha ntorani weeraka, “Inyu Nayusufu, mwaana a Adaudi, nhoove waakusha Amariamu akhalhe ahanu inyu, ukhalhawaya iweyi aya iyo iri wo worihiya ni Iphumu ya Nlhuku. 21 Anowa wiittukulha mwaana mwanlhopwana, ni inyu mmweeke mwaamwihana nchina nawe Yesu, ukhalhawaya yoyo phi nolhoha woopolha attu ukhuma mu uwonyani mwaya.”
22 Paahi alha onkhaye alha yaakhumelhenlhe nitimire nlhove ni Athithi naahimiye ni anamilhohi wiira, 23 “Mwalhi hinaatameriya nowa urupalha irukulhu ni unnyara mwaana mwanlhopwana nchina nawe nowa wiihaniya Imanueli.” Maana aya, “Nlhuku ri vamoka ni hii.” 24 Nayusufu vonkwilhe aya nkhoveni ahopanga thoko Nnepa wo wiirimu wa Athithi chenre aya wo ulhehera. Nkaakusha ni waakhalhana ahanu aya. 25 Nansho khawaarupiye vamoka mpaka vannyanre aya mwaana mwanlhopwana. Ni ayo nkayammaha nchina nawe Yesu.