Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni
Namako
Malhove o uholhelha
Malhove Orera a Yesu Kuristo thoko chilhepiye aya ni Namako phi imoka yo ichitabu ncheshe nhina Malhehano o Naanano anohimiacha ukumi ni makhalhelho a Yesu Kuristo. Kila imoka iihaniyaka “Injili”, maana aya “Malhove Orera”. Malhove Orera ayo aalhepiye baada yo ukhwa ni uhihimmwa wa Kuristo ni Namatayo, Namako, ashinna Luka ni Nayohana. Injili i Namako phi ikitabu ikani munlhokoni mwo chechiyo chikina chiyo. Tho, inorumelhelhiya wiira yaalhepiye iyaakha cho 65-70 baada yo uyaria wa Kuristo, ikhalhaka phi yo upacha ulhepiya mu injili chikina chiyo. Attu o ushoma enchi yoonaka wiira yaalhepiye wo nlhatu wo waahelha nrima attu anrumelhenlhe Kuristo o Urumi.
Namako ayo tho anochuwania wo nchina na Yohana Mako, akhalhaka phi akhunanaya akarumiya Napaolo ni Nabanaba nansho unlhoko aya utanganyiaka baada yo ukhota urwaa nkwaha uhimiacha nttenga (Mitk nlhako wo 13:13). Kaanyuma Namako aheeta nkwaha nkina tho ni Nabanaba (Mitk nlhako wo 15:37-39.)
Namako tho aachuwania ukhalha ni umpwana mulhupalhe ni Napeturo (1Nap nlhako wo 5:13). Inakhalhaka Namako khayaari o uhimiechesha onne wo miitho ukumi wa Yesu, attu o ushoma anorumelhelha wiira Namako ahothakiha uhimiechesha winchi ukhuma wa Napeturo ikhalhaka phi ittu yo ukhulhuvelhiya nhina Malhove Orera alhepiye ni Namako. Nkitabuni mmo Namako anoweha chinene mwaha wo ukhalha owiittucha ni meettuchiho a Yesu ikatema yo umalhelha.
Chiri nhina
Namako anochokholha wo uhimiacha ikitabu aya (nlhako wo 1:1-13.)
Namako anothepa uhimiacha mitheko cha Yesu vaari awe Ugalilaya (nlhako wo 1:14-18:21.)
Tho, anohimiacha nkwaha wa Yesu Uyerusalemu (nlhako wo 8:22-10:52).
Namako anomalhiha wo ulhepa mwaha Yesu vaari awe Uyerusalemu, ni mwaha wo nookhwa awe ni uhihimmwa wawe (nlhako wo 11:1-16:8).
1
Nttenga u Nayohana Obatiiza
(Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Yoha 1:19-28)
Alha phi Malhove Orera a Yesu Kuristo, Mwaana a Nlhuku. Anochokholha thoko anamilhohi ashinna Isaya chaalhempe aya,
“Nlhuku heera, ‘Kinonruma karumiya aka nohalha ukoorosha iphiro inyu.’
Nlhove na ntu ninookhuwelha muuthakoni, nineera,
‘Muuheke iphiro ya Athithi,
Mwookolhe mitalha chinohalha aya uvira!’ ”
Paahi etu Nayohana nkaakhumelhelha uthakoni, abatiizaka ni waahimeria attu akhoromeke ni uhiya uwonya waya, abatiiziyeke, wiira Nlhuku ahiyerere milhatu chaya. Attu enchi ukhuma ilhapo yonkhaye yo Uyudea ni Uyerusalemu ahokhuruwa uwewelhelhani Nayohana. Nkayaahimiacha uwonya waya, ni ayo nkaabatiizacha mmwoolhokoni Uyorodani.
Nayohana aawara ikuwo cho mapururu o ingamiya ni nchako wo nrapalha nnyununi, cholhia chaya chaari nashombe ni urawo wo umwiini. Ikatema chonkhaye aahimeria attu wiira, “Hawo nowa utulhi waka ri ni ikuru kihinooria aka umphiyelha. Akinooria ata uthaphulha miripwe cho iratu chawe. Mii kinaabatiiza attu wo maashi nansho yoyo nowa waabatiiza attu wo Iphumu ya Nlhuku.”
Ubatiiziya ni ulhikachiya wa Yesu Kuristo
(Mat 3:13-4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13)
Yayo mahuku ayo Yesu ahowa akhumaka Unazareti yo Ugalilaya, nkaabatiiziya ni Nayohana mmwoolhokoni Uyorodani. 10 Vaakhuma awe mmaashini, nkoona irimu ihulhiaka ni Iphumu ya Nlhuku aari thoko kaulha nkawankorweelha. 11 Nlhove nkanaakhuma wiirimu niiraka, “Uwe phi mwaamwanaka kinonttuna aka, nokichivelha.”
12 Yeyo ikatema, Iphumu ya Nlhuku nkanholhelha urwaa uthakoni, 13 waakhanlhe mahuku makhumi ncheshe, alhikachiyaka ni Nakare. Aari wowo vamoka ni ashinama o umwiini, nansho minepa cho wiirimu nkachaawa ni unkavihera.
Yesu noweehana attu o uvara ihopa acheshe
(Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11)
14 Vaattukiye aya Nayohana, Yesu ahohokolhia Ugalilaya, nkaahimiacha Malhove Orera aakhuma wa Nlhuku. 15 Ahimiachaka wiira, “Ikatema ihaaya, Imwene ya Nlhuku ihaatameria! Nrukunuweke nkhoromeke ni uhiya uwonya, nrumelhelheke Malhove Orera!”
16 Yesu veeta awe nchereshere nttiya no Ugalilaya nkoona Nasimoni ni ahima aya Naandorea ariaka nttavi no ihopa. 17 Yesu nkeerelha wiira, “Nkittware, kuuvaheni mitheko cho woopolha attu.” 18 Yeyo ikatema nkayaahiyacha ittavi chaya, ni unttwara.
19 Vaari aya miholho nkayamwoona Yakhobo ni nhima awe Yohana ashaana a Nazebedayo anari nkalhavani ni ayo alhokihaka ittavi chaya. 20 Vonne awe nkeehanacha ni ayo, nkaayaahiya athumwanaya Nazebedayo nkalhavani vamoka ni anamitheko ni unttwara Yesu.
Yesu nowoomolha mashoka o unanara
(Luk 4:31-37)
21 Yesu ni owiittucha awe nkayaarwaa Ukapenaumu Nihuku no Wiittuwa, nkaakelha inupa yo unlhapelha Nlhuku ni weetuchiha attu. 22 Attu yaamwiwelhelha nkayaashanga woona wiira aari eettuchihaka upwaha cheetuchihiya aya ni owiittuchiha Malhehero a ashinna Musa eetuchiha kila nihuku, ukhalhawaya eetuchiha wo ikuru.
23 Wo uhipicha nkaawa mommo wi inupa yo unlhapelha Nlhuku mmo, ntu awereiya mashoka o unanara aakhuwelha wiira, 24 “Unonaaviani uwe Yesu o Unazareti? Ukhalhawaya nihochuwelha wiira uwe phi karumiya Ntakatifu a Nlhuku!”
25 Yesu nkaachachera nenno nshoka nno, “Mmaalhe, nthame munhiyerere!”
26 Nshoka no unanara nno nkanantikhinyacha ntu ulhe, nkanaankuwelhiha ni unthama. 27 Attu onkhaye nkayaashanga ni wiikoha, “Ineria chani? Chilha vano phi meettuchiho o naanano? Ntu hanaa ikuru yo ulhehera ni uchacheracha mashoka o unanara ni umwiiwelhelha!”
28 Paahi etu yoyo mwaha uyo nkawaaruma wo uhipicha ilhapo yonkhaye yo Ugalilaya.
Yesu nowaalhamiha attu enchi
(Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Yesu ni owiittucha awe Nayakhobo ni Nayohana nkaathama wi inupa yo unlhapelha Nlhuku nkayaarwaa uwani u Nasimoni ni Naandorea. 30 Vavawo vawani vawo ahokohi aya Nasimoni aari areta ni Yesu nkaahimeriya phiyaru. 31 Nkaakelha mpaani vaarumpe aya, nkaavara moono ni waakalhiha nipuro. Ureta nkawaalhama ni ukhalha akumi tho. Nkayaachokholha waaterekhelha.
32 Uchechilho nkaawiheriya areta onkhaye vamoka ni attu o mashoka o unanara. 33 Attu o ilhapo yonkhaye nkayancharaanelha vapuwani vawo. 34 Yesu nkaalhamiha areta onkhaye ni woomolha mashoka o unanara onkhaye. Nkaachiichiha ahuulhumache tho ukhalhawaya aari anchuwelhaka wiira aari phi mpani.
Yesu nohimiacha malhove Ugalilaya
(Luk 4:42-44)
35 Nkonkwa mapikoosha nkaathama ni ukelha vakittu vaakanlhe awe vekha awe anlhapelhaka Nlhuku. 36 Nansho Nasimoni ni ashikhunanaya nkayaarwaa umwaaviani. 37 Vaamwonne aya nkayaamwirelha wiira, “Attu onkhaye anowaaviani inyuva.”
38 Nansho Yesu nkaakhulha eeraka, “Nngwee nithame nirwee iwani chiriyoothe cho vakhiviru. Ukhalhawaya ni uwo kihothananiya kirwee kahimiache Malhove Orera ukhalhawaya kiwilhe wo yayo.”
39 Nkaavira ilhapo yonkhaye yo Ugalilaya akelhaka inupa cho unlhapelha Nlhuku aahimeriaka attu Malhove Orera ni woomolha mashoka.
Yesu nonlhamiha ntu o makutulha
(Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Ntu o makutulha nkaawa wa Yesu nkaakhoroma ni unlhepelha eeraka “Mwattunaka nnookilhamiha.” 41 Yesu nkaakelhiya ikiriri nkammara moono ni umwiirelha, “Kihothanana nlhameke etu.” 42 Vavawo makutulha nkayaafutiaa nkaalhama. 43 Yesu nkoolhumacha ni umwiirelha athame uno anchiichihaka wiira, 44 “Nhihimerie ntu. Nansho nrweeke mweechoniheke wa attu opochera ishaani mwahimiechesheke wiira nholhamihiya ni wiihapiha thoko chilheheriye aya ni ashinna Musa.” 45 Nansho yoyo ntu uyo nkaavira ahimiachaka mwaha awe uyo, mpaka Yesu nkoochelha uwa vawani. Nkaakhalha vanipuroni vo yekha awe. Nansho ata inakhalhaka chiicho, attu ahonrweelha ukhuma iwani chonkhaye.