Balua jukutumbulii jaka
Petili
Ulongulelu
Balua ju kutumbuli jaka Petili jiandikwi nu ntumi Petili. Petili jatumbuliya balua jaki suku pwaga jombi nya na jwaandaki akanya. Jaandakiya bandu boti ba bunhobale Kilisitu, “Bajwakemika ageni.” Mu lipungu 1:1 na mu lipungu 1:17 na mu lipungu 2:11. Mala jingi jombi jaalogo bandu baasoma balua yaki kuliina heli, bababia apiti kutama mu ndema ndalindali. Bandu bingi ahobale ana, balua jukutumbuli jaka Petili jaandikwa baada ja balua kwa Aepesu pambipi na yaka mu saka sa 65 baada jukubelekwa Kilisitu, ndaba balua jenze jilengana na balua jaka Pauli kwa Aepesu. Petili jaandika balua jenze kuhuma ku Loma jejuje jujikemika Babuloni, mu lipungu la 5:13.
Petili jupwaga ana, juandiki balua jenze ili, “Kunngangamalisa moju nu kumpwagi mwanganya ganagabweni nu kujoana ana lijambu heli la waamboni wa sakaka waka Sapanga.” Mu lipungu la 5:12. Kubii na majambu gingi gagalengana kati jiitabu yaka Petili, mu lipungu la 2:11-3:7 na balua jaka Pauli kwa Aepesu, mu lipungu la 5:18-6:9 na balua kwa Akolosai 3:18-4:6. Mapungu goa matatu haga gaboa mabole kupete kutama pamu mu nyumba na kwaajoane akolongu. Kabee jahingamaki bandu ba bunhobale Kilisitu kunhinakali paapata mang'aliku ndaba masoba ga mwisu gahegali, mu lipungu la 4:1.
Gagabii nkati
Petili jujimanyisa mweni kwa asomaji baki, mu lipungu la 1:1-2.
Kabee junsengu Sapanga ndaba ju uwokopu goajopiki boti na gubii na mana boo mu maisa gabu, mu lipungu la 1:3-2:10.
Kabee jaabola bandu baahobale namuna jukutama sapi pundema na jumanyisa indela ndalindali jukutama pamu kati ja nndomi nu nhanamundu nu ntumwa nu nkolongu waki, mu lipungu la 2:11-4:11.
Mwenikatai Petili jahingamaki kuhinakali kipindi sa mang'aliku, mu lipungu la 4:12-5:11.
Mwisu weni jupunga balua jaki, mu lipungu la 5:12-14.
1
1 Nepani Petili, ntumi waka Yesu Kilisitu.
Nunhandaki mwanganya mwabandu monhaguliwi na Sapanga, babube ntawanyiki nu ntama ngati bandu baatiliki nndema wabu ku Ponto nuku Galatia nuku Kapadokia nuku Asia nuku Bitunia. 2 Sapanga Atati bummanyi mwanganya nu kunhagu mwanganya toka mwandi, nukunhenga mwabandu ba sapi kwindela ja Loho waki, ili nhwesa kunzetake Yesu Kilisitu nu kunyambiswa kwa mwai waki.
Nundobe kwaka Sapanga uamboni nu lukwali lwingipi.
Kunhobale nganganganga
3 Julumbalika Sapanga na Atati baka Bambu witu Yesu Kilisitu! Kwi ikia yaki hingi jutuhenga tusaliwa kabee ili tupata kuhobale kokubii kwomi su kunhyoa Yesu kuhuma kwa bandu baawii, 4 ili tupata ulisi gogugwe Sapanga jaabekila bandu baki. Sapanga jaabeki ulisi hogu kunani kwaka Sapanga kokujeni ngaseguwesa kubola au kuhalabika au kujina. 5 Heyi ibiya inu mwanganya mombii nndendwa na Sapanga na makili gaka Sapanga kwi indela jukuhobale, ili mpata wokopu goguwe gubii tayali kuyekuliwa pa mwisu wa masoba.
6 Ntoguliya kupete lijambu le heli, hata ngati sajenu, kwa masoba masokopi mwipalika kuba nu usungu ndaba ji milengu ndalindali jukunng'alika, 7 kulegwa kwinu hoku kupala kulangi kuhobale kwinu hekubii. Hata zaabu jejihalabika, jiipemwa kwa mwotu, ahelahela nu kuhobale kwinu, kokubii na mana ngani kupeta zahabu kupalika kupemwa ili kubonikana kwa sakaka. Hapa ndi pamwijopa ulumbi nu ukolongu ni isima lisoba lejihika Yesu Kilisitu. 8 Mwanganya mumpai, hata ngati ngasenhwaiki kummbona, kabee munhobale hata ngati ngasemubweni sajenu. Henu ntogule kukutogule kukolongu ngamaa kwanga kulongaleka, 9 ndaba nnzopa nhupi jukuhobale kwinu jejuje ndi uokopu winu.
10 Alota baka Sapanga balalukiyalakiya nu kulingalilingali kupete uokovu hogu, balotila kugulongale uamboni waka Sapanga hogu gomwakapata mwanganya. 11 Balenga kutaputa kipindi na pandu papipitila lijambu heli, yani kipindi sejabiya julongi Loho waka Kilisitu jojabi nkati jabu, koni julote kupete mang'aliku gagampata Kilisitu nu ulumbi gogwampata. 12 Sapanga jayekuliya alota lihengu labu heli ngaselabiya lakwaajangati beni ila ndaba jinu, kipindi pababii apwaga majambu haga gaguge mwanganya nzoini sajenu kuhuma kwa bala atumisi babundandila Lijambu la Amboni kwa makili ga Loho wa Sapanga jojatumwa kuhuma kunani kwaka Sapanga. Haga ndi majambu gaguge hata atumi bu kunani kwaka Sapanga bapai kugamanya.
Kukemwa kukutama ku Usapi
13 Henu, mmbiya tayali nu kukeluki. Mmbeka kuhobale kwinu kwoti mu wamboni gola gobampekiya kipindi Yesu Kilisitu pajibonikana! 14 Ngati mwabana baka Sapanga babunzetake, mwiijetake kupwata ndokule iliya yemwabii naku kipindi pamwabii mwaang'ang'a. 15 Ila mpalika kuba mwa sapi mu mahengu ginu goti, ngati jojunkemiki ejubii wa sapi. 16 Maandiku gapwaaga: “Mmbiya mwabandu ba sapi, ndaba nepani nu sapi.”
17 Ndaba mwaloba Atati, jojutemu bandu boti kulengana na mahengu gabu bila kupendale, henu ntama pundema pani su kunzogopa Sapanga. 18 Ndaba mmanyiki ana mwanganya mwakombuliwa kuhuma mu majambu gamwagayobali ganga kupalika gamwajopa kuhuma kwa aseja binu. Lakini ngasemwakombuliwa kwa hindu yehihalabika ngati feza na zaabu, 19 ila kwa mwai wa bei ngolongo waka Kilisitu, jojuwe jojabi ngati likondoo langa ni likosa wala lidoa. 20 Jombi jahaguliwi na Sapanga kabula jukubomba nndema, jayekuliwa lisoba la mwisu ndaba jinu. 21 Kwi indela jaka Yesu Kilisitu, munhobale Sapanga joanhyoa kuhuma kwa bandu baawii nu kundumbali, na hela nhobale nu kunhobale kwinu kubii kwaka Sapanga.
22 Ndienu, sukujetake usakaka, mwanganya muinyambisika loho hinu na kwaapala ajinu bila kulikopake, henu mpalana kwa mwoju wote. 23 Ndaba kwi indela ji Lilobi la womi laka Sapanga, mwanganya nsaliwi kabee, nga ngati bana ba atati baawesa kuwa. Ila atati banga kuwa yaka petapeta. 24 Ngati Maandiku egapwaga:
“Kila mundu ndi ngati manyoi,
nu ukolongu waki woti gubii ngati liua lu mwikioli.
Manyoi gatenda kunyala na maua gatenda kuabuka.
25 Lakini Lilobi laka Bambu litama yaka petapeta.” Lilobi leheli ndi Lijambu la Amboni lebundandila mwanganya.