Balua jaka Pauli kwa
Aloma
Ulongulelu
Kitabu sa Aloma jiandikwi nu ntumi Pauli kuwesikana kati ja saka 54 au 58 baada jukusaliwa Yesu Kilisitu. Pauli jwabia ngasejuhikiki ku Loma henu jwaandika kitabu hesi ili kwaapwagi bandu buku Loma boti yani Ayaudi na banga Ayaudi kuhusu Kilisitu. Jwaandika balua heji ku musi uku Kolintu kojwabia jutamiki masoba masokopi. Pauli jwaandika ili bandu ba ndema yoti bunhobalia nukunzetake Yesu Kilisitu, mu lipungu 16:26.
Kitabu sa Aloma ndi kitabu su muhimu kwa bandu babunhobale Kilisitu kila pandu na kila kipindi ndaba Pauli juandiki hotuhotu na juhelasi sapi uokopu gotuwesa kupata kupete Yesu Kilisitu. Pauli kabee jujonganisi Lijambu la Amboni laka Yesu Kilisitu ni Lilaganu la Mwandi. Asomi bingi apwaga ana nsitali nkolongu mukitabu hesi gupwaga mulipungu la 1:16 gupwaga,“Nepani ngamoni iyoni kulandi Lijambu la Amboni laka Kilisitu, ndaba lenieli ndi makili gaka Sapanga gakaagombo bandu boti baahobale, kutumbuli Ayaudi hoti mbaki bandu ba nndema yoti.” Pandu pu utumbuli pi kitabu senze kutumbuli sula 1-12 jitweli malobi ga siolojia na, pandu pa pili kutumbuli sula ja 13-15 jilongali majambu gu kuhenga bandu paakuba ajongini ni Kilisitu.
Gagabii nkati
Pauli jutumbuli balua jaki su kulilongulake mweni nu kupwaga jombi ndi jojwaandiki. Lipungu la 1:1-15.
Kabee Pauli jaandika kupwaga mundu hejubii na uokopu goguwesikana kupata kupete Yesu Kilisitu. Linga mu lipungu la 1:16-11:36.
Baada jahaga Pauli jwaalagalaki namuna jukutama paakuba ajongini ni Kilisitu. Lipungu la 12:1-15:13.
Pauli jujomuli kuandika kitabu sa Loma senu sa kwaalamuki bandu babunhobale Kilisitu buku Loma. Lipungu la 16.
1
1 Nepani Pauli ntumisi waka Yesu Kilisitu, nunhandaki balua jenze. Sapanga junhagwi kuba ntumisi nukunhenga nandila Lijambu la Amboni lejumbeki Sapanga.
2 Pamwandi Sapanga jwaalagila bandu Lijambu la Amboni lende kupete alota baka Sapanga ngati hekuandikwi mu Maandiku gaka Sapanga. 3 Lijambu la Amboni lende lunndongale Mwana waka Sapanga, ndi Bambu witu Yesu Kilisitu jojwasaliwa ki nhyega mulukolu lwaka Daudi, 4 jojuwe kupete usapi waki na kwa makili gaka Loho jaka Sapanga, jwalangiswa kuba mwana waka Sapanga kupete kuyoka kwaki yani Yesu Kilisitu Bambu witu. 5 Nukupete jombi, ne jumbeki wamboni waka Sapanga nguba nuntumi, ili kupete jombi naalongulakia bandu ba ndema yoka anhobalia nukunzetake Kilisitu. 6 Mwanganya montama ku Loma kabee mmbi nkati ja bandu haba, ankemiki mmbia mwabandu baka Yesu Kilisitu.
7 Ndienu nunhandaki mwanganya mwaboti mwentama ku Loma mwee mwabandu bampalika na Sapanga, na ankemiki mmbia mwabandu baki.
Tunndobee waamboni waka Sapanga nu lukwali kuhuma kwaka Sapanga Atati bitu na kwaka Bambu Yesu Kilisitu.
Kunsengu Sapanga
8 Kabula ja goka nunsengu Sapanga wangu kupete Yesu Kilisitu ndaba jinu mwanganya, ndaba kuhobale kwinu kujogwaneka kila pandu pundema pani. 9 Sapanga jo nuntumaki kwa mwoju wangu goti pa nandi Lijambu la Amboni laka Mwana waki ndi jojumona nukunyoana ndaba jumanya ndenda kunkomboka mwanganya, 10 masoba goa panunndoba Sapanga. Nundoba Sapanga ana jupai, jumbekia napwasi ja sapi jukuika kwinu kwa masoba gani. 11 Ndaba ndokule ngamaa kummbona mwanganya ili mbata napwasi juku mmbaguli nhupi ja loho ili mmbia nganganganga. 12 Sembala mmanya senze, mwanganya na nepani twitenda kugangamalisana moju, kuhobale kwangu nepani kwanzangatia mwanganya nukuhobale kwinu mwanganya kwinyangatia nepani.
13 Mwaalongu bangu, mbala mmanya mala jingi napala kuhika kwinu, lakini mbaka sajenu atei kumbenga. Napai ngamaa kuhika ili nhwesa kunzangati mwanganya ili nngangamala mukuhobale, ngati henaajangatia bandu bangi bandema yoti. 14 Ndaba leniheli lihengu lango, kwaalandi bandu boti, bandu baasomiki na banga kusoma, bandu bana malangu na banga malangu. 15 Ndaba ndokule ngama kunndandi Lijambu la Amboni kwinu mwanganya kabee mombi ku Loma.
Makili gi Lijambu la Amboni
16 Nepani ngamoni iyoni kulandi Lijambu la Amboni laka Kilisitu, ndaba lenieli ndi makili gaka Sapanga gakaagombo bandu boti baahobale, kutumbuli Ayaudi hoti mbaki bandu ba nndema yoti. 17 Ndaba Lijambu la Amboni lilangi sapi namuna Sapanga hejwaajetake bandu kuba baamboni palongi jaki. Lijambu lee heli lihengeka sukuhobale, tumbuka puwanzu mbaka pamwisu, ngati Malobi gaka Sapanga egapwaga, “Mundu jwa amboni palongi jaka Sapanga jwitama kupete kuhobale.”
Likosa la bandu
18 Ndaba inyela yaka Sapanga jilangiswi kuhuma kunani kwaka Sapanga banga kunzogopa jombi na abaja boka baapenga usakaka kupete uliya. 19 Ndaba goti majambu gagunhenga Sapanga jumanyikana kwabu gabonakini ndaba Sapanga weni jwaalangi pangwendu. 20 Tumbuka Sapanga pa jwabomba nndema, makili gaki ga yaka petapeta nu ukolongu waki hata ngati ngase ubonikana kwa mihu, lakini gabonikana kupete hindu yejubombiki. Henu ngabiiwesi kulikengale kwi indela jokapi. 21 Hata ngati bummanya Sapanga lakini ngase bundumbali wala kunsengula ngati hekupalika. Badala jaki, mawasu gabu gabiya ganga na mana na mioju jabu jatweli lwiye. 22 Awasali abii na malangu lakini ngaseabii na malango. 23 Akotoka kundumbali Sapanga jojutama yaka petapeta, badala jaki alumbali imong'umong'u yealenganaki kuba ngati mundu jojukua, yeyuye ibi ngati bandu, inyama yeibeleka, ijuni, au iumbi yeikwaba.
24 Ndaba jahela, Sapanga jwaalekiki apwata kutokule kwiliya mu myoju jabu nukuhengane majambu giiyoni mu nhyega jabu. 25 Ang'anambwi usakaka waka Sapanga kuba isoli, bikigungamali nukuhitumaki hindu yejubombiki Sapanga nukunndeka Sapanga jojubombiki, jojupalika kulumbaliwa yaka petapeta, Amina.
26 Ndienu Sapanga jwaalei apwata kutogule kwabu kwiiyoni. Hata haka mbomba bakotuka kugone na aka alomi babu ngati Sapanga hejabombiki, nukutokule kugone nakambomba ajabu. 27 Akanalomi nabombi ahelahe akotoka kugone nakambomba nukugone na akanalomi ajaki. Ahenga mahengu giiyoni, kupete kuhenga hela bililete beni mang'aliku ga apalika kupata ndaba jukuhenga mahengu mabaja.
28 Ngati bandu heakaniki kuba na Sapanga, najombi Sapanga jwaalekiti apwata malangu gabu giliya, jwaalekiki aheenga ganga kupalika kuhenga. 29 Atwelii kila uliya na wii gwakila namuna juubaja na soju na ugoni na kukomana. Atwelii wipu na kukoma na isoli na kutokule kuliya nu kugamba, 30 nu kwa akakopakangane bandu isoli na babunsuki Sapanga na baatondoka na baabi ni ing'omu kabee atenda kukipuna atonga majambu giliya, banga kwaajetake ahengo na amabu babu. 31 Ang'ang'a na banga kuhobaleka na banga kuba nu upali na banga ni ikiya kwa bandu bangi na banga kuhenga sealagi beni kuhenga. 32 Amanyi malagalaki gaka Sapanga gapwaga bandu baatenda majambu ngati haga, apalika kuwa. Ganiaga ngase atenda pee beni ila kabee baajetake bangi baatenda majambu ngati haga.