Leeter masa Pawl ma wuzlalatara a
Kwalaws hay
Mey da ray
Leeter ŋgada Kwalaws hay
Leeter e keɗe na, Pawl a wuzlala daa masa aŋga daa fərsəne (4.3, 10, 18). Ndəhay ga a wulkam aŋga daa berney ŋga Rawm. Pawl a wuzlalatara leeter e keɗe ŋgada ndəhay ŋga Yesu daa berney ŋga Kwalaws. Ara Pawl ma handa Mey-maaya-mawiya fa ndəhay a ba, ama ara Epafəras (1.7). Pawl a wuzlala leeter e na, maja Epafəras ta sawa la fa Pawl a, a ləvar ndəhay fa batamata ndəhay ta meesərkey maaya ba (Fəl 1.23). Ara ata Tisik ta Awnezim ma handamara leeter e a ndəhay da Kwalaws (4.7-8). Daa ŋgene ta wuzlalatar la ŋgada ndəhay ŋga Yesu daa berney ŋga Efez leŋ a Filemaŋw may.
Da wuzlah ndəhay daa Egəliz da Kwalaws a na, ndəhay mekele mekele daha faa sərkadam ndəhay saw. Jəwif hay siya aa sərkadam ndəhay saw, a ləvam: «Da ndaw fa təɓa mey ŋga Yesu fara fara na, si ndaw a, a səpa kwakwas ŋga Jəwif hay may.» Gərek hay na, a wulkam saw, a ləvam Gazlavay, aŋga maaya, ama ara aŋga ma wa bəla ba. A wulkam Yesu na, ndaw ta vaw anda aləkwa ba, da daa ba, aŋga ndaw saw gway. Pawl a wuzlala leeter keɗe ŋga ləvtar mewulkey ŋga Jəwif hay ta Gərek hay ŋgene na, aŋga maaya ba.
Daa leeter e keɗe Pawl a ləvtar mey masa fara fara na, ara Kəriste, ndaw masa Gazlavay ma wala ŋga ləhdata ndəhay. Yesu Kəriste aa ta gədaŋ da ray cek hay tabiya, «maja ara ta fa aŋga, Gazlavay ma ləmta cek hay tabiya da vaɗ ta cek hay tabiya da bəla…» (1.16). Kəriste ta məcey la fa hwadam mazlaŋgalakaya, ta sləkɗawa sem daa meməcey. Anda keɗe, a wuzwa aa ta gədaŋ da ray cek hay tabiya (2.14-15). Si Jəwif hay a təɓmara mey ŋga Yesu amba a ləham, maja kwakwas ata fa da ləhdata daa ba (2.20-23). Daa mendəvey ŋga leeter e na, Pawl aa guzltar da ray menjey maaya ŋga ndəhay ŋga Yesu, kwa da wuzlah ndəhay daa Egəliz, kwa da way ata hay, kwa da wuzlah ndəhay da bəla.
Daa leeter e keɗe na, mey mekele mekele daha ŋga vəley gədaŋ a ndəhay:
Yesu na, a lawa Gazlavay kəraɗ! (1.13-20)
Menjey ta Yesu (2.6-7)
Mezley walay a Gazlavay (3.16)
Mekətey ŋgada ŋgusay, ŋgada zel hay, leŋ ŋgada bəza hay (3.18-21)
1
Mecey-har
Ara yah, Pawl, ma wuzlalakwara leeter keɗe, yah ndaw masa *Gazlavay ma wala ŋga key *ndaw-meslərey ŋga *Yesu *Kəriste. Ya wuzlalamara na, ala ta məlma aləkwa Timawte. 1.1 ndaw-meslərey ŋga Yesu: Gal 1.1
Leeter e keɗe, ara ŋgada akwar, ndəhay ŋga Gazlavay daa berney ŋga Kwalaws, akwar, məlma aɗaw hay macəmkaya ta Kəriste, masa ma təɓmara mey aŋga ta mevel pal.
Anja Papa aləkwa, Bay Gazlavay, ŋga pəskwar mey, ŋga njadakwar daa zazay.
Pawl a kar suse a Gazlavay maja Kwalaws hay
Daa masa ala fa dəram daŋgay a Gazlavay, Papaŋ ŋga Bay aləkwa Mahura Yesu *Kəriste, maja akwar na, ala fa kamar suse mandaw mandaw. 1.3 Ef 1.16; 1Tes 1.2-3 Ya kamar suse na, maja ya cəndamara akwar fa pamara Yesu Kəriste ŋga ndaw akwar fara fara. Asaya, ya kamar suse maja akwar fa wuɗmata ndəhay ŋga Gazlavay cəpa. 1.4 Ef 1.15 Yaw, ka təɓmara mey ŋga Yesu, ka wuɗam vaw da wuzlah akwar na, maja akwar fa səkwmara cek hay masa ka sərmara fara fara ka hətam la, cek hay masa Gazlavay ma ɗiykwara da vaɗ. Zleezle masa akwar ma cəndamara *Mey-maaya-mawiya, masa fara fara na, akwar taa sərkam la da ray cek hay masa akwar ma da hətmatar da vaɗ a. 1.5 1Pi 1.3-4; Ef 1.13 Mey-maaya-mawiya ha, fa daw fa mey fa mey da bəla tabiya, fa mbəɗda mevel ŋga ndəhay amba a kam cek maaya. Anda keɗe, fa mbəɗdakwara mevel akwar amba ka kam cek maaya may. A mbəɗdakwara mevel akwar a na, dəga ta pas masa akwar ma cəndamara mey a, ta masa akwar ma sərmara fara fara, maaya ŋga Gazlavay aa da ray akwar. 1.6 SNM 2.41; Rm 1.13; 1Tm 3.16
Ara Epafəras, mandala aləkwa masa yah ma wuɗkwa kalah, maa sərkadakwara mey da ray maaya ŋga Gazlavay a. Ya kam sləra daa slam a. Ara ndaw ma key sləra ŋga Kəriste ta cəveɗ e aa slam ala. 1.7 Epafəras: 4.12; Flm 23 Ara aŋga maa guzlndar da ray mewuɗey-vaw da wuzlah akwar masa *Mesəfney ŋga Gazlavay ma vəldakwara. 1.8 1Kwr 8.1
Maja ŋgene, dəga ta pas masa Epafəras ma wuzdandara mey da ray akwar na, ala ta mbəkdamara medərey-daŋgay a Gazlavay maja akwar daa ba. Yaa cəfɗamara Gazlavay amba cek masa ma mbafar na, ka sərmara maaya maaya. Asaya, yaa cəfɗamara Gazlavay amba Mesəfney aŋga a vəlkwar leŋgesl, a jənkwar ŋga cəney cek hay da ray Gazlavay maaya maaya. 1.9-10 Ef 1.17; Fəl 1.9 10 Anda keɗe, daa menjey akwar, ka da kam cek hay masa Bay Mahura Yesu ma wuɗey, ka da kam cek hay ma mbafar mandaw mandaw. Maja ŋgene, ka da kam sləra wura wura tabiya maaya, ka da sərmara Gazlavay ma fəna ma fəna. 1.10 Ef 4.1; 2.10; Fəl 1.27 11 Ya dəram daŋgay saya na, amba Gazlavay, ndaw manjakaya daa slam-meweɗey, a vəlkwar gədaŋ aŋga mahura, amba ka ɓəsmara banay ta dək-vaw. 1.11-12 Rm 5.2; Ef 1.18 12 Anda keɗe, ka da kamar suse a Gazlavay, Papa aləkwa, ta meesəmey. Ara aŋga ma wurkwara cəveɗ, amba akwar may, ka hətam cek masa aa ma ɓada ŋgada ndəhay aŋga hay daa slam aŋga mawaɗakaya.
13 Papa aləkwa a badandakurwa daa ləvaŋ ŋga bay-malula, a pandakwar a har Bəzey aŋga mawuɗkaya kalah. 1.13-14 Jaŋ 5.18; Lk 22.53; SNM 26.18; Ef 1.6, 7, 21; 2.2; 6.12 14 Ara Bəzey aŋga ha ma vəlda heter aŋga, amba a pəskandakwar dasi har ŋga bay-malula, asaya, Gazlavay a mbəkdandakwara mebərey aləkwa ta fa Bəzey aŋga ha.
Yesu Kəriste, aŋga mahura da ray cek hay tabiya
15 Kwa ndaw pal ta hətar Gazlavay daa ba,
ama Bəzey aŋga, Yesu *Kəriste, masa ndəhay ma hətmar na,
a lawa Gazlavay a, a key cek anda aŋga.
Yesu a, ara Bəzey mahura ŋga Gazlavay,
ara aŋga mahura da ray cek hay tabiya
masa Gazlavay ma ləmtərwa. 1.15 Jaŋ 1.18; 2Kwr 4.4; 1Tm 6.16; Heb 1.3
16 Aŋga mahura maja ara ta fa aŋga,
Gazlavay ma ləmta cek hay tabiya da vaɗ
ta cek hay tabiya da hwayak,
cek hay tabiya masa aləkwa ma gwakwa
ŋga nəktakwa ta dey
leŋ cek hay tabiya masa ma hətam ba.
Ta fa Bəzey aŋga ha, aa ta ləmtərwa cek hay
masa ta gədaŋ la,
kwa maslaŋ aŋga hay da vaɗ, kwa bay hay da bəla,
ta *bay-ray hay ŋga mesəfney maaya ba hay leŋ kuley hay.
Yaw, Gazlavay a ləmtərwa cek hay a tabiya na,
ta fa har ŋga Bəzey aŋga ha,
asaya, a ləmtərwa ŋgada Bəzey aŋga ha * 1.16 ta fa har[…]ŋgada Bəzey aŋga: Nəka 1Kwr 8.6ta Rm 11.36.. 1.16 1.13; Jaŋ 1.3, 19; Heb 1.2
17 Kəriste he na, aŋga daha dəga bəla ta zley daa ba araŋ.
Ara ta fa aŋga, cek hay tabiya mapatakaya
daa slam ata hay ta cəveɗ e. 1.17 Jaŋ 1.1; 8.58
18 Ara aŋga bay-ray ŋga ndəhay daa Egəliz.
A wey da ray ndəhay daa Egəliz a
anda ray ŋga ndaw ma wey da ray vaw aŋga.
Ndəhay daa Egəliz na, ara anda vaw aŋga.
Heter mawiya na, a zley ta fa aŋga.
Aŋga na, ara Bəzey mahura,
ara aŋga ma sləkɗawa teeseɗ daa meməcey.
Maja ŋgene, a fənta cek hay tabiya. 1.18 bay-ray ŋga ndəhay daa Egəliz: 2.19; 3.15; Ef 1.22-23; teeseɗ: SNM 4.2; 26.23; 1Kwr 15.20; CWJ 1.5
19 Kəriste aŋga mahura da ray cek hay tabiya na,
maja ta mbafar la a Gazlavay amba mevel ŋga Kəriste he
a key letek ta mevel aŋga. 1.19 2.9-10; Jaŋ 1.16; Ef 1.23
20 Asaya, Gazlavay ta slərdərwa Bəzey aŋga ha la
amba a cəmtar ɗay kwa a cek hay da vaɗ,
kwa a cek hay da hwayak, cəpa ta aŋga.
Ta handawa zazay la, a handərwa na,
ta fa mambaz ŋga Bəzey aŋga ma mbəɗwa
fa hwadam mazlaŋgalakaya. 1.20 Rm 3.25-26; Ef 1.9-10, 21; 2.13-16
21 Zleezle akwar na, ta mbəɗmar dəɓa la a Gazlavay, akwar masa-gəra aŋga hay maja akwar ta mewulkey maaya ba, asaya, maja akwar ma kam cek hay maaya ba. 1.21-22 Rm 5.10; Ef 2.12-13; 5.27 22 Ama wure keɗe, Gazlavay ta cəmkwar ɗay la ta fa Bəzey aŋga, maja Bəzey aŋga ha ta tərey ndaw-magədaŋ la, ta məcey la fa hwadam mazlaŋgalakaya. A cəmkwar ɗay na, amba ka təram ndəhay maaya fa mey aŋga manjar mebərey, masa ndaw a gwa ma mbəɗkwar ray ba. 23 Anda keɗe, si ka pamara Yesu ŋga ndaw akwar fara fara mandaw mandaw, ka da njam ta mevel cew cew ba, ama njam ta mevel pal. Cek hay masa ka sərmara fara fara ka hətam la da vaɗ na, səkwmara, ka da mbəkdamara ba. Cek hay masa akwar ma səkwmara ha na, ara anda akwar ma cəndamara daa *Mey-maaya-mawiya. Mey-maaya-mawiya ha, ara mey masa ndəhay ma wuzdamara a ndəhay da bəla cəpa. Kwa yah, Pawl, sləra aɗaw na, ara ŋga wuzey mey a may. 1.23 2.7; Ef 3.17; 1Tm 3.16; Heb 3.6
Sləra masa Pawl ma ka ŋgada Egəliz
24 Wure keɗe, ya faa səmey da ray banay ma sawa a ray aɗaw maja akwar. Zleezle *Kəriste ta sərey banay la. Yah fa sərey banay may maja mecəmey-ray ŋga Egəliz masa anda vaw ŋga Kəriste he. Ya sərey banay a na, amba ya ndəvda sləra aŋga. 1.24 2Kwr 1.5; 11.23-29; Ef 3.13 25 Ya ta tərey ndaw ma ka sləra ŋgada ndəhay daa Egəliz la, maja ara Gazlavay ma vəldiwa sləra ha a har aɗaw amba ya wuzdakwara mey aŋga tabiya ŋgada akwar masa *Jəwif hay ba hay. 1.25 Ef 3.1-3 26 Mey a na, zleezle maɓadakaya. Ndəhay a sərmara mey a ba. Ama wure keɗe, Gazlavay ta wuzdərwa la a ndəhay aŋga hay. 1.26-27 2.2; 4.4; Ef 3.6 27 Gazlavay a wuɗey ŋga wuzdatara cek masa aa ma wuɗey ŋga ka. Cek aha na, ara cek maaya kalah ma handawa mepəsey-mey a ray səkway hay tabiya. Mey a masa maɓadakaya ma wuzwa a palah na, ara Yesu Kəriste ma njey aa mevel akwar. Ara maja Yesu a, akwar fa sərmara Gazlavay a da mbəzdakwar aa slam aŋga maaya. 1.27 maaya ŋga Gazlavay: 3.4; Rm 5.2; Ef 1.18
28 Anda keɗe, mey masa ala ma wuzdamara a ndəhay tabiya na, ara mey da ray Kəriste. Da ray ŋgene, ala fa kətmata ndəhay tabiya, ala faa sərkadamatar cek hay ta leŋgesl masa Gazlavay ma vəldandara. Ya kam sləra anda keɗe na, amba ndəhay tabiya masa daa cəveɗ ŋga Kəriste, a təram ndəhay maŋgaratakaya daa mey ŋga Gazlavay. 1.28 Ef 4.13 29 Ara maja keɗe, ya key sləra ta gədaŋ tabiya masa Kəriste ma vəldiwa, amba ya ndəvda sləra ha. 1.29 Ef 3.20; Fəl 4.13

1:1 1.1 ndaw-meslərey ŋga Yesu: Gal 1.1

1:3 1.3 Ef 1.16; 1Tes 1.2-3

1:4 1.4 Ef 1.15

1:5 1.5 1Pi 1.3-4; Ef 1.13

1:6 1.6 SNM 2.41; Rm 1.13; 1Tm 3.16

1:7 1.7 Epafəras: 4.12; Flm 23

1:8 1.8 1Kwr 8.1

1:9 1.9-10 Ef 1.17; Fəl 1.9

1:10 1.10 Ef 4.1; 2.10; Fəl 1.27

1:11 1.11-12 Rm 5.2; Ef 1.18

1:13 1.13-14 Jaŋ 5.18; Lk 22.53; SNM 26.18; Ef 1.6, 7, 21; 2.2; 6.12

1:15 1.15 Jaŋ 1.18; 2Kwr 4.4; 1Tm 6.16; Heb 1.3

*1:16 1.16 ta fa har[…]ŋgada Bəzey aŋga: Nəka 1Kwr 8.6ta Rm 11.36.

1:16 1.16 1.13; Jaŋ 1.3, 19; Heb 1.2

1:17 1.17 Jaŋ 1.1; 8.58

1:18 1.18 bay-ray ŋga ndəhay daa Egəliz: 2.19; 3.15; Ef 1.22-23; teeseɗ: SNM 4.2; 26.23; 1Kwr 15.20; CWJ 1.5

1:19 1.19 2.9-10; Jaŋ 1.16; Ef 1.23

1:20 1.20 Rm 3.25-26; Ef 1.9-10, 21; 2.13-16

1:21 1.21-22 Rm 5.10; Ef 2.12-13; 5.27

1:23 1.23 2.7; Ef 3.17; 1Tm 3.16; Heb 3.6

1:24 1.24 2Kwr 1.5; 11.23-29; Ef 3.13

1:25 1.25 Ef 3.1-3

1:26 1.26-27 2.2; 4.4; Ef 3.6

1:27 1.27 maaya ŋga Gazlavay: 3.4; Rm 5.2; Ef 1.18

1:28 1.28 Ef 4.13

1:29 1.29 Ef 3.20; Fəl 4.13