1 Fa dəɓa ha, Yesu a sləkɗey, a zləŋgey a dey laŋgar ŋga dəhwa ŋga *Galile. A zəlmara dəhwa ha saya, dəhwa ŋga Tiberiyat. 2 Ndəhay ga fa səpmar wurzay, maja ata ma hətam maazla hay masa Yesu ma kata ŋga mbəley masa-macay hay. 6.2 Mt 6.25; Jaŋ 2.23 3 Ata Yesu ta gula aŋga hay, ta’, a təpam aa ray ŋga aŋgwa, a njam feteɗe. 6.3 aŋgwa: Mt 5.1; 15.29; Mk 3.13; 6.46; Lk 22.39 4 Daa ŋgene, gwagway ŋga *Jəwif hay mezəley *Pak gweegwe cay. 6.4 2.13 5 Yesu a baŋgaɗa dey na, a hətey ndəhay ga fa samawa ŋgada fa vəɗa. Ta’, aa cəfɗa *Fəlep, a ləvar: «Ya da həɗkakurwa cek mezəmey ŋgada ndəhay tabiya keɗe na, dama?» 6 Yesu aa guzlar anda ŋgene na, a key a jada Fəlep maja aŋga na, ta səra cek masa aa ma da ka sem. 7 Fəlep a mbəɗdara, a ləvar: «Kwa gabal temere cew *6.7 gabal temere cew: Ta mey Gərek a ləvey «deniye» temere cew. Deniye pal na, ara mawurɓay ŋga sləra ŋga ndaw fa mevərndey. na, fa da wusa ŋga həɗkawa cek mezəmey amba kwa waawa a hətey nekəɗey nekəɗey na, daa ba.» 8 Gula mekele da wuzlah gula aŋga hay mezəley *Andəre, masa məlmaŋ ŋga *Simaŋw *Piyer, aa guzlar, a ləvar: 6.8 Andəre: 1.40; 12.22; Mt 4.18; Mk 13.3 9 «Bəz-gula feɗe daha, aŋga ta peŋ †6.9 peŋ: Peŋ keɗe na, a tamara ta hapa ŋga cek anda daw mezəley «orge» ta mey Nasara. Ara ɗaf ata masa ata ma zəmamara mandaw mandaw. zlam leŋ ewet cew. Kaa ŋgada ndəhay ga keɗe na, a da wusey wa?»

10 Yesu aa guzltar a gula aŋga hay, a ləvtar: «Ləvmatar a ndəhay ŋga njam a hwayak.» Daa slam a ŋgene kwakwas mapəckaya daha, ta’, a njam feteɗe. Zel hay daa slam aha, a key gabal zlam. 11 Yesu hal! a həlta peŋ hay a, a kar suse a Gazlavay, fa dəɓa ha, a wunkatara a ndəhay a. A həla ewet, a ka kəne saya. A zəmamara, a rəham, siya mbak! 6.11 21.9, 13 12 Masa ata ma rəham cay na, Yesu aa guzltar a gula aŋga hay, a ləvtar: «Cakalamara siya masa mambəkakaya, kwa kuset keɗe a da nəsey ŋga tede ba.» 13 Gula hay ŋga Yesu a cakalamara siya ŋga peŋ zlam masa ata ma zəmamara heyey na, a rəhey gadakar kuraw a ray a cew.

14 Masa ndəhay ma hətmar maazla masa Yesu ma ka na, aa guzlam, a ləvam: «Fara fara, ndaw keɗe ara *ndaw ma təla mey ŋga Gazlavay masa ma ləvam zleezle a da sawa a bəla heyey.» 6.14 Mew 18.15, 18; Jaŋ 1.21; 2.11; 5.46; 7.40; SNM 3.22-23 15 Ama Yesu a səra a da samawa ŋga pamara aa bay ŋga gədaŋ. Maja ŋgene, a mbəkdata, a təpey ŋgada aŋgwa saya, a njey taava aŋga feteɗe. 6.15 5.13; 18.36

16 Taa kwaɗ a ŋgene, *gula hay ŋga Yesu a bərŋgamawa daa aŋgwa ŋgada mey dəhwa. 17 Ta’, a təpam aa kwambiwal, a diyam a Kapernayum a dey laŋgar ŋga dəhwa ha. Tavaɗ a kərzata daa masa ata fa təŋgam. Ama Yesu ta wusey a cakay ata daa ba araŋ. 18 Memeɗ fa key ga. Yam fa cewesley. 19 Masa gula hay ŋga Yesu a, fa diyam ta kwambiwal, a key kəlemeeter zlam da daa ba maakwaw na, a hətmar Yesu gweegwe ta ata, fa daw ta salay da ray yam a. Da ray ŋgene, mandərzay a katar. 20 Ama Yesu aa guzltar, a ləvtar: «Ara yah, ka da zluram ba!» 21 Da ray ŋgene, a wuɗam ŋga lamara aa kwambiwal a, ama wure wure ŋgene, kwambiwal a ta wusey sem a rav-zazay aa slam masa ata ma diyam aha.

22 Pepərek e, ndəhay ga ma lamawa ta dey laŋgar ŋga dəhwa heyey, a nəkmara na, ara kwambiwal pal daa slam aha daada. Asaya, a sərmara Yesu ta təpey aa kwambiwal a ta gula aŋga hay daa ba, ama ara gula aŋga hay taava ata ma təpam aa kwambiwal a ŋga təŋgey a dey laŋgar ŋga dəhwa. 23 Ama fa dəɓa ha, kwambiwal hay mekele a samawa da Tiberiyat, aa slam masa ndəhay ga ma zəmam peŋ masa Bay Mahura ma kar suse a Gazlavay maja heyey. 6.23 6.11 24 Yaw, ndəhay ga heyey, a nəkmara na, ata Yesu ta gula aŋga hay, ata feteɗe daa saba. Da ray ŋgene, a təpam kwambiwal hay ma samawa da Tiberiyat heyey, a diyam ŋgada Kapernayum, a səpmara Yesu.

25 Ndəhay ga heyey a təŋgam ta kwambiwal hay a hətfamar Yesu aa ta dey laŋgar ŋga dəhwa. Ta’, aa cəfɗamara, a ləvmar: «Bay ala, ka sawa feɗe kaa na, kwara? Ka wuswa ŋga vara?» 26 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Ya fa ləvkwar fara fara, ka səpmaya na, maja akwar ma hətam maazla masa yah ma ka ba. Ama ka səpmaya na, maja akwar ma zəmam cek haa ka rəham. 6.26 2.11 27 Ka da səpam ŋga hətey ɗaf ma da nəsey da bəla keɗe ba. Ama səpam ŋga hətey ɗaf mevəley heter mendəvey ba. Ɗaf mevəley heter mendəvey ba ha na, ara yah, *Bəz ŋga Ndaw ma da vəldakwara, maja Papay, Bay Gazlavay, ta wuzda la ara aŋga ma vəldiwa gədaŋ a.» 6.27 6.35

28 Ndəhay a, aa cəfɗamara Yesu saya, a ləvmar: «Bay ala, kaa ya da kam sləra ma mbafar a Gazlavay na, wura?» 29 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Sləra ma mbafar a Gazlavay na, ara mepey ndaw masa aŋga ma slərdərwa ŋga ndaw aŋga fara fara.» 6.29 2.23

30 Aa guzlmar a Yesu, a ləvmar: «Kandar maazla masa ala ma da hətmar ta dey ala, amba ya sərmara ara Gazlavay ma slərdakawa, asaya, ya pamaka ŋga ndaw ala fara fara. Kaa ka da kandar maazla ha na, wura? 31 Zleezle, papaŋ ŋga papa aləkwa hay ta zəmam cek mezəley “man” ‡6.31 “man”: Ara cek mezəmey masa Gazlavay ma vəldatara ŋgada ndəhay Israyel hay daa masa ata da wuzlah-ley mevey kwakwar məfaɗ. la da wuzlah-ley. Mawuzlalakaya daa ɗerewel ŋga Gazlavay, a ləvey: “Ta vəltar cek mezəmey la ma kwiywa ta da vaɗ.”» 6.31 Ps 78.24; Mab 16.4, 31; Jaŋ 6.49 32 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Ya fa ləvkwar fara fara, ma vəlkwar cek mezəmey ma kwiywa ta da vaɗ na, ara *Mawiz ba, ama ara Gazlavay Papay ma vəlkwar cek mezəmey masa fara fara ma kwiywa ta da vaɗ. 33 Ahaw, cek mezəmey masa Gazlavay ma vəldakwara na, ara ndaw ma pawa salay ta da vaɗ. Ara aŋga ma da vəltar heter mendəvey ba a ndəhay da bəla.» 6.33 6.41, 51 34 A mbəɗdamara a Yesu dəɓa, a ləvmar: «Bay ala, na vəlndar cek mezəmey a ŋgene mandaw mandaw taw!» 6.34 4.15; Mt 6.11

35 Yesu a mbəɗdatara saya, a ləvtar: «Yah na, ɗaf mevəley heter mendəvey ba. Da ndaw ta sawa la asi aɗaw na, may fa da car daa saba, asaya, da ndaw ma paya la ŋga ndaw aŋga fara fara na, yam fa da kar daa saba may. 6.35 4.13-14; 6.48-58; 7.37 36 Ya taa guzlkwar la, ya ləvkwar: “Akwar ma hətmaya la ta dey akwar, ama ka təɓmara mey aɗaw ba cəŋga.” 6.36 16.9; 20.29 37 Ndəhay tabiya masa Papay ma vəldatiwa na, a samawa la asi aɗaw. Ndaw ma sawa asi aɗaw na, ya fa da ɓəla daa ba, 6.37 17.2, 24 38 maja ya pawa salay da vaɗ na, ŋga key cek anda yah ma wuɗey ba, ama ŋga key cek anda Gazlavay, ndaw ma slərdiwa, ma wuɗey. 6.38 4.34; Mt 26.39 39 Gazlavay, ndaw ma slərdiwa, a wuɗey ndəhay masa aa ma vəldatiwa na, yaa zəɗey kwa pal da wuzlah ata ba. Ama ya da sləkɗadatərwa daa meməcey ta pas masa bəla ma da ndəvey. 6.39 10.28; 17.12; 18.9 40 Cek ma mbafar a Papay na, anja ndəhay tabiya ma sərmaya, yah, Bəzey aŋga, ta ma pamaya ŋga ndaw ata fara fara na, ŋga hətam heter mendəvey ba. Ya da sləkɗadatərwa daa meməcey ta pas masa bəla ma da ndəvey.» 6.40 5.24; 6.44, 54; 11.24

41 Masa Yesu ma ləvey «Yah na, ɗaf ma pawa salay ta da vaɗ» heyey na, *Jəwif hay aa ŋguram mey da ray a, 42 a ləvam: «Aŋga na, Yesu, bəzey ŋga *Jawzef, ba diya? Aləkwa fa sərmatakwa ata papaha ta mamaha kaa gway na! Kaa aa guzley, a ləvey aŋga ɗaf ma pawa salay ta da vaɗ na, kwara?» 6.42 Mt 13.55

43 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Mbəkdamara meeŋgurey-mey. 44 Kwa ndaw ma gwa ŋga sawa asi aɗaw ta gədaŋ aŋga na, daa ba. Si Papay, ndaw ma slərdiwa, ma handərwa. Yaw, ya da sləkɗadərwa daa meməcey ta pas masa bəla ma da ndəvey. 45 Ndəhay ma təla mey ŋga Gazlavay ta wuzlalam la, a ləvam: “Ara Gazlavay ma daa sərkadata ndəhay tabiya.” Yaw, kwa waawa ma jəkey sləmay fa Papay, ma təɓa meesərkedey aŋga na, a sawa la asi aɗaw. 6.45 Iz 54.13 46 Sərmara na, kwa ndaw pal ma hətar Papay daa ba, si yah, ndaw ma sawa ta fa aŋga gway. 6.46 1.18 47 Ya fa ləvkwar fara fara, ndaw ma paya ŋga ndaw aŋga fara fara la na, ta hətey heter mendəvey ba cay. 48 Yah na, ɗaf mevəley heter mendəvey ba. 6.48-50 6.35; CWJ 2.17 49 Zleezle papaŋ ŋga papakw akwar hay ta zəmam cek mezəmey la da wuzlah-ley, ama ta ŋgene he cəpa ta məcam sem cəŋga. 6.49 6.31 50 Ama ndaw ma zəma ɗaf ma pawa salay ta da vaɗ na, fa da məcey daa ba. 51 Yah na, ɗaf mevəley heter mendəvey ba ma pawa salay ta da vaɗ. Da ndaw ma zəmey ɗaf a la na, a da njey ŋga sərmataw. Ɗaf masa yah ma da vəldakwara ha na, ara aslaw ŋga vaw aɗaw. Ya vəlda amba ndəhay da bəla a hətam heter mendəvey ba.»

52 Jəwif hay a kam yawa ta gədaŋ da ray mey a keɗe, aa cəfɗam vaw da wuzlah ata, a ləvam: «Ndaw aha keɗe a da vəldandakwara aslaw ŋga vaw aŋga ŋga zəmey na, kwara?»

53 Da ray ŋgene, Yesu aa guzltar, a ləvtar: «Ya fa ləvkwar fara fara, da akwar ma zəmam aslaw ŋga vaw aɗaw daa ba, asaya, da akwar ma sam mambaz aɗaw, yah, Bəz ŋga Ndaw, daa ba na, ŋgene, akwar fa da hətam heter mendəvey ba daa ba. 6.53-58 Mt 26.26-28; 1Kwr 10.16; 11.23-26 54 Ndaw masa fa zəmey aslaw ŋga vaw aɗaw ta masa fa sey mambaz aɗaw na, ta hətey heter mendəvey ba cay. Yaw, ya da sləkɗadərwa daa meməcey ta pas masa bəla ma da ndəvey. 55 Maja aslaw ŋga vaw aɗaw na, ara cek mezəmey masa fara fara, asaya, mambaz aɗaw na, ara cek mesey masa fara fara. 56 Ndaw ma zəmey aslaw ŋga vaw aɗaw ta ma sey mambaz aɗaw na, a da njey macəmkaya ta yah, yah may, ya da njey macəmkaya ta aŋga. 6.56 15.4-5 57 Papay, ndaw ma slərdiwa, aa ta dey, ya njey dasi har aŋga. Anda keɗe, ndaw masa fa zəmey aslaw ŋga vaw aɗaw na, a da njey dasi har aɗaw may. 58 Yah na, ɗaf ma pawa salay ta da vaɗ. Ɗaf a ara anda cek mezəmey masa papaŋ ŋga papakw akwar hay ma zəmamara zleezle ba, maja ta zəmamara cek aha la, ta məcam sem cəŋga. Ama ndaw ma zəma ɗaf masa yah ma da vəldara keɗe na, a da njey ta dey ŋga sərmataw.» 59 Keɗe he, ara meesərkedey ŋga Yesu daa *way-mewuzey-mey ŋga Gazlavay da Kapernayum.

60 Masa ndəhay a ma cəndamara mey ŋga Yesu la na, ndəhay ga da wuzlah ata masa ma diyam asiya heyey a ləvam: «Mey aŋga ha keɗe na, aa ta banay ŋga cəney. Ma da gwa ŋga jəkfar sləmay na, wa?»

61 Ama Yesu ta səra sem ndəhay a faa ŋguram mey da ray mey aŋga ha. Ta’, aa guzltar, a ləvtar: «Mey aɗaw a keɗe na, fa həɓkwar ray daw? 62 Yaw, kaa da wara akwar ma da hətmaya, yah, *Bəz ŋga Ndaw, fa təpey aa slam masa yah ma pawa salay da hwaɗ a na, ka da ləvam kwara? 6.62 SNM 1.9-11 63 Ara *Mesəfney ŋga Gazlavay ma vəltar heter a ndəhay. Ndaw-magədaŋ taava aŋga na, a gwa ŋga njey ta gədaŋ aŋga daada ba. Mey masa yah maa guzldakwara keɗe na, a sawa ta fa Mesəfney ŋga Gazlavay, a vəltar heter a ndəhay. 6.63 3.5-8; 2Kwr 3.6 64 Ama ndəhay siya da wuzlah akwar, a təɓmara mey aɗaw a ba.»

Dəga zleezle, Yesu a sərta ndəhay masa ma da təɓmara mey aŋga ba, asaya, a səra ndaw ma da vəlda a har masa-gəra aŋga hay ŋga kəɗey vagay. 6.64 13.11; 16.9 65 Yesu aa guzltar saya, a ləvtar: «Ara maja ŋgene, yah ma ləvkwar kwa ndaw ma gwa ŋga sawa asi aɗaw ta gədaŋ aŋga na, daa ba, si Papay ma vəlar cəveɗ ŋga sawa gway.»

66 Dəga aŋga maa guzley ŋgene na, ndəhay ga dasi ndəhay ma diyam asi Yesu a, a mbəkdamara, a diyam asiya saba. 67 Yesu, ta’, aa guzltar a gula aŋga hay kuraw a ray a cew, a ləvtar: «Kaa akwar may, ka wuɗam ŋga diyam na, gway daw?» 6.67-69 Mt 16.15-20; Mk 1.24 68 *Simaŋw *Piyer a mbəɗdara, a ləvar: «Bay ala, ya diyam na, fa wa dəɓa wa? Mey akah na, a vəley heter mendəvey ba a ndəhay, ba diya? 69 Wure keɗe, ala ta sərmara cay, ya təɓmara, kah na, ndaw ŋga Gazlavay masa aa ma slərdərwa ŋga key sləra aŋga.» 70 Yesu a mbəɗdatara, a ləvtar: «Ma walakwar, akwar kuraw a ray a cew keɗe na, ara yah, ba diya? Ama ndaw pal da wuzlah akwar daha na, aŋga gula ŋga *Sataŋ, bay-malula.» 71 Yesu aa guzley na, da ray Juda, bəzey ŋga Simaŋw Iskariyawt. Juda ha na, kwa aŋga da wuzlah gula aŋga hay kuraw a ray a cew heyey na, ara aŋga ma da vəlda Yesu a har masa-gəra aŋga hay ŋga kəɗey vagay. 6.71 12.4