1 Te̱ Jesús kuaꞌa̱n xiki̱ꞌ ña̱ na̱niꞌ Olivos. 2 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ kitu̱ꞌ tu̱ku̱ kivi̱ꞌ ndii, ni̱ na̱ndi̱koꞌ tu̱ku̱u̱ Jesús nuu̱ꞌ ki̱ꞌe̱ yu̱kunꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ni̱ nde̱kui̱e̱ nuu̱ꞌ a̱, te̱ ni̱ xi̱ku̱nduꞌu̱ꞌ a̱ saniaꞌá ña̱ꞌaꞌ a̱. 3 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nde̱kui̱e̱ tu̱ te̱ saniaꞌá tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ Ndiosí, xiinꞌ te̱ fariseo ndiakaꞌ ra̱ i̱i̱n ña̱ꞌaꞌ, ñaꞌ ni̱ na̱tuvi̱ xiinꞌ te̱ yivi̱ꞌ, te̱ ni̱ xa̱ni̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ma̱ꞌinꞌ nuu̱ꞌ Jesús. 4 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ xiinꞌ a̱ ndii:

―Maestro, ñaꞌ yoꞌoꞌ ndii, ni̱ na̱tuvi̱ aꞌ xiinꞌ te̱ yivi̱ꞌ. 5 Nuu̱ꞌ tu̱tu̱ tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ Ndiosí ni̱ kaꞌa̱n chuunꞌ Moisés xiinꞌ e̱ꞌ ña̱ ña̱ꞌaꞌ naa ñaꞌ kaa̱ꞌ ndii, kuní a̱ ku̱u̱n yuu̱ꞌ ña̱ꞌaꞌ e̱ꞌ nde̱e̱ ku̱vi̱ aꞌ, kachi a̱. Te̱ yoꞌó, ¿ndee ña̱ kaꞌán u̱nꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

6 Ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ, ndiani̱ te̱ kaꞌa̱n a̱ i̱i̱n ña̱ ku̱vi̱ ti̱i̱n kua̱chi̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ xaꞌa̱ꞌ. Ndisu̱ Jesús ndii, ni̱ na̱ku̱tandi̱e̱ a̱, te̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ a̱ keꞌi a̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ xiinꞌ nuu̱ꞌ nda̱ꞌaꞌ a̱. 7 Te̱ xaꞌa̱ꞌ a̱ ña̱ kayuꞌuꞌ te̱ kayuꞌuꞌ te̱ ja̱a̱nꞌ nuu̱ꞌ a̱, na ni̱ na̱kuii̱n nda̱ku a̱, te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―I̱i̱n ndoꞌó, ne̱ kö̱o̱ꞌ nde̱e̱ i̱i̱n kua̱chi̱, na ku̱u̱n nu̱uꞌ ña̱ꞌaꞌ yuu̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

8 Te̱ tu̱ku̱ sa̱kanꞌ, ni̱ na̱ku̱tandi̱e̱ a̱, te̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ a̱ keꞌi a̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ xiinꞌ nuu̱ꞌ nda̱ꞌaꞌ a̱. 9 Kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ ra̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ xa̱ꞌaꞌ kieeꞌ i̱ꞌi̱n ra̱ kuaꞌa̱n ra̱, xi̱ꞌna̱ ka̱ te̱ xi̱xa̱ ka̱ ni̱ xa̱ꞌaꞌ kieeꞌ kuaꞌa̱n nde̱e̱ ni̱ ndi̱ꞌi̱ ndo̱o̱ ra̱, te̱ ni̱ ndoo̱ ndee i̱i̱n nda̱a̱ꞌ Jesús xiinꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ iinꞌ aꞌ ma̱ꞌinꞌ ja̱a̱nꞌ. 10 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱kuii̱n nda̱ku Jesús, te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ a̱ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―¿Miiꞌ kuaꞌa̱n sa̱kuuꞌ te̱ tiinꞌ kua̱chi̱ yoꞌó, na̱a̱? ¿Ñáá nï̱ ka̱tunꞌ nde̱e̱ i̱i̱n ra̱ yoꞌó? ―ni̱ kachi̱ a̱.

11 Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n ñaꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Nde̱e̱ i̱i̱n ra̱, tákuiꞌe ―ni̱ kachi̱ aꞌ.

Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ka̱ Jesús xiinꞌ aꞌ ndii:

―Ni̱ nde̱e̱ kä̱tunꞌ tu̱ yuꞌu̱ yoꞌó, kuaꞌan te̱ nde̱e̱ vi̱ti̱n, te̱ nde̱e̱ nuu̱ꞌ kuꞌu̱n e̱ꞌ ndii, sä̱a̱ ka̱ u̱nꞌ kua̱chi̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.]

12 Te̱ tu̱ku̱ ni̱, ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ne̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Yuꞌu̱ nduuꞌ ñuꞌu̱ ña̱ sayiꞌé nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ. Yo̱o̱ ka̱ ndikún yuꞌu̱ ndii, kä̱ka̱ i̱i̱n yaví ni̱a̱, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii sa̱yiꞌé i̱ nuu̱ꞌ ni̱a̱, te̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ taxiꞌ kivi̱ꞌ ñu̱u̱ ni̱a̱ ña̱ kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ndiꞌiꞌ ―kachi a̱.

13 I̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ fariseo xiinꞌ a̱ ndii:

―Yoꞌó ndii, xa̱ mi̱iꞌ u̱nꞌ nduuꞌ u̱nꞌ te̱ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ u̱nꞌ xaꞌa̱ꞌ u̱nꞌ, sa̱kanꞌ na kuiiꞌ ndïaa yaꞌviꞌ ña̱ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ u̱nꞌ ja̱a̱nꞌ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

14 Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n Jesús nuu̱ꞌ ra̱ ndii:

―Tee̱ꞌ ndee xa̱ mi̱iꞌ yuꞌu̱ nduuꞌ i̱ te̱ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ i̱ xaꞌa̱ꞌ i̱ ndii, ndiaa yaꞌviꞌ a̱, sa̱kanꞌ ña̱ xiní i̱ miiꞌ ni̱ ki̱e̱e̱ i̱, te̱ xiní tu̱ i̱ miiꞌ kuaꞌa̱n i̱. Ndisu̱ ndoꞌó ndii, xïní ndo̱ꞌ miiꞌ ni̱ ki̱e̱e̱ i̱, te̱ ni̱ nde̱e̱ xïní tu̱ ndo̱ꞌ miiꞌ kuaꞌa̱n i̱. 15 Ndoꞌó ndii, natava̱ꞌ ndo̱ꞌ kuenta kuuꞌ i̱ nde̱e̱ naa xaaꞌ ne̱ nduuꞌ kuenta i̱i̱n yivi̱ꞌ. Te̱ yuꞌu̱ ndii, nä̱tava̱ꞌ i̱ kuenta kuuꞌ nde̱e̱ i̱i̱n ne̱ yivi̱ꞌ. 16 Ndisu̱ naaꞌ na̱tava̱ꞌ i̱ kuenta kuuꞌ ni̱a̱ ndii, ndiaa yaꞌviꞌ a̱, sa̱kanꞌ ña̱ süu̱ꞌ i̱i̱n nda̱a̱ꞌ mi̱iꞌ i̱ xaaꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii yu̱vaꞌ i̱, ña̱ ni̱ ti̱a̱nu̱ꞌ yuꞌu̱, xaaꞌ ingaꞌ a̱ xiinꞌ i̱. 17 Nuu̱ꞌ tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ mi̱iꞌ ndo̱ꞌ yoso̱ꞌ ña̱ kaꞌán ndii, naaꞌ uvi̱ taꞌan te̱ yivi̱ꞌ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ, te̱ nakuitá ña̱ kaꞌán ra̱ ndii, ndiaa yaꞌviꞌ a̱, kachi a̱. 18 Va̱ꞌa̱, xa̱ mi̱iꞌ yuꞌu̱ nduuꞌ i̱ te̱ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ i̱ xaꞌa̱ꞌ i̱, te̱ yu̱vaꞌ i̱, ña̱ ni̱ ti̱a̱nu̱ꞌ yuꞌu̱, nduuꞌ i̱nga̱ ña̱ ndieeꞌ yu̱ꞌuꞌ tu̱ xaꞌa̱ꞌ i̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

19 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ fariseo ja̱a̱nꞌ xiinꞌ a̱ ndii:

―¿Miiꞌ nduꞌu̱ꞌ yu̱vaꞌ u̱nꞌ ja̱a̱nꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Xïní ndo̱ꞌ yuꞌu̱, ni̱ nde̱e̱ xïní tu̱ ndo̱ꞌ yu̱vaꞌ i̱. Naaꞌ xiní ndo̱ꞌ yuꞌu̱ ndii, xiní tu̱ ndo̱ꞌ yu̱vaꞌ i̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

20 Te̱ sa̱kuuꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ ni̱ kaꞌa̱n Jesús kii̱ꞌ saniaꞌá a̱ nuu̱ꞌ ki̱ꞌe̱ yu̱kunꞌ kaꞌnuꞌ ya̱ti̱n miiꞌ taa̱nꞌ ne̱ yivi̱ꞌ li̱muxtan. Te̱ nde̱e̱ i̱i̱n kö̱o̱ꞌ ni̱ tiinꞌ ña̱ꞌaꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ tïa̱ꞌan tondi̱a̱ kivi̱ꞌ nuu̱ꞌ Ndiosí.

21 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ka̱ Jesús xiinꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Yuꞌu̱ ndii, kuꞌu̱n i̱, te̱ na̱ndu̱kuꞌ ndoꞌó yuꞌu̱, ndisu̱ kui̱so̱ ndo̱ꞌ kua̱chi̱ ndo̱ꞌ te̱ ku̱vi̱ ndo̱ꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ miiꞌ kuꞌu̱n i̱ ja̱a̱nꞌ ndii, kü̱vi̱ kuꞌu̱n ndoꞌó i̱kanꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

22 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ judío ndii:

―Tee̱ꞌ xanini te̱ kaa̱ꞌ ka̱ꞌni̱ꞌ xiinꞌ mi̱iꞌ ra̱, sa̱kanꞌ na kaꞌán ra̱ ndii: “Miiꞌ kuꞌu̱n i̱ ja̱a̱nꞌ ndii, kü̱vi̱ kuꞌu̱n ndo̱ꞌ” ―ni̱ kachi̱ ra̱.

23 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ndoꞌó ndii, ninu̱ ni̱ ki̱e̱e̱ ndo̱ꞌ, te̱ yuꞌu̱ ndii, ni̱nu̱ ni̱ ki̱ee̱̱ i̱. Ndoꞌó ndii, ne̱ yivi̱ꞌ kuenta i̱i̱n yivi̱ꞌ yoꞌoꞌ nduuꞌ ndo̱ꞌ, te̱ yuꞌu̱ ndii, sü̱vi̱ i̱. 24 Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ ni̱ kaꞌa̱n i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ kui̱so̱ ndo̱ꞌ kua̱chi̱ ndo̱ꞌ, te̱ ku̱vi̱ ndo̱ꞌ. Sa̱kanꞌ ña̱ naaꞌ kändixaꞌ ndo̱ꞌ ña̱ yuꞌu̱ nduuꞌ i̱ ndii, kui̱so̱ ndo̱ꞌ kua̱chi̱ ndo̱ꞌ, te̱ ku̱vi̱ ndo̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

25 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

―¿Yo̱o̱ nduuꞌ yoꞌó na sa̱kanꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Xa̱ ni̱ kaꞌa̱n i̱ nde̱e̱ ña̱ nu̱uꞌ xiinꞌ ndo̱ꞌ yo̱o̱ nduuꞌ i̱. 26 Yoo kuaꞌa̱ꞌ ña̱ ku̱vi̱ kaꞌa̱n i̱ xaꞌa̱ꞌ ndo̱ꞌ xiinꞌ ña̱ ku̱vi̱ na̱tava̱ꞌ i̱ kuenta kuuꞌ ndo̱ꞌ, ndisu̱ yuꞌu̱ ndii, ña̱ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ i̱ kaꞌán ña̱ ni̱ ti̱a̱nu̱ꞌ yuꞌu̱ kui̱ti̱ꞌ kaꞌán i̱ nuu̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ, te̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ña̱ ndi̱xa̱ kaꞌán a̱ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

27 Ndisu̱ nï̱ ku̱nda̱ni̱ te̱ ja̱a̱nꞌ ña̱ xaꞌa̱ꞌ yu̱vaꞌ e̱ꞌ Ndiosí ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱. 28 Sa̱kanꞌ na ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Kii̱ꞌ nda̱ni̱ꞌi̱ ndo̱ꞌ yuꞌu̱, ña̱ nduuꞌ tu̱ te̱ yivi̱ꞌ ndii, na̱ku̱ni̱ ndo̱ꞌ ña̱ yuꞌu̱ nduuꞌ i̱, te̱ nde̱e̱ i̱i̱n chu̱u̱n xäaꞌ i̱ kuenta mi̱iꞌ i̱, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, sa̱a̱ niiꞌ ni̱ sa̱niaꞌá yu̱vaꞌ i̱ yuꞌu̱ kui̱ti̱ꞌ kaꞌán i̱. 29 Sa̱kanꞌ ña̱, ña̱ ja̱a̱nꞌ ni̱ ti̱a̱nu̱ꞌ yuꞌu̱, te̱ yoo a̱ xiinꞌ i̱, nï̱ na̱ko̱o̱ i̱i̱n nda̱a̱ꞌ a̱ yuꞌu̱, sa̱kanꞌ ña̱ ndiꞌiꞌ ni̱ kivi̱ꞌ xaaꞌ i̱ ña̱ xtani̱ a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

30 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ kaꞌa̱n Jesús ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, kuaꞌa̱ꞌ va̱ ne̱ yivi̱ꞌ ni̱ i̱ni̱ xi̱ni̱ ña̱ꞌaꞌ.

31 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ te̱ judío, te̱ i̱ni̱ xini ña̱ꞌaꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Naaꞌ kui̱ta̱ ni̱ꞌi̱ ndo̱ꞌ nuu̱ꞌ tu̱ꞌu̱n ña̱ saniaꞌá i̱ ndii, ku̱ndu̱u̱ xna̱ꞌa̱ ndo̱ꞌ ne̱ ndikún i̱chiꞌ i̱, 32 te̱ ku̱nda̱ni̱ ndo̱ꞌ ña̱ ndi̱xa̱, te̱ ña̱ ndi̱xa̱ ja̱a̱nꞌ sa̱ndoó ndiká ndoꞌó nuu̱ꞌ ña̱ xikoꞌ niꞌiꞌ ndoꞌó ―ni̱ kachi̱ a̱.

33 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ ja̱a̱nꞌ xiinꞌ a̱ ndii:

―Si̱a̱niꞌ xikaꞌ Abraham nduuꞌ nduꞌu̱. Nde̱e̱ i̱i̱n kivi̱ꞌ tïa̱ꞌan vi̱ko̱ niꞌiꞌ nde̱e̱ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ nduꞌu̱. Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ, ¿ndichun kaꞌán u̱nꞌ ña̱ ndoo̱ ndiká ndu̱? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

34 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ña̱ nda̱ku kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ sa̱kuuꞌ ne̱ xaaꞌ kua̱chi̱ ndii, nde̱e̱ naa tiinꞌ uꞌvi̱ ña̱ꞌaꞌ kua̱chi̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ xikaꞌ nuuꞌ ni̱a̱ nuu̱ꞌ a̱. 35 I̱i̱n ne̱ xikaꞌ nuuꞌ kui̱ti̱ꞌ ndii, ndöo̱ xa̱chiꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ ku̱nduꞌu̱ꞌ ni̱a̱ vi̱ꞌe̱ xto̱ꞌo̱ ni̱a̱ ja̱a̱nꞌ, ndisu̱ siꞌe̱ ne̱ xiinꞌ vi̱ꞌe̱ ndii, ndoo̱ xa̱chiꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ ku̱nduꞌu̱ꞌ ni̱a̱ i̱kanꞌ. 36 Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ naaꞌ yuꞌu̱, ña̱ nduuꞌ siꞌe̱ Ndiosí, sa̱ndoó ndiká ndoꞌó ndii, ndoo̱ ndiká xa̱chiꞌ ndo̱ꞌ. 37 Xiní i̱ ña̱ si̱a̱niꞌ xikaꞌ Abraham nduuꞌ ndo̱ꞌ, ndisu̱ kuni ka̱ꞌni̱ꞌ ndo̱ꞌ yuꞌu̱, sa̱kanꞌ ña̱ küni na̱ti̱i̱n ndo̱ꞌ tu̱ꞌu̱n ña̱ kaꞌán i̱. 38 Yuꞌu̱ ndii, ña̱ ni̱ xi̱ni̱ ndu̱chiꞌ nuu̱ꞌ i̱ xaaꞌ yu̱vaꞌ i̱ kii̱ꞌ ni̱ yoo̱ i̱ xiinꞌ a̱ kaꞌán i̱, te̱ ndoꞌó ndii, ña̱ xini so̱ꞌo̱ ndo̱ꞌ kaꞌán yu̱vaꞌ ndo̱ꞌ xaaꞌ ndo̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

39 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ xiinꞌ Jesús ndii:

―Abraham nduuꞌ yu̱vaꞌ ndu̱ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ ndi̱xa̱ xna̱ꞌa̱ yu̱vaꞌ ndo̱ꞌ nduuꞌ Abraham ndii, i̱i̱n kachi sa̱a̱ ndo̱ꞌ naa ni̱ xa̱a̱ te̱ ja̱a̱nꞌ. 40 Te̱ vi̱ti̱n ndii, tee̱ꞌ ndee kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ ndi̱xa̱, ña̱ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ i̱ nuu̱ꞌ Ndiosí ndii, kuni ka̱ꞌni̱ꞌ ndo̱ꞌ yuꞌu̱. Abraham ndii, kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ sa̱a̱ ra̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ naaꞌ tiaku ra̱. 41 Ndoꞌó ndii, naa ña̱ xaaꞌ yu̱vaꞌ xna̱ꞌa̱ ndo̱ꞌ xaaꞌ ndo̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ xiinꞌ a̱ ndii:

―Nduꞌu̱ ndii, süu̱ꞌ siꞌe̱ ñaꞌ xikaꞌ sii̱ꞌ xiinꞌ ndee ka̱ te̱ yivi̱ꞌ nduuꞌ ndu̱, i̱i̱n nda̱a̱ꞌ kui̱ti̱ꞌ yu̱vaꞌ ndu̱ yoo, te̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ Ndiosí ―ni̱ kachi̱ ra̱.

42 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ Ndiosí xna̱ꞌa̱ nduuꞌ yu̱vaꞌ ndo̱ꞌ ndii, ku̱ndani̱ ndo̱ꞌ yuꞌu̱, sa̱kanꞌ ña̱ nuu̱ꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ ni̱ ki̱e̱e̱ i̱, te̱ ni̱ xa̱a̱ i̱. Te̱ süu̱ꞌ kuenta mi̱iꞌ i̱ kua̱xi̱ i̱, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii Ndiosí ni̱ ti̱ꞌviꞌ yuꞌu̱ te̱ kua̱xi̱ i̱. 43 ¿Ndichun na kündani̱ ndo̱ꞌ ña̱ kaꞌán i̱? Kündani̱ ndo̱ꞌ a̱ sa̱kanꞌ ña̱ küni na̱ti̱i̱n ndo̱ꞌ ña̱ kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ. 44 Yu̱vaꞌ ndoꞌó ndii, ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ nduuꞌ a̱, te̱ ña̱ kuní ña̱ ja̱a̱nꞌ kui̱ti̱ꞌ xaaꞌ ndo̱ꞌ. Ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ña̱ xaꞌni̱ꞌ ne̱ yivi̱ꞌ nduuꞌ a̱ nde̱e̱ ña̱ nu̱uꞌ, te̱ kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ xachuunꞌ nda̱ku a̱, sa̱kanꞌ ña̱ süu̱ꞌ ña̱ kumiꞌ ña̱ nda̱ku nduuꞌ a̱. Te̱ kii̱ꞌ kaꞌán a̱ tu̱n vixi̱ ndii, kaꞌán a̱ sa̱a̱ kuuꞌ mi̱iꞌ a̱, sa̱kanꞌ ña̱ ña̱ vixi̱ nduuꞌ a̱, te̱ su̱vi̱ a̱ nduuꞌ xaꞌndu̱ sa̱kuuꞌ tu̱n vixi̱. 45 Te̱ yuꞌu̱ ndii, xaꞌa̱ꞌ a̱ ña̱ ña̱ ndi̱xa̱ kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ndii, küni ka̱ndi̱xaꞌ ndo̱ꞌ a̱. 46 ¿Yo̱o̱ nduuꞌ ndoꞌó ku̱vi̱ ti̱i̱n kua̱chi̱ yuꞌu̱, te̱ niaꞌa̱ ndo̱ꞌ ña̱ ni̱ xa̱a̱ i̱ kua̱chi̱ ja̱a̱nꞌ? Ña̱ ndi̱xa̱ kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ, ¿ndichun na kändixaꞌ ndo̱ꞌ a̱? 47 Ne̱ nduuꞌ kuenta Ndiosí ndii, natiinꞌ va̱ꞌa̱ ni̱a̱ tu̱ꞌu̱n kaꞌán Ndiosí, te̱ ndoꞌó ndii, nätiinꞌ va̱ꞌa̱ ndo̱ꞌ a̱, sa̱kanꞌ ña̱ süu̱ꞌ kuenta a̱ nduuꞌ ndo̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱.

48 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ judío ja̱a̱nꞌ xiinꞌ a̱ ndii:

―Ña̱ nda̱ku xna̱ꞌa̱ kaꞌán ndu̱ kii̱ꞌ kaꞌán ndu̱ ña̱ i̱i̱n te̱ Samaria nduuꞌ u̱nꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ naá ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ nimá u̱nꞌ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

49 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Kö̱o̱ꞌ ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ naá nimá yuꞌu̱. Yu̱vaꞌ i̱ kui̱ti̱ꞌ tiinꞌ kaꞌnuꞌ i̱, te̱ ndoꞌó ndii, tïinꞌ kaꞌnuꞌ ndo̱ꞌ yuꞌu̱. 50 Yuꞌu̱ ndii, ndükuꞌ i̱ ña̱ tiinꞌ kaꞌnuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ yuꞌu̱. Yoo i̱i̱n ña̱ ndukuꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ nduuꞌ ña̱ kande̱iꞌ kaꞌa̱n ña̱ ja̱a̱nꞌ. 51 Ña̱ nda̱ku kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ yo̱o̱ ka̱ itaꞌ ni̱ꞌi̱ nuu̱ꞌ ña̱ kaꞌán i̱ ndii, kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ku̱vi̱ ni̱a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

52 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ judío ja̱a̱nꞌ xiinꞌ a̱ ndii:

―Vi̱ti̱n kundani̱ xna̱ꞌa̱ ndu̱ ña̱ naá ña̱ ndi̱va̱ꞌa̱ nimá u̱nꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ Abraham xiinꞌ sa̱kuuꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí ndii, ni̱ xiꞌi̱ ra̱. Te̱ yoꞌó kaꞌán ña̱ yo̱o̱ ka̱ itaꞌ ni̱ꞌi̱ nuu̱ꞌ ña̱ kaꞌán u̱nꞌ ndii, kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ku̱vi̱ ni̱a̱, kachi u̱nꞌ. 53 ¿Ñáá tuu yoꞌó ña̱ te̱ kaꞌnuꞌ ka̱ nduuꞌ u̱nꞌ te̱ sa̱kanꞌ te̱ xii̱ꞌ ya̱taꞌ e̱ꞌ Abraham? Te̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ xiꞌi̱ ra̱, te̱ ni̱ xiꞌi̱ tu̱ sa̱kuuꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí. ¿Yo̱o̱ nduuꞌ yoꞌó, tuu u̱nꞌ, na kaꞌán u̱nꞌ sa̱kanꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

54 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ ti̱i̱n kaꞌnuꞌ xiinꞌ miiꞌ mi̱iꞌ i̱ ndii, ndïaa yaꞌviꞌ a̱. Yu̱vaꞌ i̱ nduuꞌ ña̱ tiinꞌ kaꞌnuꞌ yuꞌu̱, ña̱ kaꞌán ndoꞌó nduuꞌ Ndiosí ndo̱ꞌ. 55 Ndisu̱ xïní ña̱ꞌaꞌ ndo̱ꞌ, te̱ yuꞌu̱ ndii, xiní ña̱ꞌaꞌ i̱. Te̱ naaꞌ kaꞌa̱n i̱ ña̱ xïní ña̱ꞌaꞌ i̱ ndii, te̱ xini xaꞌanꞌ ku̱ndu̱u̱ i̱ nde̱e̱ naa ndoꞌó. Ndisu̱ xiní ña̱ꞌaꞌ i̱, te̱ saxinú i̱ tu̱ꞌu̱n ka̱ꞌanꞌ a̱. 56 Abraham, te̱ xii̱ꞌ ya̱taꞌ ndo̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, va̱ꞌa̱ va̱ ni̱ ku̱ni̱ ra̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ ra̱ ña̱ ki̱xi̱n i̱ i̱i̱n yivi̱ꞌ yoꞌoꞌ, te̱ ni̱ xi̱ni̱ xna̱ꞌa̱ ra̱ a̱, te̱ va̱ꞌa̱ va̱ ni̱ ku̱ni̱ ra̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

57 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ judío ja̱a̱nꞌ xiinꞌ a̱ ndii:

―Ja̱nꞌ, ni̱ nde̱e̱ uvi̱ xi̱ko̱ uxi̱ kuiya̱ kümiꞌ u̱nꞌ, ¿sa̱a̱ ku̱vi̱ kaꞌán u̱nꞌ ña̱ xa̱ ni̱ xi̱ni̱ u̱nꞌ Abraham? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

58 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ña̱ nda̱ku kaꞌa̱n i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ kii̱ꞌ kuní ka̱ ko̱o̱ Abraham ndii, yuꞌu̱ nduuꞌ i̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

59 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ ki̱ꞌi̱n ra̱ yuu̱ꞌ te̱ ku̱u̱n yuu̱ꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱. Ndisu̱ ni̱ na̱kaꞌni̱ si̱ꞌe a̱ te̱i̱n ne̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ ke̱ta̱ a̱ nuu̱ꞌ ki̱ꞌe̱ yu̱kunꞌ kaꞌnuꞌ ja̱a̱nꞌ kuaꞌa̱n a̱.