1 Te̱ kii̱ꞌ ndi̱ꞌi̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ ke̱ta̱ a̱ xiinꞌ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ Galilea, te̱ kuaꞌa̱n a̱ tu̱ku̱ taꞌviꞌ i̱ti̱a̱ Jordán, te̱ ni̱ xa̱a̱ a̱ nuu̱ꞌ ñu̱ꞌuꞌ Judea. 2 Te̱ kuaꞌa̱ꞌ kooꞌ chukuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ndikún ña̱ꞌaꞌ kuaꞌa̱n ni̱a̱, te̱ ni̱ sa̱ndaꞌa a̱ ne̱ kuni ku̱vi̱ i̱kanꞌ. 3 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ ku̱ya̱ti̱n sa̱va̱ te̱ fariseo nuu̱ꞌ a̱ te̱ ko̱to̱ kua̱ꞌa̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ kaꞌán ra̱ xiinꞌ a̱ ndii:

―Tákuiꞌe, ¿ñáá kande̱iꞌ ña̱ na̱ta̱ꞌviꞌ taꞌanꞌ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ ñaꞌ siꞌi ra̱ ndee ka̱ xaꞌa̱ꞌ? ―ni̱ kachi ra̱.

4 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n a̱ nuu̱ꞌ ra̱ ndii:

―Xa̱ xiní ndo̱ꞌ ña̱ kaꞌán tu̱ꞌu̱n Ndiosí miiꞌ kaꞌán a̱ ndii, nde̱e̱ ña̱ nu̱uꞌ kii̱ꞌ ni̱ xa̱ꞌa̱ Ndiosí ne̱ yivi̱ꞌ ndii, i̱i̱n tiaa̱ xiinꞌ i̱i̱n ña̱ꞌaꞌ ni̱ xa̱ꞌa̱ a̱. 5 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ ndii: “Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ na̱ko̱o̱ tiaa̱ yu̱vaꞌ siꞌiꞌ ra̱ te̱ ndu̱i̱i̱n ra̱ xiinꞌ ñaꞌ siꞌi ra̱, te̱ uvi̱ sa̱aꞌ ni̱a̱ ndii, i̱i̱n nda̱a̱ꞌ na̱ndu̱u̱ ni̱a̱”, kachi a̱. 6 Xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na süu̱ꞌ uvi̱ taꞌan ka̱ kuuꞌ ne̱ ja̱a̱nꞌ, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii i̱i̱n nda̱a̱ꞌ nduuꞌ ni̱a̱. Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ ne̱ ni̱ nda̱sa̱i̱i̱n Ndiosí ndii, vä̱ꞌa̱ na̱ta̱ꞌviꞌ ña̱ꞌaꞌ nde̱e̱ i̱i̱n ne̱ yivi̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

7 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ka̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ sa̱kanꞌ nduuꞌ a̱ ndii, ¿ndichun na ni̱ ta̱xi̱ Moisés ña̱ ke̱ꞌi̱ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ i̱i̱n tu̱tu̱ miiꞌ kaꞌán a̱ ña̱ nakooꞌ ra̱ ñaꞌ siꞌiꞌ ra̱, te̱ xiinꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ ku̱vi̱ na̱ta̱ꞌviꞌ taꞌanꞌ ni̱a̱? ―ni̱ kachi̱ ra̱ xiinꞌ a̱.

8 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n a̱ nuu̱ꞌ ra̱ ndii:

―Xaꞌa̱ꞌ ña̱ xi̱i̱ va̱ nimá ndo̱ꞌ na ni̱ ta̱xi̱ Moisés ña̱ na̱ta̱ꞌviꞌ taꞌanꞌ ndo̱ꞌ xiinꞌ ñaꞌ siꞌiꞌ ndo̱ꞌ, ndisu̱ ña̱ nu̱uꞌ ndii, süu̱ꞌ sa̱kanꞌ ni̱ yoo̱ a̱. 9 Te̱ yuꞌu̱ kaꞌán xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ naaꞌ nï̱ ka̱nduꞌu̱ꞌ ñaꞌ siꞌiꞌ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ i̱nga̱ tiaa̱, te̱ nataꞌviꞌ taꞌanꞌ ra̱ xiinꞌ aꞌ te̱ tu̱ndaꞌa̱ꞌ ra̱ xiinꞌ tu̱ku̱ ña̱ꞌaꞌ ndii, xaaꞌ ra̱ kua̱chi̱ xiinꞌ aꞌ nuu̱ꞌ Ndiosí. Te̱ naaꞌ tu̱ndaꞌa̱ꞌ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ ñaꞌ ni̱ na̱ko̱o̱ ra̱ ja̱a̱nꞌ ndii, xaaꞌ tu̱ te̱ ja̱a̱nꞌ kua̱chi̱ xiinꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ nuu̱ꞌ Ndiosí ―ni̱ kachi̱ a̱.

10 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ xiinꞌ a̱ ndii:

―Naaꞌ sa̱kanꞌ nduuꞌ a̱ xiinꞌ te̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ ñaꞌ siꞌi ra̱ ndii, nde̱e̱ chaaꞌ ka̱ ka̱ka̱ i̱i̱n nda̱a̱ꞌ e̱ꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ ra̱ xiinꞌ a̱.

11 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Süu̱ꞌ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ ku̱vi̱ na̱ti̱i̱n ña̱ kaa̱ꞌ, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii ne̱ ni̱ na̱ka̱xi̱n Ndiosí kui̱ti̱ꞌ ku̱vi̱ na̱ti̱i̱n a̱. 12 Sa̱kanꞌ ña̱ sa̱va̱ te̱ yivi̱ꞌ ndii, tü̱ndaꞌa̱ꞌ mi̱iꞌ ra̱, kua̱chi̱ ndii xa̱ sa̱kanꞌ yoo mi̱iꞌ ra̱ nde̱e̱ ni̱ tuvi̱ ra̱, te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ ra̱ ndii, te̱ yivi̱ꞌ ni̱ xa̱ñaꞌma ña̱ꞌaꞌ, te̱ sa̱va̱ tu̱ku̱ ra̱ ndii, xaꞌa̱ꞌ ña̱ kuni sa̱chuunꞌ ra̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ ka̱ꞌndi̱a̱ chuunꞌ Ndiosí nimá kuaꞌa̱ꞌ ka̱ ne̱ yivi̱ꞌ tü̱ndaꞌa̱ꞌ ra̱. Ne̱ ku̱vi̱ na̱ti̱i̱n ña̱ kaa̱ꞌ ndii, na na̱ti̱i̱n ni̱a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱.

13 Ni̱ nde̱kui̱e̱ ne̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ ne̱ kualiꞌ nuu̱ꞌ Jesús te̱ tondi̱a̱ nda̱ꞌaꞌ a̱ xíniꞌ ni̱a̱, te̱ kaꞌa̱n tu̱ a̱ xiinꞌ Ndiosí xaꞌa̱ꞌ ni̱a̱. Ndisu̱ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ ndii, ni̱ xa̱ꞌaꞌ xiꞌé ra̱ nuu̱ꞌ ne̱ kua̱xi̱ xiinꞌ ne̱ kualiꞌ ja̱a̱nꞌ. 14 Ndisu̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ta̱xi̱ ndo̱ꞌ na ki̱xi̱n ne̱ kualiꞌ nuu̱ꞌ i̱ te̱ nä̱ka̱si̱ ña̱ꞌaꞌ ndo̱ꞌ. Kua̱chi̱ ndii xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ i̱ni̱ xini ña̱ꞌaꞌ nde̱e̱ naa i̱ni̱ ne̱ kualiꞌ kaa̱ꞌ xini ni̱a̱ yu̱vaꞌ siꞌiꞌ ni̱a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.

15 Te̱ kii̱ꞌ ndi̱ꞌi̱ ni̱ tondi̱a̱ nda̱ꞌaꞌ a̱ xíniꞌ i̱ꞌi̱n ne̱ kualiꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ ke̱ta̱ a̱ i̱kanꞌ te̱ kuaꞌa̱n a̱.

16 Te̱ kii̱ꞌ kuaꞌa̱n a̱ ndii, ni̱ ku̱ya̱ti̱n i̱i̱n te̱ sa̱va̱ nuu̱ꞌ a̱, te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

―Tákuiꞌe, ña̱ va̱ꞌa̱ nimá, ¿ndee ña̱ va̱ꞌa̱ kuní a̱ sa̱a̱ i̱ te̱ na̱ti̱i̱n i̱ kivi̱ꞌ ñu̱u̱ ña̱ kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ndiꞌiꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱ xiinꞌ a̱.

17 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ Jesús ndii:

―Kii̱ꞌ kaꞌán u̱nꞌ ña̱ ña̱ va̱ꞌa̱ nimá nduuꞌ yuꞌu̱ ndii, ¿ndichun kaꞌán u̱nꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ? Kua̱chi̱ ndii i̱i̱n nda̱a̱ꞌ Ndiosí kui̱ti̱ꞌ nduuꞌ ña̱ va̱ꞌa̱ nimá. Ndisu̱ naaꞌ kuni na̱ti̱i̱n u̱nꞌ kivi̱ꞌ ñu̱u̱ ña̱ kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ndiꞌiꞌ ndii, sa̱xinu̱ u̱nꞌ ña̱ kaꞌán chuunꞌ Ndiosí ―ni̱ kachi̱ a̱.

18 Te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

―¿Ndee ña̱ kuní a̱ sa̱xinú i̱? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Kä̱ꞌni̱ꞌ u̱nꞌ ne̱ yivi̱ꞌ. Kümiꞌ u̱nꞌ musa u̱nꞌ. Sä̱kuiꞌnaꞌ u̱nꞌ. Käꞌa̱n u̱nꞌ tu̱n vixi̱. 19 Ko̱to̱ kaꞌnuꞌ u̱nꞌ yu̱vaꞌ siꞌiꞌ u̱nꞌ. Te̱ ku̱ndani̱ u̱nꞌ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ u̱nꞌ nde̱e̱ naa kundani̱ xiinꞌ miiꞌ mi̱iꞌ u̱nꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱. 20 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ sa̱va̱ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Sa̱kuuꞌ ña̱ kaꞌán tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ ja̱a̱nꞌ xa̱ saxinú i̱ nde̱e̱ kii̱ꞌ lulu vi̱ꞌ i̱. ¿Ndee ña̱ kuní ka̱ sa̱a̱ i̱? ―ni̱ kachi̱ ra̱ xiinꞌ a̱.

21 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ kuni ku̱ndu̱u̱ u̱nꞌ te̱ ndo̱o̱ ndi̱ꞌi̱ nimá nuu̱ꞌ Ndiosí ndii, kuaꞌan te̱ xi̱ko̱ꞌ u̱nꞌ sa̱kuuꞌ ña̱ kumiꞌ u̱nꞌ, te̱ ta̱xi̱ u̱nꞌ xu̱ꞌunꞌ a̱ nda̱ꞌaꞌ ne̱ ndaꞌvi kuuꞌ. Sa̱kanꞌ te̱ ki̱xi̱n u̱nꞌ, te̱ ku̱ndiku̱n u̱nꞌ yuꞌu̱. Sa̱kanꞌ vi̱ꞌ te̱ ku̱miꞌ u̱nꞌ ña̱ vikaꞌ ndi̱viꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.

22 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ te̱ sa̱va̱ ja̱a̱nꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ ku̱suchiꞌ va̱ i̱ni̱ ra̱, te̱ ni̱ ke̱ta̱ ra̱ kuaꞌa̱n ra̱, sa̱kanꞌ ña̱ te̱ vika̱ꞌ xa̱va̱ꞌa̱ nduuꞌ ra̱. 23 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ ndii:

―Ña̱ nda̱ku kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ndii, vixi xa̱va̱ꞌa̱ nuu̱ꞌ ne̱ vika̱ꞌ te̱ ta̱xi̱ ni̱a̱ ka̱ꞌndi̱a̱ chuunꞌ Ndiosí nimá ni̱a̱. 24 Tu̱ku̱ ni̱ kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ vixi ka̱ nuu̱ꞌ ne̱ vika̱ꞌ te̱ ta̱xi̱ ni̱a̱ ka̱ꞌndi̱a̱ chuunꞌ Ndiosí nimá ni̱a̱, nde̱e̱ naa ña̱ kü̱vi̱ tu̱ xkaꞌndi̱a̱ nde̱e̱ i̱i̱n camello yavi̱ xaꞌa̱ꞌ i̱i̱n tiku ―ni̱ kachi̱ a̱.

25 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, so̱ꞌo̱ ndi̱e̱eꞌ ka̱ ni̱ na̱nda̱ni̱ ra̱ kaꞌán xiinꞌ taꞌanꞌ ra̱ ndii:

―Naaꞌ sa̱kanꞌ ndii, ¿yo̱o̱ tu̱ ku̱vi̱ kaku̱ nuu̱ꞌ kua̱chi̱ ni̱a̱? ―kachi ra̱.

26 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱ko̱to̱ ndi̱a̱a̱ ña̱ꞌaꞌ Jesús, te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ne̱ yivi̱ꞌ ndii, kü̱vi̱ sa̱a̱ ni̱a̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ, ndisu̱ Ndiosí ndii, ku̱vi̱ sa̱a̱ ña̱ꞌaꞌ a̱, sa̱kanꞌ ña̱ ña̱ ja̱a̱nꞌ ndii, sa̱kuuꞌ ña̱ꞌa̱ ku̱vi̱ xaaꞌ a̱ ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.

27 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n Pedro xiinꞌ a̱ ndii:

―Tákuiꞌe, ko̱to̱ u̱nꞌ, nduꞌu̱ ndii, ni̱ na̱ko̱o̱ ndu̱ sa̱kuuꞌ ña̱ kumiꞌ ndu̱, te̱ ndikún ndu̱ yoꞌó. ¿Yo̱o̱ nduuꞌ a̱ ka̱nando ndu̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

28 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ ndii:

―Ña̱ nda̱ku kaꞌán i̱ xiinꞌ ndo̱ꞌ ña̱ kii̱ꞌ ndu̱xa̱aꞌ i̱i̱n yivi̱ꞌ kii̱ꞌ ku̱nduꞌu̱ꞌ yuꞌu̱, ña̱ nduuꞌ tu̱ te̱ yivi̱ꞌ, tei̱ kaꞌnuꞌ nda̱tu̱nꞌ kooꞌ chukuuꞌ miiꞌ ka̱ꞌndi̱a̱ chuunꞌ i̱ ndii, ku̱ndi̱e̱e̱ tu̱ ndoꞌó, ne̱ ndikún yuꞌu̱, nuu̱ꞌ uxi̱ uvi̱ tei̱ kaꞌnuꞌ i̱kanꞌ, te̱ ka̱ꞌndi̱a̱ chuunꞌ ndo̱ꞌ nuu̱ꞌ i̱ꞌi̱n ti̱ꞌvi̱ ne̱ taꞌanꞌ e̱ꞌ, ne̱ Israel, ne̱ nduuꞌ ne̱ uxi̱ uvi̱ ti̱ꞌvi̱. 29 Te̱ yo̱o̱ ka̱ nduuꞌ ne̱ ni̱ na̱ko̱o̱ vi̱ꞌe̱ ni̱a̱, uun tiaa̱ taꞌanꞌ ni̱a̱, uun ña̱ꞌaꞌ taꞌanꞌ ni̱a̱, uun yu̱vaꞌ siꞌiꞌ ni̱a̱, uun siꞌe̱ ni̱a̱, uun ñu̱ꞌuꞌ ni̱a̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ ndikún ni̱a̱ yuꞌu̱ ndii, sa̱ñuꞌuꞌ kuaꞌa̱ꞌ va̱ ña̱ꞌaꞌ Ndiosí vi̱ti̱n i̱i̱n yivi̱ꞌ yoꞌoꞌ, te̱ ta̱xi̱ tu̱ a̱ kivi̱ꞌ ñu̱u̱ ni̱a̱ ña̱ kö̱o̱ꞌ kivi̱ꞌ ndiꞌiꞌ. 30 Ndisu̱ kuaꞌa̱ꞌ va̱ ne̱ nduuꞌ ne̱ nu̱uꞌ vi̱ti̱n ndii, ne̱ soꞌo̱ꞌ ndiꞌiꞌ na̱ndu̱u̱ ni̱a̱ nuu̱ꞌ kuꞌu̱n e̱ꞌ. Te̱ kuaꞌa̱ꞌ tu̱ ne̱ nduuꞌ ne̱ soꞌo̱ꞌ ndiꞌiꞌ vi̱ti̱n ndii, ne̱ nu̱uꞌ na̱ndu̱u̱ ni̱a̱ nu̱uꞌ kuꞌu̱n e̱ꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.