1 Te̱ tu̱ku̱ i̱chiꞌ ni̱ kaꞌa̱n Jesús i̱nga̱ ka̱ ña̱ kaꞌán ndi̱a̱a̱ nuu̱ꞌ te̱ kuuꞌ nu̱uꞌ ja̱a̱nꞌ ndii:

2 ―Ña̱ xaꞌndia chuunꞌ Ndiosí nimá ne̱ yivi̱ꞌ ndii, nakuitá a̱ xiinꞌ nde̱e̱ naa i̱i̱n rey, te̱ ni̱ xa̱ꞌa̱ vi̱koꞌ chie̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ ni̱ tu̱ndaꞌa̱ꞌ tiaa̱ siꞌe̱ ra̱. 3 Te̱ ni̱ ti̱ꞌviꞌ ra̱ te̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ ra̱ te̱ kuꞌu̱n na̱ka̱ te̱ ja̱a̱nꞌ ne̱ ni̱ ta̱tu̱ ra̱ ja̱a̱nꞌ, ndisu̱ nï̱ xi̱i̱n ni̱a̱ ki̱xi̱n ni̱a̱. 4 Te̱ ni̱ ti̱ꞌviꞌ ni̱ tukuuꞌ ra̱ i̱nga̱ te̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ ra̱ kaꞌán ra̱ ndii: “Kaꞌa̱n ndo̱ꞌ xiinꞌ ne̱ ni̱ ta̱tu̱ i̱ ja̱a̱nꞌ ndii, xa̱ yoo tu̱ꞌva̱ ña̱ xaxi̱ꞌ xaꞌa̱ꞌ vi̱koꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ xa̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ i̱ toro, te̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ tu̱ i̱ si̱ndiki̱ꞌ kuachiꞌ xa̱ꞌan kooꞌ chukuuꞌ. Te̱ sa̱kuuꞌ a̱ xa̱ yoo tu̱ꞌva̱. Ni̱a̱ꞌa̱ kiꞌi̱ꞌ ndo̱ꞌ vi̱koꞌ, kachi̱ ndo̱ꞌ”, ni̱ kachi̱ rey ja̱a̱nꞌ. 5 Ndisu̱ ne̱ ni̱ ta̱tu̱ ra̱ ja̱a̱nꞌ ndii, nï̱ xa̱a̱ ni̱a̱ kuenta vi̱ꞌ. I̱i̱n ni̱a̱ kuaꞌa̱n miiꞌ xikaꞌ ni̱a̱, te̱ i̱nga̱ tu̱ku̱ ni̱a̱ kuaꞌan miiꞌ xiko̱ꞌ ni̱a̱ ña̱ꞌa̱. 6 Te̱ i̱nga̱ ka̱ ni̱a̱ ndii, ni̱ ti̱i̱n ni̱a̱ te̱ xikaꞌ nuuꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ ku̱u̱n ña̱ꞌaꞌ ni̱a̱ nde̱e̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ ña̱ꞌaꞌ ni̱a̱. 7 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱saa̱ꞌ va̱ rey ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ ti̱a̱nu̱ꞌ ra̱ te̱ xíinꞌ ra̱, te̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ ra̱ ne̱ ni̱ xa̱ꞌni̱ꞌ te̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ ra̱ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ xa̱ꞌmi̱ tu̱ ra̱ ñu̱u̱ ni̱a̱. 8 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n rey ja̱a̱nꞌ xiinꞌ te̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ ra̱ ndii: “Xa̱ yoo tu̱ꞌva̱ ña̱ tundaꞌáꞌ, ndisu̱ ne̱ ni̱ ta̱tu̱ i̱ ja̱a̱nꞌ ndii, süu̱ꞌ ne̱ xataꞌa̱n ki̱xi̱n nduuꞌ ni̱a̱. 9 Xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na kuaꞌan ndo̱ꞌ miiꞌ taꞌvíꞌ i̱chiꞌ te̱ na̱ka̱ ndo̱ꞌ sa̱a̱ ka̱ taꞌan ne̱ yivi̱ꞌ ku̱ni̱ ndo̱ꞌ te̱ ki̱xi̱n ni̱a̱ vi̱koꞌ xaꞌa̱ꞌ ña̱ tundaꞌáꞌ”, ni̱ kachi̱ ra̱. 10 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ ki̱e̱e̱ te̱ ja̱a̱nꞌ kuaꞌa̱n ra̱ miiꞌ taꞌvíꞌ i̱chiꞌ, te̱ ni̱ na̱ka̱ ra̱ sa̱kuuꞌ ne̱ ni̱ xi̱ni̱ ra̱, ne̱ ni̱a̱ꞌa xiinꞌ ne̱ yivi̱ꞌ va̱ꞌa̱. Te̱ ni̱ chi̱tuꞌ vi̱ꞌe̱ miiꞌ yoo ña̱ tundaꞌáꞌ ja̱a̱nꞌ.

11 ’Te̱ kii̱ꞌ ni̱ nda̱ꞌni̱ rey ja̱a̱nꞌ te̱i̱n ne̱ ni̱ ta̱tu̱ ra̱ ndii, ni̱ xi̱ni̱ ra̱ nduꞌu̱ꞌ i̱i̱n te̱ kö̱o̱ꞌ toto̱ naa ña̱ niꞌnuꞌ te̱ kuaꞌa̱n miiꞌ yoo ña̱ tundaꞌáꞌ niꞌnuꞌ ra̱. 12 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ xiinꞌ ra̱ ndii: “Chie̱ kuaꞌa, ¿sa̱a̱ ni̱ xa̱a̱ u̱nꞌ te̱ ni̱ xkaꞌndi̱a̱ u̱nꞌ yoꞌoꞌ, ña̱ kö̱o̱ꞌ toto̱ naa ña̱ niꞌnuꞌ ne̱ kuaꞌa̱n miiꞌ yoo ña̱ tundaꞌáꞌ niꞌnuꞌ u̱nꞌ?”, ni̱ kachi̱ ra̱. Te̱ te̱ yivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, kö̱o̱ꞌ a̱ ni̱ ku̱vi̱ na̱kui̱i̱n ra̱. 13 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n rey ja̱a̱nꞌ xiinꞌ te̱ xikaꞌ nuuꞌ ja̱a̱nꞌ ndii: “Sa̱tiín ndo̱ꞌ uvi̱ sa̱aꞌ xaꞌa̱ꞌ ra̱ xiinꞌ uvi̱ sa̱aꞌ nda̱ꞌaꞌ ra̱, te̱ ska̱naꞌ ña̱ꞌaꞌ ndo̱ꞌ ki̱ꞌe̱ miiꞌ i̱i̱n yaví, te̱ i̱kanꞌ kua̱ku̱ uꞌvi̱ ra̱ nde̱e̱ ke̱ꞌi̱ vi̱ꞌ na̱ka̱xi̱ꞌ nu̱ꞌu̱ ra̱”, ni̱ kachi̱ ra̱. 14 Sa̱kanꞌ ña̱ kuaꞌa̱ꞌ va̱ ne̱ yivi̱ꞌ kanaꞌ Ndiosí ka̱ka̱ i̱chiꞌ a̱, ndisu̱ chaaꞌ kui̱ti̱ꞌ ni̱a̱ nakaxin a̱ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

15 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ ki̱e̱e̱ te̱ fariseo ja̱a̱nꞌ kuaꞌa̱n ra̱, te̱ ni̱ nda̱tuꞌunꞌ tuní ra̱ sa̱a̱ sa̱a̱ ra̱ te̱ ko̱to̱ kua̱ꞌa̱ ra̱ Jesús xiinꞌ tu̱ꞌu̱n yu̱ꞌuꞌ a̱. 16 Te̱ ni̱ ti̱ꞌviꞌ ra̱ sa̱va̱ te̱ ndikún i̱chiꞌ ra̱ xiinꞌ sa̱va̱ te̱ nda̱ꞌaꞌ xaꞌa̱ꞌ Herodes. Te̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ ja̱a̱nꞌ xiinꞌ Jesús ndii:

―Tákuiꞌe, xiní ndu̱ ña̱ ña̱ nda̱ku kui̱ti̱ꞌ kaꞌán u̱nꞌ. Te̱ saniaꞌá u̱nꞌ i̱chiꞌ Ndiosí xiinꞌ ña̱ ndi̱xa̱ kui̱ti̱ꞌ. Te̱ kuän yiꞌvi u̱nꞌ ña̱ kaꞌán ne̱ yivi̱ꞌ xaꞌa̱ꞌ u̱nꞌ, sa̱kanꞌ ña̱ näkaxin u̱nꞌ ne̱ yivi̱ꞌ. 17 Xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na kuiiꞌ kaꞌa̱n u̱nꞌ xiinꞌ ndu̱ sa̱a̱ tuu u̱nꞌ xaꞌa̱ꞌ xu̱ꞌunꞌ yoo̱ꞌ. ¿Ñáá va̱ꞌa̱ yoo a̱ ña̱ cha̱ꞌvi̱ e̱ꞌ César, te̱ xaꞌndia chuunꞌ ñu̱u̱ Roma, xu̱ꞌunꞌ yoo̱ꞌ uun ñáá vä̱ꞌa̱ yoo a̱? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

18 Ndisu̱ Jesús ndii, ni̱ xi̱ni̱ a̱ ña̱ ni̱a̱ꞌa, ña̱ chituní te̱ ja̱a̱nꞌ, sa̱kanꞌ na ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Ndoꞌó, te̱ xasuviꞌ xiinꞌ miiꞌ ndii, kuni ko̱to̱ kua̱ꞌa̱ ndo̱ꞌ yuꞌu̱ xiinꞌ tu̱ꞌu̱n yu̱ꞌuꞌ i̱. 19 Ta̱xi̱ ndo̱ꞌ na ko̱to̱ i̱ i̱i̱n xu̱ꞌunꞌ yoo̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.

Te̱ ni̱ ta̱xi̱ ra̱ i̱i̱n xu̱ꞌunꞌ ja̱a̱nꞌ nda̱ꞌaꞌ a̱. 20 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―¿Yo̱o̱ nuu̱ꞌ nduuꞌ ña̱ ni̱ ni̱a̱ni̱a̱ xata̱ꞌ xu̱ꞌunꞌ yoꞌoꞌ, te̱ yo̱o̱ kivi̱ꞌ yoso̱ꞌ xata̱ꞌ a̱? ―ni̱ kachi̱ a̱.

21 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n ra̱ ndii:

―Nuu̱ꞌ César, te̱ xaꞌndia chuunꞌ ñu̱u̱ Roma xiinꞌ kivi̱ꞌ ra̱, nduuꞌ a̱ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―Xaꞌa̱ꞌ a̱ ja̱a̱nꞌ na kuiiꞌ ta̱xi̱ e̱ꞌ nda̱ꞌaꞌ César ña̱ nduuꞌ ña̱ꞌa̱ César, te̱ nda̱ꞌaꞌ Ndiosí na ta̱xi̱ e̱ꞌ ña̱ nduuꞌ ña̱ꞌa̱ Ndiosí ―ni̱ kachi̱ a̱.

22 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ ra̱ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ na̱nda̱ni̱ ra̱, te̱ ni̱ na̱ko̱o̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ te̱ kuaꞌa̱n ra̱.

23 Te̱ kivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ni̱ ku̱ya̱ti̱n te̱ saduceo nuu̱ꞌ Jesús, te̱ ja̱a̱nꞌ ndii, kaꞌán ra̱ ña̱ kö̱o̱ꞌ ña̱ natiaku ne̱ yivi̱ꞌ kii̱ꞌ xiꞌí ni̱a̱, sa̱kanꞌ na kuiiꞌ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ ra̱ ndii:

24 ―Tákuiꞌe, yoso̱ꞌ ña̱ ni̱ ke̱ꞌi̱ Moisés miiꞌ kaꞌán ra̱ xiinꞌ e̱ꞌ, ña̱ naaꞌ ni̱ xiꞌi̱ i̱i̱n te̱ yivi̱ꞌ te̱ kö̱o̱ꞌ siꞌe̱ ra̱ ni̱ yoo̱ xiinꞌ ñaꞌ siꞌiꞌ ra̱ ndii, ña̱ni̱ ra̱ kuní a̱ tu̱ndaꞌa̱ꞌ xiinꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ ko̱o̱ siꞌe̱ ra̱ xiinꞌ aꞌ. Te̱ siꞌe̱ ra̱ ja̱a̱nꞌ na̱ndu̱u̱ nde̱e̱ naa siꞌe̱ ña̱ni̱ ra̱, te̱ ni̱ xiꞌi̱ ja̱a̱nꞌ. 25 Va̱ꞌa̱, untaꞌ ndii ni̱ yoo̱ uxa̱ taꞌan ña̱ni̱ ñu̱u̱ miiꞌ ndieeꞌ ndu̱ yoꞌoꞌ. Te̱ ni̱ tu̱ndaꞌa̱ꞌ te̱ nu̱uꞌ xiinꞌ i̱i̱n ña̱ꞌaꞌ, ndisu̱ ni̱ xiꞌi̱ ra̱ ña̱ kuní ka̱ ko̱o̱ siꞌe̱ ra̱ xiinꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ ndoo̱ aꞌ nda̱ꞌaꞌ ña̱ni̱ ra̱, te̱ uvi̱. 26 Te̱ i̱i̱n kachi ni̱ ndo̱ꞌo̱ tu̱ ña̱ni̱ ra̱ te̱ uvi̱, xiinꞌ te̱ uni̱. Te̱ i̱i̱n sa̱kanꞌ ni̱ ndo̱ꞌo̱ sa̱kuuꞌ te̱ uxa̱ taꞌan ja̱a̱nꞌ xiinꞌ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ, kö̱o̱ꞌ siꞌe̱ ra̱ ni̱ yoo̱ xiinꞌ aꞌ nde̱e̱ ndi̱ꞌi̱ ra̱ ni̱ xiꞌi̱. 27 Te̱ soꞌo̱ꞌ ndiꞌiꞌ te̱ ni̱ xiꞌi̱ tu̱ ña̱ꞌaꞌ ja̱a̱nꞌ. 28 Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ kii̱ꞌ na̱ti̱a̱ku̱ ni̱a̱ ndii, ¿yo̱o̱ ñaꞌ siꞌi ku̱ndu̱u̱ tu̱ ñaꞌ ja̱a̱nꞌ, kua̱chi̱ ndii uxa̱ sa̱aꞌ te̱ ja̱a̱nꞌ ni̱ tu̱ndaꞌa̱ꞌ xiinꞌ aꞌ? ―ni̱ kachi̱ ra̱ xiinꞌ Jesús.

29 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n Jesús nuu̱ꞌ ra̱ ndii:

―Ndoꞌó ndii, kündani̱ ndo̱ꞌ ña̱ yoso̱ꞌ nuu̱ꞌ tu̱tu̱ Ndiosí, te̱ ni̱ nde̱e̱ xïní tu̱ ndo̱ꞌ sa̱a̱ xachuunꞌ ña̱ ndi̱e̱eꞌ a̱. 30 Kua̱chi̱ ndii, kii̱ꞌ na̱ti̱a̱ku̱ ne̱ ni̱ xiꞌi̱ ndii, tü̱ndaꞌa̱ꞌ ka̱ nde̱e̱ i̱i̱n ne̱ yivi̱ꞌ i̱kanꞌ. Süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii ku̱ndu̱u̱ ni̱a̱ nde̱e̱ naa ángele ña̱ ndieeꞌ ndi̱viꞌ, ña̱ xikaꞌ nuuꞌ nuu̱ꞌ Ndiosí. 31 Ndisu̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ naaꞌ natiaku ne̱ xiꞌí ndii, ku̱vi̱ ka̱ꞌvi̱ ndo̱ꞌ tu̱tu̱ miiꞌ yoso̱ꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n Ndiosí ndii: 32 “Yuꞌu̱ nduuꞌ Ndiosí Abraham, te̱ yuꞌu̱ nduuꞌ tu̱ Ndiosí Isaac, te̱ yuꞌu̱ tu̱ nduuꞌ Ndiosí Jacob”, ni̱ kachi̱ a̱. Sa̱kanꞌ na kuiiꞌ Ndiosí ndii, süu̱ꞌ Ndiosí ne̱ ni̱ xiꞌi̱ nduuꞌ a̱, süu̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, Ndiosí ne̱ tiaku nduuꞌ a̱ ―ni̱ kachi̱ Jesús.

33 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ ne̱ yivi̱ꞌ kuaꞌa̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n a̱ xiinꞌ te̱ ja̱a̱nꞌ ndii, ni̱ na̱nda̱ni̱ va̱ ni̱a̱ xaꞌa̱ꞌ ña̱ saniaꞌá a̱.

34 Te̱ kii̱ꞌ ni̱ xi̱ni̱ so̱ꞌo̱ te̱ fariseo ja̱a̱nꞌ ña̱ kö̱o̱ꞌ a̱ ni̱ ku̱vi̱ kaꞌa̱n te̱ saduceo xiinꞌ Jesús ndii, ni̱ na̱kaya̱ sa̱kuuꞌ ra̱. 35 Te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ i̱i̱n te̱ fariseo ja̱a̱nꞌ, te̱ sanakuachiꞌ tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ Ndiosí, te̱ ko̱to̱ kua̱ꞌa̱ ña̱ꞌaꞌ ra̱ kaꞌán ra̱ ndii:

36 ―Tákuiꞌe, ¿ndee ña̱ nduuꞌ tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ kaꞌnuꞌ ka̱ ña̱ kaꞌán chuunꞌ Ndiosí? ―ni̱ kachi̱ ra̱.

37 Te̱ ni̱ kaꞌa̱n Jesús xiinꞌ ra̱ ndii:

―“Ku̱ndani̱ u̱nꞌ xto̱ꞌo̱ e̱ꞌ Ndiosí xiinꞌ ka̱niiꞌ nimá u̱nꞌ, xiinꞌ ka̱niiꞌ te̱ nduuꞌ u̱nꞌ, xiinꞌ sa̱kuuꞌ ña̱ xanini u̱nꞌ.” 38 Ña̱ kaa̱ꞌ nduuꞌ ña̱ kuuꞌ nu̱uꞌ, te̱ ña̱ kaꞌnuꞌ ka̱ tu̱ ña̱ kaꞌán chuunꞌ a̱. 39 Te̱ ña̱ uvi̱ ndii, yatinꞌ i̱i̱n kachi kaꞌnuꞌ a̱ xiinꞌ ña̱ kaa̱ꞌ kaꞌán a̱ ndii: “Ku̱ndani̱ u̱nꞌ sa̱kuuꞌ ne̱ yivi̱ꞌ xiinꞌ u̱nꞌ nde̱e̱ naa kundani̱ xiinꞌ miiꞌ mi̱iꞌ u̱nꞌ”, kachi a̱. 40 Te̱ ña̱ uvi̱ ta̱ꞌan kaa̱ꞌ nduuꞌ xaꞌndu̱ sa̱kuuꞌ ña̱ kaꞌán tu̱ꞌu̱n nde̱iꞌ Ndiosí xiinꞌ sa̱kuuꞌ ña̱ ni̱ kaꞌa̱n te̱ ni̱ kaꞌa̱n tiakú tu̱ꞌu̱n Ndiosí ―ni̱ kachi̱ Jesús.

41 Te̱ kii̱ꞌ itaꞌ ka̱ te̱ fariseo ja̱a̱nꞌ, te̱ ni̱ nda̱tuꞌu̱nꞌ ña̱ꞌaꞌ Jesús ndii:

42 ―¿Sa̱a̱ tuu ndoꞌó xaꞌa̱ꞌ Cristo, ña̱ ti̱a̱nu̱ꞌ Ndiosí sa̱kakú ne̱ yivi̱ꞌ? ¿Yo̱o̱ si̱a̱niꞌ xikaꞌ nduuꞌ a̱? ―ni̱ kachi̱ a̱ xiinꞌ ra̱.

Te̱ ni̱ na̱kui̱i̱n ra̱ ndii:

―Si̱a̱niꞌ xikaꞌ David nduuꞌ a̱ ―ni̱ kachi̱ ra̱.

43 Sa̱kanꞌ te̱ ni̱ kaꞌa̱n ka̱ a̱ xiinꞌ ra̱ ndii:

―¿Ndichun na kaꞌán David ña̱ xto̱ꞌo̱ ra̱ nduuꞌ ña̱ ja̱a̱nꞌ naaꞌ sa̱kanꞌ? Sa̱kanꞌ ña̱ ni̱ sa̱kaꞌán ña̱ꞌaꞌ Espíritu Santo ndii:

46 Te̱ nde̱e̱ i̱i̱n te̱ ja̱a̱nꞌ nï̱ ku̱vi̱ na̱kui̱i̱n nde̱e̱ i̱i̱n yu̱ꞌuꞌ sie. Te̱ nde̱e̱ kivi̱ꞌ ja̱a̱nꞌ ndii, nde̱e̱ i̱i̱n ra̱ nï̱ ku̱ndi̱e̱ni nda̱tuꞌu̱nꞌ ka̱ tu̱ ña̱ꞌaꞌ nde̱e̱ i̱i̱n yu̱ꞌuꞌ.