12
Nu jacuaha̱ ra Jesús tyin ña cuví tyihi xeehe yo cuatyi yo
Cuenda mil nyɨvɨ ndu ii̱n nda cuanda catyihí tahan ña ñi, tyin cuaha xaan ñi. Tacan tan ra Jesús caha̱n jihna ra tsihin ra tsicá tsihin ra:
―Ja̱ha ndo cuenda tsi ndo tsihin ra fariseo naha ra tsihin cuatyi ra tsa cuví tumaa yutsan iya. Tyin ndaá paan jahá yutsan iya, tan tacan cuví cuatyi ra can naha ra. Tyin jahá ra naha tyin vaha ra. Maa tyin ña cuví tyihi xeehe ra naha cuatyi ra naha. Tyin nduve iin tsa yɨhɨ́ xeehe tan cuñí yo, tyin ña cua quituvi. Tan nduve tsa xeehe tan cuñí yo, tyin ña cua coto nyɨvɨ. Yacan cuenda, náa ndɨhɨ tsa caahán ndo nu xeehe, cua quita tsi nu nditsin. Tan náa ndɨhɨ tsa caahán ndo tsitsi vehe ndo, cua cana tsaa nyɨvɨ jiñi vehe.
¿Yóo taahán tsi nayuhvi yo, a tsi nyɨvɨ a tsi Nyoo?
(Mt. 10.28-31)
’Tan catyí yu tsihin ndo tsa cuví ndo ra vaha iñi tsi yu, tyin ña na̱yuhvi ndo tsi nu tsahñí cuñu ñuhu yo. Tyin yaha can tan nduve ca tsa cuví javaha nu tsi yo. Maa tyin cua catyi yu tsihin ndo yóo taahán tsi nayuhvi ndo. Na̱yuhvi ndo tan tya̱a yahvi ndo tsi Nyoo, ra cuví quinyaa tsa nyito ndo. Tan yaha yacan tan cuví tyihi ra tsi ndo anyaya.
’Saa, ña yahvi nyaá tɨ. Cuví jata yo uhun taahan tɨ tsihin uvi ñi xuhun. Vasu ndi maa nyihi ñi tɨ, Nyoo ña naá iñi ra tsi ndi intuhun tɨ. Tan nyooho, nyaá yahvi ca ndo nu Nyoo tan ñavin ca tsa cuaha saa can, tan nda cuanda ixi jiñi ndo tan tsitó Nyoo najava taahan tsi iyó tyin tsa nacahvi̱ ra intuhun intuhun tsi. Yacan cuenda ña na̱yuhvi ndo.
Na ña nayuhvi yo cahan yo tuhun ra Jesucristo tsihin nyɨvɨ
(Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
’Catyí yu tsihin ndo tyin tandɨhɨ nyooho tsa janahá ndo tsi nyɨvɨ tyin tsinú iñi ndo tsi yu, tacan tucu maa yu, cua cahan yu tuhun ndo nuu ángel Nyoo nda gloria. Tyin yuhu Rayɨɨ nda gloria quee̱ yu. Maa tyin nyooho tsa janahá ndo tyin ña tsinú iñi ndo tsi yu, tacan tucu maa yu, cua cahan yu nuu ángel Nyoo tyin ñavin nyɨvɨ cuenda yu cuví ndo. 10 Tan vasu cuxaan nyɨvɨ tsi yuhu, Rayɨɨ tsa quee̱ nda gloria, Nyoo cua jaha ra tucahnu iñi tsi ñi. Maa tyin nyɨvɨ caahán tsa ndavaha ñi sɨquɨ Tatyi Ii Nyoo ña cua coo tucahnu iñi tsi ñi cuenda yacan.
11 ’Quɨvɨ tsa cua cundaca nyɨvɨ tsi ndo tsitsi vehe ñuhu, nu juez, a nuu ra cumí tyiñu naha ra, ña caca iñi ndo náa tuhun cua nacahan ndo. 12 Tyin cuhva tsa cua nacahan ndo, cua cuhva maa Tatyi Ii Nyoo náa tuhun taahán tsi cahan ndo ―catyí ra Jesús.
Nu tsaha̱ cuenda ra Jesús tyin ña taahán tsi nyiyo iñi yo tsa cuca
13 Iin ra tsa nyií tsihin nyɨvɨ cuaha tsa ndu ii̱n nu nyií ra Jesús, catyí ra tsihin ra Jesús:
―Maestro, ca̱han tsihin ra yañi yu na natahvi ra tsa tsii jutu ndi, cuhva ra tsa taahán tsi tsi yu.
14 Tacan tan catyí ra Jesús tsihin ra:
―¿Tsaa, yóo tsaha̱ tsi yu tsa cuví yu juez tan natahvi yu ndaha tyiñu ndo? ―catyí ra.
15 Tan yaha̱ can tan catyí ra nuu nyɨvɨ cuaha can:
―Ja̱ha xaan ndo cuenda tan ña nyiyo xaan iñi ndo tyin ña tsiñí ñuhu tsa coo cuaha ndaha tyiñu yo tan coonyito yo.
16 Tacan tan tsaha̱ cuenda ra Jesús iin cuhva tsi tandɨhɨ nyɨvɨ, tan catyí ra:
―Tsicoo̱ iin ra cuca. Tan cuaha xaan ndaha tyiñu ñihí ra nu jaha̱ tyiñu ra. 17 Tacan tan tsicá iñi ra: “¿Nacaa javaha yu? Nduve nu quɨhɨ tandɨhɨ ndaha tyiñu ihya.” 18 Tan catyí ra: “Tsa tsitó yu nácaa cua javaha yu. Cua canɨ yu tandɨhɨ yaca nyihi yu, tan cua javaha yu tsa nahnu ca, tan natyihi yu tandɨhɨ ndaha tyiñu can tsihin tandɨhɨ ca tsa iyó tsi yu tsitsi can. 19 Tacan tan cua catyi yu tsihin yu: Cuaha xaan ndaha tyiñu naquihi̱n vaha un, tan vityin cuahán maa cuiya, qu̱itatu, ca̱tsi vaha, co̱ho vaha, tan cu̱sɨɨ iñi.” 20 Tan Nyoo catyí ra tsihin ra can: “Ra soho, tsacuaa vityin cua cúu un, tan tsa naquihi̱n vaha un ¿Yóo tsii cua cuví yacan?” catyí Nyoo tsihin ra can. 21 Tacan cuví iin ra tsa jatacá tan tyihí vaha ra tsa cuca tsi ra; maa tyin nuu Nyoo ra ndaahvi cuví ra ―catyí ra Jesús.
Ña caca xaan iñi yo náa ndɨhɨ tsa tsiñí ñuhu tsi yo
(Mt. 6.25-34)
22 Tacan tan catyí ra Jesús tsihin ra tsicá tsihin ra:
―Tacan ñi catyí yu tsihin ndo, ña caca xaan iñi ndo nácaa ñihi ndo tsa catsi ndo, tan ndi jahma tsa cunditsi ndo. 23 Tyin nyaá yahvi ca ñayɨvɨ tsa nyito yo tan ñavin ca tsa catsi yo. Tan nyaá yahvi ca cuñu ñuhu yo tan ñavin ca tsa nditsí yo. 24 Ja̱ha ndo cuenda saa tyin ña jahá tyiñu tɨ. Tan ndi ña tyihí vaha tɨ tsa catsi tɨ. Maa tyin tsatsí tɨ, tyin Nyoo tsahá ra tsa catsi tɨ. Tan nuu Nyoo nyaá yahvi ca nyooho tan ñavin ca saa. 25 Tan vasu ndi maa tsicá xaan iñi ndo maa tyin ña cuví jandusucun ndo luxu ca tsi ndo. 26 Tatun ndi luxu can tan ña cuví jahá ndo, ¿nacuenda tsa tsicá xaan iñi ndo tandɨhɨ ca tsa tsiñí ñuhu tsi ndo?
27 ’Ja̱ha ndo cuenda nácaa iyó yutun ita tyin ña jahá tyiñu tun tan ndi ña taví tun yuhva. Maa tyin catyí yu tsihin ndo tyin ndi ra rey Salomón tsihin tandɨhɨ tsa cuca ra tan ña sɨɨ caá tsa tsinditsi̱ ra tumaa tsa jacunditsí Nyoo tsi yutun ita ican. 28 Tatun tacan ñi jacunditsí Nyoo tsi yutun ita tsa iyó nu tsɨquɨ vityin, tan ityaan cua cayu tun tsitsi horno, tan nyooho cahnu ca cuví ndo nuu ra tan ñavin ca yutun ita. ¿A ña cua cuhva ra tsa cunditsi ndo? Maa tyin maa ndo ña tsinú vaha iñi ndo tsi ra. 29 Ña caca xaan iñi ndo tuhun tsa catsi ndo tan tsa coho ndo. 30 Tyin nyɨvɨ tsa ña tsinú iñi tsi Nyoo tsicá iñi ñi yacan. Maa tyin Jutu yo Nyoo tsitó ra náa tsiñí ñuhu tsi ndo. 31 Vaha ca tsa nducu ndo nácaa cuhva cuenda ndo tsi ndo tsi Nyoo na cundaca ñaha ra tsi ndo. Tan cuhva tucu ra tandɨhɨ tsa tsiñí ñuhu tsi ndo.
Tsa vaha tsa iyó gloria
(Mt. 6.19-21)
32 ’Ña nayuhvi nyooho, mbee jana yu. Ña cuaha ndo maa tyin Jutu yo Nyoo cuñí ra tsi ndo. Yacan cuenda cua cuhva ra quɨhvɨ ndo nu ndacá ñaha ra. 33 Xi̱co ndo tsa iyó tsi ndo. Tan jatyinyee ndo tsi nyɨvɨ ndaahvi. Tatun javahá ndo tacan, jacayá ndo tsa vaha nuu nyaá Nyoo. Tyin nuu nyaá Nyoo ña ndɨhɨ tsa vaha. Tyin yoñi yóo jatɨvɨ́ can ndacan, ndi nu ñasuhu, tan ndi quɨtɨ. 34 Tyin nuu iyó tsa cuca ndo, ican cuví nu nyita iñi ndo. Tan ndacan cua coo ndɨhɨ añima ndo ―catyí ra.
Nu jacuahá ra Jesús tsi yo nácaa cuatu yo tsi ra quɨvɨ quitsi ra inga tsaha
35 ’Cu̱atu vaha ndo tsi yu tsihin ñuhu̱ nditsin Nyoo quɨvɨ quitsi yu inga tsaha. 36 Tan cu̱vi ndo tumaa musu tsa ndatú tsi tsitoho ra naha náa cuhva quitsi ra tsa cuahán ra iin vico tindaha. Tan ndatú ra naha, tyin tacan tan numi ñi cua nuña ra naha yuvehe cuhva tsa jandatsan tsitoho ra naha tsa tsaa ra. 37-38 Tan sɨɨ xaan cua cuñi ra naha nyehe ra naha tsi ra cuví tsitoho ra naha. Tyin ndatú ra naha tsi ra nda cuanda tsa tsaa ra, vasu ñuu taxin, vasu tsa naha ca. Tan cua tyaa ra tsi ra musu ican naha ra yuhu mesa tan cuhva ra tsa catsi ra naha. Tacan tan sɨɨ xaan cua cuñi musu can naha ra. 39 Tan co̱to ndo tyin tatun tsitoho vehe, tan tsitó ra náa cuhva cua quɨhvɨ ñasuhu vehe ra, cua jaha ra cuenda vehe ra. Tan ña cua cuhva ra quɨhvɨ nu ñasuhu ican tsitsi vehe ra. 40 Tan tacan cuví tucu nyooho, cu̱atu ndo. Tyin yuhu, Rayɨɨ tsa quee̱ nda gloria, sana iñi ndo tan cua quitsi yu ―catyí ra Jesús.
Musu vaha tan musu ña vaha
(Mt. 24.45-51)
41 Tacan tan quitsaha̱ nducú tuhun ra Pedro tsi ra Jesús:
―Jutu Mañi yu, ¿yóo cuenda caahan un yacan? ¿A tsa cuenda maa ñi maa ndi, a tsa cuenda tandɨhɨ nyɨvɨ?
42 Tacan tan nacaha̱n ra Jesús, tan catyí ra tsihin ra:
―Musu tsa tyaá soho tsa caahán tsitoho ra, juvin ra cuví musu vaha. Tyin jahá cuenda ra vehe tsitoho ra. Tan vaha cuhva tsahá ra tsa catsi tandɨhɨ ca musu ican. 43 Tan sɨɨ xaan cuñí musu ican tatun cuhva tsa jahá tyiñu ra, tan cua tsaa tsitoho ra. Tyin tyaá yahvi ra tandɨhɨ tsa taahán tsi ica ra. 44 Tan catyí yu tsihin ndo tyin tsa nditsa. Tyin tsitoho ra cua nacuhva ra tandɨhɨ tsa cumí ra, cua quɨhɨ ndaha ra. Tyin vaha tyaá yahvi ra tsihin tyiñu jahá ra. 45 Maa tyin tatun tsicá iñi musu ican tyin naha xaan cuahán tsitoho ra, tan quitsaha̱ cañí ra tsi inga musu tsa cutahán tsihin ra tan ñiñaha jahá tyiñu ican, tan ña cuñí ra jaha tyiñu ra. Tyiñu tsatsí ñi tan tyiñu tsiñí nyixi ñi iyó ra. 46 Tacan tan sana iñi ra cua tsaa tsitoho ra quɨvɨ tsa ña ndatú ra tsi ra, tan cuhva tsa ña tsitó ra. Tacan tan ñihi xaan cua tatsi tuñi tsitoho ra tsi ra, tumaa tuhvá maa ra icá tsihin nyɨvɨ tsa ña tsiñú iñi tsa caahán ra.
47 ’Tan iin musu tsa tsitó nácaa iyó tsitoho ra tan ña javahá ra cuhva cuñí tsitoho ra, cuaha xaan tundoho cua nyehe ra. 48 Maa tyin tatun iin musu tsa ña tsitó, tan javaha ra tsa ña vaha, cua tatsi tuñi tsitoho ra tsi ra, maa tyin luxu ñi. Tyin ña tsito̱ ra can, tan javaha̱ ra. Tatun iin musu tan cuaha tsa tsaha̱ tsitoho ra tsi ra, cuaha tyiñu taahán tsi nacuhva cuenda ra tsi tsitoho ra. Tan ra tsa cuaha xaan yɨhɨ́ ndaha can, cuaha xaan tyiñu taahán tsi nacuhva cuenda ra tsi tsitoho ra.
Nu caha̱n ra Jesús tyin tsacatyi ra cua cañi tahan nyɨvɨ tsihin nyɨvɨ ñi
(Mt. 10.34-36)
49 ’Tumaa tsa jatahán yu ñuhu̱ nu ñuhu ñayɨvɨ, tacan cuví tyiñu vatsí yu. ¡Tan cuñí xaan yu tsa nacayu catyin ña ñuhu̱ ihya! 50 Tyin nyaá cua yaha yu iin tundoho cahnu, tan cahnu xaan tundoho iyó yu nda cuanda ndɨhɨ tyiñu jahá yu. 51 Cuñí maa ndo tyin tsa vatsí cuhva yu tsa taxin coo ndo nu ñuhu ñayɨvɨ ihya. Maa tyin yuhu vatsí yu tyin jasɨɨn yu tsi ndo. 52 Tyin tsa vityin tan ityi nuu ca, uhun taahan nyɨvɨ iin vehe ñi cua cusɨɨn ñi. Uñi taahan ñi cua cañi tahan tsihin uvi taahan ñi. Tan uvi taahan ñi cua cañi tahan tsihin uñi taahan ñi. 53 Tan ra iyó sehe, cua cañi tahan ra tsihin sehe ra. Tan ra cuví sehe can cua cañi tahan ra tsihin jutu ra. Tan ñaha iyó sehe sɨɨhɨ cua cañi tahan ña tsihin sehe sɨɨhɨ ña. Tan ña cuví sehe sɨɨhɨ can cua cañi tahan ña tsihin sɨhɨ ña. Tan ñaha cuví tyiso cua cañi tahan ña tsihin tsanu ña. Tan ñaha cuví tsanu can cua cañi tahan ña tsihin tyiso ña ―catyí ra Jesús.
Nu caha̱n ra Jesús tsihin nyɨvɨ tyin ña nacotó ñi tyin tsa tsaa̱ Sehe Nyoo nu yucú ñi
(Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13)
54 Catyí tucu ra Jesús tsihin nyɨvɨ cuaha tsa yucú ican:
―Tatun nyehé ndo tyin tsa yɨhɨ́ vico, catyí ndo tyin tsa cua cuun savi. Tan tacan tsa cuii cuví. 55 Tatun tsa nyehé ndo tyin tsa yɨhɨ́ tatyi quee̱ ityi ndutya ñuhu, catyí ndo tyin tsa cua ndu ihñi. Tan quita tsa cuii nu caahán ndo. 56 Nyooho jahá ndo tsa tsitó xaan ndo, tan nacotó ndo tandɨhɨ tsa cuví andɨvɨ, tan tandɨhɨ tsa cuví nu ñuhu ñayɨvɨ ihya. Tan ¿nacuenda tsa ña nacotó ndo náa tyembu iyó ndo vityin?
Ndu̱cu yo cuhva nácaa coo vaha yo tsihin ra tsicán cuatyi tsaha yo coto cuhun yo anyaya
(Mt. 5.25-26)
57 ’¿Nacuenda ña jahá ndo cuenda, ndáa tsa vaha tan ndáa tsa ña vaha? 58 Tatun iin ra tsicán cuatyi tsaha ndo tan cuahán ndo tsihin ra nu nyaá ra cumí tyiñu, ityi cuahán ndo ndu̱cu ndo cuhva coo vaha ndo tsihin ra tsa ndi cumañi ca tsaa ndo nu nyaá ra cumí tyiñu. Coto nacuhva cuenda ra tsi ndo tsi juez. Tan juez ican cua nacuhva cuenda ra tsi ndo tsi ra vitya naha ra. Tan ra vitya naha ra cua tyihi ra naha tsi ndo tsitsi vehe caa. 59 Tatun tacan cua cuvi, catyí yu tsihin ndo tyin ña cua quita ndo nda cuanda tyahvi ndo tandɨhɨ tsa taahán tsi tyahvi ndo ―catyí ra Jesús.