16
Timotius bagabung deng Paulus deng Silas
Ais itu, Paulus dong jalan tarús ko pi lebe dolo di kota Derbe. Dari situ, dong jalan tarús pi kota Listra. Di itu kota, dong katumu satu orang muda, nama Timotius. Dia pung bapa, orang Yunani. Ma dia pung mama, parampuan Yahudi yang su parcaya sang Yesus. Timotius ju su jadi Yesus pung orang. Samua orang parcaya di kota Listra deng kota Ikonium tau bilang, Timotius tu, orang bae. Paulus mau ko Timotius iko sang dong. Ma ada orang Yahudi di situ yang tau bilang, Timotius pung bapa orang Yunani, jadi dia tu, balóm sunat iko adat Yahudi. Tagal itu, Paulus ator ko dong sunat sang Timotius.* Paulus tau bilang, orang yang balóm sunat, sonde bole maso pi dalam orang Yahudi dong pung ruma sambayang. Kalo Timotius mau tolong sang Paulus ko kasi tau Yesus pung Carita Bae sang orang Yahudi dong, na, dia musti sunat dolo. Deng bagitu, dia bisa gampang maso-kaluar pi orang Yahudi dong pung teng-tenga.
Ais itu, dong jalan dari satu tampa pi satu tampa, ko kasi tau itu putusan yang Tuhan Yesus pung utusan deng tua-tua Kristen dong su putus di Yerusalem. Deng bagitu, dong bekin tamba kuat orang parcaya dong pung hati. Tiap hari, orang baru yang parcaya dong, tamba banya.
Paulus dapa pange pi Makedonia
Ais itu, Paulus dong jalan tarús. Dong pi propinsi Frigia deng propinsi Galatia, tagal Tuhan pung Roh yang Barisi larang sang dong ko dong jang pi kasi tau Tuhan pung Carita Bae di propinsi Asia. Waktu dong sampe di satu daꞌera yang babatas deng propinsi Misia, dong mau coba maso pi propinsi Bitinia. Ma Yesus pung Roh larang sang dong ko jang pi sana. Sakarang ni, propinsi-propinsi yang dolu dong bilang Frigia, Galatia, Asia, Misia, deng Bitinia, samua ada di negara Turki. Ais dong jalan lewat propinsi Misia, ju dong turun sampe di kota Troas di laut pung pinggir.
Itu malam, Tuhan Allah kasi lia Paulus sama ke dalam mimpi. Dia lia satu orang badiri di laut pung sablá, di satu propinsi, nama Makedonia. Itu orang batarea minta tolong bilang, “Pak! Mari sini ko tolong sang botong dolo!” 10 Paulus lia bagitu, ju botong Dalam ini carita, di sini mulai pake kata ‘botong’, tagal Lukas su bagabung deng Paulus dong di sini. Lukas yang tulis ini buku. putus ko botong pi Makedonia. Botong pikir bilang, itu memang Tuhan Allah yang suru ko botong pi kasi tau Dia pung Jalan Idop pi orang-orang di laut pung sablá. Andia ko Dia larang sang botong ko sonde bole pi tampa laen.
Di kota Filipi, mama Lidia parcaya sang Tuhan Yesus
11 Ais ju botong nae kapal di kota Troas, ko balayar pi satu pulo kici, nama Samotrake. Dia pung beso, botong balayar tarús sampe di satu kota, nama Neapolis. Ju botong turun di situ. 12 Dari situ botong jalan iko darat pi satu kota bésar, nama Filipi. (Filipi tu, kota pantíng di propinsi Makedonia; pamarenta Roma ju pegang kuasa di situ.) Botong tenga barapa hari di situ.
13 Pas deng orang Yahudi pung hari barenti karjá, botong pi cari orang Yahudi dong pung tampa sambayang. Botong baꞌitong itu tampa sambayang tantu ada di kali pung pinggir. Jadi botong jalan kaluar sadiki dari kota, sampe botong dapa satu kali. Di situ, botong katumu mama-mama barapa orang.§ Iko atoran, musti ada 10 laki-laki orang Yahudi, baru bisa bekin ruma sambayang. Dong sonde itong parampuan dong. Jadi, tagal ada barapa parampuan yang sambayang di kali Gangites pung pinggir, kotong dapa tau, di kota Filipi, laki-laki orang Yahudi sadiki sa. Jadi botong dudu baꞌomong deng dong. 14 Dari itu mama dong samua, ada satu yang nama Lidia. Dia dari satu kota yang jao di propinsi Asia, nama Tiatira. Ini mama bajual kaen warna ungu yang mahal mau mati kasi orang bésar dong. Dia rajin sambayang sang Tuhan Allah. Jadi waktu dia dengar sang Paulus pung omong, dia tarima memang.
15 Ais ju botong sarani memang sang mama Lidia deng dia pung isi ruma samua. Sarani abis, ju dia undang sang botong bilang, “Bapa dong. Kalo bosong pikir beta ni, su parcaya batúl sang Tuhan Yesus, na, bosong datang ko manumpang di botong pung ruma.” Dia noki-noki tarús, sampe ahirnya botong iko.
Dong kasi maso sang Paulus deng Silas pi dalam bui di kota Filipi
16 Satu hari, waktu botong ada jalan pi tampa sambayang, ju botong katumu satu nona di jalan. Dia tu, orang pung budak. Dia takaná setan jahat, sampe dia bisa kasi tau orang pung nasib. Dia ju bisa tau masala dong pung ujung-pohon dari mana. Jadi banya orang suka kasi sang dia doi ko minta tolong lia dong pung nasib. Ma itu doi dong, nona pung bos-bos yang dapa samua, sampe dong jadi kaya. 17 Itu hari waktu botong ada jalan, itu nona maen iko-iko sang botong tarús. Ais dia batarea bilang, “Ini orang dong, Tuhan Allah yang Paling Tinggi pung tukang suru-suru dong. Dong datang ko mau kasi tunju jalan bilang, karmana ko orang bisa dapa salamat, deng lapás dari dong pung sala-sala dong!”
18 Itu nona bekin bagitu sampe barapa hari. Lama-lama ju Paulus jadi bosan dengar itu parampuan pung eki-eki tu. Ais dia bale ko lia karás-karás sang itu nona, ju dia parenta itu setan bilang, “Heh! Lu setan jahat! Deng Tuhan Yesus pung kuasa, beta parenta sang lu, kaluar dari ini parampuan, sakarang ju!” Paulus omong abis bagitu, ju itu setan kaluar memang.
19 Waktu itu nona pung bos dong dapa tau bilang, dong pung budak pung kuasa su ilang, ju dong mara, tagal dong sonde dapa doi lai. Ais dong pegang ame sang Paulus deng Silas, ko hela bawa sang dong pi pasar, di tampa yang orang biasa pake ko urus parkara. 20 Di situ, dong batarea karás-karás bilang, “Ini orang dong ni datang ko bekin rusak kotong pung kota. Padahal dong bukan orang dari sini. Ini Yahudi dong, datang dari jao-jao ko bekin kaco sa di sini! 21 Dong ju ajar orang bilang, kotong jang toe deng pamarenta Roma pung atoran dong, ko iko dong pung atoran.”
22 Dengar bagitu, ju orang banya dong mangamok, ais dong pi papoko sang Paulus deng Silas. Ju tukang putus parkara di situ dong suru orang dong pi robe buang dong dua pung pakean, ais firuk sang dong. 23 Dong firuk barmaen sang Paulus deng Silas, ais tola buang sang dong pi dalam bui. Dong suru komandán jaga di situ, ko jaga bae-bae sang itu dua orang. Jang sampe dong lari. 24 Dengar bagitu, ju itu komandán jaga kasi maso dong di satu kamar di itu bui pung tenga. Ju dia gepe dong pung kaki pake kayu pasung.
25 Kira-kira waktu tenga malam, Paulus deng Silas ada sambayang deng manyanyi ko puji-puji sang Tuhan Allah. Itu orang bui laen dong di situ ada iko dengar dong pung manyanyi tu. 26 Takuju sa, tana tagoyang mati pung, sampe anteru ruma bui tu, ju tagoyang. Deng dia pung pintu tabuka lebar. Tarús orang bui dong pung rante samua, ju talapás buang.
27 Itu waktu, ju komandán jaga di ruma bui takuju bangun, ju dia lia itu bui pung pintu dong samua tabuka lebar. Lia bagitu, ju dia kira ke orang bui samua su lari fuik. Ais ju dia cabu ame dia pung parang, ko mau bunu diri. 28 Ma Paulus batarea deng suara karás deng larang bilang, “We, Pak! Jang bunu diri! Te botong samua masi ada di sini, ó!”
29 Dengar itu suara, ju komandán tu, taku mau mati, deng dia tabingung-bingung. Ais dia suru ko dong bawa kasi sang dia obor, tarús dia lari maso pi dalam itu bui, deng badan gamatar dingin. Ju dia pi jato tikam lutut di Paulus deng Silas pung kaki.
30 Ais dia bawa kasi kaluar dong dari dalam bui, ju dia tanya bilang, “Bapa dong. Beta ni, ada susa mau mati. Beta musti bekin apa, ko bisa talapás dari ini susa dong?”
31 Paulus dong manyao bilang, “Dia pung jalan bagini: lu parcaya sang Tuhan Yesus, ko nanti Dia kasi salamat sang lu. Bagitu ju deng lu pung isi ruma dong.” 32 Ais Paulus deng Silas baꞌomong deng itu komandán bui, deng dia pung isi ruma dong samua. Dong kasi tau Tuhan Yesus pung Jalan Idop kasi sang dong. 33 Lewat tenga malam sadiki, ju itu komandán bui bawa ame Paulus deng Silas ko pi kasi barisi dong pung luka kaná firuk kamaren. Ais itu, Paulus dong sarani sang itu komandán deng dia pung isi ruma dong samua. 34 Tarús dia bawa sang dong pi dalam dia pung ruma, ko dia kasi dong makan. Dia deng dia pung kelu dong samua talalu sanáng, tagal dong su parcaya sang Tuhan Allah.
35 Dia pung papagi hari, ju tukang putus parkara dong kirim pasán kasi sang itu komandán bui, ko suru dia kasi lapás Paulus dong dari dalam bui.
36 Dengar bagitu, ju komandán bui kasi tau itu pasán sang Paulus bilang, “Bapa dong. Orang bésar dong su putus ko kasi lapás sang bosong. Jadi bapa dong pi deng salamat suda.”
37 Dengar bagitu, ju Paulus sonde mau tarima bae. Ju dia kasi tau bale sang tukang jaga dong yang bawa itu pasán tadi bilang, “Jang bagitu! Te botong ni, ada pung hak warga Roma. Jadi botong tuntut botong pung hak! Pamarenta dong musti urus botong pung parkara ni, iko atoran. Iko dia pung batúl, musti dudu parkara dolo, baru hukum orang. Ma dong sonde bekin bagitu. Dong sonde dudu parkara dolo, ko, cari tau botong pung sala apa, ma dong su firuk barmaen sang botong di orang banya pung muka. Sonde ada pung alasan apa-apa, ju dong lempar buang sang botong pi dalam bui. Ini su taráng-taráng, dong langgar pamarenta Roma pung atoran. Ais sakarang, dong mau kasi kaluar sambunyi-sambunyi sang botong dari dalam bui, ko biar orang sonde dapa tau bilang, botong pung sala apa? Sonde bisa bagitu! Suru itu bos dong datang sandiri ko kasi lapás sang botong. Bagitu dolo, baru botong tarima.”
38 Waktu itu tukang jaga dong pi lapor kambali Paulus pung omong tu, itu bos-bos dong dapa tau bilang, dong dua ada pung hak warga Roma. Ju dong jadi taku mau mati. 39 Ais ju orang bésar dong datang di bui, ko mangaku dong pung sala, deng minta maꞌaf sang Paulus deng Silas. Ais ju dong kasi kaluar sang dong dua dari dalam bui, tarús dong minta ko dong jalan kasi tenga itu kota. 40 Kaluar dari bui, ju Paulus dong pi mama Lidia pung ruma. Di situ, dong bakumpul deng orang parcaya dong. Dong ajar deng kasi kuat dong pung hati satu kali lai. Ais itu, dong jalan kasi tenga itu kota.

*16:3: Paulus tau bilang, orang yang balóm sunat, sonde bole maso pi dalam orang Yahudi dong pung ruma sambayang. Kalo Timotius mau tolong sang Paulus ko kasi tau Yesus pung Carita Bae sang orang Yahudi dong, na, dia musti sunat dolo. Deng bagitu, dia bisa gampang maso-kaluar pi orang Yahudi dong pung teng-tenga.

16:7: Sakarang ni, propinsi-propinsi yang dolu dong bilang Frigia, Galatia, Asia, Misia, deng Bitinia, samua ada di negara Turki.

16:10: Dalam ini carita, di sini mulai pake kata ‘botong’, tagal Lukas su bagabung deng Paulus dong di sini. Lukas yang tulis ini buku.

§16:13: Iko atoran, musti ada 10 laki-laki orang Yahudi, baru bisa bekin ruma sambayang. Dong sonde itong parampuan dong. Jadi, tagal ada barapa parampuan yang sambayang di kali Gangites pung pinggir, kotong dapa tau, di kota Filipi, laki-laki orang Yahudi sadiki sa.