Dibuku ya
ESAYA
NKOTOLO
Dibuku yayi ya Esaya kele na nkumbu ya mumbikudi mosi ya nene yina zingaka na Yelusalemi. Yandi vwandaka bikula na bamvula bankama nsambwadi na makumi yiya (740) tekila mbutukulu ya Yesu-Klisto. Yandi salaka kisalu ya yandi bamvula makumi yiya. Nsangu ya mfunu ya dibuku yayi kele ti Yave ke fundisa bantu nyonso yina ke tedimina yandi mpe yandi ke kuula bantu ya yandi na nzila ya banzenza mpe na nzila ya kisyelo ya yandi yina ke na kutala mpasi. Mambu yina kele na kati ya dibuku yayi me tadila bamvula mingi: Yawu lenda sala bamvula bankama zole. Dibuku yayi kele ya kukabuka na bandambu tatu, konso ndambu ke na kuzonzila ntangu ya nkaka.
Na ndambu ya ntete (Esa 1–39), Esaya ke na kuzabisa bana ya Nzambi ti Yave kele na nkele samu na mambu ya bawu ya ngolo, kondwa ludedomo, mambu ya yimbi ke na kuyala na yinsi. Nzambi kele longo mpe yandi kele ntinu ya yinza nyonso. Yandi ke bika ve na kusemba bantu ya yandi, samu na masumu ya bawu, mpe bantu ya makanda ya nkaka. Nzambi ke tumisa yinsi ya Asili mpe ya Babilone na kwiza nwanisa bantu ya yandi. Ata bansembolo nyonso yina, Nzambi ke na kutuba na bantu ya yandi ti ba lenda vutuka na yandi. Mpe ntangu ke kwiza yina bantu nyonso ke zinga na kizunu.
Ndambu ya zole (Esa 40–55) ke na kuzonzila ntangu yina ba nataka bantu mingi ya Yuda na ngolo kuna na Babilone. Bawu lembaka mpe bawu vwandaka dyaka ve na kivuvu. Mumbikudi zabisaka bawu ti Nzambi ke kuula bawu mpe yandi ke vutula bawu na Yelusalemi. Nzambi kele mfumu ya mambu yina lutaka, mpe yandi ke sadila Isayeli samu na kusakumuna bayinsi ya nkaka, kitini yayi ke na kuzonzila mpe mambu yina me tadila «Kisyelo ya Yave» yawu kele mambu yina kele na nsangu mingi na kati ya ngwisani ya ntama. Kitini yayi ke na kuzonzila mpe na ntinu Siluse, ntinu ya Pelese. Yandi fwana kubika ti bana ya Isayeli kuvutuka na yinsi ya bawu samu na kutunga dyaka kibaka mpe Yinzo ya Nzambi kuna na Yelusalemi. (Esa 44.28; 45.1)
Ndambu ya tatu (Esa 56–66) yawu ke na kuzonzila ntangu yina bantu mingi yina ba nataka na ngolo vutukaka na yinsi ya bawu. Mumbikudi ke na kulakisa mfunu ya kuzitisa kilumbu ya Saba, kupesa minkayulu mpe lusambulu. Nzambi ke na kusyamisa bantu ya yandi ti yandi ke sakumuna bawu kana bawu vwanda ya kukwikama na yandi. Kasi mambu ya mumbikudi me tadila kaka Yuda ve. Yawu me tadila makanda nyonso ya ntoto. Ntoto ya malu-malu mpe mazulu ya malu-malu yina Nzambi ke yidika kele mpe samu na bayinsi nyonso:
Mutindu dizulu ya malu-malu na ntoto ya malu-malu yina mu me yidika ke zinga na mantwala ya munu, ni Yave me kutuba yawu, ni mutindu yina ke zinga bana ya beno na nkumbu ya beno. Yawu ke kuma tii na konso ngonda ya malu-malu na konso saba ya malu-malu, bantu nyonso ke kwiza fukama, na mantwala ya munu, ni Yave me tuba yawu (Esa 66.22-23).
Dibuku yayi kele ya kukabuka mutindu yayi:
Ndambu ya ntete (Esa 1–39):
- Nzambi ke na kufunda Yuda na Isayeli (Esa 1–5)
- Esaya me kuzwa mbokolo na lumoni (Esa 6)
- Mambu ya nkaka samu na Yuda mpe Isayeli (Esa 7–12)
- Nzambi me semba bayinsi ya nzenza (Esa 13–23)
- Nzambi ke nunga, mfundusu ya yinza mpe yandi ke vuukisa Isayeli (Esa 24–27)
- Nzambi ke na kufundisa bantu ya yandi (Esa 28–31)
- Nzambi ke semba Edome mpe yandi ke sakumuna Yelusalemi (Esa 32–35)
- Ezekyase me kuma ntinu, nsukunu ya Asili mpe mbandukulu ya Babilone (Esa 36–39)
Ndambu ya zole (Esa 40–55):
- Nzambi ke kuula mpe ke bomba bantu ya yandi (40–48)
- Nzambi me pesa kisyelo (Esa 43–53)
- Nzambi ke lungisa bansilulu ya yandi (Esa 54–55)
Ndambu ya tatu (Esa 56–66):
- Bantu ya makanda ya nkaka ke vwanda na lutangu ya bantu ya Nzambi (Esa 56.1-8)
- Nzambi ke pesa kitumbu na bantwadisi (Esa 56.9–59.21)
- Yelusalemi ke vwanda na nkembo (Esa 60–62)
- Nzambi me yidika yinza ya malu-malu mpe bantu nyonso ke kembila yandi (Esa 63–66).
NDAMBU YA NTETE
1
1–39
1 Yayi ni lumoni yina talaka Esaya mwana ya Amose. Lumoni yina yandi talaka na yina me tadila yinsi ya kintinu ya Yuda mpe mbanza Yelusalemi. Ya vwandaka na bantangu yina Ozyase, Yotame, Akaze mpe Ezekyase vwandaka bantinu ya Yuda.
Isayeli balukilaka Yave
2 Mazulu, beno kuwa!
Ntoto, fungula makutu!
Ni Yave ke na kutuba:
«Mu me baka bunkete ya bana ya munu, mu me kulisa bawu.
Kasi bawu me balukila munu.
3 Ngombe ke zabaka mfumu ya yandi,
mbuluku ke zabaka kidikulu yina mfumu ya yandi ke tudilaka yandi madya,
kasi Isayeli ke na kubakula ve,
bantu ya munu ke na mayela ve.»
Ata kima ke dyaka mbote ve na yinsi ya Yuda
4 Kyadi yinsi ya masumu!
Kyadi na bantu ya kufuluka na yimbi!
Kyadi na dikanda yina ke salaka yimbi!
Kyadi na bana yina zola madeso ya bana!
Bawu me manga Yave,
bawu me safula Nzambi ya longo ya IsayeliYel 50.29; 51.5; Mga 71.22; 78.41,
bawu me pesa yandi mukongo.
5 Beno ke na kutatamana na kusala muvusu,
wapi kisika ba ke bula dyaka beno?
Yintu nyonso me beba yimeni,
ntima nyonso ke na kukwama.
6 Kubanda na makulu tii na yintu,
kima mosi ve kele ya mbote,
nyonso kele ya kulwala,
kaka bamputa na bamputa,
bamputa ya maza-maza,
ba me sukula yawu ve, ba me kanga yawu ve,
ba me tula ve yawu mafuta.
7 Yinsi ya beno me beba,
bambanza ya beno me kuya tiya,
na meso ya beno, banzenza ke na kumwangisaka bantoto ya beno.
Ee, nyonso me mwangana, banzenza me mwangisa yawuMba 19.23-25.
8 Mpe Siyone ndumba ya kitoko
me kuma mutindu yinzo ya mileba na kati-kati ya bilanga ya bayinti ya vinu,
mutindu mwa yinzo na kati-kati ya bilanga ya bakonkombe. (Bakonkombe)
Yandi me kuma mutindu mbanza yina bambeni me kuzunga samu na kubotola.
9 Kana Yave Nzambi ya Binwani
bikilaka beto ve mwa ndambu ya bantu yina bikana moyo,
beto zolaka vwanda mutindu mbanza Sodome,
beto zolaka vwanda mutindu mosi na mbanza Ngomole.
Lusambulu yina Nzambi ke talaka nganzi
10 Beno bamfumu ya Sodome,
beno kuwa mambu ya Yave!
Beno bantu ya NgomoleMba 18.20; 19.4-9,
beno teka makutu na kuwa Musiku ya Nzambi ya beto!
11 Yave ke na kutuba: «Wapi ndandu mu ke kuzwaka na minkayulu ya beno ya mingi-mingi?
Mu ke dyaka ve na nsatu ya minkayulu ya beno ya kuyoka ya mameme ya mbakala, mpe ya mafuta ya bibulu ya mafuta,
mu ke yangalalaka ve na menga ya bangombe ya mbakala, ya bana ya mameme to ya bankombo ya mbakalaMga 50.7-14.
12 Ntangu beno ke kwizaka talana na mantwala ya munu,
nani ke lombaka na beno na kutula makulu ya beno na kati ya ngaanda ya lupangu ya Yinzo ya munu?
13 Beno bika kwandi na kunatinaka munu minkayulu ya mpamba-mpamba.
Mu ke talaka maaka ya nsunga ya mbote nganzi!
Mu ke na kuzolaka ata fyoti ve mikembo ya beno ya bilumbu ya ntete ya ngonda,
basaba mpe balukutakanu ya beno ya nene,
balukutakanu ya bantu yina ke salaka yimbi.
14 Mu ke yinaka mikembo ya beno ya bilumbu ya ntete ya ngonda mpe mikembo ya beno ya nkaka.
Yawu kele mutindu mufuna samu na munu,
mu me lemba ya munu yawuAmo 5.21-24.
15 Ntangu beno ke nangunaka maboko ya beno samu na kusambila,
mu ke balulaka kizizi ya munu samu ti mu tala beno ve.
Ntangu beno ke salaka balusambulu ya mingi-mingi,
mu ke kuwaka yawu ata fyoti ve,
samu ti maboko ya beno kele ya kufuluka na menga.
16 Na yina, beno yobila, beno kukivedisa,
beno katula bansalulu ya beno ya yimbi na meso ya munu,
beno bika na kusala yimbi.
17 Beno longoka na kusala mbote,
beno sadila ludedomo,
beno sungika muntu yina ke nyokolaka bampangi,
beno sadila nsaana lufundusu ya mbote,
beno nwanina mufwidi.»
Kana beno tatamana na kubalukila munu
18 Yave ke na kutuba:
«Beno kwiza beto solola.
Kana masumu ya beno kele ya mbwaki ya kulutila,
yawu ke kuma mutindu neze,
kana masumu ya beno kele mbwaki ya kulutila,
yawu ke kuma mpembe ya kulutila.
19 Kana beno baka lukanu ya kuwila munu,
beno ke kudya madya ya kitoko ya ntoto ya yinsi yayi.
20 Kasi kana beno manga, kana beno sala yintu ngolo,
beno ke kufwa na mbele ya mvita.»
Ni yinwa ya Yave me tuba yawu.
Yave ke vedisa Yelusalemi
21 Wapi mutindu mbanza ya kukwikama me kuma kento ya kiyalaYel 2.20; 3.1; 5.7; 13.27; Ose 4.13-14?
Mbanza yina vwandaka ya yawu ya kufuluka na balufundusu ya mbote,
yawu vwandaka kisika yina ba vwandaka zitisa ludedomo,
kasi ntangu yayi ni mivondi me kuma bamfumu.
22 Yelusalemi, palata ya nge me beba,
vinu ya nge ya kitoko me vukana na maza.
23 Bamfumu ya nge ke na yintu ngolo,
bawu ke vukisaka nzila na miyibi.
Bawu nyonso ke zolaka madeso ya bana
bawu ke zolaka bandandu.
Bawu ke zitisaka ve baluve ya bansaana,
bawu ke babaka ve ntima na mambu ya mifwidi.
24 Ni yawu yina, Yave Nzambi ya Binwani,
Nzambi ya lulendo ya Isayeli ke na kutuba:
«Kyadi na beno, beno mitantu ya munu!
Mu ke vutudila beno yimbi ya beno.
Beno bambeni ya munu, mu ke futisa beno yimbi ya beno.
25 Nge Yelusalemi, mu ke balukila dyaka nge,
mu ke sukula nge na tiya mutindu ba ke katulaka mvindu yina ke vwandaka na kisengo,
mu ke katula mvindu ya nge nyonso.
26 Mu ke pesa dyaka nge bazuzi mutindu na ntangu ya ntama,
mu ke pesa nge milongisi mutindu na mbandukulu.
Na manima, ba ke bokila nge
“Mbanza ya ludedomo”,
“Mbanza ya kukwikama”.»
27 Mbanza Siyone ke kuzwa kimpwanza ntangu yawu ke sadila mambu ya kusungama,
mpe bayina ke vutuka na Nzambi ke vuuka na ludedomo.
28 Kasi mwangusulu ke bwidila
misumuki mpe bayina ke balukilaka Yave.
Bayina ke mangaka Yave ke kufwa.
29 Na yina, beno ke tala nsoni samu na batelembente yina ke yangidikaka beno,
beno ke nyonga samu na bilanga yina beno ke sadilaka lunangu.
30 Ya tsyelika, beno ke kuma mutindu batelembente yina me manisa makasa,
beno ke kuma mutindu bilanga yina me kondwa maza.
31 Muntu ya ngolo ke kuma mutindu yinti ya dyamba,
kisalu ya yandi ke kuma mutindu mwa mulaka ya tiya,
nyonso ke kuya mpe ata muntu ve ke kufwa tiya yina.