Nsangu ya Mbote mutindu yawu sonamaka na
LUKE
NKOTOLO
Na kusonika Nsangu ya Mbote yayi, Luke yina kele kisoniki ya yawu, sosaka na kuzaba mbote-mbote mambu nyonso yina salamaka katuka mbandukulu na yina me tadila Yesu. Yandi sonikaka yawu samu na bayina kele ve ba-Zwife. Yandi ke na kusonika na sika ya bayina zaba ve mbote binkulu ya yinsi ya Isayeli. Yandi salaka nyonso yina lungaka samu na kuzonzila bawu na pwelele nyonso, mpe na kubangula mambu yina lendaka talana mutindu mambu ya ngitukulu na meso ya bawu.
Dibuku yayi kele ya kukabuka mutindu yayi:
- Kisoniki ke na kuzabisa ti yandi ke na kufidisa mukanda ya yandi na sika ya Tofile, mpe yandi ke na kuzonzila bankooko ya Yesu mpe ya Yowane Mubotiki, mpe mbutukulu ya bawu. Awa, Kisoniki ke na kulakisa yimeni dyambu ya mfunu ya kimbangi ya yandi: Yesu katukaka na sika ya Nzambi, kasi bankooko ya yandi kele bantu ya Isayeli. Kisoniki ke na kulakisa mpe wapi mutindu luzingu ke soba na kati ya yinza na nkwizulu ya Yesu (Lke 1–2).
- Yowane Mubotiki ke na kukubika nkwizulu ya Yesu. Yandi ke na kubotika Yesu, mpe Satana ke na kutonta Yesu na yinsi ya kuyuma (Lke 3.1–4.13).
- Yesu ke na kulongisa bantu, mpe ke na kubelusa bambevo na Ngalili (Lke 4.14–9.50).
- Yesu ke na kusala nzyetolo katuka kizunga ya Ngalili tii na mbanza Yelusalemi. Awa, kisoniki ke na kuzabisa mambu mingi yina ke na kukondwa na Nsangu ya Mbote ya Make, mutindu kingana ya muntu ya mbote ya Samaliya, nongo ya bakala ya mvwama, kingana ya mwana yina basikaka na yinzo ya tata ya yandi, mpe dyaka mambu yina Yesu tubaka na sika ya Mate mpe Maliya ntangu yandi kwendaka tala bawu (Lke 9.51–19.28).
- Yesu ke na kukota na Yelusalemi na nkembo nyonso, mpe yandi ke na kupesa bandongosolo ya nsuka (Lke 19.29–21.38).
- Kisoniki ke na kuzabisa bampasi ya nsuka yina Yesu ke tala, mpe lufwa ya Yesu (Lke 22–23).
- Kisoniki ke na kumanisa dibuku ya yandi na kuzonzila mvumbukulu ya Yesu, wapi mutindu Yesu talanaka dyaka bambala mingi na sika ya bandiku ya yandi, mpe kwendaka na zulu (Lke 24).
Nsangu ya Mbote yayi lenda kuvwanda Nsangu ya Mbote yina kele mpasi ve na kuvisa na muntu ya bubu yayi. Na kutanga yawu, yandi ke bakula ti Yesu kele Muvuukisi ya bantu nyonso.
1
Nkotolo
1 Mpangi ya munu Tofile, bantu mingi mekaka na kusonika mambu yina salamaka na kati ya beto. 2 Bawu sonikaka yawu mutindu zabisaka beto bambangi yina talaka mambu yina katuka mbandukulu, mpe kumaka bisadi ya kulongisa Mambu ya Nzambi. 3 Ni yawu yina, munu mpe, mu sosaka na kuzaba mbote-mbote mambu nyonso yina salamaka katuka mbandukulu, mpe mu talaka ti ya vwandaka mfunu na kusonikina nge yawu. 4 Mu ke na kusala yawu samu ti nge bakula butsyelika ya mambu yina ba longisaka nge.
Mbazi mosi zabisaka mbutukulu ya Yowane Mubotiki
5 Ntangu Elode vwandaka ntinu ya kizunga ya Zude, ya vwandaka na nganga-Nzambi mosi na nkumbu Zakali. Yandi vwandaka mosi na kati ya kimvuka ya banganga-Nzambi ya Abya, mpe kento ya yandi, Elizabeti, vwandaka muntu ya dikanda ya Aloni*Ni Aloni vwandaka muntu ya ntete na kukuma nganga-Nzambi. Yandi kele nkooko ya banganga-Nzambi nyonso ya Isayeli.. 6 Bawu zole vwandaka bantu ya kudedama na meso ya Nzambi, mpe bawu vwandaka tumama mbote na misiku nyonso mpe na lutumu ya Mfumu. 7 Kasi bawu vwandaka ve na mwana samu ti Elizabeti vwandaka kisita, mpe bawu zole vwandaka me kuma biboba.
8 Kilumbu mosi, Zakali vwandaka sala kisalu ya bunganga-Nzambi na kati ya Yinzo ya Nzambi, samu ti ya vwandaka bilumbu ya nkonga ya bawu na kusala yawu. 9 Mutindu vwandaka kifu ya banganga-Nzambi, bawu bulaka dzeke mpe soolaka Zakali samu na kukota na kivinga ya longo ya Mfumu na kuyoka maaka ya nsunga ya mbote. 10 Nkonga nyonso ya mikwikisi vwandaka sambila na ngaanda ntangu Zakali vwandaka yoka maaka ya nsunga ya mbote. 11 Na mpamukunu, mbazi mosi ya Mfumu talanaka na ntwala ya Zakali. Mbazi yango vwandaka ya kutelama na lubakala ya kiyokolo ya maaka ya nsunga ya mbote. 12 Ntangu Zakali talaka mbazi, yandi pamukaka mpe kumaka na boma. 13 Kasi mbazi zabisaka yandi: «Kuvwanda na boma ve Zakali! Nzambi me ndima lusambulu ya nge: Kento ya nge, Elizabeti, ke buta mwana ya bakala yina nge ke pesa nkumbu Yowane. 14 Nge ke vwanda na kyese ya kulutila, mpe bantu mingi ke yangalala samu na mbutukulu ya yandi. 15 Ya tsyelika, yandi ke vwanda muntu ya mfunu na ntwala ya Mfumu. Yandi ke kunwa ve vinu to malafu ya ngolo. Yandi ke vwanda ya kufuluka na Mpeve ya Longo katuka ntangu yandi ke vwanda na kati ya kivumu ya mama ya yandi. 16 Yandi ke vutula bantu mingi ya Isayeli na sika ya Mfumu yina kele Nzambi ya bawu. 17 Yandi ke sala kisalu ya yandi samu na Nzambi na mpeve mpe lulendo ya mumbikudi Eli. Yandi ke vutula kiwisa na kati ya batata na bana ya bawu, mpe samu ti bantu yina ke tumamaka ve kuzwa ndwenga ya bantu ya kudedama na kuyidika dikanda ya kukubama samu na MfumuMal 3.23-24.»
18 Kasi Zakali tubaka na mbazi: «Wapi mutindu mu ke zaba ti mambu yayi ke salama? Ya tsyelika, munu mpe kento ya munu kele biboba.» 19 Mbazi vutulaka: «Mu kele Ngabyele yina ke telamaka na ntwala ya Nzambi samu na kusadila yandi. Yandi me fidisa munu samu na kuzonza na nge, mpe kuzabisa nge nsangu yayi ya mbote. 20 Kasi mutindu nge me kwikila ve mambu yina mu me zabisa nge, nge ke kuma dibaba mpe nge ke lenda dyaka ve na kuzonza tii na kilumbu yina yawu ke salama. Mambu yayi ke salama na ntangu yina me lunga.»
21 Na ntangu yina, bantu yina vwandaka vingila Zakali yitukaka, samu ti yandi vwandaka lutisa ntangu mingi na kati ya kivinga ya longo. 22 Kasi ntangu yandi basikaka, yandi vwandaka lenda ve na kuzonza na bawu, mpe bantu zabaka ti yandi kuzwaka lumoni na kati ya kivinga ya longo. Yandi vwandaka sala bawu bimpangula na maboko, mpe vwandaka lenda dyaka ve na kuzonza.
23 Ntangu Zakali manisaka bilumbu ya yandi ya kusala na Yinzo ya Nzambi, yandi vutukaka na yinzo ya yandi. 24 Na manima ya mwa bilumbu, kento ya yandi, Elizabeti, kumaka na kivumu, mpe bumbamaka bangonda tanu ata kutalana na bantu. Yandi vwandaka tuba: 25 «Ni Mfumu me sala mambu yayi samu na munu. Ntangu yayi, yandi me katula mambu yina vwandaka talisa munu nsoni na ntwala ya bantu nyonso.»
Mbazi mosi zabisaka mbutukulu ya Yesu
26 Ntangu kivumu ya Elizabeti kumaka na bangonda sambanu, Nzambi fidisaka mbazi Ngabyele na mbanza Nazaleti na Ngalili 27 na sika ya ndumba na nkumbu Maliya, yina zabaka ntete ve babakala. Maliya vwandaka ndumba ya dikanda ya ntinu Davidi, mpe yina Yosefi pesaka nsilulu ya makwela. 28 Mbazi kotaka na yinzo, mpe tubaka: «Mbote ya nge! Mfumu me sakumuna nge, mpe yandi ke na nge.»
29 Maliya yitukaka mingi samu na mambu yina mbazi tubaka. Yandi vwandaka zaba ve yinki zolaka tuba mbote ya mutindu yina. 30 Na yina, mbazi zabisaka yandi: «Kuvwanda ve na boma, Maliya, samu ti Nzambi me sakumuna nge. 31 Nge ke kuzwa kivumu, mpe nge ke buta mwana ya bakala yina nge ke pesa nkumbu Yesu. 32 Yandi ke vwanda muntu ya mfunu, mpe ba ke bokila yandi Mwana ya Nzambi-Mpungu. Mfumu Nzambi ke byadisa yandi ntinu mutindu vwandaka nkooko ya yandi Davidi, 33 mpe yandi ke yala bantangu nyonso bantu ya Isayeli. Kimfumu ya yandi ke manisa ve.»
34 Maliya tubaka na mbazi: «Wapi mutindu mambu yayi lenda kusalama samu ti mu me zaba ntete ve babakala?» 35 Mbazi vutulaka: «Mpeve ya Longo ke kulumuka na nge, mpe lulendo ya Nzambi-Mpungu ke fuka nge mutindu mpewo. Ni yawu yina, mwana yina ke butuka ke vwanda ya longo, mpe ba ke bokila yandi Mwana ya Nzambi. 36 Elizabeti yina beno kele dikanda mosi ke na kuvingila mbutukulu ya mwana ya yandi ya bakala ata ti yandi me kuma kiboba. Bantu vwandaka tuba ti yandi kele kisita. Kasi ntangu yayi, yandi me kuma na kivumu ya bangonda sambanu, 37 samu ti Nzambi ke lembanaka dyambu ve.» 38 Na yina, Maliya tubaka: «Mu kele kisadi ya Mfumu. Bika ti mambu nyonso kusalama mutindu nge me tuba.» Na manima, mbazi bikaka yandi.
Maliya kwendaka tala Elizabeti
39 Na bilumbu yina landaka, Maliya kwendaka na nswalu nyonso na mbanza mosi ya kizunga ya myongo ya Zude. 40 Yandi kotaka na yinzo ya Zakali, mpe pesaka Elizabeti mbote. 41 Ntangu Elizabeti kuwaka mbote yina Maliya pesaka yandi, mwana ninganaka na kati ya kivumu ya yandi. Elizabeti fulukaka na Mpeve ya Longo, 42 mpe lookaka na ndinga ya ngolo: «Nzambi me sakumuna nge kulutila bakento nyonso, mpe lusakumunu ya yandi kele na mwana yina nge ke buta! 43 Nani mu kele samu ti mama ya Mfumu ya munu kwiza kutala munu? 44 Ya tsyelika, ntangu mu me kuwa mbote yina nge me pesa munu, mwana me ningana na nsayi na kati ya kivumu ya munu. 45 Kyese mingi samu na nge samu ti nge me sala kiminu ti mambu yina Mfumu me zabisa nge, ke salama.»
Mukunga ya nkembo ya Maliya
46 Na yina, Maliya tubaka:
«Mwela ya munu ke na kukembila Mfumu,
47 mpe mpeve ya munu kele ya kufuluka na nsayi
samu na Nzambi, Muvuukisi ya munu.
48 Ya tsyelika, yandi me ndima na kusikika meso ya yandi na munu,
kisadi ya yandi ya kukuluka.
Ni yawu yina, katuka bubu yayi,
bantu ya bantangu nyonso ke bokila munu: kento ya kyese,
49 samu ti Nzambi ya lulendo me sala mambu ya nene samu na munu.
Nkumbu ya yandi kele ya longo.
50 Yandi ke talaka kyadi ntangu nyonso
na bayina ke zitisaka yandi.
51 Yandi me sala bisalu ya nene na lulendo ya yandi,
mpe me mwangisa bantu ya lunangu.
52 Yandi me katula bantinu na kimfumu,
mpe me zangula bantu ya kukuluka.
53 Yandi me fulusa bima na sika ya bayina ke na nsatu,
mpe me vutula bamvwama maboko mpamba.
54 Yandi me kwiza samu na kusadisa bantu ya Isayeli,
bisadi ya yandi, mpe me bika ve na kutala bawu kyadi,
55 mutindu yandi salaka na sika ya Abalayami
mpe bantu ya dikanda ya yandi
na yina me tadila nsilulu yina yandi pesaka na bankooko ya beto.»
56 Maliya lutisaka keba ve bangonda tatu na sika ya Elizabeti. Na manima, yandi vutukaka na mbanza ya yandi.
Mbutukulu ya Yowane Mubotiki
57 Kilumbu ya kubuta ya Elizabeti lungaka, mpe yandi butaka mwana ya bakala. 58 Bayina vwandaka zinga pene-pene na yandi, mpe bantu ya dikanda ya yandi zabaka ti Mfumu lakisaka kidimbu ya kutala Elizabeti kyadi. Na yina, bawu yangalalaka kintwadi na yandi. 59 Ntangu mwana lungisaka bilumbu nana, bawu kwendaka zengisa yandi bubakala. Bantu nyonso vwandaka zola kupesa yandi nkumbu ya tata ya yandi, Zakali. 60 Kasi mama ya yandi tubaka: «Ve, nkumbu ya yandi ke vwanda Yowane.» 61 Bawu zabisaka yandi: «Ata muntu na kati ya dikanda ya nge kele na nkumbu yina.»
62 Na yina, ba salaka bimpangula samu na kuyufula Zakali wapi nkumbu yandi vwandaka zola kupesa mwana ya yandi. 63 Zakali lombaka mwa dibaya samu na kusonika, mpe sonikaka: «Nkumbu ya yandi Yowane.» Na yina, bantu nyonso yitukaka. 64 Kaka na ntangu yina mpe, Zakali bandaka dyaka na kuzonza. Yandi kembilaka Nzambi na ngolo nyonso. 65 Na yina, bampangi nyonso yina vwandaka zinga pene-pene na bawu kumaka na boma, mpe na kati ya kizunga nyonso ya myongo ya Zude, bantu vwandaka zonzila mambu yina. 66 Bayina nyonso vwandaka kuwa mambu yina, vwandaka yindula mpe yufula na kati ya ntima: «Nani ke vwanda mwana yayi?»
Ya tsyelika, lulendo ya Mfumu vwandaka na yandi.
Mukunga ya mbikululu ya Zakali
67 Zakali, tata ya mwana, fulukaka na Mpeve ya Longo, mpe bikulaka mutindu yayi:
68 «Nkembo na Mfumu, Nzambi ya bantu ya Isayeli,
samu ti yandi me kwiza kusadisa bantu ya yandi,
mpe kukuula bawu na bundongo.
69 Yandi me pesa beto Muvuukisi ya ngolo
na kati ya mitekolo ya ntinu Davidi, kisadi ya yandi.
70 Ni mambu yina yandi zabisaka kukatuka ntama
na yinwa ya mimbikudi ya yandi ya longo:
71 Yandi pesaka nsilulu ti yandi ke kuula beto na maboko ya bambeni
mpe ya bayina nyonso ke yinaka beto.
72 Yandi talaka bankooko ya beto kyadi,
mpe zimbanaka ve ngwisani ya yandi ya longo.
73 Ya tsyelika, Nzambi pesaka nsilulu na nkooko ya beto, Abalayami,
74 na kukuula beto na maboko ya bambeni,
samu ti beto sadila yandi ata kutala boma.
75 Beto sadila yandi bilumbu nyonso na kati ya bulongo mpe ludedomo.
76 Nge mwana ya munu, nge ke vwanda mumbikudi ya Nzambi-Mpungu,
samu ti nge ke tambula na mantwala ya Mfumu
samu na kuyidikila yandi nzila,
77 mpe kuzabisa bantu ya yandi ti yandi ke vuukisa bawu
na kulemvokila bawu masumu.
78 Nzambi ya beto zaba kutala bantu kyadi.
Yandi ke kyenzula beto na nsemo ya zulu
yina kele mutindu nsemo ya ntangu yina ke basikaka na suka-suka,
79 samu na kukyenzula bayina kele na kati ya mpimpa mpe kitombe ya lufwa,
mpe samu na kunata beto na nzila ya kizunu.»
80 Mwana vwandaka kula mpe vwandaka kuzwa ngolo ya kimpeve. Yandi vwandaka zinga na yinsi ya kuyuma tii na kilumbu yina yandi talanaka na ntwala ya bantu ya Isayeli.