1 Yesu izem lele tana, mi imiili ma ila pa itunu kar kini. Mi naŋgaŋ kini tito i ma ziŋan tila. 2 Indeeŋe aigule potomŋana tabe keten su pa i na, Yesu ilela lupŋana muriini mi ikamam sua ki Anutu pizin tomtom. Mi wal boozomen ta tileŋ sua kini na, timurur pa ŋgar kini ma tiso: “Wai, to tiŋgi ikam mbulu boozomen tiŋgi be parei? Asiŋ ipaute i, ta le ŋgar biibi ta kembei? Mi parei ta ni irao ikam mos bibip ta kembei? ✡ Yo 7:15 3 Ni kar toro sa bekena takankaana pini? To ti, ni tomtom ki iwwo ruumu tau. Naana Maria, mi tiziini bizin Yems, Yose, Yudas, mi Simion, ziŋan lunuri bizin, ta niamŋan ambotmbot i.” Tana tirepiili i mi tiurla kini som. ✡ Yo 6:42 4 Tabe Yesu iso pizin ma iso: “Anutu kwoono sa, sombe ikam uraata su itunu kar kini, nako wal kini mi toŋmatiziŋ kini matan pasomi. Mi sombe ila lele toro, nako len ŋger pini mi tiwit uruunu.” ✡ Yo 4:44

5 Tana Yesu irao be itooro mos biibi sa isu tana na som. Tamen namaana isalakaala zin meteŋan tataŋa ma nin ambai. 6 Mi ikam ŋgar boozo pa zin wal kini. Parei ta tiurla kini som?

Tona Yesu imaŋga ma izem kar kini, mi iwwa pa kar ta boozomen mi ikamam Anutu sua kini pizin tomtom. 7 Mi ilup naŋgaŋ kini laamuru mi ru, mi iur zin se ruŋa pa uraata, be tila ma tiziiri bubuŋana sananŋan. 8-9 Mi iur sua pizin be tila na, tipa raama mburu boozo pepe. Irao tikam kini pepe, pelpeele pepe, pat pepe, mi mburu keeneŋana pepe. Tiur kumbun keteene mi titeege len tete men be tipa pa. Ina irao. 10 Mi iso pizin ta kembei. Iso: “Niom sombe kala pa kar sa, mi tikam yom ma tiur yom pa ruumu tasa, na kombotmbot ruumu tina men ma irao kezem kar tana. 11 Mi sombe kar sa tileŋ yom som, mi titit yom, na kitirke ululu kizin pa kumbuyom ma isu lene, mi kezem zin ma kala leyom. Naso iwe kilalan pizin pa sanaana kizin.” ✡ Ŋgo 13:51

12 Tana naŋgaŋ kini tila mi tizzoyaryaara sua pizin tomtom boozomen be tizem sanaana kizin mi titooro lelen. 13 Mi tizirziiri bubuŋana sananŋan boozomen pizin tomtom, mi tizulzuulu ŋgere ise zin meteŋan kulin, mi tiurpewe zin ma nin ambai. ✡ Yems 5:14+

14 Yesu uruunu ila ma irao lele ta boozomen kek. Tabe king Erot, ni ileŋ uruunu tomini. Pa tomtom pakan tiso ta kembei: “Iŋga ko Yoan som? Tomtom ta muŋgu ikamam yok pizin iwal, mi imeete ma ila, ta iŋga burup ma imaŋga mini a. Tanata le mburaana biibi kat.” ✡ Mk 8:28 15 Mi pakan tiso: “Soom. Iŋga Anutu kwoono Ilia ta imiili ma imar mini a.” Mi pakan tiso: “E-e. Iŋga ko Anutu kwoono toro sa, raraate kembei ta Anutu kwoono bizin ta muŋgu tikamam uraata na.” ✡ Mt 16:14; Yo 4:19, 9:17

16 Mi Erot ileŋ Yesu uruunu na, iso: “Iŋga ko Yoan tau. Tomtom ta aŋpuni ma imeete, ta imaŋga mini ma imbotmbot a.” 17-20 Ni iso ta kembei paso, ikam ŋgar pa mbulu ta muŋgu ikam pa Yoan na. Mbulu ta kembei: Muŋgu Erot iwoolo kana toono Pilip kusiini, zaana Erodias. Tana Yoan ila ki Erot, mi iyaambi ma iso pini ta kembei. Iso: “Mbulu ta kam pa tom Pilip kusiini, ina nu molo pa tutu.” ✡ Wkp 18:16

Sua tana ikam ma Erodias keteene malmal pa Yoan. Tana iru zaala be ipuni ma imeete. Tamen itoombo ma som. Paso, Erot ire Yoan kembei ni tomtom ndeeŋeŋana mi tomtom potomŋana ki Anutu. Tana imoto i, mi ipeteke waene be ipasaani pepe. Mi iso ma tikam Yoan ma tila tipo i, mi tiuri lela ruumu sanaana ma imbotmbot. Yoan imbotmbot lela ruumu sanaana leleene, mi ikamam sua pa Erot. Mi indeeŋe ta Erot ileŋleŋ sua kini na, dadaru ikamami pa. Tamen ni leleene be ileŋleŋ men.

21 Timbot ma kaimer to zaala ipet pa Erodias be ipun Yoan. Indeeŋe Erot mbeŋ kini na, ni ikam kini biibi, mi ilup zin wal ta timuŋmuuŋgu pa uraata kini na, raama zin bibip kizin malmal kan mi zin peeze kan ki Galilea be ziŋan tikan kini mi menmeen zin. 22 To Erodias lutuunu moori ilela ruumu leleene, mi irak su keren uunu ma ambai kat. Tabe ipas Erot ziŋan zin wal tina keten. Tana Erot isu mi iso: “Wai, sokorei sa ta nu sombe wi yo pa, na nio ko aŋkam pu!” 23 To ipombol sua kini ma imbol kat. Iso: “Ŋonoono kat, sokorei sa ta nu sombe wi yo pa, na nio ko aŋkam pu men tau. Sombe lelem be aŋpeete koroŋ tio ta boozomen, ramaki toono taiŋgi ta aŋborro na, ma pakaana iwe lem, nako aŋkam ta kembei!”

24 Erot iso sua tana, to morri tina iyooto ma ila, mi iwi naana. Iso: “Parei, ko aŋwi pa leŋ sokorei?” Naana ipekel kalŋaana ma iso: “Wi pa Yoan ta yok kamŋana ka tomtom na, uteene.” 25 Tana ni iloondo ma ila ki Erot mini mi iso: “Nio leleŋ be yembut Yoan ta yok kamŋana ka tomtom na ŋgureene ta buri, mi uteene isula timbiiri, mi kam pio.”

26 King Erot ileŋ sua tina na, leleene ipata biibi kat. Tamen irao be itit kalŋaana na som. Pa ipombol sua ma iso ŋonoono kat isu wal biibi tina keren uunu ma tileŋ kek. 27-28 Tana loŋa men mi iŋgo menderŋana kini ta ma ila pa ruumu sanaana, be iyembut Yoan ŋgureene mi ikam uteene ma imar. Menderŋana tana ila ma iyembut Yoan ŋgureene makiŋ, to ikam uteene mi iur sula timbiiri, mi ikam ma imar, mi iur la ki morri tina. To ni ikam ma ila ki naana.

29 Indeeŋe naŋgaŋ ki Yoan tileŋ Yoan uruunu na, tila ma tikam putuunu, mi tila titwi i lela raŋ sumbuunu.

30 Kaimer to Yesu ŋgoŋana kini timiili ma ziŋan Yesu tilup mini, mi tisotaari pa uraata mi sua boozomen ta tikam pizin tomtom na. ✡ Lu 10:9+, 10:17 31 Mi iwal biibi timarmar ma tilala. Tabe Yesu ziŋan naŋgaŋ kini tirao be keten su ma tikan kan kini na som. Tana Yesu iso pizin ta kembei: “O naŋgaŋ tio, kamaŋga ma tala lele bilimŋana sa bekena iti men tombotmbot mi ketende su ri.” ✡ Mk 3:20 32 Tana tila ma tise wooŋgo ta, mi tisombe zin men tila len toono pakaana sa ta ka tomtom somŋana. 33 Tamen wooŋgo ikowo ma ila, mi iwal tire la pizin mi tikilaala zin. To tiloondo pa peende ma tikonzaala zin mi timuuŋgu ma tila tizza zin.

34 Yesu ziŋan naŋgaŋ kini sor lela peende na, ire zin iwal biibi tana ma leleene isaana pizin. Pa ire zin kembei sipsip ta len mboroŋan sa som mi timbot sorok. Tabe imaŋga mi ikam sua ki Anutu pizin mi ipaute zin pa koroŋ boozo. ✡ Mt 9:36 35 Timbotmbot ma lele be rorou, to naŋgaŋ kini tila kini mi tiso pini. Tiso: “Lak, iŋgi rou kek mi tombot lele ta ka kini somŋana i. 36 Tana so pizin wal be tila pa kar ta koloulouŋan i ma tiŋgiimi kan kini.”

37 Yesu ipekel kwon ma iso: “Soom. Niom ituyom kakam kan kini ma tikan.” Mi zin tipekel kwoono ma tiso: “Wai, mi niam leyam pat denari 200 sa be amgiimi iwal biibi ti kan kini? Wal ti sorok?” ✡ Yo 6:7 38 Mi Yesu iso pizin ma iso: “Kala kere. Koyom narabu piizi ta imbotmbot?” Tana tila tire, to timiili ma timar, mi tisotaari ta kembei: “Iŋgi ye luluunu tamen, mi narabu lamata ti.” 39 To Yesu iur sua pizin naŋgaŋ kini be tila mi tiso zin iwal biibi tana be mbulen isu mbutmbuutu mi timbot la utumbuunu. 40 Tana zin mbulen su mi timbot la utumbuunu. Uunu pakan na, tomtom kembei tomto lamata, mi uunu pakan na, tomtom kembei tomtooru laamuru.

41 Tona Yesu ikam narabu zaraaba lamata mi ye luluunu ta tana, mi mataana isala kor mi isuŋ pa. To itete narabu mi izarra la kizin naŋgaŋ kini, mi tila ma tirai pizin tomtom. Mi ye ru tina tomini, ina ni iyapalpaala mi izarra la kizin, mi zin tila tirai pizin tomtom ta boozomen. 42 Mi tomtom boozomen tina tikan ma kopon isaana. 43 Mi narabu mi ye surunsurun ta imbotmbot na, naŋgaŋ kini tiyogeege sula kiri laamuru mi ru ma bokbok. 44 Wal ta tikan narabu tana na, tinin zin tomooto men ma tirao kembei munŋaana lamata (5,000).

45 To loŋa men mi Yesu iur sua pizin naŋgaŋ kini be tise wooŋgo mi timuuŋgu ma tila pa kar Betsaida ta imbot tai pakaana mbaaga na. Mi ni itunu imbot ma iur zin iwal biibi ma tila len lup. 46 Tona imiili na isala pa abal ta be imbot mi isuŋ. ✡ Mk 1:35 47 Mbeŋ na, wooŋgo ila ma ipeete tai lukutuunu kek. Mi Yesu itutamen ta imbotmbot toono uunu. 48 Ni ire la pizin naŋgaŋ kini na, kembei tiseebe miiri mi mburan papiriizi pa puze. Ni imbotmbot ma lele imarmar, to imaŋga ma ipa se tai kuliini mi ikoŋuru zin naŋgaŋ kini ma ila. Ila ma isombe ikonzaala zin, 49 to tire lae pini na tiso ko kon sa ta ipa se tai kuliini. Tana tiŋarakrak ma kalŋan sanaana. 50 Pa zin ta boozomen tire i, mi timoto kan ma tisaana. To Yesu loŋa men mi iso pizin. Iso: “Hai! Komoto paso? Kakam ŋgar boozo pepe. Iŋgi nio tau.” 51 Tona ise kizin. Isala wooŋgo na, miiri imap mi taun isu. Naŋgaŋ kini tire mos tina na, timurur pa. Tikam ŋgar pa ma tirao som. 52 Paso, lelen imun kat. Mos ta ni ikam pa narabu, ina ipei ŋgar kizin risa som. ✡ Mk 8:17

53 To Yesu ziŋan naŋgaŋ kini tila ma sor lela kar Genesaret. 54 Tilu zin su pa wooŋgo na, iwal biibi tikilaala Yesu. 55 Tabe tiloondo ma tila mi tiso uruunu ma irao lele tana. Tana tileŋ Yesu uruunu beso imbot swoi na, tisiŋ zin meteŋan mi tikoŋuru i ma tila. 56 Mi Yesu ipa ma ila pa kar bibip mi kar munmun mi su tomini. Mi indeeŋe ta sombe ni ipet kar sa, na zin wal tiyyo meteŋan kizin ma tila tiluplup zin su kar keteene, mi titaŋroro i be irao zin wal meteŋan titeegi, som titeege mburu kini kwopiriini men. Mi wal boozomen ta titeegi na, mete kizin imap mi nin ambai. ✡ Mt 9:20, 14:36; Ŋgo 19:12