LUKE
Te Gongo Gaoi noko kanukanu e Luke
1
Kia Theophilus. Kua 'api pegea hai agatou hekau gaoi te kanukanu e kigatou na gongo o na hai 'anga kua 'oti i te haka maa'ogi mai kia te kimatou. O manga papata ki na hai 'anga noko 'atigongo ai kia te kimatou na pegea noko mataa hiina'i kinai ma te hai hekau kinai. I te ghaghinga i te ligo gosigosi eau ona haka tu'u mai 'anga, kae noho ake e gaoi kau haka mamanu 'ia o kanukanu atu ai kau hogahoga 'ia kia te koe, 'agiki. E hai eau na hai 'anga nei ke na'a gaoi e koe na me'a na 'oti i te ako kia te koe.
Te gongo o te haka haa 'anga a John Baptist
* 1.5 1 Chr 24.10.I na 'aso o Herod te hakahua o Judea, noko iai te priest tena ingoa ko Zechariah, te priest o te hanohano o Abijah, ka ko tena uguugu ia Elizabeth te makupuna o Aaron. Ko kigaaua ngatahi noko tinogaoi ki na mata o te 'Aitu, kae pipiki gaoi e kigaaua ba'i haka hegeunga ma na tagangonga a te 'Aitu. Ka ko kigaaua noko he'e tau tama giki iteme'agaa ko Elizabeth te meetogho, ka ko kigaaua na he tauiku 'aki ma'u.
Nimaa i tegaa 'aso, ko Zechariah noko sui o hai hekau ai i te hekau ana priest i 'ago ia te 'Aitu. I te ghaghi i te hesuinga o na priest, koia na tuku 'ia ke hano ki goto i te Hage Tapu o te 'Aitu, ke tutu ai ni me'a tutuu gaoi ke taakunga ai kia te 'Aitu. 10 Nimaa hetae ki te gholoba o te tutu 'anga na me'a tutuu gaoi, ko ba'i pegea sogi noko manga noho 'aki i tu'a o noko manga taakunga.
11 Ma te haka'agi tino te ensel o te 'Aitu kia te ia, noko manga tu'u i te pa'asi maui o te olta tutu o na me'a tutuu gaoi. 12 Te gholoba noko ina ai a Zechariah ki te ensel, koia noko gegema'ugi o hu'ai mataku ai. 13 Ka noko hai atu te ensel kia te ia, “Noka tau mataku, Zechariah, na'e tau taakunga 'anga kua haka gongo kinai a te 'Aitu: Ko tou uguugu ia Elizabeth e hai ke go hakahaa eia mo'ou he hosa, kae ogo haka ingoa atu e koe ko John. 14 Koia kago magaohie ai koe, ma tau siasia ai. Ko ba'i pegea kago sisia ma'u i tena sopo 'anga. 15  * 1.15 Num 6.3.Koia kago hua'eha i 'ago ia te 'Aitu. Koia kago he'e 'aonga te binu i ni waeni, po ni bai to'a, ka koia e hai ke go honu i te Spirit Tapu, ma kaa sopo. 16 Kago 'api pegea i Israel kago to'o haka hoki mai eia ki te 'Agiki te 'Aitu ogatou. 17  * 1.17 Mal 4.5,6.Koia e hai ke go mu'a mai i te Hakahua, ma te 'igo'igo ma na taganga noko hai e Elijah, ke haka haagiu ai na uso o na tamana ki agatou tama giki, ma te ke haka haagiu na pegea he'e mangangao ke he 'igo'igo 'aki pe na pegea gaoi, ma te ke haka ngaague ai te 'apitanga kia te 'Aitu.”
18 Ko Zechariah noko haka anu ki te ensel o hai atu kinai, “E hai ke kohea na na'a eau te hai 'anga nei, ia te au kua tauiku, kae tauiku ma'u toku uguugu?”
19  * 1.19 Dan 8.16; 9.21.Ma te haka tau te ensel o hai atu kinai, “Koau ko Gabriel. Koau manga tu'u 'ago ia te 'Aitu, kae hakato'o mai ia te au o a'u, kau gea kia te koe ma te kau 'atigongo kia te koe i te gongo gaoi nei. 20 Ka te gholoba nei, ko koe ka he'e 'aonga tau gea o hano aano hetae ki te 'aso e hai ke go maa'ogi mai ai te hai 'anga nei, iteme'agaa ko koe kua he'e too ki aku gea 'anga, kae hai ke go haka maa'ogi ma kaa hetae ki tena 'aso.”
21 Te 'apitanga noko hitagi goa ia Zechariah ma tegatou he langalanga 'aki po 'eaa e noho goa ai ia i goto i te Hage Tapu. 22 Te gholoba noko sopo hoki iho ai, koia noko he'e 'aonga tena gea kia te kigatou, ma te na'a e kigatou koia kua hai tena maatanga i te Hage Tapu. Koia noko manga haka hegeu 'aaunga kia te kigatou, ia te ia na pau o he'e 'aonga tena gea.
23 Nimaa 'oti i te hai ana hekau, kae hoki ki tena hage. 24 Nimaa 'oti kogaa gholoba, ko tena uguugu ia Elizabeth na hai tama, ka tena gimanga maahina koia noko manga ina haka ma'u ai he'e sehu. 25 Ko Elizabeth noko hai tena gea 'anga o hai ake, “Te 'Aitu kua hai e Ia te hai 'anga nei kia te au. Na 'ao nei kua haka 'agi ai tena 'agoha, ma te haka noka ai e Ia taku nohonoho maase'i i 'ago i te 'apitanga.”
Te gongo o te haka haa 'anga a Jesus
26 Nimaa ononga maahina te hai tama a Elizabeth, ko te 'Aitu noko tuku e Ia te ensel ia Gabriel o hano ki Nazareth, te manaha i Galilee, 27  * 1.27 Mt 1.18.ki te launatasi hahine taupo'ou he'e hai taangata, kae he ahoaho 'aki ma te tangata e mate tena ingoa ko Joseph te pegea i te hanohano o David. Te hahine he'e hai taangata tena ingoa ko Mary. 28 Te ensel noko hano kia Mary o hai atu kinai, “Te goto maagie kia te koe. Ko koe kua hu'ai tau babae 'ia. Te 'Aitu manga haka pata kia te koe.”
29 Ko Mary noko hu'ai maikia i te gea 'anga a te ensel, ma tena langalanga poe kohea gaa na gaataki te haka 'atu'atu 'anga nei. 30 Ka te ensel noko hai atu kia te ia, “Noka tau mataku, Mary, na'e ko koe kua tau babae e te 'Aitu. 31  * 1.31 Mt 1.21.Ko koe e hai ke go hai tama ogo haka haa ma'au he tama, ogo haka ingoa ko Jesus. 32  * 1.32 2 Sam 7.12,13,16; Is 9.7.Ko Ia e hai ke go hua'eha ma te go mate te hosa o te 'Aitu Hu'ai Ma'u'agunga. Te 'Agiki ia te 'Aitu e hai ke go tuku kia te Ia te hakahua 'anga a te tupuna ia David. 33 Ko Ia e hai ke go Hakahua ki te hanohano o Jacob ke noho goa, ma tena hakahua 'anga kago he'e 'aonga te 'oti.”
34 Ko Mary noko hai atu ki te ensel, “E hai ke kohea na maa'ogi mai te hai 'anga nei, iteme'agaa ko au te hahine he'e na'a eau he tangata?”
35 Ka noko haka tau te ensel kia te ia o hai atu kinai, “Te Spirit Tapu e hai ke go a'u kia te koe, ma na taganga o te 'Aitu Hu'ai Ma'u'agunga e hai ke go ekenga ia te koe, ka te tama 'iti'iti tapu e hai ke go sopo ia te koe e hai ke go mate te Hosa o te 'Aitu. 36 Ko Elizabeth ma'u tou 'atima'ogi ka hai ma'ana he tama'iti'iti i tena tauiku 'anga nei, ka koia manga na'a 'ia te meetogho, ka kua ononga maahina te hai tama. 37  * 1.37 Gen 18.14.E si'ai he me'a ke haingata'a kia te 'Aitu.”
38 Ma te haka tau a Mary o hai atu, “Koau te guani o te 'Aitu. Manga 'aonga te hai kia te au te hai 'anga e gea kinai koe.”
Ma te mugi te ensel o hano 'aatea ia te ia.
Te maatakinga a Mary kia Elizabeth
39 Te gholoba na, ko Mary noko ngaague o ghali o hano ki te manaha i na kunga henua i na ogo o Judea. 40 Nimaa hano a Mary o ugu ki te hage o Zechariah o oho atu e ia ia Elizabeth. 41 Te gholoba noko haka gongo ai a Elizabeth ki te oho 'anga a Mary, ma te ngaguegue te tama 'iti'iti i te tina'e, ka ko Elizabeth na honu i te Spirit Tapu. 42 O hai ai tena hu'ai gea 'anga o hai atu, “Te hakagaoi kia te koe o sigi i ba'i haahine, ma te hakagaoi ma'u ki te tama 'iti'iti kago sopo ia te koe! 43 Ka eaa e hai ai te hu'ai hai 'anga gaoi kia te au nei, te a'u te tinana o toku Hakahua o ina kia te au? 44 Te gholoba kua haka gongo atu ai au ki tau oho 'anga, te tama 'iti'iti i toku tina'e kua ngaguegue i te magaohie. 45 Te hakagaoi kia te koe kua too ki nia noko gea ai a te 'Aitu kia te koe kago haka maa'ogi mai.”
Na taugua a Mary
46 Ma te konei na to'o a Mary:
“Toku hinangago e haka e'eha ia te 'Aitu.
47 Ma toku uso e maagaohie kia te 'Aitu, toku Ma'ugi sanga.
48  * 1.48 1 Sam 1.11.Iteme'agaa kua maanatu mai i te noho haka'agoha o tena guani nei.
Haka tu'u i te 'aso nei o hano ki ba'i 'atu tangata
e hai ke go noko hegeu kia te au,
ko au te pegea hakagaoi 'ia.
49 Iteme'agaa ko te 'Aitu Hu'ai Taganga kua hai e Ia na hu'ai hai 'anga kia te au.
Tena ingoa e tapu.
50 Tena 'agoha manga haka soo atu ki na pegea
e pago kia te Ia i te 'atu tangata nei ki kogaa 'atu tangata.
51 Ko Ia noko hai e Ia na hu'ai hekau i na gima;
ko Ia noko hai e Ia o maseuseu na pegea siga i agatou tegeu'a haka mamanu maase'i.
52  * 1.52 Job 5.11; 12.19.Ko Ia noko tuku gago e Ia na hu'ai hakahua i ogatou hakahua 'anga,
kae haka ma'u 'agunga e Ia na pegea haka ma'u gago.
53 Ko Ia noko haangai e Ia na pegea he ongea 'aki i na me'a gaoi,
kae hai e Ia na pegea ga'u o boo huhu gima.
54 Ko Ia noko 'aabaki ki tena guani Israel,
ma te maanatu ke noko 'agoha
55  * 1.55 Gen 17.7.* 1.55 1 Sam 2.1-10.ia Abraham ma tena hanohano ki ba'i 'aso ke 'oti,
ke noho ki ana tukungaa kupu ki otatou tupuna.”
56 Ko Mary noko haka pata kia Elizabeth o togunga maahina 'io mugi o hoki ki tena manaha.
Te sopo 'anga a John Baptist
57 Nimaa hetae ki te 'aso o Elizabeth noko hai ke hai ai ma'ana he tama 'iti'iti, koia noko guea o hai tena tama. 58 Na hemasi'inga a Elizabeth e pata mai, ma na pegea o tena hohoga 'anga na haka gongo ko te 'Aitu kua haka 'agi tena hu'ai 'agoha kia te ia. O sisia hakapigi ma'u kia te ia.
59  * 1.59 Lev 12.3.Nimaa i te bagunga 'ao, ko kigatou noko boomai ke kuga te tama 'iti'iti, ma te kigatou haka ingoa 'ia ki te ingoa o te tamana ia Zechariah. 60 Ka ko te tinana noko gea o hai atu, “Si'ai! Koia e hai ke haka ingoa ko John.”
61 Ka noko hai atu kigatou kia te ia, “E si'ai he launatasi i ou 'atima'ogi hai eia te ingoa na.”
62 Ma te haka anuanu he 'aaunga 'aki kia te tamana, ke na'a po tehea te ingoa e siahai ia ke tuku ki te tama 'iti'iti. 63 Ma te haka ene a Zechariah o to'o mai kinai te pa'asi ga'akau o tosi kinai te, “Tena ingoa ko John.” Ko ba'i pegea na he gege ma'ugi 'aki ai. 64 Te mi'i gholoba na, ko Zechariah na luga te ngutu kae tausu'u te 'agego, o haka tu'u te gea, haka e'eha ia te 'Aitu. 65 Ko ba'i hemasi'inga e pata mai na hu'ai matataku ai, ka te gongo o na hai 'anga nei kua mahoga i ba'i kunga henua i na ogo o Judea. 66 Ko ba'i pegea noko haka gongo i te gongo nei noko he tu'ia 'aki ai ma te kogaa agatou hegeu, “Te tama 'iti'iti nei kago kohea gaa o na noho?” Iteme'agaa na taganga o te 'Aitu kua tuku kia te ia.
Na taugua a Zechariah
67 Ko Zechariah te tamana o John noko honu i te Spirit Tapu o kogaa ana taauga:
68 “Kitatou haka e'eha ia te Hakahua, te 'Aitu o Israel!
Iteme'agaa ko Ia e a'u ke tau'i haka hoki ona pegea.
69 Ko te 'Aitu e haiga'a mai e Ia tetatou Ma'ugi sanga Hu'ai Taganga i te hanohano o tena guani ia David.
70 (Ko te 'Aitu noko konei ana gea i ona taauga 'esi'esi i na 'aso na sigi),
71 Te Ma'ugi sanga kia te kitatou i otatou makau,
ma ba'i pegea gotoa'a kia te kitatou,
72 ke haka 'agi tena kumu ki otatou tupuna
ma tena maanatu hoki ki ana tukungaa kupu 'esi'esi.
73 Tena tukungaa kupu maa'ogi noko hakamaa'ogi e Ia ki tetatou tupuna ia Abraham:
74 ke hakasao ia te kitatou i na gima o na makau otatou,
ka ke hai ia te kitatou he toka mananaba 'aki,
kitatou hai hekau kia te Ia
75 i te tapuaki ma te tinogaoi kia te Ia i ba'i 'aso o taatou.
76  * 1.76 Mal 3.1.Ka ko koe taku tama 'iti'iti,
e hai ke go mate ia te koe te taauga o te 'Aitu e Hu'ai Ma'u 'agunga;
ia te koe e hai kego mataa hai hekau kia te 'Agiki
i te haka ngaague te aga kia te Ia,
77 ke hogahoga ki ona pegea te gongo o te ma'ugi
i te haka noka ogatou 'oosongo.
78 Iteme'agaa te 'agoha o tetatou 'Aitu
kua haiga'a mai o noho pe te ga'aa e ta'aki o a'u kia te kitatou mai te gangi,
79  * 1.79 Is 9.2.ke maagama ki na pegea manga noho 'aki i te poo'uginga,
ma na pegea manga noho 'aki i te 'ata o te mate,
ma te ke hutiaki ia te kitatou i te aga o te goto maagie.”
80 Te tama 'iti'iti nei noko ngasogo ake o tau hinangago i te Spirit; ka koia noko manga kakai i te tugatea aano hetae ki tena 'aso noko sopo o haka 'agi ai ia te ia ki te 'apitanga o Israel.

*1:5 1.5 1 Chr 24.10.

*1:15 1.15 Num 6.3.

*1:17 1.17 Mal 4.5,6.

*1:19 1.19 Dan 8.16; 9.21.

*1:27 1.27 Mt 1.18.

*1:31 1.31 Mt 1.21.

*1:32 1.32 2 Sam 7.12,13,16; Is 9.7.

*1:37 1.37 Gen 18.14.

*1:48 1.48 1 Sam 1.11.

*1:52 1.52 Job 5.11; 12.19.

*1:55 1.55 Gen 17.7.

*1:55 1.55 1 Sam 2.1-10.

*1:59 1.59 Lev 12.3.

*1:76 1.76 Mal 3.1.

*1:79 1.79 Is 9.2.