LUKI ‑JAN 'NRALE‑ 'LA YƆƆNDIA‑ ZESU KRISI BA ZAYI'
Luki a ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'ɛ ŋgblo
‑Dele ‑yaa 'ke Luki 'le ɛɛ? ‑E ‑yaa 'ke ‑drɔɔdrɔɔ' mi 'le (Kolɔsi 4.14). ‑E ꞊bhwa Zesu 'winbɔwo mi Pɔlu ba (2 Timote 4.11; Filemɔ 24). 'Yele‑ ‑ja Pɔlu madɔlɛ Rɔmu ‑wa 'ɛ ta. Luki ‑le ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'pegee Zesu 'winbɔwo mu 'ɛ Klɛza 'sɛwɛ 'ɛ yɔɔndia‑. ‑E 'woo‑ 'sɛwɛ plɛ 'lɛɛ‑ yɔɔndia‑, 'bhɛɛ‑ ‑yoo ꞊kpaa grɔnama a mɛɛ gblaan do ni. ‑O ‑yaa 'bhɛ mɛɛ 'ɛ sii Teofili, 'bhɛ 'yi ‑le dɔɔ ‹‑Waanbhaa' bhɛgwlɛn›. 'Yee‑ Luki 'gbu 'laa Zesu 'yelɛ‑ ‑lido' ‑a ‑yrɛbhɛ' plɛ 'ɛ 'le, 'duŋ‑ ‑e ‑za 'yilrɔkpaa mɛɛ ‑bebe ma Zesu ba zayi', 'bhɛɛ‑ ‑e yaa ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'lrele‑ 'lɛɛ‑ ꞊dia.
‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi, Luki ‑o Zesu zrɔn 'zi ‑kɔɔ' ni 'bhii‑ 'trɛ ta mu 'ɛ 'kpɛn 'Bhee Mi. ‑E Zesu ‑zrɔnna 'ezin‑ 'bhii‑ 'bhɛ 'yaa 'ke Bhaaplɛŋ Gbe 'le, 'kooko‑ ‑e Zesu a bhaaplɛŋ dɔgbɛya ‑zeze 'gbu 'ɛ pwɛ ‑a ‑yi, 'bhɛ 'pegee 'kee‑ 'bhɛ klɛle 'ɛ ‑Waanbhaa' 'le 'bhɛ ‑za 'ɛ pwɛ a ‑yi 'ezin‑. 'Bhɛla‑ ‑zayile, ‑e ‑yaa' 'sɛwɛ 'ɛ zisaan‑ Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan 'yale 'ɛ ma, 'bhɛ 'pegee Zesu dayrɛ 'ɛ ma: 'ke ‑ya san ‑kɔɔ' bhaaplɛŋ mu 'kpɛn ‑gbɔɔ Adamu ma, 'ke 'bhɛ nu 'tɛnlɛ‑ Zesu yapɛ plɛ 'ɛ ma: Mari 'pegee Zozɛfu. Luki a 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yi, ‑ya ‑zrɔnna ‑kɔɔ' ni 'ezin‑ 'bhii‑ mɛɛ ‑yrɛnkla' Zesu ma, 'bhɛɛ‑ ‑ya 'ŋgamiwo bhaaplɛŋ mu ma. ‑Ya ꞊pia Zesu ma Mɛɛzan, 'kooko‑ bhaaplɛŋ ‑yrɛnkla' ‑a ma gɔnɛ‑ 'la gbɛɛn‑ ‑e 'bhɛ 'pwɛ ‑a ‑yi. Gadɛ mu oo, ‑yrɛn ma mɛɛ mu oo, ‑kwanii' mu oo, 'kɔɔfleŋzan mu oo, pɛzan mu oo, 'bhɛ 'pegee mɛɛ 'ɛ 'kpɛn ‑glɔɔn, 'mu 'kpɛn 'yrɛn 'yaa‑ kla Zesu ma. 'Yee‑ Luki ‑gɔɔn ‑bebe 'la ꞊bwa 'bhɛ win ‑le bhe. ‑E ‑gɔɔn ‑bebe ꞊bwa 'ke 'bhɛ kan ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ ‑vin yaga 'ɛ 'mu wo mu 'ɛ ta. Luki ‑yaa' ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ 'yigɔɔnle 'ɛ zisaan‑ Zeruzalɛmu (Luki 1-2), 'bhɛɛ‑ ‑ya ‑lɛyaan 'yee‑ Zeruzalɛmu do 'kpɔ 'ɛ ꞊nɔɔ 'ezin‑ (Luki 24).
1. ‑O sɔ 'yee‑ ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'lɛɛ‑ 'yiciɛnle ‑lɛ 'soo: 1. ‑A zisanyrɛ (Luki 1-2): Luki Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan 'pegee Zesu 'yaza‑ 'ɛ 'yigɔɔnna.
2. Zesu Krisi wiiŋfɛyrɛ Zaan 'kɔɔ ‑yi ba, 'bhɛɛ‑ ‑a dayrɛ, 'bhɛ 'pegee ‑a ‑yidanyrɛ ‑Setran' 'kɔɔ (Luki 3.1–4.13).
3. Zesu ‑Waanbhaa' a ye 'ɛ ꞊woa Galile 'trɛ ta (Luki 4.14–9.50). Galile 'klɛɛn 'ɛ 'yi, Zesu ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ ꞊woa ‑Waanbhaa' a ‑Bhleŋgbeya 'ɛ ba zayi', 'bhɛɛ‑ ‑e gadɛ mu ‑bebe 'bheela‑. ‑E mɛɛ vu ta do makwan‑ 'kaa 'mu ꞊bhɔ zayi' ‑a ba ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ 'wolele. 'Bhɛ blaan, Luki Zesu 'nuza‑ 'ɛ Zeruzalɛmu 'bhɛ 'yigɔɔnna ‑kɔɔ' ni (Luki 9.51–19.28). Zesu mɛɛ mia yaga bhɛ vu ta plɛ (72) makwan‑ 'kaa 'mu ge plɛ plɛ ‑Jan 'Nrale‑ 'ɛ 'wo, ‑o ‑lɛɛ ‑wa mu 'ɛ' ta. Zesu ‑gɔɔn ‑bebe ꞊bwa, 'bhɛɛ‑ ‑e mɛɛ ‑daanna ‑za ‑bebe 'le ‑Waanbhaa' ba zayi'. Luki a ‑Jan 'Nrale‑ 'sɛwɛ 'ɛ 'lɛyanyrɛ 'ɛ ꞊nɔɔ, ‑e Zesu 'bhɔza‑ 'ɛ Zeruzalɛmu 'bhɛ ꞊woa ‑kɔɔ' ni.
4. Zesu 'bhɔle‑ Zeruzalɛmu, 'ke Zuufu mu a 'gwlaan‑ gblaan mu 'ɛ ‑woo ‑baŋgole 'yee‑ Zesu 'yi, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑wa 'kpale Romɛ mu a ‑janmatii Pilati 'ɛ 'kɔɔ 'kaa ‑wa dɛ ‑yrigbɛɛle do ta (Luki 19.28–23.56).
5. Krisi bweza gale ba 'ɛ 'pegee 'bhɛ ye drɛɛ 'la gbɛkpaa‑ 'bhɛ winbɔwo mu vu ta do 'ɛ 'kɔɔ; 'bhɛ 'pegee ‑a geyrɛ laflɛ' 'yi 'ɛ Luki 'mu 'kpɛn ꞊woa (Luki 24.1-53).
‑JAN 'Ɛ ZISANYRƐ
1
Luki ‑yaa' 'sɛwɛ 'ɛ yɔɔndia‑ win 'la ma ‑e 'bhɛ 'yipe zii' Teofili ni
(Klɛza 1.1-3)
'Ŋ 'bhɛgwlɛn‑ gblaan Teofili, mɛɛ ‑bebe 'sɛwɛdɛle 'la ‑saan ‑za mu 'la ꞊kla ‑kɔɔ' ba ‑gɛ bhe, 'mu ta, ‑o 'bhɛ ‑za mu 'ɛ 'yigɔɔn 'zi 'ke ‑wa san 'yee‑ Zesu a ‑za mu 'ɛ zisaan‑ mɛɛ 'la zan mu 'yrɛ ma, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑o ꞊kla ‑Waanbhaa' a ‑Jan 'ɛ 'wo mu 'le bhe 'mu 'wojan‑ mu 'ɛ ma. 'Bhɛɛ‑ 'duŋ‑, 'mi 'gbu 'woo‑ ‑za mu 'ɛ kplankplan ‑yilrɔkpalawoa mɛɛ mu ma; ‑e ꞊swa 'mi ni 'ezin‑ 'ke 'mi 'woo‑ ‑za mu 'ɛ ‑yigɔɔn' 'e ni 'sɛwɛ ta, 'bhɛɛ‑ 'yoo‑ kpataakpa dɔ, 'bhi 'ŋ 'bhɛgwlɛn‑ gblaan Teofili, 'ke 'an san ‑o zisanyrɛ 'ɛ ma, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑o dɔ 'eke‑ zi do do. 'Ŋ 'bhɛ ꞊kla, 'kooko‑ ‑woo 'e ‑daanna ‑za mu 'la 'le Zesu ba zayi', 'e sɔ ‑o 'kpɛn wlan yrɛ dɔle‑.
ZESU 'YAYRƐ‑ 'PEGEE ‑A MATRUŊ BHLA ZI
‑Mlɛkɛ' do ‑o Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan 'yaza‑ 'ɛ 'wo zii'
Erɔdi ‑yaa ‑bhleŋgbe 'le Zude 'klɛɛn 'ɛ yi bhla 'la ba, ‑o ‑yaa 'sraka 'lɛna mi do sii Zakari; ‑o ‑yaa 'sraka 'lɛna mu ‑lɛdo' 'la sii Abia ‑e 'yaa‑ 'mu ‑la do 'le. ‑O ‑yaa ‑a na sii Elizabɛti, 'bhɛɛ‑ 'bhɛ 'yaa‑ 'sraka 'lɛna mi ‑kuŋlii gblaan Aarɔn 'srɛ mu 'ɛ do 'le. Zakari pegee' ‑a na Elizabɛti, ‑o mɛɛ plɛ ‑lɛdɔɔle ‑yaa ‑Waanbhaa' ‑yrɛ 'yi, 'bhɛɛ‑ ‑o ‑yaa Mɛɛzan a 'toŋ mu 'ɛ 'kpɛn 'pegee ‑yaa' mɛɛ winbɔ jan mu 'ɛ 'kpɛn 'klɔsikun 'ke waa ‑za 'yɔɔ‑ ye ‑o zi. 'Duŋ‑ ‑nɛ do 'kpɔ 'laa ‑yaa ‑o 'kɔɔ, ‑amasrɔyi Elizabɛti 'laa ‑yaa sɔ ‑nɛ 'yale, 'bhɛɛ‑ ‑o mɛɛ plɛ ‑krɔyawoa gban.
‑Yrekpaa' do, 'sraka 'lɛna ye 'ɛ ꞊bhwa 'yee‑ Zakari a pɛ mɛɛ ‑lɛdo' 'ɛ ta. 'Bhɛla‑ ‑yile, ‑e ‑yaa ‑yaa' 'sraka 'lɛna ye 'ɛ 'wo zii' ‑Waanbhaa' Gba 'Fɛ ‑Gbɛnɛ 'ɛ ꞊la. 'Bhɛɛ‑ 'sraka 'lɛna mu 'ɛ ‑waa' 'sinii ta za mu 'ɛ ma, ‑o 'yee‑ Zakari ‑la makwan‑ 'kaa‑ ‑e ge ‑lasiklɔɔ pii 'ɛ 'kpacie 'ke 'sraka 'le ‑Waanbhaa' ni Mɛɛzan Gba 'Fɛ ‑Gbɛnɛ 'ɛ ꞊la. 10 'Bhɛ ‑lasiklɔɔ pii 'kpacie bhla 'ɛ ba, ‑zamaa' 'ɛ 'kpɛn ‑dulale ‑yaa 'pɛɛlii‑ 'ke ‑woo 'seriwo. 11 'Bhɛ 'waati do 'kpɔ 'ɛ ba, 'ke Mɛɛzan ‑Waanbhaa' a ‑mlɛkɛ' 'ɛ do 'pwɛle 'yee‑ Zakari ba. 'Ke 'bhɛ ‑dulale ansansi 'kpacieyrɛ 'ɛ gbɛ ‑yiɛ' ta. 12 Zakari 'a 'yele, 'ke 'bhɛ zrubatɛdɔle, 'bhɛɛ‑ 'ke yiɛnkanle 'bhɛ 'kpee. 13 'Duŋ‑, ‑mlɛkɛ' 'ɛ ‑ya ‑pia ‑a ni dɔɔ: «'Yaa ‑gblaanlɛ' Zakari, ‑amasrɔyi ‑Waanbhaa' 'yaa‑ 'seri mu 'ɛ 'lɛkwan‑, ‑ayile 'e 'na Elizabɛti nu ‑a yalɛ 'ke ‑nɛ 'gwlaan‑ do 'le 'e ni; 'bhɛɛ‑ 'e nu 'bhɛ 'tɔkpalɛ Zaan. 14 'Bhɛ ‑nɛ 'ɛ nu klɛlɛ 'e zrukpaapɛ ‑gbɛnɛ 'le, 'bhɛɛ‑ ‑a yaza 'ɛ nu mɛɛ ‑bebe zrukpaalɛ. 15 Wlan 'ɛ ni, ‑e nu klɛlɛ mɛɛ gblaan do 'le Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑yrɛ 'yi. Yaa nu ‑drɔɔ 'pegee ‑wɛɛn ‑glɔɔ 'kedo‑ 'kpɔ 'milɛ‑. ‑A nii‑ 'ɛ 'pale nu klɛlɛ 'ke *Lii 'Weŋ 'ɛ 'le 'ke 'bhɛ san ‑a ya bhla 'ɛ ma. 16 ‑E nu Izraɛli mɛɛ ‑bebe zru niinalɛ Mɛɛzan waa ‑Waanbhaa' 'ɛ ba. 17 ‑E nu 'taawolɛ ‑Waanbhaa' ‑lɛɛ Lii 'Weŋ ‑glɔɔya' yɛkɛ‑ 'la 'yaa‑ ‑Waanbhaa' *‑lɛla' janwo mi *Eli ta 'bhɛɛ‑ 'le. ‑E nu ‑nɛ dɛ mu 'pegee ‑o ‑nɛ mu zru klɛlɛ do, 'bhɛɛ‑ ‑e nu mɛɛ 'la zan mu ‑Waanbhaa' 'kafawo 'mu zru mu 'ɛ maniinalɛ, 'bhɛɛ 'mu nu klɛlɛ ‑zadɔ' mu 'le 'bhii‑ ‑ mɛɛ ‑lɛdɔɔle mu gbɛɛn‑. 'Bhɛ klɛgbɛya 'ɛ gbɛɛn‑ bhe, 'e nu 'si do magaanlɛ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ni.»
18 'Bhɛ klɛle 'tɛ 'ke Zakari 'a 'pele ‑mlɛkɛ' 'ɛ ni dɔɔ: «'Ŋ nu ‑a 'yaangolɛ ‑mɛ pɛ ‑la ma 'bhii‑ 'e 'wojan‑ 'ɛ 'yiza‑ nu klɛlɛ ɛɛ? ‑Amasrɔyi 'mi 'pegee 'ŋ 'na 'ɛ 'o ‑krɔyawoa gban.»
19 ‑Mlɛkɛ' pe Zakari ni dɔɔ: «'Mi le 'ke Gabriɛli 'le, 'ŋ dulaa' ‑Waanbhaa' ‑lɛɛ 'bhɛɛ‑ 'an gba, 'yele‑ 'ŋ 'winbwa‑ 'kaa 'ŋ nu ‑jan 'nrale‑ 'lɛɛ‑ 'wo 'e ni. 20 'Duŋ‑ 'ŋ 'wojan‑ mu 'lɛɛ‑ ‑o ‑yi za nu klɛlɛ kpataakpa 'ke 'bhɛ 'waati 'ɛ ꞊bhwa, 'bhɛɛ‑ 'yaa 'e 'kpalawolɛ 'yee‑ 'ŋ 'wojan‑ mu 'ɛ 'yi bhe, 'e nu klɛlɛ 'bhobho 'le 'ke 'bhɛ ge 'tɛnlɛ‑ ‑o ‑yizaklɛle 'ɛ ma.»
21 'Bhɛ 'waati 'ɛ ba, ‑zamaa' 'ɛ ‑yaa Zakari 'magbɛn‑ 'zi 'pɛɛlii‑, ‑o 'kpeelɛnilele, 'bhɛɛ‑ ‑o ‑yaa 'eke‑ ‑lrɔkpa' zii' ‑a ‑mɔza' 'ɛ 'yi ‑Waanbhaa' Gba 'Fɛ ‑Gbɛnɛ 'ɛ ꞊la. 22 ‑E 'pwɛle‑ ‑Waanbhaa' Gba 'Fɛ ‑Gbɛnɛ 'ɛ꞊la, yaa 'sɔlɛ‑ ‑janwole ‑o ni. 'Bhɛla‑ ‑yile, 'ke ‑wa 'yaangole dɔɔ ‑e pɛ do ꞊ya ‑yrɛ zi yele 'yi 'fɛ 'ɛ ꞊la. ‑E ‑yaa ‑janwo zii' ‑o ni 'ke ‑a gbɛnɛbhɛ mu ‑la ‑le; 'bhɛɛ‑ ‑e ꞊bwa 'bhobho 'le.
23 Zakari a yewo yi mu 'ɛ 'yanle‑ *‑Waanbhaa' a Gba 'Fɛ ‑Gbɛnɛ 'ɛ꞊la, 'kee‑ gele‑ ‑a ba ‑lɛ ma. 24 'Bhɛ blaan 'waati sa 'kanle‑, 'ke ‑a na Elizabɛti kpɛ 'sile ‑a ma. 'Ke 'bhɛ 'bhɛ magaanle ‑yrala' 'ɛ 'kɔɔ ‑waa 'fɛ 'ɛ ꞊la mlɛ 'soo ta. 'Bhɛ 'yaa‑ pe 'zi dɔɔ: 25 «Mɛɛzan ‑Waanbhaa', 'an ‑nɛ 'yaza‑ 'seri 'ɛ 'lɛkwan‑ 'tɛ. 'Bhɛɛ‑ ‑e ‑nɛ 'ya kle ‑yrala' 'ɛ ‑gwa 'ŋ ma mɛɛ mu pleŋ‑.»
‑Mlɛkɛ' do ‑o Zesu 'yaza‑ 'ɛ 'lɛɛjanwo 'zi
(Matie 1.18-23)
26 Elizabɛti kpɛ 'ɛ mlɛ 'srwado‑ mi ma, 'ke ‑Waanbhaa' ‑yaa ‑mlɛkɛ' Gabriɛli 'winbɔle Galile 'klɛɛn 'yi ‑wa 'nɛ do ta. ‑O ‑yaa 'bhɛ ‑wa 'ɛ sii Nazarɛti. 27 'Bhɛ ‑wa 'ɛ ta ‑gblanɛ do 'tɔ 'yaa‑ Mari. 'Bhɛ 'laa ‑yaa 'gwlaan‑ a ‑za 'yaango‑, 'duŋ‑ 'gwlaan‑ do ‑dwa gban 'bhɛ zi. ‑O ‑yaa 'bhɛ 'gwlaan‑ 'ɛ sii Zozɛfu. 'Bhɛ ‑yaa 'ke ‑Bhleŋgbe *Davidi 'srɛ mu 'ɛ do 'le. 28 'Bhɛ ya 'ɛ 'yi, 'ke ‑mlɛkɛ' 'ɛ 'wlale‑ 'yee‑ Mari ta 'fɛ 'ɛ ꞊la, 'ke ‑ya pele‑ ‑a ni dɔɔ: «'E 'yia‑ ɛɛ Mari, ‑Waanbhaa' ‑lia 'e ma! Mɛɛzan ‑ ‑o 'e zi.»
29 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke Mari zrubatɛdɔle 'papa, 'bhɛɛ‑ 'ke ‑ya pele‑ ‑a 'kpee dɔɔ: «'Bhɛ 'pubɔ‑ 'lɛɛ‑ 'bhɛ 'yi ‑o 'nale‑ ɛɛ?» 30 'Bhɛ 'yi 'tɛ, 'ke ‑mlɛkɛ' ‑ya pele‑ ‑a ni 'kaa: «'Yaa ‑gblaanlɛ' Mari, ‑amasrɔyi ‑Waanbhaa' ‑yaa ‑lileya 'ɛ ‑zrɔnna 'e ni. 31 'E 'trɔnbadɔ doo: 'E nu kpɛ 'silɛ‑, 'bhɛɛ‑ 'e nu 'e 'yalɛ‑ 'ke ‑nɛ 'gwlaan‑ do 'le. 'E taa' 'a 'tɔkpa‑ Zesu. 32 ‑E nu klɛlɛ mɛɛ gblaan do 'le, 'bhɛɛ‑ ‑o nu ‑a 'siilɛ‑ laanima ‑Waanbhaa' Gbe. 'Bhɛɛ‑ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' nu ‑a ‑taa ‑bhleŋgbe Davidi 'yaakpe‑ 'ɛ 'nalɛ‑ ‑a ni. 33 ‑E nu klɛlɛ ‑bhleŋgbe 'le Izraɛli mɛɛ mu 'ɛ 'wiiŋ‑ yikpɛnsee ta, 'bhɛɛ‑ ‑daŋ' 'laa nu klɛlɛ ‑yaa' ‑bhleŋgbeya 'ɛ ma.»
34 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke Mari 'a 'pele 'yee‑ ‑mlɛkɛ' 'ɛ ni dɔɔ: «'Naa 'gwlaan‑ ‑za 'yaango‑, 'bhɛɛ‑ bhɛ sɔ klɛle 'nale ‑a ma ɛɛ?» 35 'Bhɛ ꞊nɔɔ bhe, 'ke ‑mlɛkɛ' ‑ya pele‑ ‑a ni dɔɔ: «Lii 'Weŋ 'ɛ nu zinalɛ 'e ta, 'bhɛɛ‑ laanima ‑Waanbhaa' a ‑glɔɔya' 'ɛ nu 'kpalɛ‑ 'e ta 'bhii‑ pɛ do lii gbɛɛn‑. ‑Ayile 'e nu ‑nɛ 'la 'yalɛ‑ bhe, ‑e nu klɛlɛ 'weŋ, 'bhɛɛ‑ ‑o nu ‑a 'siilɛ‑ *‑Waanbhaa' Gbe. 36 'E 'trɔnbadɔ doo: 'e ‑zru Elizabɛti, 'bhɛ a le gblaanya 'ɛ 'yi, 'bhɛ 'ezin‑, 'bhɛ kpɛle ‑o 'ke ‑nɛ 'gwlaan‑ do 'le. ‑O ‑yaa 'bhɛ 'la sii ‑nɛ 'ya kle, 'bhɛ kpɛ 'ɛ mlɛ 'srwado‑ ‑le ‑gɛ. 37 ‑Amasrɔyi ‑za 'kedo‑ 'kpɔ 'laa ‑Waanbhaa' ‑baliwo.»
38 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke Mari 'a 'pele dɔɔ: «'Ŋ 'yoo‑ 'ke Mɛɛzan ‑Waanbhaa' a yewo le 'le, bhaa 'e 'wojan‑ 'ɛ klɛ 'ke wlan 'le.» 'Bhɛ blaan, 'ke ‑mlɛkɛ' 'ɛ gole‑ ‑a ‑din.
Mari ‑ja Elizabɛti ba
39 'Bhɛ 'waati do 'kpɔ 'ɛ ba, 'ke Mari gele‑ blaale‑ ‑wa do ta. 'Bhɛ ‑wa 'ɛ 'yaa‑ Zude 'klɛɛn 'yi vlɛ gɔɔn mu 'ɛ ba ‑yrɛ ta. 40 ‑E bhɔle 'bhɛ ‑wa 'ɛ ta, 'kee‑ gele‑ wlalɛ Zakari ba 'fɛ 'ɛ ꞊la; 'bhɛɛ‑ 'kee‑ Elizabɛti 'pubɔle. 41 Elizabɛti Mari a 'pubɔwli 'ɛ 'male‑ 'ke ‑a ‑nɛ 'ɛ 'klale 'bhɛ 'gbu ta ‑a 'kpee. 'Bhɛɛ‑ 'ke 'yee‑ Elizabɛti zru 'ɛ 'pale 'ke Lii 'Weŋ 'ɛ 'le. 42 'Bhɛɛ‑ 'ke ‑ya pele‑ 'eglɔɔle dɔɔ: «'E 'dumawole ‑o ‑Waanbhaa 'kɔɔ le mu ba, 'bhɛɛ‑ ‑yaa' 'duma 'ɛ nu bolɛ 'e nu ‑nɛ 'la 'yalɛ‑ 'bhɛ ta. 43 'Mi 'laa ‑o 'ke pɛ 'kedo‑ 'kpɔ 'le, 'bhɛɛ‑ ‑e ‑kla 'nale‑ 'bhɛɛ‑ 'ŋ Zan ‑Waanbhaa' nɛɛ 'ɛ ꞊nwa 'mi ba ɛɛ? 44 'E 'trɔnbadɔ doo, 'mi 'yaa‑ 'pubɔwli 'ɛ 'male‑, 'ke 'ŋ 'kpee ‑nɛ 'ɛ ‑e 'klale ‑a 'gbu ta ‑a zrukpaa' 'ɛ 'kɔɔ. 45 'Yaa‑ pɛ ‑le 'ke zrukpaa' 'le, 'bhi 'la 'bhi 'e ꞊kpaa ‑a ‑yi 'bhii‑ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑jan 'la ꞊woa 'e ni ‑e nu 'bhɛ 'yizaklɛlɛ.»
Mari ‑Waanbhaa' 'tɔbhɔ ma 'sro do ꞊kpa
46 Mari pe dɔɔ: «'Ŋ ‑ Mɛɛzan Waanbhaa' 'tɔbhɔ‑ 'ŋ zru 'ɛ 'kpɛn 'le.
47 'Ŋ zrukpaale ‑o 'egbɛnɛle,
'ŋ 'Bhee mi ‑Waanbhaa' ‑srɔyi'.
48 ‑Amasrɔyi, ‑e ‑dwa ‑a ‑la 'ke ‑ya ‑yrɛkpa' ‑a ‑la, 'bhɛɛ‑ ‑e 'mi taglin, yaa yewo le ‑nɛ 'ɛ, 'mi a 'fiɛntrɔnnɛya 'ɛ 'yi.
'Bhɛla‑ ‑zayile 'kee‑ san ‑zɔn ma, 'ke 'bhɛ ge 'tɛnlɛ‑ 'drunyan 'yanle‑ ma, mɛɛ mu nu ‑a pelɛ 'mi ma dɔɔ 'bhi a pɛ ‑le 'ke zrukpaa' 'le.
49 ‑Amasrɔyi ‑Waanbhaa' ‑Glɔɔ, ‑e ‑za 'wlan ‑gbɛnɛ mu ꞊kla 'mi ni.
‑A 'tɔ 'ɛ ‑yoo 'weŋ.
50  Mɛɛ 'la zan mu ‑gasikpa ‑a ‑lɛɛ, 'bhɛɛ‑ 'ke 'mu gblaan ‑a ‑lɛɛ,
'bhɛ zan mu 'ɛ ‑yrɛn nu 'klalɛ‑ ‑a ma 'waati 'ɛ 'kpɛn ba.
51 ‑E 'sɔle‑ maza ‑gbɛnɛ mu ꞊kla yaa ‑glɔɔya' 'ɛ 'le.
Mɛɛ 'la zan mu ‑o 'gbu magbaandɛ ‑o 'kpee, ‑e 'bhɛ zan mu ‑piilaa' 'eke‑ ma.
52 ‑E bhleŋgbe mu ‑gwa ‑waa ‑bhleŋgbeya 'ɛ 'yi.
'Bhɛɛ‑ mɛɛ 'la zan mu 'mu 'gbu mazinaa, ‑e 'bhɛ zan mu 'ɛ ‑lawlɛnna.
53 ‑E gbɔndɛ mu 'kɔɔ 'paa‑ 'ke pɛ 'srɛ 'le,
'bhɛɛ‑ ‑e pɛzan mu ‑gbian ‑o 'kɔɔ 'fleŋ‑ mu 'le.
54 ‑E ‑nwa bhɔlɛ ‑yaa' yewonɛ mu Izraɛli mu 'ɛ ba,
‑ya ‑liiwli' 'la ‑naa dɔɔ ‑e nu ‑o ‑yrɛnklalɛ 'bhɛ 'la golɛ ‑li ‑a 'kpee.
55 ‑Ya ‑liiwli' ‑naa ‑kɔɔ' ‑gbɔɔ mu ni 'bhɛɛ‑ gbɛɛn‑, dɔɔ ‑kɔɔ' ‑gbɔɔ *Abraamu 'pegee 'bhɛ 'srɛ mu ‑yrɛn nu 'klalɛ ‑a ma ‑zɔn 'pegee yikpɛnsee ta.»
56 Mari ‑yaan ‑yaa' 'sro 'ɛ 'kpalele, 'kee‑ bole‑ Elizabɛti ‑din mlɛ yaga ta. 'Bhɛ blaan, 'kee‑ nule‑ ‑a ba.
Mɛɛ Wiiŋfɛ' Mi Zaan 'yaza‑
57 Elizabɛti 'ya bhla 'ɛ 'bhɔle‑, 'ke ‑ya yale‑ 'ke ‑nɛ 'gwlaan‑ do 'le. 58 Elizabɛti yaayɔɔn' mu 'ɛ 'pegee ‑a dɛ ‑nɛ mu 'ɛ ‑wa malawoa dɔɔ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑yaa mɛɛ ‑yrɛnklagbɛya 'ɛ ‑zrɔnna ‑a ni; 'bhɛla‑ ‑zayile ‑o 'kpɛn 'pegee 'yee‑ Elizabɛti zrukpaale ‑yaa. 59 ‑Nɛ 'yiɛntɛnnɛ 'ɛ 'yale‑ blaan ‑yrekpaa' 'srwaa‑ mi ma, ‑a dɛ mu ‑nwa ‑a wlalɛ 'klɛɛn 'yi 'tɛ. 'Bhɛɛ‑ ‑o ‑yaa zi 'bhii‑ ‑wa 'tookpa ‑a dɛ Zakari ma. 60 'Duŋ‑ ‑nɛ 'ɛ nɛɛ pe dɔɔ: «'Yooye‑, ‑kɔɔ' 'a 'tɔkpa Zaan.»
61 Mɛɛ mu 'ɛ pe Elizabɛti ni dɔɔ: «'Waa mɛɛ 'kedo‑ 'kpɔ sii 'bhɛ 'tɔ 'la bhe 'bhɛ ma 'yaa‑ 'fa ‑la mu 'ɛ ba.»
62 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke ‑wa dɛ Zakari ‑lrɔkpale' ‑tɔɔmasie mu 'le dɔɔ 'bhɛ ‑a zi 'bhii‑ ‑wa 'sii‑ 'tɔ 'ɛ ‑dela ma 'tɛ; ‑amasrɔyi 'bhɛ ꞊kla 'ke 'bhobho 'le. 63 'Bhɛla‑ ‑yile, 'ke a dɛ Zakari 'a 'pele mɛɛ mu 'ɛ ni dɔɔ ‑o 'sɛwɛ yɔɔndɛ ‑yripee' do na a ni. 'Bhɛɛ‑ 'ke ‑ya yɔɔndɛle 'bhɛ ta dɔɔ: «‑A 'tɔ ‑le Zaan.» 64 'Bhɛ klɛle 'tɛ, 'ke ‑o 'kpɛn 'kpeelɛnile ‑o ma. 'Bhɛ 'waati do 'kpɔ 'ɛ ba, 'ke 'bhobho 'ɛ gole‑ 'yee‑ Zakari 'lɛ ta, 'bhɛɛ‑ 'kee‑ ‑janwole 'sanle 'kee‑ ‑Waanbhaa' 'tɔbhɔ‑. 65 ‑Ayile, 'ke ‑gblaan 'klale ‑a yaayɔɔn' mu 'ɛ 'kpɛn 'yi. 'Bhɛ ‑za 'ɛ 'bhɛ ‑le ꞊kla 'ke Zude vlɛ gɔɔn ‑yi mu 'ɛ 'kpɛn 'liijan‑ 'le. 66 Mɛɛ 'la zan mu 'kpɛn 'yee‑ ‑za 'ɛ 'maa‑, 'mu 'yaa‑ 'mu 'kpeelɛdan 'zi 'ke ‑woo 'eke‑ ‑lrɔkpa' dɔɔ: «‑Nɛ 'lɛɛ‑ nu klɛlɛ 'ke mɛɛ ‑glɔɔn 'ɛ ‑de 'gbu ‑la ‑le ɛɛ?» ‑Amasrɔyi Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑glɔɔya' 'ɛ 'yaa‑ ‑a ta.
Zakari ‑Waanbhaa' 'tɔbhɔ ma 'srokpa zii'
67 ‑Nɛ 'ɛ dɛ Zakari 'pale‑ 'la 'yaa‑ 'ke Lii 'Weŋ 'ɛ 'le, 'kee‑ ‑Waanbhaa' ‑lɛlajanwole 'sanle 'sro do 'yi dɔɔ:
68 «‑Kɔɔ' Mɛɛzan ‑Waanbhaa' 'tɔbhɔ, Izraɛli mɛɛ mu 'ɛ ‑waa' ‑Waanbhaa'.
‑Amasrɔyi ‑e ‑nwa bhɔlɛ ‑yaa' mɛɛ mu 'ɛ ba 'bhɛɛ‑ ‑yoo tagbawoa.
69 ‑Waanbhaa' ‑kɔɔ 'Bhee mi ‑glɔɔ do ‑kpa ‑kɔɔ' ni.
'Bhɛ da ‑yaa' yewonɛ ‑bhleŋgbe Davidi 'srɛ mu 'ɛ 'mu ‑la ba.
70 ‑Waanbhaa ‑lɛla' janwo mu 'weŋ mu 'ɛ 'mu ‑yaa' ‑janwoa 'elwale gban ‑sɔ.
71 ‑Ya ‑liiwli' ‑kpaa ‑o ‑lii dɔɔ ‑e nu ‑kɔɔ' 'Bhee mi do 'kpalɛ‑,
'bhɛ nu ‑kɔɔ' golɛ ‑kɔɔ' 'sɔɔnnii mu 'pegee ‑kɔɔ' vɛnsi mɛɛ 'la zan mu yin 'lii 'mu 'kɔɔ.
72 ‑Kɔɔ' ‑gbɔɔ mu ‑yrɛn nu 'klalɛ‑ ‑a ma, 'bhɛɛ‑ *‑bhoolaya 'weŋ la ‑yoo 'yee‑ ‑Waanbhaa 'pegee 'mu 'pleŋ‑,
'bhɛ ‑za 'laa nu golɛ ‑a 'kpee.
73  ‹‑Amasrɔyi ‑Waanbhaa' 'gbu 'e 'siɛnwoa‑ ‑a ‑liiwli' 'ɛ ta ‑kɔɔ' ‑gbɔɔ Abraamu ni kpataakpa,›
74 dɔɔ ‑e nu ‑kɔɔ' golɛ ‑kɔɔ' 'sɔɔnnii mu 'ɛ 'kɔɔ;
'bhɛɛ‑ ‑e nu a klɛlɛ 'bhɛɛ‑ 'ke ‑kɔɔa' gba 'ke ‑gblaan 'le ‑kɔɔ' 'yi.
75 'Bhɛɛ‑ ‑kɔɔ' klɛ 'weŋ, 'bhɛ 'pegee 'ke ‑kɔɔ' 'lɛdɔɔle klɛ ‑a ‑yrɛ 'yi ‑kɔɔa' 'taawogbɛya 'ɛ 'yi yi 'oo yi.
76 'Bhɛ blaan 'ke Zakari ‑janwole ‑nɛ 'yiɛntɛnnɛ 'ɛ ni dɔɔ: 'Bhi 'ŋ 'nɛ, ‑o nu 'e 'siilɛ‑ laanima ‑Waanbhaa' a ‑lɛla' janwo mi.
‑Amasrɔyi 'e nu 'taawolɛ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑lɛɛ 'bhɛ a zibhɛ 'ɛ 'lɛmagaan zayi'.
77 'Bhɛɛ‑ 'e nu a zrɔnlɛ ‑yaa' mɛɛ mu 'ɛ ni dɔɔ 'yee‑ Mɛɛzan ‑Waanbhaa' ‑le ‑o go ‑za yi 'kee‑ waa ‑za 'yɔɔ‑ mu 'ɛ 'sroma‑ yan.
78 ‑Amasrɔyi ‑kɔɔa' ‑Waanbhaa' 'ɛ ‑e mɛɛ ‑yrɛnkla', 'bhɛɛ‑ ‑yoo 'ewlanle. ‑E nu ‑kɔɔ' takanlɛ 'weŋ 'bhii‑ ‑yretɛ' 'bhigbɛya ‑a ‑wlɛn bhla zi.
79 ‑E nu ‑bhilɛ' mɛɛ 'la zan mu ‑o ‑gblo 'pegee ga lii 'ɛ zi 'mu ta, ‹'bhɛɛ‑ ‑e nu ‑kɔɔ' 'lɛdɔɔlɛ yilabla ma zi 'ɛ ta.›»
80 ‑Nɛ 'ɛ 'bhɛ 'yaa‑ gbaandɛ 'zi, 'bhɛɛ‑ ‑a nii‑ 'ɛ 'yaa‑ ge zi dɔlele ‑a ta 'eglɔɔle. ‑E ꞊bwa ‑kpe mu 'ɛ ta, 'ke 'bhɛ ge 'tɛnlɛ‑ ‑a 'pwɛ yi ma Izraɛli mu 'ɛ 'kpɛn 'yrɛ ma kpataakpa.