6
Tu q'uinil a jedele, u jirip'tajoo' u wich a püc'aal u yaj cambal a Jesusu.
Pues te'i. Jun p'eel q'uin tan u manül a Jesus eteloo' u yaj cambal ich col. U q'uinil jedel a q'uin abe'e. Wi'ijoo' u yaj cambal a Jesusu. U jirip'tajoo' tz'etz'eec u semilla a harinaja* trigo wa wheat. U jüjüxc'ü'tajoo' ti'i ca' joc'oc u pach. U jantajoo'.* Mt 12:1; Mr 2:23 C'u' betiqui, yanoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'at te'iji. —¿C'u' ca'a tane'ex a betic c'u' a ma' qui' u betabül tu q'uinil a jedele?— cu t'anoo' ti'i u yaj cambal a Jesusu.* Ex 20:10; Mt 12:2; Mt 15:2; Mr 7:2 —¿Ma' wa a xocaje'ex c'u' u betaj aj quimen rey David u yet'ocoo' u yetmanül ti wi'ijoo'o?— cu t'an a Jesus ti'ijoo' ti uchi u nuuc.* 1 S 21:6 —Oqui aj David ichil u yotoch a Dioso,— cu t'an a Jesusu. —U molaj a waj harina a tz'abi ti'i a Dioso. U tz'aj ti'ijoo' u yetmanül. U laj jantajoo' a waj harinaja. Le'ec a Dioso, u tz'aj ca' jantabüc a waj harina abe' jadi' u menoo' u yaj mansaj t'an a cristiano ti'i a Dioso. Ala'aji, ma' u yaj mansaj t'an a cristiano ti'i a Diosi,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.* Ex 29:23,33; Lv 24:9 —Inene, yanajeen ti cristianojil. Yan in yanil ti tücaa' ca'ax tu q'uinil jedel,— cu t'an a Jesusu.
Ch'ani a winic a mooch u c'ü'ü.
Pues te'i. Ti ulaac' u q'uinil a jedele, oqui a Jesus ichil jun cuul naj tuba walacoo' u much'tal aj Israel u c'ajes a Dioso. Tan u ca'ansicoo' te'i. Tu yaam a much'a'anoo' te'iji, yan jun tuul a winic a mooch u c'ü'ü.* Mt 12:9; Mr 3:1; Lc 13:14; Lc 14:3; Jn 9:16 Le'ecoo' u yaj ca'ansajil u ley aj Moises u yet'ocoo' a fariseo u c'aba'oo' u na'ata, tanoo' u cha'antic a Jesusu. U c'atoo' u yila' wa ca' u ch'anes a mac tu q'uinil a jedel ti'i ca' paatac u yadoo' ti yan u sip'il a Jesusu. C'u' betic a Jesusu, u yeel c'u' a tanoo' u tucliqui. —Wa'len chumuquil,— cu t'an a Jesus ti'i a winic a mooch u c'ü'ü. Liq'ui. Wa'laji te'i.* 1 S 16:7; Lc 5:22; Jn 2:24,25; Jn 6:64; Jn 21:17; Hch 1:24; Rev 2:23 —Bel in quin c'aate te'ex jun p'eel a t'ana,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' a tanoo' u cha'ana. —¿Biqui'il a qui' tu c'axül ti'i a ley ti u q'uinil a jedele, wa ti'i ti betical a qui'i, wa ti'i ti betical a c'asa? ¿Qui' wa ca' ti sa'alte u cuxtal a maca, wa ca' ti quimes ala'i ti u q'uinil a jedele?— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.* Mt 12:12,13; Mr 3:4; Lc 14:3; Jn 7:23 10 Le'ec a Jesusu, u sutaj u wich u cha'antoo' tulacaloo'. —Sützü a c'ü',— cu t'an ti'i a winiqui. U sützaj u c'ü'. Ch'ani. 11 Lic'oo' u tz'iiquil ala'oo' tu jajil. Cajoo' u tzicbalte c'u' a cu betoo' ti'i a Jesusu.
A Jesusu, u yeetajoo' doce tuul ti'i u yaj xa'num.
12 Pues te'i. Ma' top uchi manüc u q'uinil abe' ti naq'ui a Jesus tuwich witz ti t'an etel a Dioso. U mansaj a ac'ü' ti t'an te'i.* Mt 14:23 13 Le'ec ti sasajiji, u püyajoo' boon u yaj cambal. Tu yaamoo' ala'oo'o, u yeetaj doce tuul. —Inche'ex in waj xa'num,— cu t'an ti'ijoo' a doce tuulu.* Mt 10:1 14 Yeetbi aj Simono. U tz'aj u c'aba' ti aj Pedro. Yeetbi aj Andres, le'ec u yitz'in aj Simono. Yeetboo' aj Jacobo, aj Juana, aj Felipeje, aj Bartolomeje,* Jn 1:42 15 aj Mateojo, aj Tomasa, y ulaac' aj Jacobo. Le'ec aj Jacob abe'e, le'ec u mejen aj Alfeojo. Yeetbi ilic ulaac' aj Simono. —Cananista,— cu t'anoo' ti'i aj Simon abe'e. 16 Yeetbi ilic aj Judasa, le'ec u mejen aj Jacobo. Yeetbi ilic aj Judas Iscarioteje, le'ec mac u tzolaj a Jesusu.* Jn 14:22; Hch 1:13; Jud 1
Yaab a uchoo' u cambal etel a Jesusu.
17 Pues te'i. a Jesusu, emi tuwich a witz abe' u yet'ocoo' a doce tuulu. Wa'laji tuba quet a lu'umu. Top yaaboo' u yaj cambal a que'enoo' te'iji. Mani tu pach u yaabil a cristiano a much'a'anoo' tu yaam. Yan a taloo' cuenta Judeaja. Yan a taloo' ich caj Jerusalen. Yan a taloo' chi' c'ac'naab ich caj Tiro caj Sidon. C'ochoo' u yuboo' u t'an a Jesusu. C'ochoo' ilic a c'oja'an ti tz'ücbülü.* Mt 4:25; Mr 3:7 18 Baalo' ilic boon a yan a c'ac'asba'al tu yooloo', joc'sabi ti'ijoo'. 19 Tulacaloo' a cristiano a much'a'anoo' te'iji, tanoo' u yaaltic u tülü' a Jesusu. Tan u ch'anesicoo' tulacal ala'oo' etel u patalil.* Mt 14:36; Mr 5:30; Lc 8:46
Le'ec ada' biqui'il a mac a qui'oo' etel a Dioso.
20 Pues te'i. Le'ec a Jesusu, u cha'antajoo' u yaj cambal. —Le'ec boone'ex a otzile'exe, qui'e'ex cuchi a wool. Yan te'ex a cuuchil ichil u cuenta a Dioso,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj cambala.* Mt 5:3; Mt 11:5; Hch 14:22; Stg 2:5 21 —Le'ec boone'ex a jabix wi'ije'ex ti'i c'u' a ti'i a Dios aleebe, qui'e'ex cuchi a wool. Bel u ca'a tz'abül te'ex ti chucul te'ex,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o. —Le'ec boone'ex a tane'ex a woc'ol aleebe, qui'e'ex cuchi a wool. Bele'ex a ca'a ti che'ej,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj cambala.* Is 55:1; 1 Co 4:11; Is 61:3; Rev 7:14-17 22 —Le'ec ti motztzile'ex u menoo' a cristianojo, qui'e'ex cuchi a wool. Baalo' ilic le'ec ti tane'ex a joc'sabül tu yaamoo' ala'oo'o. Baalo' ilic ti tane'ex a p'a'asbül, y tan u yaalbül ti c'ase'ex a c'aba' tin woc'lal inen a yanajeen ti cristianojili,— cu t'an a Jesus ti'ijoo'o.* Mt 5:11; 1 P 2:19; 1 P 3:14; 1 P 4:14; Jn 16:2 23 —Qui'aque'ex a wool tu q'uinil u yuchul a c'as abe' te'exe. Uchuque'ex a siit u men u qui'ile'ex a wool. Bete'ex abe'e, u men yan ti yaab a qui'il te'ex a taaca'an ti ca'an. Le'ecoo' u uchben mamaa' a cristiano abe' a tanoo' u betic te'ex a c'asa, u betajoo' ilic a c'as a jabix abe' ti'ijoo' a winic u yadajoo' u t'an a Dios uchi,— cu t'an a Jesus ti'ijoo' u yaj cambal.* Hch 5:41; Col 1:24; Stg 1:2; Hch 7:51 24 —C'u' betiqui, yaj a bele'ex a ca'a a c'ümü' boon tuule'ex a ayic'ale'exe. A c'ümaje'ex tun a qui'i,— cu t'an a Jesusu.* Am 6:1; Lc 12:21; Stg 5:1; Mt 6:2; Lc 16:25 25 —Yaj a bele'ex a ca'a a c'ümü' boon tuule'ex a na'aje'exe. Bele'ex a ca'a ti wi'ijtal. Yaj a bele'ex a ca'a a c'ümü' boon tuule'ex a tane'ex a che'ej aleebe. Bel u ca'a ti yajtal a woole'ex. Bele'ex a ca'a ti oc'ol,— cu t'an a Jesusu.* Is 65:13; Pr 14:13 26 —Yaj a bele'ex a ca'a a c'ümü' boon tuule'ex a tane'ex a tzicbalbül ti qui'e'ex u men tulacaloo' a cristianojo. Le'ecoo' u uchben mamaa'oo' abe'e, u tzicbaltajoo' ilic u qui'il boon tuul u tz'ajoo' u bajil jabix tanoo' u yadic u t'an a Dioso, pero chenoo' u tus,— cu t'an a Jesusu.* Jn 15:19; 1 Jn 4:5
Yacunte a mac a tz'iic teche.
27 —Pues te'i. Tan in wadic te'ex boone'ex a walaque'ex a wu'yic in t'ana. Yacunte'ex boon a tz'iic te'exe. Yan a betique'ex a qui' ti'ijoo' boon a walacoo' u motzintique'exe,— cu t'an a Jesusu.* Ex 23:4; Pr 25:2; Mt 5:44; Ro 12:20 28 —Qui'qui't'ante'exoo' mac walacoo' u p'a'astique'ex. C'ajese'ex a Dios yoc'oloo' boon a walacoo' u betic te'ex a c'asa,— cu t'an a Jesusu.* Lc 23:34; Hch 7:60 29 —Le'ec mac ca' u jütz'ü' a p'u'ucu, sutu a junxeele, ca' u jütz'ü'. Wa yan mac ca' u ch'aa' a noc' jun tziili, ma' a wet'ic ti'i u ch'a'ic jun tziil ulaac',— cu t'an a Jesusu.* Mt 5:39; 1 Co 6:7 30 —Le'ec mac tan u matic c'u' a yan te'exe, tz'a'e'ex ti'i. Le'ec a mac ca' u toco' a c'u' teche, ma' a beele'ex ti yaab sut a c'aate'ex ca' u yusq'uinte abe'e,— cu t'an a Jesusu.* Dt 15:7; Pr 3:27; Pr 21:26; Mt 5:42 31 —Jabix ilic a c'ate'ex ca' betabüc te'exe, baalo' ilic a yan a betique'ex ti'ijoo'o,— cu t'an a Jesusu.* Mt 7:12; Fil 4:8
32 —Pues te'i. Wa cuchi jadi' a yajoo' u yube'ex a tane'ex a yacuntiqui, ma' tane'ex a betic a qui'il ti baalo'i. Le'ecoo' a que'enoo' ilic ichil u sip'ili, walacoo' ilic u betic ti baalo',— cu t'an a Jesusu.* Mt 5:46 33 —Wa cuchi jadi' ti'ijoo' boon a walacoo' u betic te'ex a qui' tane'ex a betic a qui'i, ma' tane'ex a betic a qui'il ti baalo'i. Le'ecoo' a que'enoo' ilic ichil u sip'ili, walacoo' ilic u betic ti baalo',— cu t'an a Jesusu. 34 —Wa cuchi jadi' ti'ijoo' a walacoo' u yusq'uintic u jel a taq'uin a walaque'ex a tz'eec u maantoo'o, ma' tane'ex a betic a qui'il ti baalo'i. Le'ecoo' a que'enoo' ilic ichil u sip'ili, walacoo' ilic u tz'eec ti maanil a taq'uin ti'ijoo' a walacoo' u yusq'uintic u jel tucaye'il,— cu t'an a Jesusu.* Mt 5:42 35 —Yacunte'exoo' mac a tz'iicoo' te'exe. Yan a betique'ex qui'il ti'ijoo'. Yan a tz'eeque'ex ti maanil a taq'uin ti'ijoo', pero ma' tzaj a tuclique'ex wa bel u ca'a usq'uinbil te'ex u jel. Ca' a bete'ex ti baalo'o, bel u ca'a tz'abül te'ex a qui'il ti yaab u men a Dioso. Bel ilic u ca'a ti chictal ti le'ec inche'ex u mejen a Dios ti ca'ana. Ala'aji, walac ilic u ch'a'ic u yotzililoo' boon a ma' ta'achoo' u tz'eec a bo'tiqui, u yet'ocoo' boon a c'ac'as cristianojo,— cu t'an a Jesusu.* Lv 25:35; Sal 37:26; Mt 5:45; 1 Jn 3:1; Hch 14:17 36 —Yan a ch'a'ique'ex u yotzilil a maca, jabix ilic ti walac u ch'a'bül u yotzilil a mac u men a Tate'ex a que'en ti ca'ana,— cu t'an a Jesusu.* Mt 5:48; Ef 5:1,2
Ma' a tz'eeque'ex a mac ichil u sip'ili.
37 —Pues te'i. Ma' a yaaltique'ex a cüxtic wa u cüxtaj u sip'il a maca. Ti baalo'o, ma' tu yaaltabül cüxtabül wa a cüxtaje'ex a sip'il inche'exe. Ma' a tz'eeque'ex a mac ichil u sip'ili. Ti baalo'o, ma' ta tz'abüle'ex ichil a sip'il. Sa'tese'ex u sip'il a maca. Ti baalo'o, bel u ca'a sa'tesabül a sip'ile'ex,— cu t'an a Jesusu.* Mt 7:1 38 —Sije'ex c'u' a c'abeet ti'i ulaac'a. Ti baalo'o, bel u ca'a sijibil te'ex u men a Dioso. Le'ec ti bel u ca'a p'isbil c'u' a bel u ca'a sijibil te'exe, bel u ca'a but'bul ti chich ichil u p'isbeeb. Bel u ca'a tintinjütz'bül ti'i ca' ococ u chucaan. Tudel u ca'a asto ti tan u manül tu pach u men u yaabil. Baalo' ti bel u ca'a sijibil te'exe. Jabix ilic ti walaque'ex a p'isic c'u' a tane'ex a sijiqui, baalo' ilic ti bel u ca'a p'isbil c'u' a bel u ca'a sijibil te'exe,— cu t'an a Jesusu.* Pr 19:17; Sal 79:12; Mt 7:2
39 Pues te'i. Uchi u t'an a Jesus eteloo' ich mucult'an yoc'ol mac a tan u yadic a ma' u yeel c'u'iji. —Jun tuul a ch'oopo, ma' tu paatal u bensic u yetch'oopil. Wa ca' u betoo' ti baalo', beloo' u ca'a ti c'axül ich ch'e'en tu ca' tuulil,— cu t'an a Jesusu.* Mt 15:14 40 —Ma'ax mac aj cambal u yeel a mas yaab tuwich u maestro. C'u' betiqui, le'ec ti joboo' u ye'bel ti'i boon u yeel a maestrojo, jadi' quet u yeeloo' etel a maestrojo,— cu t'an a Jesusu.* Mt 10:24 41 —¿C'u' ca'a tan a wilic u sip'il a hermano bete cuenta tan a wilic tz'etz'eec a ta'lu'um ichil u nec' u wichi? Uxtun incheche, ma' ta'ach a tz'eec ta wool ti nooch a sip'il incheche, bete cuenta jabix noxi' che' a que'en ichil u nec' a wich,— cu t'an a Jesus yoc'oloo' u sip'il.* Mt 7:3 42 —Incheche, ma' ta'ach a wilic a jabix a noxi' che' a que'en ichil u nec' a wich,— cu t'an. —C'u' betiqui, baala' walac a wadic ti'i a hermanojo. “Hermano,” queech. “Cha'a in joc'sic abe' a jabix ta'lu'um a que'en ichil u nec' a wich,” queech ti'i. ¿C'u' ca'a ma' saaquech a wadü' a jabix abe' ti'iji?— cu t'an. —Incheche, chen aj cho'ech. Payanbej joq'ues abe' a jabix noxi' che' a que'en ichil u nec' a wich. Pachili, jede'ec a wilic ti qui' biqui ca' a joq'ues abe' a jabix ta'lu'um a que'en ichil u nec' u wich a hermanojo,— cu t'an a Jesus yoc'oloo' u sip'il.* Pr 18:17
Etel u wich a che'e, chica'an biqui'il u yoc.
43 —Pues te'i. Le'ec a cristianojo, jabix ilic a che'e. Le'ec a che' a quich'pana, ma' tu tz'eec u wich ti c'as. Ma'ax a c'ac'as che'e, ma' tu tz'eec u wich a quich'pana,— cu t'an a Jesusu.* Mt 7:16; Ga 5:19,23; 2 Ti 3:1-9 44 —Etel u wich a che'e, chica'an biqui'il a che'e. Ma' tu wichintic a chimun a q'ui'ixi. Ma'ax tu wichinbil ix tz'us u men a q'ui'ix pocche'e,— cu t'an a Jesusu.* Mt 12:33 45 —Le'ec a qui'il winiqui, walac u betic a qui' u men u qui'il u na'at. Le'ec a c'ac'as winiqui, walac u betic a c'as u men u c'asil u na'at. Chica'an biqui'il u na'at a mac etel u t'an,— cu t'an a Jesusu.* Ro 8:5-8
Le'ec ada' a mucult'an yoc'ol ca' p'eel u cuuchil a naja.
46 —Pues te'i. “Noochil, Noochil,” que'ex ten. ¿C'u' ca'a walaque'ex a chiitiquen ti baalo', pero ma' ta'ache'ex a betic c'u' a walac in wadiqui?— cu t'an a Jesusu.* Mal 1:6; Mt 25:11; Lc 13:25; Ro 2:13; Stg 1:22 47 —Tulacal a mac a walacoo' u c'ochol tin wetele, y a walacoo' u yubic in t'ana, y a walacoo' u betic c'u' a walac in wadiqui, ala'oo'o,* Mt 7:24 48 jabix a mac a tan u men naj etel tunich. U paantaj ti tam tac yoc'ol jun p'eel tunich. Yoc'ol a tunich abe'e, caji u tzaamte a tunich ti'i u colocche'il a naja. Le'ec ti tuda'an a ja'a, cu'unquinbi a lu'um u men u yoc a ja'a. C'u' betiqui, ma' u pecsaj a naji, u men qui' betaja'an yoc'ol a tunichi,— cu t'an a Jesus ich mucult'an.* Hch 14:22; 2 Ti 3:12; Sal 125:1; 2 Ti 2:19; 1 P 1:5; Jud 1 49 —Uxtun mac a walacoo' u yubic in t'an pero ma' ta'achoo' u tz'ocsiqui. Ala'oo'o, jabix ilic a winic a tan u men naj etel tunich xan. C'u' betiqui, ma' u paantaj ma'ax tz'etz'eec tuba u cajsaj a naja. Jadi' yoc'ol lu'um u tz'aj a tunichi. Le'ec ti cu'unaji a lu'um u men u yoc a ja'a, c'axi a naj ti jomol. Jumpul c'asaji a naja,— cu t'an a Jesus ich mucult'an.* Job 8:13; He 10:28-31; 2 P 2:20,21

*6:1 trigo wa wheat

*6:1 Mt 12:1; Mr 2:23

*6:2 Ex 20:10; Mt 12:2; Mt 15:2; Mr 7:2

*6:3 1 S 21:6

*6:4 Ex 29:23,33; Lv 24:9

*6:6 Mt 12:9; Mr 3:1; Lc 13:14; Lc 14:3; Jn 9:16

*6:8 1 S 16:7; Lc 5:22; Jn 2:24,25; Jn 6:64; Jn 21:17; Hch 1:24; Rev 2:23

*6:9 Mt 12:12,13; Mr 3:4; Lc 14:3; Jn 7:23

*6:12 Mt 14:23

*6:13 Mt 10:1

*6:14 Jn 1:42

*6:16 Jn 14:22; Hch 1:13; Jud 1

*6:17 Mt 4:25; Mr 3:7

*6:19 Mt 14:36; Mr 5:30; Lc 8:46

*6:20 Mt 5:3; Mt 11:5; Hch 14:22; Stg 2:5

*6:21 Is 55:1; 1 Co 4:11; Is 61:3; Rev 7:14-17

*6:22 Mt 5:11; 1 P 2:19; 1 P 3:14; 1 P 4:14; Jn 16:2

*6:23 Hch 5:41; Col 1:24; Stg 1:2; Hch 7:51

*6:24 Am 6:1; Lc 12:21; Stg 5:1; Mt 6:2; Lc 16:25

*6:25 Is 65:13; Pr 14:13

*6:26 Jn 15:19; 1 Jn 4:5

*6:27 Ex 23:4; Pr 25:2; Mt 5:44; Ro 12:20

*6:28 Lc 23:34; Hch 7:60

*6:29 Mt 5:39; 1 Co 6:7

*6:30 Dt 15:7; Pr 3:27; Pr 21:26; Mt 5:42

*6:31 Mt 7:12; Fil 4:8

*6:32 Mt 5:46

*6:34 Mt 5:42

*6:35 Lv 25:35; Sal 37:26; Mt 5:45; 1 Jn 3:1; Hch 14:17

*6:36 Mt 5:48; Ef 5:1,2

*6:37 Mt 7:1

*6:38 Pr 19:17; Sal 79:12; Mt 7:2

*6:39 Mt 15:14

*6:40 Mt 10:24

*6:41 Mt 7:3

*6:42 Pr 18:17

*6:43 Mt 7:16; Ga 5:19,23; 2 Ti 3:1-9

*6:44 Mt 12:33

*6:45 Ro 8:5-8

*6:46 Mal 1:6; Mt 25:11; Lc 13:25; Ro 2:13; Stg 1:22

*6:47 Mt 7:24

*6:48 Hch 14:22; 2 Ti 3:12; Sal 125:1; 2 Ti 2:19; 1 P 1:5; Jud 1

*6:49 Job 8:13; He 10:28-31; 2 P 2:20,21