Maki
Buki ana alamani weaqina
Maki ena ʼwayavi ana ʼebeveʼale ʼinaya vonaya, “Baʼe Vale Aqiaqina ana ʼebeveʼale Ieisu Keliso weaqina, tauna Yaubada Natuna.”
ʼInega baʼe ena buki ʼinaya Ieisu ena viaqa waiwaidi be ʼebenuavoqana weaqidi ʼwayavidi, ʼidewani maʼoda ʼinega Ieisu niboana luveifadi luvinedi be ʼwavi ʼifoqeyedi tomotau ʼidiega. Ta wese maʼoda ʼinega Ieisu tomotau edi luveifana weaqina nuataqodi ta giveaqiaqiedi. Ieisu taunega gabea Tomotau Natuna, ta ena veʼita ʼinega givesimatalia ena mai bwaʼobwaʼoya weaqina, ta ena mai nana ʼiuna yawaina awafelea tomotau qabudi adi ʼetoyavua weaqina. Mana tuta nana sulalina inoqa ʼetoluaia e ʼinega tomotau edi luveifana ʼidiega ʼutu yavulea. ʼInega tomeqabu Ieisu ena viaqayavo be wese ena vonayavo ivetumaqanedi taudi luaqiaqiedi be baʼe ʼetoyavua nana ina lobea.
Maki ena ʼwayavi baʼe ʼinaya simana taudi Falisiavo be, luvine ana toveʼitayavo be, Sadusiavo be, toveguba qiduqiduadi be wese ʼabaga ana tovanugwetayavo nuanuadi Ieisu ina veʼewei ta ina luveʼaligia. Ta ge taha ena luveifamo, ta tua gavana Failato Ieisu awafelea ʼinega itutuveʼewea ʼetoluai ʼinaya. Ta Maki Ieisu ena yaʼitoto ʼaligega weaqina wese simana aqiaqiea.
Buki gamona
1:1-13 Ieisu Valena Aqiaqina ana ʼebeveʼale
1:14–9:50 Ieisu ena viaqayavo tomotau nuanidia diʼwe Galili ʼinaya
10:1-52 Ieisu Galili nogea ta tauya Ielusalema weaqina
11:1–15:47 Ieisu ena wiki ʼebeluʼovoa Ielusalema ʼinaya
16:1-8 Ieisu ena yaʼitoto ʼevivi ʼaligega weaqina
16:9-20 Ieisu ena ʼifoqe tomotau matadia ta ena vaneqa mahalaya
1
Ioni Togivebabitaiso ena lugaihi
(Madiu 3:1-12; Luke 3:1-18; Ioni 1:19-28)
Baʼe Vale Aqiaqina ana ʼebeveʼale Ieisu Keliso weaqina, tauna Yaubada Natuna. * Mal 3:1 Lova Yaubada ena tovesimasimana Aisea Ieisu Valena maduʼwayavia vonaya,
“Baʼe egu tovaletuyana
yavetunei nugwenugweta weaqiu
be ʼeda naqadalia.
* Ais 40:3 Ta diʼwe ʼavaʼavaya
bonana qiduanega vegabagaba, vonaya,
‘Kaiwabu ena ʼeda ona qadalia
ta ona givetuvetunuqia.’ ”
* Via 13:24; 19:4 ʼInega Ioni Togivebabitaiso ʼifoqe mai diʼwe ʼavaʼavana ʼinaya ta lugaihi tomotau ʼidia vonaya, “Emi ilivu luveifadi ʼidiega ona nuagivila ta ʼinega ena givebabitaisomi ta Yaubada emi ilivu diavona nanuataqodi.” Ta tomotau Ielusalemega ta wese diʼwe Iudia ʼabaganavo ʼidiega ivaʼauta imai Ioni ena gaihi sabi noqolina. Ta wese edi ilivu luveifadi isimana ʼifoqeyedi, e ʼinega givebabitaisodi goʼila Iolidani ʼinaya. * 2Kin 1:8; Md 11:8 Ta Ioni ana kaleko yubai kameli vutuvutudiega, ta ana gadiʼwana yubai ʼwafidiega, ta ana ʼabwagayavo wakifou be wese muʼawa. * Via 13:25 Ta Ioni lugaihi vonaya, “Tauna ʼabibodaguyega maimai veago vaʼinegu, ʼinega ge daluaqiaqiegu be ʼaqenaya ena iwaʼodu ta ana ʼaqeyafayafa ena liʼami. Yaʼa goʼilega yagigivebabitaisomi ta tauna Niboana Gwalagwalanega nagivebabitaisomi.”
Ieisu ena baibitaiso
(Madiu 3:13–14:11; Luke 3:21-22; 4:1-13)
Ta omoʼe tutana ʼinaya Ieisu diʼwe Galili gamonaya ʼabaga Nasaleta nogea ta mai goʼila Iolidani ʼinaya, e ʼinega Ioni Ieisu givebabitaisoya. 10 Ta Ieisu niʼau goʼilega fweula, ʼinega ʼita vane mahala ʼitea ʼelalamia, ta Niboana Gwalagwalana ana ʼita kavona malasi webui mai ʼinaya. 11  * Same 2:7; Ais 42:1; Md 12:18; Mk 9:7 ʼInega taha bona mahalega vonaya, “Oʼa Natu aqiaqigu yaveloyubeu ta weaqiu yaqaiawa qiduana.”
Seitani Ieisu sitonovia
(Madiu 4:1-11)
12 Ta tuta omoʼe ʼinaya Yaubada Niboanina Ieisu luvetunea tauya diʼwe ʼavaʼava ʼinaya. 13  * Same 91:11-13 Ta ʼaubena 40 omoʼe ʼinaya toatoa, ta ʼaubena diavona ʼidia Seitani Ieisu sitonovia, ta diʼwe nana ʼinaya wese yubai sasasadi itoatoa, ta Yaubada ena tovaleʼewayavo Ieisu iʼitamakia.
Toluʼiqana adi yau foa Ieisu gabedi
(Madiu 4:12-22; Luke 4:14-15; 5:1-11)
14  * Mk 6:17 Toluvine qiduana Elodi Anitifasi ena luvineyega Ioni niʼa iaʼuluguyea vanue ʼebeyoqona ʼinaya. ʼInega Ieisu ʼevivi tauya diʼwe Galili ʼinaya ta Vale Aqiaqina Yaubada ʼinega lugaihiea, 15  * Md 3:2 vonaya, “Tuta niʼa ʼifoqe, be Yaubada ena ʼEbeluvine niʼa mai diʼwedaya. ʼInega emi luveifayavo ʼidiega ona nuagivila ta Vale Aqiaqina ona vetumaqanea!”
16 ʼInega taha tuta Ieisu lavu Galili balabalanega luluvivila, ʼinega ʼoloto magilafudi Saimoni ma taina Anidulu ʼitedi ta edi gomana ibwaʼubwaʼuya, mana taudi toluʼiqana. 17 Ta Ieisu gabedi vonaya, “Omai, ona ʼabibodegu ta ena ʼivaʼavaʼaimi ʼinega omiʼa tomotau ona ʼonedi.” 18 ʼInega lukwayavonega edi gomana inogedi ta Ieisu iʼabibodea. 19 ʼInega wese tufwana vanaqo ta Iemesa be Ioni, taudi Sebedi natunavo wagaya itoatoa ta edi gomana iʼivaʼavaʼaidi. 20 Ta tuta nana Ieisu ʼitedi ʼinega wese ʼidewani gabedi, ta tamadi me ena tofewayavo wagaya inogedi ta Ieisu iʼabibodea.
Ieisu niboana luveifana ʼwavini ʼifoqe taha ʼoloto ʼinega
(Luke 4:31-37)
21 Ieisu ma ana toʼabibodayavo imai ʼabaga Kafaneumi ʼinaya ta Sabatea vanue tafwaloloya Ieisu lugu ta veʼale veʼita. 22  * Md 7:28-29 Ta tomotau qabudi nuadi voqana ena veʼita weaqina, mana gebu luvine ana toveʼitayavo edi veʼita ʼidewani, ta ʼesi me ena luvine ta wese me ena waiwai veveʼitedi. 23 Ta vanue tafwalolo nana ʼinaya taha ʼoloto toatoa, tauna niboana luveifana niʼa luguya, ʼinega tuta baʼe ʼinaya ʼoloto nana Ieisu gabea, 24  * Mk 5:7 vonaya, “Ieisu, oʼa Nasaleta ʼolotou, tolaʼai weaqina umai ʼimaya? Nuanuau vonigo una fofolima, waisa? Ta niʼa yahalamaniu, oʼa Yaubada Natuna Gwalagwalau.”
25 Ta Ieisu luvinea vonaya, “ʼEloveu! ʼOloto benaʼe ʼinega uʼifoqe mai!” 26  * Mk 9:26 ʼInega niboana luveifana ʼoloto nana luvededeli, ta me ena kolua ʼoloto nana ʼinega ʼifoqe.
27 Ta tomotau qabudi nuadi voqana ta taudiega iveveqae ivonaya, “Baʼe ai veʼita, mana yani vauvauna kaʼitea! Ta ʼoloto nana me ena luvine waiwaina, ta wese niboana luveifadi luvinedi ta ena vona ivematamatayagea.” 28  * Md 4:24 Ta Ieisu ena viaqa valena lukwayavonega yawala dadana diʼwe Galili ʼabaganavo ʼidia.
Ieisu tomotau qabudi giveaqiaqiedi
(Madiu 8:14-17; Luke 4:38-41)
29 Ieisu ma ana toʼabibodayavo vanue tafwaloloyega iʼifoqe, ʼinega Saimoni ma taina Anidulu ediavo Ieisu be Iemesa ta wese Ioni iʼebeʼewedi itauyedi edi vanuea. 30 Ta Saimoni lawana ʼwafidi luʼweaʼweava ta me edi vihiqa ʼivia iʼenoʼeno, ʼinega Ieisu ivematamagilafuyea tovevihiqa dina weaqidi. 31 ʼInega Ieisu lugu ʼidia ta nimadia kafi ta siveyaʼitotodi, ta vavine adi vihiqa awala. Niʼa iveaqiaqi ʼinega ʼabwaga iʼivaʼavaʼaia Ieisu ma enavo weaqidi. 32 Niʼau babaʼau lia ʼunuva ʼinega tomotau edi tovevihiqayavo ta wese tomeqabu niboana luveifadi iʼwahalidi maega imiedi Ieisu ʼinaya. 33 Ta wese ʼabaga nana ana totoayavo qabudi ivaʼauta imai vanue nana masuʼedaninaya. 34  * Mk 3:10-12 Ta Ieisu tomotau mali vihiqa be mali vihiqa ʼidiega giveaqiaqiedi. Ta wese niboana luveifadi ʼwavinidi iʼifoqe ta awatayedi ge ina vevonavonayei, mana niʼa ialamania tauna Yaubada Natuna.
Ieisu Galili ʼabaganavo ʼidia lugaihi
(Luke 4:42-44)
35  * Md 14:23; Mk 6:46 ʼAwaʼawai otaqa matavelovelovanaya Ieisu yaʼitoto ta ana ʼaidega vanuega ʼifoqe, ta tauya taha diʼwe tomotau geqanaya sabi venoqi. 36 ʼInega Saimoni ma enavo wese iwebui, ta Ieisu isalia. 37 Ta tuta nana ilobea ivoneaya, “Tomotau qabudi isalisaliu!”
38 Ta Ieisu vonedia, “Kana tauya vaina ʼabaga diʼwedaya, ta ʼidia ena lugaihi, mana tauna fewana weaqina yamai.” 39  * Md 4:23; 9:35 ʼInega Ieisu tauya Galili ʼabaganavo ʼidia ta edi vanue tafwalolo ʼidia lugaihi ta wese niboana luveifadi ʼwavinidi iʼifoqe.
Ieisu ʼoloto ʼwagoʼwagoina giveaqiaqiea
(Madiu 8:1-4; Luke 5:12-16)
40 Taha ʼoloto ʼwagoʼwagoina mai Ieisu ʼinaya ta tuqatuqanega sobadi ta venoqi vonaya, “ʼEguma nuanuau una giveaqiaqiegu, mana oʼa au fata.”
41 ʼInega Ieisu nuakolokoloyea ta nimana siʼotoia ta ʼoloto nana ʼwafina gitonovia ta vonaya, “ʼAo eu nuanua ena viaqia, uvevunavunaqa ta uveaqiaqi!” 42 Ta ʼoloto nana ana ʼwagota lukwayavonega ʼevutuqia ta veaqiaqi. 43 Ta Ieisu ʼoloto nana luvetunea natauya ta wese luvine waiwaina neia vonaya, 44  * Luvi 14:1-32 “Ge taha toga ʼinaya una vesimasimanegu, ta ʼesi tunutunuqina una tauya toveguba ʼinaya ta tauʼu una veʼitayeu. ʼInega toveguba nana naʼiteu naʼawahaqiaqieu, ta wese mali tomotau ina alamania niʼa uveaqiaqi. Ta wese eu guba una ʼewea be una vegubayea Yaubada ʼinaya, lova ʼidewani ada luvine Mosese ʼinega.”
45 Ta ʼoloto nana Ieisu ena luvine ge daʼabibodei, ta ʼesi tomotau qabudi ʼidia vesimasimanea. Baʼe ʼiuna ʼinega Ieisu ge ana fata davasimasimatala ʼabaga diavona ʼidia, ta ʼinega tauya diʼwe tomotau geqana ʼidia. Ta tua nawale tomotau imaimai ʼinaya ʼabaga taha taha ʼidiega.

*1:2: Mal 3:1

*1:3: Ais 40:3

*1:4: Via 13:24; 19:4

*1:6: 2Kin 1:8; Md 11:8

*1:7: Via 13:25

*1:11: Same 2:7; Ais 42:1; Md 12:18; Mk 9:7

*1:13: Same 91:11-13

*1:14: Mk 6:17

*1:15: Md 3:2

*1:22: Md 7:28-29

*1:24: Mk 5:7

*1:26: Mk 9:26

*1:28: Md 4:24

*1:34: Mk 3:10-12

*1:35: Md 14:23; Mk 6:46

*1:39: Md 4:23; 9:35

*1:44: Luvi 14:1-32