Faulo ena leta me Loma ʼidia
Leta ana alamani weaqina
Faulo ena leta ʼiuna mana nuanuana me Loma ina ʼivaʼavaʼata ena vayausa ʼidia weaqina. Lova luvivila diʼwe taha taha ʼidia Ieisu Valena weaqina, ta me Loma nawale ge taha tuta davayausidi. ʼInega ena nuanua ʼabaga nana ana tovetumaqana maega ina toa ta naiuledi, ta ʼabiboda natauya diʼwe Sifeini ʼinaya. Baʼe leta nana Faulo ena leta qabudi veqidua vaʼinedi, mana yani qabuna toʼekalesia edi toa Yaubada maega weaqina simana aqiaqiedi, ta wese veveʼitedi tovetumaqana maʼoda ina toa ʼaiqa ediavo maega. Ta leta nana ana masi nage ana avutugu baʼe ʼidewani: Tomeqabu ivetumaqana Ieisu ʼinaya adi fata ina vetunutunuqa Yaubada matanaya vetumaqana nana ʼinega. Baʼe masi nana ana alamani Faulo givesimatalia taudi me Loma weaqidi. ʼInega vonaya vonigo tomotau qabudi, taudi me Diu ta wese mali qabu luveluveifadi, e ʼinega Yaubada matanaya luaqiaqiedi be ina veilaqe vataya. ʼInega Faulo veʼitedi taha ʼeda weaqina, ta ʼeda nana ʼinega adi fata ina vetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta ʼeda nana ana wawa Vetumaqana ta ana alamani baʼe: ʼEguma Ieisu kavetumaqanea, e ʼinega niʼa kavetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta wese vetumaqana nana ʼinega Yaubada eda luveifana ana veʼia luvematasabu vataya niʼa ʼewa yavulea ʼidega.
Ta wese Faulo Yaubada ena luvineavo ʼiuna weaqina givesimatalia ʼidia, mana me Diu ivonaya be Mosese ena luvine ana ʼabiboda ʼinega adi fata otaqa ina vetunutunuqa Yaubada matanaya. Ta Faulo veʼitedi ge luvine ana matayaga ʼinega Yaubada naʼawahaqiaqiedi ta ʼesi edi vetumaqana namo ʼinega. Ta wese Faulo givesimatalia Yaubada ena nuanua me Diu ta wese mali qabu weaqidi, mana me Diu ivonaya be taudimo aqiaqidi Yaubada matanaya, mana lova Yaubada venuaʼivinedi ena tomotauyavo ʼidewana. Ta Faulo veʼita aqiaqiedi tomotau qabudi adi fata be ina vetunutunuqa Yaubada matanaya ʼeguma Ieisu ina vetumaqanea. ʼInega Faulo me Loma veʼitedi taha tuta ʼinaya me Diu taudi wese Ieisu ina ʼawahaqiaqiea tauna adi Toʼetoyavua ʼidewani. Ta daʼa taha taha adi ʼebeluʼovoa ʼidia Faulo givesimatalia tovetumaqana weaqidi maʼoda ediavo ina veilivu ʼaiqedi, ta wese veʼita aqiaqina ʼwayavia tovetumaqana edi vetofewa Yaubada ʼinaya weaqina, ta wese givesimatalia maʼoda edi toluvineavo be edi gabemaniavo ina ʼabiboda ʼaiqedi. Ta ʼwayavi ʼebeluʼovoa ʼinaya Faulo lulukaiwa enavo qabudi ʼidia, mana taudi Loma ʼinaya itoatoa, ta tauna toa luluvai ʼidiega diʼwe Guliki ʼinaya.
Leta gamona
1:1-17 Vona lukaiwa ta leta gamona ana nuanua weaqina
1:18–3:20 Tomotau qabudi luveluveifadi, ʼinega Yaubada ena luvematasabu ina lobea
3:21–4:25 ʼEtoyavua ge kana lobei luvine adi ʼabiboda ʼinega ta ʼesi vetumaqana Keliso ʼinaya ʼinega
5:1–8:39 ʼEguma Keliso maega kana veʼaidega ʼinega toa vauvauna ta wese yawai vataya kana lobea
9:1–11:36 Yaubada ena nuanua me Isileli weaqidi mana Ieisu ge ida ʼawahaqiaqiea
12:1–15:13 Tovetumaqana edi ilivu weaqina tomotau nuanidia ta wese ʼekalesia gamonaya
15:14–16:27 Faulo ena vebibina ta wese ena lukaiwa enavo me Loma ʼidia
1
Lukaiwa Faulo ʼinega me Loma ʼidia
1 *Via 9:15 Leta baʼe yaʼa Faulo ʼiguyega yaʼwayavia waiwai ʼimia. Yaʼa Ieisu Keliso ena tofewa kavovo. Ta Yaubada ena nuanua ʼinega yavetovaletuyana, ta venuaʼivinegu be vetune ʼifoqeyegu ena Vale Aqiaqina sabi lugaihina tomotau ʼidia. 2 *Lom 16:25-26 Lova Vale Aqiaqina baʼe Yaubada vona fofofolea ena tovesimasimanayavo ʼidiega ena Buki Nugwenugweina ʼinaya. 3 Baʼe Vale nana Yaubada Natuna Ieisu weaqina simasimana. Tauna vetomotau mai bwaʼobwaʼoya, ta kini Deibida ena gade ʼinega viʼoi. 4 Ta Yaubada ena waiwaiega eda Kaiwabu Ieisu Keliso ʼaligega giveyaʼitoto ʼeviviea. Ta baʼe giveyaʼitoto nana Niboana Gwalagwalana ʼinega Yaubada veʼita aqiaqieda Ieisu vonahaqiaqi Natu Otaqina. 5 *Via 26:16-18; Gal 2:7-9 Yaʼa toluveifana, ʼinega ge daluaqiaqiegu be eda vetovaletuyana, ta ʼesi Yaubada ena nuakolokolo ʼinega venuaʼivinegu be yavetovaletuyana taudi mali qabu ʼidia, ʼinega taudi wese Yaubada ina matayagea edi vetumaqana ʼinega. 6 Ta wese omiʼa Yaubada ena venuaʼivina ʼinega niʼa gabemi Ieisu Keliso ena tomotauyavo.
7 *Naba 6:25-26 Leta baʼena yaʼwayavia waiwai omiʼa egwavo ʼabaga qiduana Loma ʼinaya otoatoa weaqimi. Omiʼa tovetumaqana Yaubada veyolubemi ta gabemi ena tomotauyavo. Yavevenoqi weaqimi Tamada Yaubada be eda Kaiwabu Ieisu Keliso edi veyoluba be edi nuadaumwala ina neimi.
Faulo nuanuana qiduana ʼabaga Loma ana tovetumaqanayavo navayausidi
8 Egwavo, nugweta nuanuagu ena vematamagilafuyemi tomotau qabudi Loma ena ʼebeluvine gamonaya emi vetumaqana Ieisu Keliso ʼinaya weaqina niʼa ialamani aqiaqiea. ʼInega yalulukaiwa qiduana Yaubada ʼinaya omiʼa ʼaidega ʼaidega weaqimi. Agu fata be baʼe ʼidewani ena lukaiwa ʼaiqa Yaubada ʼinaya Ieisu ena viaqa ʼidaya weaqina. 9 Tuta qabuna Yaubada weaqina giwaligu qabuna ʼinega yafewafewa. Ta egu fewa nana ʼinaya tomotau qabudi yalulugaihi ʼidia Natuna Ieisu Keliso Valena Aqiaqina weaqina. Ta Yaubada niʼa alamani aqiaqiea yaʼa ʼaubena ta wese velovana ʼidia yavevenoqi ʼinaya weaqimi.
10 *Via 19:21; Lom 15:23 Tuta qabuna yavevenoqi waiwai Yaubada ʼinaya ʼeguma nahawafela be ʼeda nasiwaʼea weaqigu ʼinega ena wai sabi ʼitami. 11 Mana egu vayausa ʼinaya nuanuagu be Niboana Gwalagwalana ʼinega ena iulemi. Ta iula nana ʼinega ana fata ona vewaiwai eda Kaiwabu ʼinaya. 12 Nuanuagu qiduana ena vona iulemi be ʼinega emi vetumaqana navewaiwai, ta yaʼa wese nuanuagu ena vewaiwai omiʼa emi vetumaqana ʼinega. E baʼe ʼinega omiʼa be yaʼa kana veiuiula.
13 *Via 19:21 Egwavo, ona alamani aqiaqiea lova yaʼa nuanuagu qiduana eda vayausimi, ta ge agu fata mana vaina yoqona yalobedi ana laba baʼe ʼitagana. Ta niʼa ʼeyavuigu, ʼinega nuanuagu ena wai ena ʼitemi ta ena fewa nuanimia, be yaqisa vuaqa aqiaqina naʼifoqe, ʼidewani lova yafewa ʼaiqa mali qabu nuanidia. 14 Yaʼa agu veyoveyoa Yaubada ʼinega yaʼewea, ʼinega Valena Aqiaqina eda tomotauyavo me Diu ta wese taudi mali qabu ʼidia yaneineidi, ta wese taudi toalamani be tovemwage ʼidia. 15 ʼInega wese nuanuagu agona ena wai ʼimia ʼabaga Loma ʼinaya, ta Yaubada Valena Aqiaqina ena lugaihiea ʼimia.
16 *Mk 8:38; 1Kol 1:18-24; Via 13:46 Yaʼa ge eda iniyauyau Ieisu Keliso Valena Aqiaqina weaqina, ta ʼesi me egu giwalifatu yalulugaihiea, mana Vale nana Yaubada ena waiwai veʼitayea, ʼinega ana fata tomeqabu Vale nana ivetumaqanea e taudi ʼetoyavua ina lobea Yaubada ena luvematasabu ʼinega — taudi me Diu ta wese taudi mali qabu. 17 *Lom 3:21-22; Aba 2:4 Ta baʼe Vale nana veveʼiteda maʼoda Yaubada ena viaqa ʼinega niʼau givetunutunuqida matanaya. Ta baʼe vetunuqa nana ana avutugu vetumaqana, mana Buki Nugwenugweina ʼinaya Yaubada vonaya, “Togama niʼa yahawatunutunuqea, e tauna ena vetumaqana ʼiguya ʼinega natoa vataya.”
Yaubada ena gamosoala ilivu luveifana weaqina
18 Ta Yaubada ena gamosoala mahalega giveʼifoqeyea toveilivu veifa be tovekwavakwava ʼidia. Taudi edi vekwavakwava ʼinega nuanuadi Yaubada ena vona ina ʼwaivea mali tomotau ʼidiega. 19 *Via 14:15-17; 17:24-28 Taudi toluveifa diavona Yaubada niʼa ialamani aqiaqiea, mana Yaubada taunega alamani nana niʼa aʼuya nuadia. 20 *Iob 12:7-9; Same 19:1 Mana kuyavata qabudi adi ʼivaʼavaʼata ʼunu ʼinega tomotau qabudi Yaubada ena waiwai ʼenoʼeno vatayana be wese yawaina aqiaqi otaqina niʼa iʼitedi. Ta wese ena viaqayavo ʼidiega taunega veʼitayea vonigo tauna vonahaqiaqi Yaubada. ʼInega ge taha toga ana fata Yaubada navegeqei ta navonaya, “Yaʼa ge eda alamania vonigo Yaubada toatoa.” 21 *Efe 4:17-18 Vonahaqiaqi, tomotau niʼa ialamania Yaubada toatoa, ta ge nuanuadi ina awatuboi nage ina lukaiwa ʼinaya ena viaqayavo weaqidi. Ta ʼesi taudiega edi vekwavakwava ʼinega inuanua veifa Yaubada weaqina. Ta edi nuanua diavona ʼidiega taudiega igivenuavoqanidi, ta wese ge adi fata ilivu simasimatalidi ina viaqidi. 22 *Iel 10:14; 1Kol 1:20 Taudiega isimana tomotau ʼidia vonigo taudi toalamani qiduadi, ta ʼesi ivekwavakwava otaqa. 23 *Luve 4:15-19; Same 106:20 Ta wese ge nuadi Yaubada aqiaqi otaqina ta toatoa vatayana ina awatuboi, ta ʼesi tokwalui dayadayaqidi adi ʼita kavona tomotau otaqa be, manuqa be, yubai ta wese mwata iawahawatubodi.
24 ʼInega Yaubada awafeledi be taudiega edi nuanua ina viaqidi. ʼInega ilivu iniyauyau ʼavana edi nuanua luveifadi ʼidiega iviaqidi ʼidewani velamoʼeno kavokavovo. Ta baʼe ilivu diavona ʼidiega taudiega ʼwafidi igivebwavuya. 25 Ta tolaʼai niʼa ialamania Yaubada weaqina ge nuadi ina vetumaqanei, ta ʼesi taudiega edi vetumaqana iaʼuya uʼava ʼinaya. Ta baʼe ʼinega iawahawatubo Yaubada ena viaqayavo ʼidia, ta Toviaqa nana ge ida awatuboya. Luaqiaqieda be tauna kana awatuboya tuta vataya ʼidia. Vonahaqiaqi, eda nuanua ʼidewani.
26 Baʼe ʼiuna ʼinega Yaubada awafeledi edi ilivu iniyauyau ʼavadi ʼidia. ʼInega vivine ʼeno ana luvine aqiaqina inogea ta ge nuadi ʼoloto maega ina ʼeno, ta ʼesi vivine ediavo maega ivelamoʼeno kavokavovo. 27 *Luvi 18:22; 20:13; 1Kol 6:9 Ta wese ʼoloto ʼidewani ge nuadi vivine maega ina ʼeno, ta ʼesi nuanuadi qiduana ʼoloto ediavo maega ilivu iniyauyau ʼavana ina viaqidi. Ta baʼe ilivu diavona ʼidiega taudiega iveveilaqeyedi, mana ilivu nana ana veʼia luvematasabu qiduana.
28 Ta tuta nana edi alamani Yaubada weaqina inogea, e ʼinega Yaubada awafeledi be edi nuanua luveifadi ina viaqidi. Ta baʼe ilivu diavona ge taha toga daluaqiaqiei be naviaqi Yaubada matanaya, ta taudi tua iviaviaqidi. 29 Tuta qabuna ilivu luveluveifadi iviaviaqidi, ʼidewani ilivu kwavakwavana be, vemanuguba be, veʼidiʼidi be, veʼifiʼifi be, luveʼaliga be, vedavi be, suluva be, awagila ta wese vevonavona tomotau weaqidi. 30 Ta wese tomotau iʼawaluveifedi be, Yaubada ivevoalanea be, tomotau iawawebuiedi be, taudiega igivaneyedi ta wese igagasa. Tuta qabuna ʼeda taha taha ilivu luveifana weaqina isalisalia, ta tamadiavo be inadiavo ge ida matayagedi. 31 Taudi ge ida nuanua tolaʼai aqiaqina nage tolaʼai luveifana. Ta ge taha edi vetumaqanamo be, ge taha nuakolokolo ʼidia daʼenoʼeno, ta wese ge taha nuataqo ʼidia daʼenoʼeno. 32 Taudi niʼa ialamani aqiaqiea Yaubada ena luvematasabu baʼe ilivu diavona adi viaqa weaqidi, ta tua tuta qabuna iviaviaqidi. Ta wese nuanuadi mali tomotau ilivu diavona ina viaqidi ʼinega ivonedia, “Ei emavo, omiʼa wese baʼe yani diavona ona viaqidi!”