Uleleanna Rasul
Pungngu' tannunna
Sura' Uleleanna Rasul iamo lombungna sura' Kareba Kadoresan nauki' Lukas. Inde sura'e ummulelean umba nakua to ummula' boko'na Puang Yesus napatette Penawa Masero untale' ambun Kareba Kadoresan battu dikua pepa'guruanna Puang Yesus, mengkalao dio Yerusalem le'ba lako Yudea, Samaria, sae lako lili'na lino (1:8).
Naulelean toi duka' anna mane diparanduk Kasaranian, mengkalao illalan alla'-alla'na to Yahudi lambisan mendadi mesa aluk kamai ussambai padang illalan lino. Maka' dipungngu' tannun inde sura'e, mala dipa'tallu tawaan: Bunga'na, iamo pa'parandukanna aluk Kasaranian mangkanna tiangka' Puang Yesus langngan suruga. Kaduanna, iamo pa'parandukanna Kasaranian titale' lako tondok senga' dio Palestina. Katallunna, iamo anna mengkalua'mo pole' lamban lako lembang senga' battu kaparentaan senga' lambisan sae lako Roma.
Dengan mesa kara-kara randan parallu dipengkalesoi illalan te sura'e, iamo pengkaranganna Penawa Masero umpentamai to mangngorean dio Yerusalem attunna anna dipakaroa' allo kamai disanga Pentakosta. Ianna dipengkamantangngi angganna kadadian illalan te sura'e kawanan kumua Penawa Maserona Puang Allata'alla tontong umparunduk mentu'na to mangngorean sola angganna perepi'na. Kawanan toi duka' umba susi kakuasaanna Kareba Kadoresan illalan umpaombo' anna umpomatoto' kamesaanna kombonganna to Sarani.
Lesoanna issinna
1. Katampakanna parenta anna pa'dandinna Puang Yesus lako passikolana (1:1-14)
2. Sondana Yudas (1:15-26)
3. Kareba Kadoresan dipalanda' dio Yerusalem (2:1-8:3)
4. Kareba Kadoresan dipalanda' dio lembangna Yudea anna Samaria (8:4-12:25)
5. Pengkaranganna Paulus (13:1-28:31)
a. Bunga'na penonosanna Paulus umpalanda' Kareba Kadoresan (13:1-14:28)
b. Rasul anna perepi' ma'mesa dio Yerusalem (15:1-35)
c. Kapenduanna penonosanna Paulus umpalanda' Kareba Kadoresan (15:36-18:22)
d. Kapentallunna penonosanna Paulus umpalanda' Kareba Kadoresan (18:23-21:16)
e. Paulus ditarungkun dio Yerusalem anna mane dibaa lako Kaisarea, anna mane tarru' lako Roma (21:17-28:31)
1
Puang Yesus ma'dandi la umpaturunan Penawa Masero rasulna
O Teofilus, illalan sura'ku bunga'na kupomakalesomi angganna pengkaranganna Puang Yesus sola pepa'guruanna, sae lako allo nangei tiangka' langngan suruga. Inde anna ta'pa tiangka' langngan surugae, ma'pakari'di'pi ummolai kakuasaanna Penawa Masero lako angganna rasulna to mangka napile. Mangkai ummolai kamatean, appa' tapulopi allona naola pempiran-piran umpa'paitaan kalena lako rasulna. Anna buda tanda napa'paitaan la naola umpomanassai kumua tuo sule anna untetteran kaparentaanna Puang Allata'alla.
Pissan attu anna marassan ummande sola rasulna ma'pakari'di'mi kumua tae' la umpellei Yerusalem, annu la ummampai pa'dandinna Ambena susi mangka napokada, nasanga kadanna: “Mangkami murangngi kupokada. Wai ia napopantedok Yohanes, sapo' pira-pirangngallopia' iko ammu ditedokmo Penawa Masero.”
Puang Yesus tiangka' langngan suruga
Inde anna ma'mesa rasul sola Puang Yesus-e mekutanami lako nakua: “O Puang la mupake'de'mika sule temo kaparentaanna to Israel?”
Natimba' Puang Yesus nakua: “Tae' ikoa' parallu muissanan attunna annu Ambeku umpatantui situru' kakuasaanna. Sapo' la dibengangkoa' kakuasaan ke turummi Penawa Masero tama kalemua' anna la mendadikoa' sa'bingku dio Yerusalem, lembangna Yudea, anna Samaria, sae lako lili'na lino.”
Mangkanna mantula', tiangka'mi Puang Yesus langngan loa naparandan rasul. Nakabu'mi gaun napolalan ta'mo naita. 10 Mentungngu langngan liupi langi' rasul, anna tokke'mo ke'de' dua tau ma'pakean mabusa dio sa'dena. 11 Ma'kadami inde taue nakua: “O to Galilea maakari ammu mentungngu langngan liua' langi'? Inde Puang Yesus tiangka' langngan suruga umpelleikoa'e la sule yao mai susi muita temo.”
Matias dituro la ussonda Yudas
12 Mangkai too, ma'pasulemi rasul yao mai Tanete Zaitun lako Yerusalem umbai angga la sangkilo alla'na. 13 Saei lako, lu langngammi loteng dio banua sinangei torro. Inde mai rasul-e iamo Petrus anna Yohanes, Yakobus anna Andreas, Filipus anna Tomas, Bartolomeus anna Matius, Yakobus anakna Alfeus anna Simon to nakala' kombongan Zelot,* kombongan Zelot: Kombonganna to umbali kaparentaanna Roma. anna Yudas anakna Yakobus. 14 Tontong liu umpamesa penawa ma'sambayang sola pira-pira baine, Maria indona Puang Yesus, anna sirondongna Puang Yesus.
15 Pissan attu ma'mesa omi umbai saratu' dua pulo tau budanna, ke'de'mi Petrus anna ma'kada nakua: 16 “Mentu'ko siulu'ku, angganna issinna Buku Masero innang la diganna'inna. Susi battakada untetteran Yudas to ummatalalanan to ussakka Puang Yesus napalanda' Penawa Masero ummolai Daud. 17 Inde Yudas-e solaki yolona anna mangngala tawa duka' illalan pengkarangangki.”
18 (Mangkami naallian litak doi' passarona umpogau' kakadakean. Iamo nangei tobang tappa lumbang lambisan salian asan tambukna. 19 Kara-kara iatoo naissanan asan tau dio Yerusalem napolalan inde litakke nasangai “Hakal Dama” situru' basana, kalembasanna Litak Rara.)
20 Sitarru'na tula'na Petrus nakua, “Dengan tiuki' illalan sura' Pampudian nakua:
‘Make disayangngi banuanna, pabeai mammi tae' dengan tau torro dio,’
dengan toi duka' tiuki' nakua:
‘Make nangei tau senga' angngenanna.’
21-22 Dadi kiparallui mesa tau la ussolangkan umpa'pesa'bian katuoanna sule Puang Yesus. Sapo' la diala dio mai to sikisolaan liu mengkalao dio mai mane natedok Yohanes Puang Yesus sae lako tiangka' langngan suruga untampekan.” 23 Unturomi dua tau inde to ma'mesae, iamo disanga Yusuf sidikuan duka' Barsabas (disangai toi duka' Yustus), anna disanga Matias. 24 Ma'sambayangmi nakua: “O Puang, Ikomo to ullosa tama unak penawanna angganna tau. Turomi bennanna la mupile inde dua taue 25 la mendadi rasulmu ussonda Yudas, to umpelleimo karanganna napolalan ullambi'mo angngenan la sipato'na nangei.” 26 Naundimi napolalan Matias napatu la mendadi rasul urrangnganni inde to sapulo mesae.

*1:13 kombongan Zelot: Kombonganna to umbali kaparentaanna Roma.