Aposelbar Ingangariba
Akar Faragha Zuim
Akɨnafarir kam, Aposelbar Ingangariba, Lukra an osiri. Luk faragha, akɨnafarir igharazim osiri, a Luk Osirizir Akar Aghuim. Egha datɨrɨghɨn Aposelbar Ingangariba osiri.
E akɨnafarir kamɨn garima, Godɨn Duam aposelba tuavim men akazɨ, ezɨ me Iesusɨn Akar Aghuim “Jerusalemɨn nguibamɨn aven ko, Judian danganiba bar moghɨra ko, Samarian Distrigh ko, nguazir kamɨn oteviba bar,” an gun me mɨgei. (Nɨ 1:8ɨn gan.)
Aposelɨn Akɨnafarim kamaghɨn mɨgɨa ghaze, Iesusɨn sios Judabar tongɨn dɨkavigha egha gɨn a ghua bar ekevegha tintinibar ghua nguazimɨn otevir mabar ghu. Luk uaghan kamaghɨn en akaghasa, Kraisɨn ingangarim ko gumazamizir an gɨn zuibar dabirabim, da God fomɨra Israelɨn gumazamiziba bagha dɨkɨrɨzir akam bar a ko voroghɨra ghu.
Ezɨ bizir ekiar vamɨra Aposelbar Akɨnafarim a mɨgei, a Godɨn Duamɨn ingangarim. Pentikosɨn dughiamɨn Godɨn Duam faragha Iesusɨn suren gumazibar ize. Egha gɨn Godɨn Duam nɨghnɨziba me ganɨga, egha gavgavim me ganɨdi. Ezɨ akɨnafarir kam e uaghan aposelba akar ruarir avɨribar gari. Dughiar avɨriba aposelba Iesusɨn Akar Aghuim gumazamizir igharazibav kɨnasa. Ezɨ e garima gumazamizir avɨrim Akar Aghuir kamɨn gɨn zui, ezɨ sios otogha gavgafi.
Aposelɨn Akɨnafarim, an aposelɨn aviribar eghaghaniba an iti. Egha akar bar avɨriba, Pita ko Pol amizibav gei. Pita a suren gumazir mam, a uaghan Iesus ko arui. Ezɨ Pol faragha Iesusɨn gɨn aruizir puvatɨ. A Iesusɨn sios gumazamiziba dɨkabɨrasa pamtemɨn ingari. Ezɨ Iesus Polɨn diazɨ, ezɨ a gumazir aghuimɨn otogha guizbangɨra an ingangarim pamtem a gami.
Ezɨ akɨnafarimɨn otevir maba, Luk bizir Pol bativizibar geghanasa, a ghaze, “Eia” dagh ami. Fofozir gumazir avɨrim ghaze, Luk uabɨ ti Pol ko dughiar mabar arui, kamaghɨn amizɨ, a ghaze, “Eia”. pb
Aposelba Jerusalem aven Iesusɨn akam akuri
1
(Sapta 1:1-8:3)
Iesus akar dɨkɨrɨzimɨn ghaze, a Godɨn Duam anemangam
1-2 Tiofilus, kɨ akɨnafarir kam nɨ bagha an osiri. Nan akɨnafarir faragha zuimɨn, kɨ Iesus amizir biziba bar, ko a gumazamizibar sure gamiziba bar, da osiri. Dughiar kamɨn Iesus dɨkavigha uan ingangarim gamua mamaghɨra ikia, ghua a Godɨn Nguibamɨn ghuavanabozir dughiamɨn tuzir biziba, kɨ da osiri. A tɨghar Godɨn Nguibamɨn mangasa, aposelba mɨsevegha egha Godɨn Duamɨn gavgavimɨn ingangarir akabar me mɨgei.* (1:1) Luk, a akɨnafarir kam Aposelbar Ingangariba, an osiri. A faragha zuir akɨnafarim an osirizɨ, a Luk Osirizir Akar Aghuim. Mt 28:17, Mk 16:12, Lu 24:36-49, Ap 10:41, 1 Ko 15:5-7A faragha mɨzaziba inigha aremegha egha ua dɨkafi. Egha a tɨghar Godɨn Nguibamɨn mangasava, a uabɨ isa uan aposelbar aka. Egha a bizir avɨribar men akazɨ, me bar foz, a ua dɨkavigha iti. 40 plan dughiaba, dughiar kamɨn aven dughiar avɨriba a uabɨ men akakaghava God Bizibagh Ativir Arazimɨn gun me mɨgei. Lu 24:49, Jo 14:16-17, Ap 2:33Dughiar mam a me ko ikiava, apava mɨgɨrɨgɨar gavgavir kam me ganɨngi, “Ia Jerusalemɨn nguibar ekiam ategh mangan markɨ. Bizir aghuarir nan Afeziam ia danɨngasa akam akɨrizim a izam. Ia a barazi, kɨ an gun ia mɨkeme. Ia a bagh ikɨ. Mt 3:11, Mk 1:8, Lu 3:16, Jo 1:33, Ap 11:16Jon dɨpamɨn gumazamiziba rue, ezɨ gurumra ia Godɨn Duamɨn ruegham.”
Ais 1:26, Dan 7:17, Amo 9:11, Mt 24:3, Lu 24:21Ezɨ me uari akuvazir dughiamɨn, me an azara, “Ekiam, nɨ dughiar kam atrivim Israel danightɨma, a ua Israelɨn nguazimɨn ganam, o?” (1:6) Fomɨra Israelɨn gumazir maba uari atrivimɨn ikia uan nguazimɨn gari. Egha Iesusɨn dughiamɨn Israelba Romɨn apengan iti. Ezɨ Iesus dughiar kamɨn otogha aruima, gumazir avɨriba kamaghɨn nɨghnɨsi, a Romɨn gavman batueghɨva uabɨ Israelbar ganam. Eghtɨ gɨn Israel Kantrin igharaziba dar ganɨva egh dar apengan ikian kogham.
Mt 24:36, Mk 13:32, 1 Te 5:1Ezɨ Iesus kamaghɨn me mɨgei, “Biziba otivamin dughiaba, nan afeziam uabɨ uan gavgavimɨn da atɨ. Ezɨ ia tizim bagh dughiar an atɨzir kam gɨfoghasa. Kar ian bizim pu. Eghtɨ Godɨn Duam ia gisɨn izɨghɨrɨghtɨ, ia an gavgavim iniam; eghtɨ ia bizir ia ganigha foziba, Jerusalemɨn nguibamɨn aven ko, Judian danganiba bar moghɨra ko, Samarian Distrigh ko, nguazir kamɨn oteviba bar, me geghanam.”
Iesus Godɨn Nguibamɨn zui
(Mak 16:19-20 ko Luk 24:50-53)
Mk 16:19, Lu 24:50-51, Jo 6:62, 20:17Ezɨ Iesus kamaghɨn mɨkemegha, egha an aposelba garavɨra itima God anesiarafazɨma a Godɨn Nguibamɨn ghuavanabo. Ezɨ ghuariam me gari naghɨn a modo.
10  Mt 28:3, Mk 16:5, Lu 24:4, Jo 20:12, Ap 10:3, 10:30A ghuavanadima me kogha overiamɨn garavɨra itima, gumazimning korotiar ghurghurimning arughava bemɨra men mɨn tu. 11  Mt 24:30, 26:64, Lu 21:27, Jo 14:3, 1 Te 1:10, 4:16, MAA 1:7Egha aning kamaghɨn me mɨgei, “Galilin gumaziba, ia tizim bagha kagh tuivighav ikia pɨn overiamɨn gari? Gumazir kam Iesus, God a inizɨma a ia ategha uan Nguibamɨn ghu. Ia an ganizɨma a Godɨn Nguibamɨn ghuzɨ moghɨn, kamaghɨra a uamategham.”
Me Judasɨn ingangarir danganim bagha Matias a mɨsefe
12  Lu 24:50Egha Iesusɨn aposelba Olivɨn Mɨghsɨam ateghava ua Jerusalemɨn zui. Olivɨn Mɨghsɨar kam Jerusalemɨn roghɨra ikiava an ruarim kilomitan vamɨran mɨrara ghu. 13  Mt 10:2-4, Mk 3:16-19, Lu 6:14-16Egha me otivighava, ghuriar pɨn itir me zurara itimɨn ghuavanabo. Men ziabara kara:
 
Pita, Jon, Jems ko Andru, Filip ko Tomas, Batolomyu ko Matyu, Jems, Alfiusɨn otarim, ko Saimon a Selotiabar gumazir mam, ko Judas, a Jemsɨn otarim.
 
14  Mt 13:55, Lu 23:49, 23:55, 24:10, Jo 6:42, 7:5Egha me zurara navir vamɨra ikia uari inigha God ko mɨgei, amizir maba ko Maria, Iesusɨn amebam, koma an doziba sara.
15 Dughiar kabar aven Pita nɨghnɨzir gavgavim Iesusɨn itir darasi tongɨn tugha, (men avɨrimɨn dɨbobonim 120) 16  Sng 41:9egha kamaghɨn mɨgei, “Nan adarasi, Godɨn Duam fomɨra Devit gamizɨ, an akar mam mɨkeme. Ezɨ akar kam Godɨn Akɨnafarimɨn aven iti. Akar kam a Judasɨn mɨgei. Judas, a gumazir Iesus isa gumazir an suirazibar akazim. Akar kam datɨrɨghɨn otogha gɨfa, Devit mɨkemezir moghɨra. 17  Mt 10:4, Lu 6:16, Ap 1:25Judas fomɨra en gumazir mamra, egha uaghan ingangarir e amir kam gami.”
18  Mt 26:15, 2 Pi 2:15(Ivezir a uan arazir kuramɨn inizim, Judas nguazir mam givese. Egha nguazir kamɨn a uabɨ ekunigha aremegha an mɨkarzim afoaraghɨrɨ, ezɨ an muriaba bar azenim gire. 19 Kamaghɨn amizɨ, Jerusalemɨn itir darasi bar moghɨra bizir kam baraki, egha me nguazir kam uan akamɨn ziar kam a gatɨ, Akeldama. An mɨngarim kamaghɨn, ghuzir nguazim.)
20  Sng 69:25, 109:8Egha Pita ghua kamaghɨn mɨgɨa ghaze, “Ezɨ Godɨn Akɨnafarimɨn itir Ighiabar aven osizirir kam iti,
 
‘An danganim pura ikɨ,
tav an danganir kamɨn ikian markɨ.’
 
Egha a uaghan ghaze,
 
‘A gumazir dapanim,
eghtɨ igharaz tav an danganim ini.’
 
21 “Ezɨ kamaghɨn, e gumazir zurara e ko ikia uaghan Iesus ko aruizir gumazitam a mɨsɨvam. 22  Mt 3:16, Mk 1:9, 16:19, Lu 3:21, 24:51, Jo 15:27, Ap 4:33Dughiar Jon gumaziba ruezim ko Iesus faragha ingangarim igiamra a gamir dughiam ikegha, ghua dughiar God Iesus inizɨ an e ategha ghuavanabozir dughiamɨn tu. E dughiar kaba bar e ko ikezir gumazitam a mɨsɨvam. Gumazir kam Iesusɨn garima, a ua dɨkafi. An e ko mɨgɨrɨgɨar kamɨn gun akam akunam.”
23 Egha me gumazir pumuningɨn ziamning dɨboro, Josep, an ziar mam Barsabas (an ziar igharazir mam Jastus) ko Matias. 24-25 Egha me God ko mɨgei, “Ekiam, nɨ gumazibar navir averiaba bar dagh fo. Nɨ en akagh, nɨ aningɨn tav amɨseveghtɨma, an aposelɨn ingangarim bagh Judasɨn dangamin iniam. Ingangarir kam Judas anetegha uan danganir ikiamimɨn ghu.” 26 Egha me dagɨaba aningɨn ziamning osirigha torim gatɨgha aning givazvasi. Ezɨ dagɨar Matiasɨn ziam gisɨn itim faragha azenim girɨ. Ezɨ me Matias isa, uaghan 11 pla aposelbar tongɨn anetɨ.

*1:1-2: (1:1) Luk, a akɨnafarir kam Aposelbar Ingangariba, an osiri. A faragha zuir akɨnafarim an osirizɨ, a Luk Osirizir Akar Aghuim.

1:3: Mt 28:17, Mk 16:12, Lu 24:36-49, Ap 10:41, 1 Ko 15:5-7

1:4: Lu 24:49, Jo 14:16-17, Ap 2:33

1:5: Mt 3:11, Mk 1:8, Lu 3:16, Jo 1:33, Ap 11:16

1:6: Ais 1:26, Dan 7:17, Amo 9:11, Mt 24:3, Lu 24:21

1:6: (1:6) Fomɨra Israelɨn gumazir maba uari atrivimɨn ikia uan nguazimɨn gari. Egha Iesusɨn dughiamɨn Israelba Romɨn apengan iti. Ezɨ Iesus dughiar kamɨn otogha aruima, gumazir avɨriba kamaghɨn nɨghnɨsi, a Romɨn gavman batueghɨva uabɨ Israelbar ganam. Eghtɨ gɨn Israel Kantrin igharaziba dar ganɨva egh dar apengan ikian kogham.

1:7: Mt 24:36, Mk 13:32, 1 Te 5:1

1:9: Mk 16:19, Lu 24:50-51, Jo 6:62, 20:17

1:10: Mt 28:3, Mk 16:5, Lu 24:4, Jo 20:12, Ap 10:3, 10:30

1:11: Mt 24:30, 26:64, Lu 21:27, Jo 14:3, 1 Te 1:10, 4:16, MAA 1:7

1:12: Lu 24:50

1:13: Mt 10:2-4, Mk 3:16-19, Lu 6:14-16

1:14: Mt 13:55, Lu 23:49, 23:55, 24:10, Jo 6:42, 7:5

1:16: Sng 41:9

1:17: Mt 10:4, Lu 6:16, Ap 1:25

1:18: Mt 26:15, 2 Pi 2:15

1:20: Sng 69:25, 109:8

1:22: Mt 3:16, Mk 1:9, 16:19, Lu 3:21, 24:51, Jo 15:27, Ap 4:33