6
Jeju kɨ̀ ndɔ taakoo lə jipɨ-je
Mat 12:1-8; Mar 2:23-28
Ndɔ káre bè, kɨ́ to ndɔ taakoo lə jipɨ-je lé, Jeju njiyə mḛḛ ndɔr-je-tɨ kdɔ kində gangɨ ə njéndó né-je liə ꞌpuy dɔ gemḛ, ꞌrii ka̰a̰-é ji-dé-tɨ dꞌuso taá-taá. Rəmə Parisi-je kɨ́ dan-tɨ-je ꞌpa sə-dé ꞌpanè: «Kdɔ ri ɓá ꞌrai né kɨ́ to tó-é al kadɨ dow ra ndɔ taakoo-tɨ wa?» Jeju təl ilə-dé-tɨ panè: «Né kɨ́ ndɔkɨ Dabidɨ ra kaglo-tɨ liə, lokɨ ɓo ra-dé dḛ kɨ̀ dow-je liə lé, se sə̰i ꞌndói ta-é mḛḛ mbete-tɨ kɨ́ aa njay ooi al ya sar wa? Ḛ ɔw mḛḛ kəykubɨ-tɨ lə Lubə, ɔy mbə̀ kɨ́ dꞌadɨ Lubə kadkare-tɨ lé uso rəm, adɨ dow-je liə dꞌuso rəm. Ngà kɨ́ go rəbɨ-é-tɨ lé, tò kadɨ njégugné-je ya par ə́ dꞌa kuso ya al wa?» Beɓa Jeju idə-dé panè: «Ngon lə dow lé ɓá to ꞌɓa ndɔ taakoo.»
Dingəm kɨ́ ji-é oy mburukɨ
Mat 12:9-14; Mar 3:1-6
Ndɔ kɨ́ rangɨ kɨ́ to ndɔ taakoo lə jipɨ-je ya ɓəy lé, Jeju isɨ ndó né dow-je mḛḛ kəykəwna̰-tɨ lə jipɨ-je ə dingəm káre kɨ́ jikɔl-é oy mburukɨ isɨ dan-dé-tɨ nɔ̰ɔ̰ tɔ. Njéndó dow-je ndukun-je, kɨ̀ Parisi-je lé, dꞌadɨ kəm-dé tò dɔ Jeju-tɨ gə́rə́rə́ kdɔ kadɨ dꞌoo ə́ kinə ḛ adɨ lapiya dow ndɔ taakoo-tɨ rəmə je to kəm rəbɨ kɨ́ kadɨ nꞌiləi-né ta dɔ-é-tɨ. Ngà Jeju gə tagɨr kɨ́ mḛḛ-dé-tɨ. Beɓa ḛ idə dingəm kɨ́ njèjikoy lé panè: ꞌḬ ꞌa̰ taá dan dow-je-tɨ dana̰ nè; dingəm lé ubə nangɨ ḭ a̰ taá. Beɓa Jeju idə-dé panè: Mꞌa dəjɨ-si ta kin koo. Né kɨ́ rá ɓá to tó-é kadɨ dow ra ndɔ taakoo-tɨ wa? Ra majɨ kɨ̀ dow ɓá to tó-é əse ra siə majɨ al ɓá to tó-é wa? Kajɨ dow ɓá to tó-é əse tɔl-é ɓá to tó-é wa? 10 Ḛ oo-dé kɨ̀ ta bar-é bar-é lay ngá ɓá təl idə dingəm lé panè: ꞌSurə ji-i! Lokɨ ḛ surə ji-é lé ya rəmə, ji-é lé təl tò majɨ gogɨ. 11 Ngà njéndó dow-je ndukun-je, kɨ̀ Parisi-je lé, wɔngɨ ra-dé n̰a̰ adɨ ꞌnajɨ-na̰ ta dɔ né-tɨ kɨ́ kadɨ nꞌrai kɨ̀ Jeju.
Jeju mbətɨ njéndó né-je dɔgɨ gidɨ-é joo
Mat 10:1-4; Mar 3:13-19
12 Gangɨ ndɔ-é-je-tɨ kinlé, Jeju ɔw dɔ mbal-tɨ kdɔ pa ta kɨ̀ Lubə ə un lo kɨ́ ndɔɔ kin lay ya pa-né ta kɨ̀ Lubə. 13 Ngà lokɨ lo aa lé, ḛ ɓa njéndó né-je liə ə mbətɨ-dé dɔgɨ gidɨ-é joo, ində ri-dé lə njékɔwkulə-je; adɨ to 14 Simɔ̰ kɨ́ ḛ ɓa-é Piyər kɨ̀ ngonkɔ̰-é Andre, Jakɨ, Ja̰, Pilipɨ, Batlemi, 15 Matiye, Tomasɨ, Jakɨ kɨ́ ngon lə Alpe, Simɔ̰ kɨ́ ɓa-é dow kɨ́ ta ɓe liə to-é, 16 Jude kɨ́ to ngon lə Jakɨ, ɓá Judasɨ Iskariyotɨ kɨ́ à təl njèkun dɔ Jeju.
17 Jeju ḭ sə-dé dɔ mbal-tɨ isɨ risɨ sə-dé nangɨ rəmə, ree a̰ lo-tɨ kɨ́ tatɨ rəsɨ kɨ́ kosɨ njéndó né-je liə n̰a̰ dꞌa̰-tɨ; lo-é-tɨ kinlé tɔ ɓá kosɨ dow-je kɨ́ ꞌtò nduy-nduy kɨ́ dɔnangɨ Jude-tɨ lay, kɨ̀ ɓebo Jorijalḛm-tɨ, kɨ̀ ɓebo-je kɨ́ kàdɨ̀ ba-tɨ, kɨ̀ dɔnangɨ Tir-tɨ, kɨ̀ dɔnangɨ Sidɔ̰-tɨ dꞌa̰-tɨ tɔ. Dḛ ꞌree kdɔ koo ta liə rəm, ɓá kdɔ kadɨ adɨ njémɔ̰y-je dꞌingə lapiya rəm tɔ. 18 Dḛ kɨ́ ndil-je kɨ́ majɨ al ꞌra-dé lé, dꞌingə lapiya.*6:18 Mar 3:7-11; Mat 4:24-25 19 Kosɨ dow-je lay ya ꞌsangɨ kadɨ dꞌɔdɨ rɔ-é, kdɔtalə tɔ́gɨ tḛḛ rɔ-é-tɨ rəmə, adɨ-dé lapiya-lapiya ya lay.
Néndó kɨ́ sɔbɨ dɔ njénékumə̰-je kɨ̀ dow-je kɨ́ tujɨ à kusɨ dɔ-dé-tɨ
Mat 5:1-12
20 Jeju un kəm-é kɨ taá oo njéndó né-je liə ə panè:
Sə̰i njéndoo-je ɓá ꞌtoi njénékumə̰-je,
kdɔtalə kɔ̰ɓe lə Lubə tò kdɔ-si!
21 Sə̰i kɨ́ ɓo isɨ ra-si ngɔsnè kin ɓá ꞌtoi njénékumə̰-je,
kdɔtalə bore a kusoi né ndani ndə̰-ndə̰!
Sə̰i kɨ́ isi ꞌnɔ̰i ngɔsnè kin ɓá ꞌtoi njénékumə̰-je,
kdɔtalə bore a kogi.
22 6:22 1Pi 4:14Sə̰i kɨ́ dow-je dꞌɔsɨ-si kɨ̀ ta əse ꞌtubə-si,
ꞌtajɨ-si əse ꞌmbatɨ-si titɨ dow-je kɨ́ majɨ al bè
kdɔ ta lə Ngon lə dow lé ɓá ꞌtoi njénékumə̰-je.
23 6:23 Knj 7:52Kḭ gangɨ ndɔ-é-tɨ kinlé ꞌrai rɔnəl ə ꞌtiləi kole,
kdɔtalə nékugə dɔji kɨ́ boy n̰a̰ ya tò ngəbɨ-si dɔra̰-tɨ nɔ̰ɔ̰.
Tɔgrɔ-tɨ ya, ka-dé-je kàrè,
ndɔkɨ ꞌra né-é kinlé kɨ̀ njépata-je kɨ́ ta Lubə-tɨ bè ya tɔ.
24 Ngà tujɨ à kusɨ dɔ-si-tɨ, sə̰i njénékingə-je,
kdɔtalə sə̰i ingəi né kɨ́ sɔl mḛḛ-si ngà!
25 Tujɨ à kusɨ dɔ-si-tɨ, sə̰i kɨ́ ꞌndani ngɔsnè,
kdɔ bore rəmə ɓo à ra-si.
Tujɨ à kusɨ dɔ-si-tɨ, sə̰i kɨ́ isi ꞌkogi ngɔsnè,
kdɔtalə a kisi dan nékəmtondoo-tɨ, kɨ̀ ta nɔ̰-tɨ.
26 Tujɨ à kusɨ dɔ-si-tɨ, lokɨ dow-je ꞌpa ta lə-si majɨ n̰a̰,
kdɔtalə ka-dé-je ya kàrè,
ndɔkɨ ꞌpa ta kɨ́ majɨ dɔ dow-je-tɨ kɨ́ dꞌədɨ ta
ꞌpanè ꞌto njépata kɨ́ ta Lubə-tɨ tɔ!
Jeju pa ta kɨ́ dɔ ndigɨ njéba-je-tɨ
Mat 5:39-47; Rɔm 12:17-21
27 Ngà sə̰i kɨ́ ooi ta lə-m lé, mꞌidə-si mꞌpanè: ꞌNdigi njéba-je lə-si, ꞌrai majɨ kɨ̀ njékɔsɨ-si ta-je, 28 ꞌtɔri ndi-si dɔ dow-je kɨ́ njékində ndɔl dɔ-si-tɨ, ꞌpai ta kɨ̀ Lubə kdɔ njékulə kəm-si ndoo-je.
29 Kinə dow ində mbɔ́-i kɨ́ káre rəmə, ꞌtəl kɨ́ káre adɨ-é ɓəy. Ə kinə dow uwə-i taa kubɨ kul lə-i rəmə, ꞌɔgɨ-é taa kubɨ kɨ́ kàdɨ̀-i-tɨ al ngá. 30 Dow kɨ́ rá-rá ya dəjɨ-i né ə ꞌadɨ-é, ngà lokɨ dow uwə-i taa nékingə-i rəmə, ꞌdəjɨ go-é al ngá. 31 6:31 Mat 7:12Né kɨ́ ꞌndigi kadɨ dow-je ꞌra dꞌadɨ-si lé, ga̰-é ya ꞌrai adi-dé tɔ. 32 Kinə dow-je kɨ́ ꞌndigɨ-si ya ɓá sə̰i ꞌndigi-dé tɔ lé, ri ɓá à tokɨ pitɨ-si kdɔ wa? Njéramajal-je ya kàrè ꞌndigɨ njéndigɨ-dé-je tɔ. 33 Kinə dow-je kɨ́ ꞌra sə-si majɨ ya ɓá sə̰i ꞌrai sə-dé majɨ tɔ lé, ri ɓá à tokɨ pitɨ-si kdɔ wa? Njéramajal-je ya kàrè ꞌra bè ya tɔ. 34 Ə kinə dow-je kɨ́ sə̰i indəi mḛḛ-si dɔ-tɨ kɨ́ ꞌtunə̰-si né ə dꞌa kugə-si ɓá sə̰i adi-dé lé, ri ɓá Lubə à pitɨ-si-né wa? Njéramajal-je ya kàrè, ꞌtunə̰-na̰ né kadɨ dꞌugə-na̰ né-é gogɨ tɔ. 35 Ngà sə̰i lé, ꞌndigi njéba-je lə-si, ꞌrai majɨ ə adi dow-je ꞌtunə̰-si né ə ꞌgɨri kadɨ à kingəi gogɨ al. Beɓa nékugə dɔji-si à n̰a̰ rəm, a toi ngan lə Lubə kɨ́ njèkisɨ taá dɔra̰-tɨ nṵ, kdɔ ḛ ra majɨ kɨ́ njéra oiyo al-je rəm, kɨ̀ njémḛḛndul-je rəm tɔ. 36 Ooi kəmtondoo lə dow-je titɨ kɨ́ Bɔbɨ-si isɨ oo-né kəmtondoo lə dow-je kin bè tɔ.
Ta kɨ́ sɔbɨ dɔ gangta dɔ dow-tɨ
Mat 7:1-5,15-22
37 ꞌGangi ta dɔ dow-tɨ al ə dꞌa gangta dɔ-si-tɨ al tɔ. Ɔri ta dɔ dow-tɨ ə dꞌa kɔr ta dɔ-si-tɨ tɔ; in̰əi go kɔgɨ adi dow-je ə dꞌa kin̰ə go kɔgɨ kadɨ-si tɔ. 38 Adi né ə dꞌa kadɨ-si tɔ. Dꞌa kungɨ né takubɨ-tɨ lə-si kadɨ rusɨ ə dꞌa mbusɨ go-é majɨ, dꞌa yəkɨ kadɨ ga̰y nangɨ wur-wur, kdɔ né kɨ́ ꞌmbɔji-né né adi dow kinlé, ḛ ya dꞌa təl mbɔjɨ-né né kadɨ-si tɔ.
39 6:39 Mat 15:14Jeju pa sə-dé ta kɨ̀ gosta káre ɓəy panè: Njèkəmtɔ à ndɔr njèkəmtɔ madɨ-é tɔ wa? Sé dꞌa kungɨ-na̰ ɓe-tɨ joo lay ya al wa? 40 6:40 Mat 10:24,25; Ja̰ 13:16; 15:20Njèndó né à kitə njèndó-é né al. Ngà njèndó né kɨ́ rá-rá ya kɨ́ néndó asɨ-é majɨ lé, à titɨ-na̰ kɨ̀ njèndó-é né lé ya tɔ.
41 Ban ɓá i oo wale kɨ́ tò kəm ngonkɔ̰-i-tɨ rəmə, kagɨ kɨ́ boy kɨ́ tò kəm-i-tɨ kin ɓá i oo al wa? 42 Ban ɓá ꞌa kidə ngonkɔ̰-i panè: «Adɨ mꞌɔr wale kɨ́ tò kəm-i-tɨ kin kɔgɨ» ə i rəmə, ꞌoo kagɨ kɨ́ boy kɨ́ tò kəm-i-tɨ kin al wa? I njèkədkəm dow-je kan! ꞌƆr kagɨ kɨ́ boy kɨ́ tò kəm-i-tɨ ya pa ɓəy ɓá ꞌa koo wale kɨ́ tò kəm ngonkɔ̰-i-tɨ kdɔ kɔr kadɨ-é.
Kullə ra dow ɓá dꞌa gə-é-né
Mat 12:33-37; 7:15-21
43 Kagɨ kɨ́ majɨ lé, kandɨ-é à majɨ al al ə kagɨ kɨ́ majɨ al kàrè kandɨ-é à majɨ nda̰ al tɔ. 44 6:44 Mat 12:33Kdɔ kagɨ kɨ́ rá-rá ya dꞌa gə-é kɨ̀ takul kandɨ-é. Dow à kijə kandɨ kote dɔ kagɨ kun-tɨ al; bè ya tɔ, dow à tɔr kandɨ nduu dɔ gərgəndi-tɨ al tɔ. 45 6:45 Mat 12:34Bè ya tɔ, dow kɨ́ majɨ lé, né-je kɨ́ majɨ-majɨ kɨ́ uwə mḛḛ-é kinlé ya à tḛḛ-né. Ə dow kɨ́ majɨ al kàrè, né-je kɨ́ majɨ al majɨ al kɨ́ uwə mḛḛ-é kinlé ya ḛ à tḛḛ-né tɔ. Kdɔ né-je kɨ́ mən̰ə̰-na̰ mḛḛ dow-tɨ ya ɓá tḛḛ ta-é-tɨ adɨ-é pa.
Ta kɨ́ sɔbɨ dɔ təl rɔ go ta-tɨ
Mat 7:21-29
46 Kdɔ ri ɓá ꞌɓai-mi «ꞌƁaɓe, ꞌƁaɓe» ya rəmə ꞌtəli rɔ-si go ta-tɨ kɨ́ mꞌpa al wa? 47 Dow kɨ́ rá-rá kɨ́ ree rɔ-m-tɨ, oo ta-je lə-m ə təl rɔ-é go-tɨ lé, mꞌa tɔjɨ-si kadɨ ooi sé titɨ-na̰ kɨ̀ dow kɨ́ ban wa: 48 Ḛ titɨ-na̰ kɨ̀ dow kɨ́ ɔw kɨ̀ kində kəy rəmə, ijə ɓe adɨ uu n̰a̰, tḛḛ dɔ ər-tɨ ɓá ində gin kəy titɨ; beɓa lokɨ man ulə, adɨ pungum man ində kəy lé pungum-pungum ya, ngà kəy lé yəkɨ al, kdɔ dow lé ində kəy lé majɨ. 49 Ngà dow kɨ́ oo ta lə-m ɓá təl rɔ-é go-tɨ al lé, titɨ-na̰ kɨ̀ dow kɨ́ ində kəy nangray-tɨ ə ində gin-é majɨ al rəm tɔ. Beɓa lokɨ pungum man ində kəy lé rəmə, tajinatɨ nè ya tɔɔ nangɨ rum-rum adɨ kəy-é tujɨ tujɨ kɨ́ dum natɨ.

*6:18 6:18 Mar 3:7-11; Mat 4:24-25

6:22 6:22 1Pi 4:14

6:23 6:23 Knj 7:52

6:31 6:31 Mat 7:12

6:39 6:39 Mat 15:14

6:40 6:40 Mat 10:24,25; Ja̰ 13:16; 15:20

6:44 6:44 Mat 12:33

6:45 6:45 Mat 12:34