Dene ngü ta te
Marako
ba teka Yesu Kurisito
Masere si-ngü
Kpara te ba buku ne ena adi de Marako, te di de mürü ye Baranaba ne (Kolosayï 4:5). Ah ngbü ta kpah endoro de wü Pawülü ake Baranaba, teka mba wü lakï cüküꞌdaye (Mürü Tima 12:25; 13:5). Ïrï ni ye na de *Marïya. Gba wü ta agbü Yerüsalema, gbü sü te mere bi wü *kpara ka Yesu ngbü ta ebiti te-wü tete na ne (Mürü Tima 12:12).
Fütanga ngü la, fü Marako adu akoro tïne kpara, te ngbü ele ta-ngü te Petero, gbü tima ka Yesu (1 Petero 5:13). Gbü wü lakï ta te Yesu ngbü endoro tete na, da emala ngari Me ne, Marako ka-ye ta la jaji, ah ndoro de wü Yesu fa sü de. Te di bala, wüh gü ba, mere bi wü ngü te Marako ba teka Yesu ne, ah je wü ngü la gömö Petero.
Marako ba wü ngü ne, o engu di ka-ye ta agbü *Rüma. Ah ba ngü ne fü wü kpara ka Rüma, te ewü di de wü di enga *Yïsarayele nda-wü de ne. Dela si-ngü te engu le amala mere bi ngü, ta te wü *mürü dofo mala teka Yesu ne, nda de ne. Ah mala kpah wü gara si-ngü teka gele ka wü di enga Yïsarayele, angü wü Rüma wu si-ngü teka gele la nda-wü de.
Marako gü ba, “Yesu de Ye Me (Sapïta 1:1), ah kpah de *Ye Kpara ka Kpï, te engu koro füh kotö ne, fü ah ato te-ye akpi, teka afa wü kpara gbü *siti ngü ka-ewü, teka de wüh maka *küküwa ka badi (Sapïta 10:45).” Marako mala mere bi ngü, ta te Yesu ngbü rï wü kpara di ne, ꞌburu nda de. Amba Marako ngbü sere ngü teka Yesu, gü ba, “Yesu ka-ye de mere mürü wazi, te ngbü mere bi wü talara ngü, baka te engu ngbü küwa wü mürü keke. Ah ngbü liki kpah *siti wü di enga me guvu wü gara kpara. Engu ngbü boro kpah siti ngü ka wü kpara.”
Marako ba ngü ne ta gbü ngü *Giriki. Mene köcökpa ta te Marako ba zu me-ye ne, tïtïne ah esaka nih nda ma. Mene köcökpa te di esaka nih ne, ah ka-ye bü mene ewü, ta te wü gara kpara ba, te nga wü ngü ta te Marako ba ne. Ah ge baka te adu ngü ta te Marako ba, teka züzükü ka Yesu gbü kpi ne, dürü ka-ye eyi. Angü ngü la nü rü bü etüngba gbü sapïta 16:8. Sidi nga ngü la, ah baka te gara kpara du ba ngü teka züzükü ka Yesu ne me-ye, füh du ngü ka Marako la (Sapïta 16:9-20). Wü kpara te ewü gïrï ngü gbü *Ngari Me fa sü ne, gü ba, wü ngü de gbü Sapïta 16:9-20 ne, Marako ba me-ye nda de. Amba wü ngü de te gara wü kpara la ba ne, ah ka-ye de zu ngü, angü ah tï kpini de wü ngü te wü Matayo ake Luka ba ne. Te di bala ne, wü ngü la ena angbü ka-wü da wü bala.
Wü ngü te mü ena amaka gbü buku ka Marako, wüh dene.
Sapïta 1:1-13 Makpo ngü teka ngü ka Yesu,
Sapïta 1:14–9:50 Wü ngü ta te Yesu mere agbü Galïlaya,
Sapïta 10:1-52 Wü ngü ta te Yesu mere, o engu yia tete agbü Galïlaya,
da enü agbü Yerüsalema ne
Sapïta 11:1–15:47 Adu ngü ka Yesu, bete ngü ka kpi kaka-na
Sapïta 16:1-8 Ngü ka züzükü ka Yesu gbü kpi
Sapïta 16:9-20 Adu ngü, te wüh ba füh ngü te Marako ba ne
1
1 Dene züka tofo ngü ka Me teka Yesu *Kurisito, te di de Ye Me.
Matayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yüwane 1:26-28
2 Ngü la kpo ba e ta te wü Yïsaya, ba gbü *Ngari Me ta gügü, o wü bï Yesu la de, gü ba, “Me mala ngü fü Ye ye, gü ba, ‘Ni ena atima mürü tima ka-ni kpa engagira nü, teka areke kaje fü ye.’ ”*1:2 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Malakï 3:1. 3 *Mürü dofo Yïsaya gü ba, “Gara kpara ena akoro, angbü emala ngü de mere ri ye kpa etü gü, gü ba dene, ‘Mere Miri, te ena aküwa ani ne, ah te ekoro! Ah le de wü reke kaje fefe! Wü ni wü cudu, wü o kpini, teka fü engu anü tete na.’ ”†1:3 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Yïsaya 40:3.
4 Mürü tima engu la, ah de *Yüwane Mürü Babatïza. Fü engu akoro fütanga mere bi wü re, angbü kpa etü gü, da emala ngari Me fü wü kpara kpala. Fü mere bi wü kpara angbü ekoro kpakaka na, adi eje ngari Me gögömö na. Fü ah angbü emala ngü fü ewü, gü ba dene, “Wü ce *siti ngü ka-wü ꞌburu asidi, wü fü maguma wü, teka fü wü aza *babatïza, fü Me aboro siti ngü ka-wü ꞌburu.” Dela ngü ta te Yüwane mala fü wü kpara la, te engu ngbü eto babatïza fü ewü. 5 Fü mere bi wü kpara ayia anü kpakaka na, teka aje ngari Me gögömö na. Wü gara ewü koro agbü Yerüsalema, de wü gara nga nzö kötï ka *Yudaya ꞌburu. Te wü kpara la je ngü ka Me gömö Yüwane de bala, fü maguma ewü ayia agürü. Fü ewü akpo da emala nga wü siti ngü ka-wü fü Me de cïnga. Fü Yüwane angbü eto babatïza fü ewü gbü ngu Yürüdene.
6 Yüwane ngbü ta eto bongo ka-ye te ewü gbï gbü su nü de ïrï ye kamele, sisiti gbulukusu bane. Fü ah ngbü ei ku konü etadu ye. Zü-e kaka-na ta nda bü mbïra te di baka eci, bete wü, te engu ngbü emaka agbü gü la.
7 Fü Yüwane amala ngü ka Me fü wü kpara, gü ba dene, “Me tima gara kpara eyi, te ena akoro arï yi sidi nga ra, wawazi na fa nda-ra ka. Ma nda-ra bü baka labï kaka, te ena areke kaje fefe. Ma be teka tima la nda-ra de, angü engu me-ye de mere kpara fere. 8 Nda-ra, ma ngbü eto babatïza fü yi de ngu kükürü. Amba nda-ka, ah ena ato babatïza fü yi de wazi ka *Nzïla Wazi Me, teka fü yi angbü emere ngü ka Me ereke areke.”
Dene ngü ka babatïza ka Yesu
Matayo 3:13-17; 4:1-17; Luka 3:21-23; 4:1-15
9 Baka ta te Yüwane ngbü emala ngari Me kpa etü gü ne, Yesu ngbü ka-ye gbü gara kötï de ïrï ye Nazareta.‡1:9 Nazareta ka-ye gbü nga nzö kötï ka Galïlaya. Gbü gara ra, fü Yesu ayia anü kpaka Yüwane kpa etü gü la. Fü Yüwane ayia ato *babatïza fefe gbü ngu Yürüdene. 10 Te engu to babatïza nza tete, fü Yesu ayia akoro kpa füh gümba. Ah te eceka kpï de, gbo! te kpï te ü te-ye. Fü *Nzïla Wazi Me akoro kpa gbü kpï baka mö, arü gbü nzö Yesu. 11 Fü ri Me awü kpa gbü kpï la, gü ba dene, “Mü zu de Ye ra, te maguma ra ngbü tete. Ngü ka-mü reke gbü jia ra ꞌduwa ba-neh-ene-la.”
12 Fütanga ngü la, fü Nzïla Wazi Me aza Yesu, anü di kpa etü gü, 13 kpa gbü sü ka siti wü nü. Fü ah ara kpala sïkpï teke ꞌbasu. Fü *Satana akoro afiti Yesu kpala ma. Fü wü *malayïka ka Me angbü ta ele ta-ngü te Yesu kpala.
14 Fütanga ngü la, fü ewü azoro Yüwane, anü di agü agbü ku. Te Yesu je ngü la, fü ah ayia ace sü la, adu ka-ye agbü *Galïlaya. Fü ah angbü endoro da emala ngari Me fü wü kpara kpala, 15 gü ba dene, “Mere sïkpï koro eyi gbamari. Miri te Me tima teka aküwa wü ne, koro eyi. Te di bala, wü ce *siti ngü ka-wü, de wü le to ngü ka Me de maguma wü biringbö.”
Dene ngü ka gina wü kpara ta te Yesu ï ewü
Matayo 4:18-22
16 Gbü gara ra, fü Yesu ayia anü andoro era mere ngu de ïrï ye *Galïlaya. Fü engu akoro amaka wü gara komoko ꞌbasu, te ewü ngbü egü yïmba ka-wü gbü ngu teka azoro si, angü ah de tima ka-ewü. Ah de Sïmüna Petero ake enga ni ye, de ïrï ye Anderïya. 17 Fü Yesu arü amala ngü fü ewü, gü ba dene, “Yi nü kpakine, yi lala gbü nga ra. Ma ena ao yi, teka angbü efü wü kpara, de wüh le ngü ka Me, da tima ka si te yi ngbü emere ne.” 18 Te wüh je ngü la, fü ewü ayia kere, ace tima ka si ka-wü la, te ewü ngbü emere la, adu alala gbü nga Yesu.
19 Fü wü Yesu ayia sela, anü kpa engagira nü mba cüküꞌdaye. Fü ewü anü amaka wü gara wü kpara ꞌbasu. Ah de wü *Yakobo ake *Yüwane, wü di Zebedayo. Wüh ngbü ka-wü gbü *zabu, da ekpokpo jia yïmba ka-wü. 20 Fü Yesu ayia aï ewü kpah bala. Fü ewü ayia ace wö wü, Zebedayo, agbü zabu kpala, de wü kpara ka tima ka-ye. Fü ewü ayia anü alala gbü nga Yesu.
Dene ngü ka Yesu de wü siti wü di enga me
Luka 4:31-37
21 Gbü gara ra, fü wü Yesu ayia anü akoro agbü Kaparanama. Fü *sïkpï ka Me amaka ewü kpala. Fü ewü ayia anü arï kpa *esambü ka biti-te. Fü Yesu akpo da erï wü kpara kpala. 22 Fü rïrï kaka-na la ayia aga gbü jia wü kpara la afa sü. Wüh gü ba, “Rïrï ka komoko ne ka-ye kpikpi ye. Angü ah ngbü emala mere kpeke ngü, baka kpara te Me tima engu me-ye. Wü kpara ka-ani, te ewü ngbü erï ani de sene ne, wüh rï ani bala nda-wü de.”
23 Gara komoko ta ladü kpa esambü ka biti-te la, de *siti wü di enga me guvu ye. Fü komoko la ayia akpo da eba rere kpa tikpi, gü ba, 24 “Yesu§1:24 Komoko la gü ba, “Yesu de kpara ka Nazareta.” deyï, tima ka-ani gbü ngü ka-ye nda ma. Ye koro sene teka ne? Teka amörö ani asidi? Ani wu ye kpo. Ye de züka kpara te Me tima ye me-ye füh kotö ne.” 25 Fü Yesu ayia amala ngü fü siti wü di enga me la, gü ba dene, “Yi nga anga, de yi koro guvu komoko la asidi!” 26 Fü siti wü di enga me la ayia agbürü komoko la, agbo kötö, da eba rere. Fü ewü ayia ace komoko la, akpe, atafa ka-wü.
27 Dela ngü ta te Yesu mere, te engu liki siti wü di enga me di, guvu gara komoko asidi. Fü ngü la aga gbü jia wü kpara ꞌburu, baka mere ngü cucu. Fü ewü akpo da eyi-ta tete-wü, gü ba dene, “Apa! De bane ne ngü ne? Amba rïrï ka Yesu ne, ah ka-ye de kpeke rïrï fanü fanü. Angü ah ngbü eto rïrï fü siti wü di enga me, fü ewü angbü eje ngü kaka!” 28 Teka ngü la, fü ïrï Yesu ayia awü gbü nga nzö wü sü ka *Galïlaya ꞌburu.
Dene ngü ka Yesu te küwa mere bi wü mürü keke
Matayo 8:14-17; Luka 4:38-41
29 Fütanga ngü la, fü wü Yesu ayia ace *kambü ka biti-te. Fü ewü anü de wü *Yakobo ake *Yüwane, kpa gba wü Sïmüna Petero ake Anderïya. 30 Te wüh koro kpala, fü ewü amaka wügiri ye Sïmüna, würüse, te keke ngbü emere engu efa sü, te ra ngbü kötö. Küküte ꞌburu wütü awütü. Fü ewü amala nga würüse la fü Yesu. 31 Fü Yesu ayia anü akoro kpaka würüse la, azoro kpakpa na, ae engu tikpi. Fü soko würüse la ayia alofo. Fü würüse la ayia anü amere kümü, ato fü ewü.
32 Etamurago la, te ra tï tete na, fü mere bi wü kpara ayia aza wü mürü keke ka-wü, bete wü kpara te *siti wü di enga me ngbü emere ewü ne, akoro de ewü kpaka Yesu. 33 Fü wü kpara gbü sü la aci abiti te-wü gbe gbe gbe kpa emöngïtï ka kambü te Yesu di gbügbü na. 34 Fü Yesu ayia aküwa mere bi wü kpara de wü keke eküte wü la ꞌburu. Fü ah aliki *siti wü di enga me guvu gara ewü asidi. Fü siti wü di enga me la angbü eku gba. Fü Yesu ayia atïrï ewü. Kükürü de, angü wüh wu ta eyi, gü ba, Yesu ka-ye de kpara te Me tima engu me-ye füh kotö ne.
Dene ngü ka Yesu, te ndoro da eto ngari Me,
gbü wü sü ka Galïlaya
Luka 4:42-44
35 Gügü emözekpï, o sü lofo la de, fü Yesu ayia kpikpi ye, ace Kaparanama, anü akoro kpa gbü gara sü, kpa gbü gü, teka aku gba fü Me. 36 Te wü Sïmüna Petero zükü tete, Yesu nda ma! Fü ewü ayia anü agïrï engu. 37 Fü ewü anü amaka Yesu agbü gü kpala, amala ngü fefe, gü ba dene, “Mere kpara deyï, ani du edu kpa ekötï, angü wü kpara ꞌburu ngbü egïrï ye, teka de ye küwa ani.” 38 Yesu gü ba, “Ani nü la kpa gbü gara sü, teka fü ni amala ngari Me fü mene wü kpara de kpala. Angü dela tima ka-ni, te Me tima ni tüngüngü.”
39 Fütanga ngü la, fü Yesu akpo da endoro gbü wü kötï ka *Galïlaya ꞌburu nde, da erï wü kpara de to ngü ka Me, kpa *esambü ka biti-te ka-ewü, kpah da eliki *siti wü di enga me guvu wü gara kpara, te ngbü emere ewü ne, asidi.
Dene ngü te Yesu küwa gara mürü jiakö di
Matayo 8:2-4; Luka 5:12-16
40 Gbü gara ra, fü gara komoko ayia akoro kpaka Yesu, de *jiakö te ye. Fü komoko la abu nzökuta ye kötö, andaꞌba te-ye, gü ba, “Ni wu eyi, gü ba, ye de mere mürü wazi fa sü. Te ah ꞌbe gbü jia ye la, de ye reke la mba küte ni ne.” 41 Fü ngü komoko la ake te Yesu afa sü. Fü ah ayia ao kpa ye eküte komoko la, gü ba, “Wayi, ma le eyi. Küte mü reke ereke.” 42 Fü jiakö ayia agürü eküte komoko la asidi. Fü küküte adu akoro te nga ye. 43 Fü Yesu amala ngü fü komoko la kpekpeke, 44 gü ba, “De-ye deyï, ye mere e amala nga ngü la fü wü gara kpara de. Ye nü enü, ye mere ngü, ta te *Müse ba gbü *Rïrï ka Me ne. Ye za nü, ye nü di kpaka *mürü gele ka Mere Me, de ah wa, ah to fü Me teka ngü la. Teka fü wü kpara ꞌburu awu, gü ba, küte ye reke eyi fanü.”*1:44 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Rïrï ka Gele ka wü Levi 14:1-32. 45 Amba ngü te Yesu mala fü komoko la, ah je nda de. Fü ah ayia anü, akpo da emala nga ngü la fü wü kpara bü faaa. Fü nga ngü la awü, abaya gbü wü sü ꞌburu. Teka ngü la, da Yesu te engu ena angbü agbü mere kötï ngbaangba gbü jia wü kpara ne tïne ma. Fü ah angbü ka-ye ewo te-ye agbü gü. Te wüh je nga Yesu bala, fü mere bi wü kpara ayia te nga nzö wü kötï ꞌburu, angbü ekoro kpakaka na agbü gü la.