12
Dene mani te Yesu mala teka wü kpara,
te ewü ngbü eceka kpï fütanga rïrü
Matayo 21:33-46; Luka 20:9-19
Fütanga ngü la, fü Yesu adu kpah amala ngü fü wü cögbörö kpara la de mani, gü ba dene, “Gara komoko ta ladü, te nü maka züka sü, fü ah ayia aru rü *vinü ka-ye gbügbü. Fü ah adu ajï ꞌbaranga ekekere na kerekere gbaa. Fü ah areke kpah sü, teka adi efi rï-rü la gbügbü na. Fü ah ajï kpah kambü teka fü wü kpara adi engbü gbügbü, da efete yï la. Fü engu aza wü kpara ka tima, ao kpala, aro mö de ewü areke areke, de wüh di eceka kpï fütanga yï ka-ni la mbi mbi mbi, angü ni ena anü andoro agbü gara sü nengete. Te kpïrï ka makolo rï-rü la koro tete na, fü komoko la ayia atima gara labï ka-ye kpaka wü kpara ka tima ka-ye la, gü ba, ‘Wü to rï-rü ka-ni la fü ni.’ Fü labï la ayia anü akoro kpaka wü kpara ka tima la. Fü ewü ayia azoro labï la, amï engu, alügü kpaka mere kpara ka-ye, de kpa ye kükürü. Fü mürü rïrü la adu kpah atima gara labï ka-ye. Fü labï la anü akoro kpaka ewü. Fü ewü amï nzönzö na, amemere lalara. Fü labï la akpe adu kpaka mere kpara ka-ye kpah de kpa ye kükürü. Fü mürü rïrü la adu kpah atima gara labï ka-ye. Fü ewü amiki labï la, amörö ka. Fü ewü angbü ememere wü labï ka mürü rïrü la fï bü bala, emimiki gara ewü, emömörö gara ewü. Gara labï te mürü rïrü la ena adu atima nda tïne ma. Tïne bü eyi duu kporo yeye na, te mamaguma ngbü tete na ne. Fü ah afï, gü ba dene, ‘Te ni tima ye ni la, wüh ena akpe cücürü na akpe.’ Fü ah ayia atima ye ye la kpaka ewü. Te wü kpara la wu ye mürü rïrü la te ngbü ekoro, fü ewü amala ngü esüka wü, gü ba dene, ‘Ceka la! Ye mürü rïrü ne te ekoro! Engu ena aza e-nga-kpa wö ye, te gara me-ye. Te di bala, ah le de ani mörö engu asidi, teka fü yï ka-ewü ne angbü te gara fü ani.’ Fü ewü ayia azoro ye mürü rïrü la, amï, amörö, aza kökö na, asö agbü gü.”
Fü Yesu adu ayi-ta wü cögbörö kpara la, gü ba, “Gbü fïngangü ka-yi, mürü rïrü la ena amere de wü siti kpara la, neh baye? Ah ena ayia akoro kpaka ewü de mere wazi, amömörö ewü ꞌburu. Fü ah aza to wü kpara, ao eme rïrü ka-ye la.” Dela mani te Yesu mala fü wü cögbörö kpara ka wü *Yïsarayele.
10 Fü ah adu ayi-ta wü cögbörö kpara la, gü ba dene, “*Ngari Me mala teka ngü la, gü neh fe? Ah gü ba, ‘Wü gara kpara ngbü ta ejï *Mere Kambü ka Me. Fü ewü amaka gara mere rü, te ewü le nda-wü de. Fü ewü ace rü la asidi. Tïtïne rü ta te ewü ce la, Me du o tïne eyi mere kpeke rü de wazi ye, te wü bu ye na ngbü engbü ꞌburu eküküte. 11 Nih gbo nga ïrï Me, angü engu mere mere züka ngü eyi fü nih!’ ”* 12:11 Mü ena amaka ngü la gbü Ci ka wü Davidi 118:22-23.
12 Fü wü cögbörö kpara la awu, gü ba, Yesu mala mani la eküte ani, teka te ani le ngü kaka nda-ani de ne. Fü ngü la ake te ewü afa sü. Fü ewü angbü egïrï kaje teka de ani zoro Yesu. Wüh le azoro engu gbü jia wü kpara nda-wü de, angü maguma wü kpara ena asiti eküte ani. Te di bala, fü ewü ayia ace engu, ago ka-wü.
Dene ngü ta te wüh yi-ta Yesu di, teka mase ngürü
Matayo 22:15-22; Luka 20:20-26
13 Fütanga ngü la, fü wü cögbörö kpara atima gara wü *Farusi kpaka Yesu, bete gara wü kovo ka Miri Anïtïpa *Erode, gü ba dene, “Wü fiti Yesu, de engu mala siti ngü eküte miri ka wü *Rüma, teka de ani zoro engu gbü riri na la.”
14 Fü ewü anü akoro amaka Yesu, amala ngü fefe, gü ba dene, “Mere kpara, ani wu eyi, gü ba, ye de kpeke kpara, te ye ngbü emala zu ngü ka Me fü ani fanü fanü. Angü ye kpe cürü kpara nda-ye ꞌburu ꞌdö de. Ye ngbü ele ka-ye ꞌduwa ngü ka Me. Te di bala, gara ngü ladü te ani le ayi-ta ye di. Ah tï atï fü ani ase ngürü ani fü *Kayïsara, Miri ka wü Rüma, te ngbü gbü nzö ani ne? 15 Anga ah tï de? *Rïrï ka Müse gü neh fe?”
Amba Yesu, mü wu mani ka-ewü la nda-mü eyi kpo. Fü mü ayia alügü ngü fü ewü, gü ba, “Wü ngbü ere maguma ni de ngü bala, neh teka ne? Wü za la biri jiase sela, wü sere fü ani.” 16 Fü ewü aza gara jiase biringbö, ato fefe na. Fü ah aceka jiase la, agü ba dene, “E-gbü jiase ne, neh kuru da? Wüh ba eküküte na ne, neh ïrï da?” Wüh ga, “Ah de kuru Kayïsara, te di de Miri ka wü Rüma ne.” 17 Yesu gü ba, “Ah mbi! Te ah de nda miri la, de yi lügü fü miri. De yi lügü nda Me kpah fü Me.”
Dela ngü ta te Yesu mala fü wü kpara la, teka mase ngürü. Fü ngü kaka la aga gbü jia wü kpara la afa sü.
Dene ngü ta te wüh yi-ta Yesu di, teka züzükü gbü kpi
Matayo 22:23-33; Luka 20:27-38
18 Wü gara kpara ta ladü esüka wü di enga *Yïsarayele, te wüh eï ewü, gü ba, wü *Saduke. Wüh fï nda-wü, gü ba, “Te kpara kpi eyi la, ah kpi eyi fï mere badi. Ah du azükü gbü kpi tïne de.”
Te di bala, fü gara wü Saduke akoro kpaka Yesu, ayi-tata gbü mani, gü ba dene, 19 “Mere kpara, gara ngü ladü te ani le ayi-ta ye di. *Müse ba ta ngü fü ani gbü *Rïrï ka Me, gü ba, ‘Te kpara kpi, ce wara ye, o wüh bï ye ake di la de la, ah le de enga ni ye na za würüse gbü nganga na la, teka abï ye dada na, angü ïïrï na ena adürü.’ 12:19 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Manda nga Rïrï 25:5-6. 20 Amba, te wü kpara ena azükü gbü kpi azükü fanü fanü la, ngü la ena adi baye? Angü gara wü komoko ta ladü, wüh guvu ni wü lorozi. Fü gina ewü ayia aza würüse. Fü ah ayia akpi, o wüh bï ye ake di la de. 21 Fü eꞌbaꞌbasu adu aza würüse nga kpa enga ni ye la. Fü ah ayia akpi. Wüh bï ye ake di kpah de. Fü ebabata na adu kpah aza würüse la. Fü ah ayia kpah akpi, ace engu fï kükürü. 22 Wü jaji komoko de lorozi la, wüh za würüse la te nga wü ꞌburu. Fü ewü akpi ꞌburu, wüh bï ye te würüse la nda-wü de. Fütanga ewü la ꞌburu, fü würüse la adu kpah akpi. 23 Te wü kpara ena azükü azükü gbü kpi fanü la, würüse la ena adi neh wara da? Kükürü de, angü engu ta eyi wara ewü ꞌburu.”
24 Yesu gü ba, “Yi fï nda-yi, gü ba, Me tï azükü wü kpara gbü kpi nda de? Yi dürü bala, neh teka ne? Yi wu si-ngü de te wüh ba gbü *Ngari Me ne de, neh teka ne? Yi le awu wazi ka Me kpah de, neh teka ne? 25 Gbü sü ka Me agbü kpï kpala, wü kpara za te-wü nda-wü de. Angü te wü kpara zükü eyi gbü kpi la, Me ena afü ewü baka wü *malayïka ka-ye.
26 Wüh ba ngü gbü *Ngari Me teka ngü ka züzükü gbü kpi, gü neh fe? Gbü ra ta te Me gü tamu ye tete fü *Müse, 12:26 Me gü tamu ye fü Müse gbü gara rü, te ngbü eci aci baka wa. Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Gogo ka wü di enga Yïsarayele 3:1-15. Me mala ta fefe, gü neh fe? Ah gü ba dene, ‘De-ni Me, ni de *vüngüte ka *Abarayama, ake *Yïsaka bete *Yakobo.’ 27 Amba, gbü ra ta te Me mala ngü la tete, o wü Abarayama kpi ka-wü eyi gügü. Me ena amala ngü teka wü kövö, gü ba, ‘Wüh de wü vüngüte ka-ni?’ Ah bala de. Me mala ngü la, angü wü Abarayama ka-wü eyi ladü ezükü, agbü sü ka Me fï mere badi. Te di bala, fïngangü ka-yi te gü ba, wü kpara tï azükü gbü kpi nda-wü de ne, ngü la de mere siti wu!”
Dela ngü ta te Yesu mala fü wü Saduke, gü ba, “Me ena azükü wü kpara ka-ye, fü ewü angbü fï mere badi agbü sü ka-ye agbü kpï kpala.”
Dene ngü ta te Yesu mala teka kpeke Rïrï ka Me
Matayo 22:34-40
28 Gara *mürü rïrï ngbü ta eje yïkï te wü *Saduke ngbü ega de wü Yesu ne. Te engu je ngü te Yesu lügü fü ewü la, fü ngü la areke gbü jijia na afa sü. Fü mürü rïrï la adu ayi-ta Yesu, gü ba dene, “Mere kpara deyï, nda-ni yitangü kpah ladü. Esüka wü *Rïrï ka Me ꞌburu, kpeke rïrï, te fa wü bu ye ꞌburu, neh engu deyi?” 29 Yesu gü ba, “Kpeke Rïrï te Me to fü nih, wü di enga *Yïsarayele, gü ba dene,
‘Me ka-ye ngbee biringbö.
Ah de miri ka-nih me-ye.
Kpara te fa engu nda ma.
30 Mü le Me de maguma mü ꞌburu.
Mü o fïngangü ka-mü kpah ꞌburu tete.
Mü le ngü kaka de wazi mü kpah ꞌburu.
Mü to te-mü kpah ꞌburu fefe.’§ 12:30 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Manda nga Rïrï 6:4-5.
Dela kpeke Rïrï te Me to fü nih, te fa wü bu ye ꞌburu. 31 Eꞌbaꞌbasu na gü ba dene, ‘Mü le wü bu mü, baka e te mü ngbü ele küte mü.’* 12:31 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Rïrï ka Gele ka wü Levi 19:18. Dela gina wü kpeke *Rïrï ta te Me to fü nih. Gara rïrï te fa ewü dela nda ma.”
32 Te mürü rïrï la je ngü te Yesu mala la, fü ngü la areke tete afa sü. Fü ah alügü ngü fü Yesu, gü ba dene, “Wayi, mere kpara, mü mala zu ngü fanü fanü. Me ka-ye kü biringbö. Gara kpara te fa engu kpo fï ma. 33 Te mü le Me de maguma mü ꞌburu, o fïngangü ka-mü ꞌburu tete, fü mü ale ngü kaka de wazi mü kpah ꞌburu, fü mü adu ale wü bu mü, baka e te mü ngbü ele küte mü la, ngü ka-mü ena areke gbü jia Me afa sü. Gele ka wü kundu nih gü ba, te mü le de ngü ka-ni reke gbü jia Me la, ah le de mü za nü, awa fefe. Amba ngü ka lele fa ngü ka gele la ka.”
34 Fü ngü ka mürü rïrï la adu areke gbü jia Yesu afa sü. Fü Yesu adu amala ngü fefe, gü ba dene, “Wayi, fïngangü ka-mü mbi. Mü eyi gbamari akoro zu kpara ka Me.”
Dela ngü ta te Yesu mala, teka kpeke Rïrï ka Me. Fütanga ngü la, gara kpara, te du le aga yïkï ake di, nda tïne ma.
Dene ngü ta te Yesu mala, teka Miri te Me ena atima füh kotö ne
Matayo 22:41-45; Luka 20:41-44
35 Fütanga ngü la, fü Yesu angbü da erï wü kpara etambasü ka *Mere Kambü ka Me, gü ba dene, “Wü *mürü rïrï mala teka *Kurisito, Miri te Me ena atima füh kotö ne, teka aküwa wü kpara, gü neh fe? Wüh gü ba, ‘Miri la ena adi de kundu ye Mere Miri *Davidi, te ena angbü gbü nzö ani kpah baka Davidi,’ ah bala de? Amba Miri la ena angbü baka Davidi fanü? 36 Angü Davidi ba ta ngü cu me-ye, gbü wazi ka *Nzïla Wazi Me, gü ba dene,
‘Me mala ngü fü Miri ka-ni, gü ba dene,
“Ye ngbü gbü kokpa ka-ni sene.
Angü ni fe ye, o eyi Mere Miri.
Te di bala, ye ena angbü gbü nzö wü kpara ꞌburu!
Angü ni ena ao wü vügü ka-ye ꞌburu esa lö ye!” ’ 12:36 Mü ena amaka ngü la gbü Ci ka wü Davidi 110:1.
37 Dela ngü ta te Davidi ba teka Miri la, gü ba, ‘Engu de miri ka-ni.’ Te di bala, wawazi na fa nda Davidi de? Ma emala fü yi, gü ba, ngü kaka ena afa nda Davidi afa.”
Dela ngü ta te Yesu mala teka Mere Miri, te Me ena atima teka aküwa wü kpara. Fü mere bi wü kpara angbü eje ngü kaka-na la de mere tadu.
Dene ngü ta te Yesu mala teka wü mürü rïrï
Matayo 23:1-7; Luka 20:45-47
38 Fü Yesu adu arï wü kpara la, gü ba, “Yi ceka ꞌbe teka ngü ka wü *mürü rïrï. Yi mere e angbü baka ewü de. Angü wüh le de wü kpara ꞌburu di ecu ngü ani. Te di bala, fü ewü angbü eto ngboro bongo eküte wü, endondoro di esüka wu kpara. Wüh ngbü ele de wü kpara ꞌburu ngbü egü mandï fü ani baka wü mere kpara. 39 Te wüh koro kpa *esambü ka biti-te la, wüh ngbü ele adi engbü füh züka da-ngbüngbü te reke areke. Gbü wü sü ka karama, wüh ngbü emere kpah bala. Wüh ele ka-wü bü adi engbü gbü wü sü ka wü cögbörö kpara. 40 Wüh le de wü kpara ꞌburu wu ani baka züka wü kpara ka Me. Te di bala, wüh ngbü emere dela züka ngü te ena reke gbü jia Me? Ah bala de! Te wüh ngbü eku gba fü Me la, wüh ngbü eza mere bi wü ngü te komö wü gbe! Amba ngü ka Me emaguma ewü nda ma. Wüh ngbü kpah da ezi wü e ka wü würüse wökö de mani. Te di bala, Me ena ato mere siti kuru te wü mürü rïrï la te gara afa sü.” Dela ngü te Yesu mala, teka wü mürü rïrï la.
Dene ngü ka takpa ka würüse wökö
Luka 21:1-4
41 Fütanga ngü la, fü Yesu adu angbü kötö ede kuwu, te wü kpara ngbü eto takpa fü Me gbügbü na. Fü ah angbü eceka wü kpara, te ewü ngbü eto takpa ka-wü la. Wü gara kpara te ewü di de mere bi wü e esaka wü, wüh ngbü eto nda-wü mere bi jiase. 42 Fü gara würüse wökö, mürü cïnga, ayia akoro ato nda-ye mba ꞌduwa enga jiase ngbee ꞌbasu, baka e te wüh ena ase ambata biringbö di. 43 Fü Yesu adu amala ngü fü wü kpara ka-ye, gü ba dene, “De-yi, yi ceka la ngü ka würüse la. Ngü te ma emala dene, ah de zu ngü. Jiase te würüse wökö la to ne, ah reke gbü jia Me, fa nda wü bu ye la ꞌburu. 44 Angü wü kpara de mere bi e esaka wü ne, e te ewü to fü Me, ngüngü gbü jia ewü nda ma, angü dudu ladü esaka ewü. Amba würüse la to nda-ye jiase eyi ꞌburu. Dudu na esasaka, te engu ena ase mba enga zü-e di, nda tïne ma.” Dela ngü te Yesu mala teka takpa, te wüh ngbü eto fü Me.

*12:11 12:11 Mü ena amaka ngü la gbü Ci ka wü Davidi 118:22-23.

12:19 12:19 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Manda nga Rïrï 25:5-6.

12:26 12:26 Me gü tamu ye fü Müse gbü gara rü, te ngbü eci aci baka wa. Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Gogo ka wü di enga Yïsarayele 3:1-15.

§12:30 12:30 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Manda nga Rïrï 6:4-5.

*12:31 12:31 Mü ena amaka ngü la gbü buku ka Rïrï ka Gele ka wü Levi 19:18.

12:36 12:36 Mü ena amaka ngü la gbü Ci ka wü Davidi 110:1.