Ngani ja Mmbone Malinga Pujijandikwe na a
Yowana
Shilongolelo
Ngani ja Mmbone malinga pujijandikwe na a Yowana ni shitabhu shimo munkumbi gwa itabhu nsheshe ya Malagano ga Ambi shitaya ga ndamo ja a Yeshu Kilishitu. Yowe puishemwa “Injili” malombolelo gakwe “Ngani ja Mmbone.”
Puijandikwe bhakaweje a Yeshu na a Matei na a Maliko na a Luka na a Yowana.
Shitabhu sha Ngani ja Mmbone malinga pushijandikwe na a Yowana shinaganishiwa kuti pushijandikwe na antume a Yowana tome na shaka sha 90 AD. Nkali shitabhusho shikalanguya kuti a Yowana ni bhajandishe, ikabhe shishishite jandikwa shinalandana na bhaluwa ja Ntai na ja Bhili na ja Tatu ja a Yowana. Guna bhajandikanga bha bhukala pubhaganishiyenje kuti a Yowana kubhatamaga ku Epesho, kwa nneyo nnaino puimanyika kuti shitabhusho kushijandikwe ku Epesho.
A Yowana bhashibhalanga gwangali ng'iyo shibhatumbilile nshitabhumo kupinga shibhashonjebho, bhakulupalilanje kuti a Yeshu ni a Kilishitu, Mwana jwa a Nnungu bhali bhabhakoto (20:31). Kwakulupalila genego shitukole gumi kwa lina lyabho.
Shitabhu shashinkujandikwa kubhashomanga bhowe, Bhayaudi na bhangabha Bhayaudi. Ngani ja Mmbone ja a Yowana guna jinakanana na itabhu ina itatu ya Ngani ja Mmbone. Ibhatumbilile taya ga ilapo ibhatendile a Yeshu na bhangapunda jandika ga ndango. Malinga ubhatisho gwa a Yeshu na ga lingwa kwabho kuanga yangajandikwa mwene nshitabhu sha Ngani ja Mmbonemo.
Ipali Mwenemo
1. A Yowana bhanatandubha Ngani ja Mmbone nnango gwa 1:1-18.
2. Gubhajandishe ga ilapo ishoko ibhatendile a Yeshu (1:19, 12:50).
3. Kabhili bhashitaya indu yaigwinji yakoposhele nndamo ja a Yeshu yalongweye kuwa na yuka kwabho (13:1, 20:31).
4. A Yowana bhanamaliya Ngani ja Mmbone nnango gwa ja 21 kwa lugula mobha a Yeshu gubhaakoposhelenje bhandunji bhakayusheje kopoka kubhawilenje. Tandubhila penepo gubhatumbilile jandika shitabhu shabho.
1
Lilobhe Ashinkubha Mundu
Kundandubhoko, ashinkupagwa Lilobhe, Lilobhejo paaliji pamo na a Nnungu, shibhaliji a Nnungu na jwalakwe Lilobhe paaliji nneyo peyo. Lilobheju paaliji pamo na a Nnungu kuuumila kundandubho. Indu yowe puipengenywe kupitila Jwenejo, shakwa shindu shipengenywe gwangali jwenejo. Jwenejo shiumilo sha gumi na pugwaliji shilangaya kubhandu. Shilangayasho shinalangaya pa lubhindu, wala lubhindu lwangakombola kuima shilangaya.
Gwakoposhele mundu jumo atumilwe na a Nnungu, lina lyakwe a Yowana, jwenejo ashinkuika kukong'ondela ga shilangayasho. Nkupinga kwa ntenga gwakwe bhandu bhowe bhakulupalilanje. A Yowana bhayene nngabha shene shilangayasho, ikabhe bhashinkuika kukong'ondela ga jwene aliji shilangayasho. Jweneju ni shilangaya shiyene akwiya pa shilambolyo, kukwamulishilanga bhandu bhowe.
10 Shilangayajo paaliji pashilambolyo, kupitila jwenejo shilambolyo gushipengenywe, ikabheje bhandu bha pa shilambolyo bhangammanyanga. 11 Aishe kubhandu bhakwe, ikabheje bhandu bhakwe bhangamposhelanga. 12 Ikabheje bhowe bhamposhelenje nikunkulupalila, gwabhatendilenje kubha bhana bha a Nnungu, 13 bhabhelekwenje nngabha kwa komboywa na mundu, wala mashili ga shiilu wala kwaapinga mundu, ikabhe kwaapinga a Nnungu.
14 Lilobhe gwatendeshe kubha mundu nigwatemi kunngwetu. Na uwe gutuubhweni ukonjelo gwakwe, ukonjelo guka Mwana jwa jika akoposhela kwa Atati, agumbele nema na kweli.
15 A Yowana bhabhatisha bhayene gubhaabhalanjilenje bhandu kwa lilobhe lya utiya bhalinkuti, “Jweneju junantayaga kuti, ‘Akwiya nnyuma jangu jwankulungwa kumbunda nne, pabha aapali nne nganabhe pagwa.’ ”
16 Kwa ligongo lya punda nema jabho, uwe tubhowe tupatile mboka ja punda. 17 Pabha Shalia pujiishe kupitila a Musha, nema na kweli puiishe kupitila a Yeshu Kilishitu. 18 Jwakwa mundu jojowe abhabhweni a Nnungu, ikabhe Mwana jwa jikape jwa a Nnungu, ali pamo na Atati, jwenejo atulangwiye shibhali a Nnungu.
A Yowana Bhakuti Nngabha a Kilishitu
(Matei 3:1-12; Maliko 1:1-8; Luka 3:1-18)
19 Gweguno ni ukong'ondelo gwa a Yowana ku bhakulungwanji bha Bhayaudi bha ku Yelushalemu, pubhaatumilenje bhakulungwanji bha bhishila na Bhalawi, bhakaabhuyanje a Yowana, “Mmwe agani?”
20 A Yowana bhangakana kwaajangulanga, gubhaabhalanjilenje gwangali nng'iyo, “Nne nngabha a Kilishitu.”
21 Penepo gubhaabhushiyenje, “Bhai, Mmwe agani? Bhuli, mmwe a Eliya?” A Yowana gubhajangwile, “Nng'oope, nne nngabha bhene.” Gubhabhushiyenje, “Mmwe ankulondola bha a Nnungu bhala?” A Yowana gubhaajangwilenje, “Nng'oope.”
22 Bhalabhonji gubhaabhushiyenje, “Bhai, mmwe agani? Nkwitaya bhuli mmayene? Ntubhalanjile, nkupinga tukaabhalanjilanje bhatutumilenje kukummuya bhala.”
23 A Yowana gubhaajangwilenje, malinga ankulondola bha a Nnungu a Ishaya shibhalugwile. “Nne ni lilobhe lika mundu lipilikanika kuanga.
Mwaalashiyanje Bhakulungwa mpanda gwabho,
‘Nngoloyanje mushibhapite.’ ”
24 Bhene bhandunji bhatumilwenje na Mapalishayo bhala, 25 gubhaabhushiyenje a Yowana, “Monaga mmwe nngabha a Kilishitu na nngabha a Eliya na wala nngabha ankulondola bha a Nnungu bhala, pakuti nnabhatisha?”
26 A Yowana gubhaajangwilenje, “Nne ngunabhatisha kwa mashi, ikabheje bhapali bhamo munkumbi gwenunji bhunkanabhe kwaamanyanga. 27 Bhene bhunalugwile bhanakwiya nnyuma jangu, nne nangatopela kubha ntumishi jwabho nkali jwa gopola mbundo ya ilatu yabho.”
28 Genego kugatendeshe ku Bhetania, kung'ambo lushi lwa Yolodani kubhabhatishaga a Yowana.
Mwana Ngondolo jwa a Nnungu
29 Malabhi gakwe, a Yowana gubhaabhweni a Yeshu bhalinkwajiila, gubhashite, “Nnole, bhenebha Mwana Ngondolo jwa a Nnungu, bhaajigala yambi ya bhandu bha pashilambolyo! 30 Bhenebha bhunakungulushilaga nilinkuti, ‘Nnyuma jangu bhanakwiya bhandu bhamo bhali bhakulungwa kumbunda nne, pabha bhaapali nne nganabhe pagwa!’ 31 Nne namwene ngaamanyiji, ikabheje njikwiya bhatisha kwa mashi nkupinga bhandu bha Ishilaeli bhaamanyanje.”
32 A Yowana gubhakong'ondele bhalinkuti, “Nashinkumona Mbumu jwa a Nnungu alituluka mbuti nnjubha, kukoposhela kunnungu nikwaatula. 33 Nne nganaamanye, ikabheje bhene bhandumile kubhatisha kwa mashi bhala bhanugulile, ‘Mundu jushimummone alikuntula Mbumu jwa Ukonjelo, jwenejo shaabhatishe kwa Mbumu jwa Ukonjelo.’ 34 Nne nigabhweni na ngunakong'ondela kuti bhenebha Bhanabhabho a Nnugu.”
Bhaajiganywa bha Ndandubho bha a Yeshu
35 Malabhi gakwe, a Yowana pubhaaliji na bhaajiganywa bhabho bhabhili. 36 Bhakaabhoneje a Yeshu bhalipita, gubhashite, “Nnolanje! Mwana Ngondolo jwa a Nnungu.”
37 Bhaajiganywa bhabhili bha a Yowana bhala, bhakapilikananjeje gene malobhego, gubhaakagwilenje a Yeshu. 38 Bhai, a Yeshu gubhatendebhwishe gubhaabhweninji bhaajiganywa bha a Yowana bhalikwakagulanga, gubhaabhushiyenje, “Nkuloleyanga nndi?” Bhalabhonji gubhaajangwilenje, “Alabhi, kunkutama kwei?” A Labhi, malombolelo gakwe Bhaajiganya.
39 A Yeshu gubhabhaalanjilenje, “Nnjiyangananje shimpabhonanje.” Bhaajiganywa bhala gubhaakagwilenje gubhapabhweninji pubhatamaga, puyaliji shaa kumi ja ligulo na gubhatemi nabhonji lyene lyubhalyo.
40 Jumo jwa bhene bhaajiganywa bhabhili bhaapilikenenje a Yowana bhalibheleketa nikwakagula a Yeshu, pubhashemwaga a Ndeleya, apwabho a Shimoni Petili. 41 A Ndeleya gubhatandwibhe kwaaloleya akulu bhabho a Shimoni, gubhaalugulile, “Twaabhweni a Mashiya” malombolelo gakwe a Kilishitu Bhaatapula. 42 Kungai gubhaapeleshe kwa a Yeshu. Na bhalabho a Yeshu gubhaalolile nigubhashite, “Mmwe a Shimoni bhana bhabho a Yowana. Nnaino shinshemwe a Kepa.” Malombolelo gakwe Petili, yani, “Liganga.”
A Yeshu Bhanakwaashemanga a Pilipi na a Natanaeli
43 Malabhi gakwe a Yeshu gubhapinjile kwenda ku Galilaya. Bhai, gubhaabhweni a Pilipi gubhaabhalanjile, “Nngagule.” 44 A Pilipi pubhaliji bhandu bha ku Bhetishaida shilambo shibhatamaga a Ndeleya na a Petili. 45 A Pilipi bhakaabhoneje a Natanaeli nigubhaabhalanjile, “Twaabhweni bhene bhajandikwe muitabhu ya shalia ya a Musha na ya ashinkulondola bha a Nnungu, a Yeshu bhana bhabho a Yoshepu bha ku Nashaleti.”
46 A Natanaeli gubhaabhushiye a Pilipi, “Bhuli, inakomboleka shindu shoshowe sha mmbone kukopoka ku Nashaleti?” A Pilipi gubhaabhalanjile, “Nnjiye kunnole.” 47 A Yeshu bhakaabhoneje a Natanaeli bhalikwajiila, gubhashite, “Nnolanje, bhenebha Bhaishilaeli bha kweli, bhangali ya nyata muntima gwabho.”
48 A Natanaeli gubhaabhushiye, “Mmwe pummanyi nne shanabhuli?” A Yeshu gubhajangwile, “Nammweni nni paina nkongo pala, nkali nkanabhe shemwa na a Pilipi.”
49 Penepo a Natanaeli gubhaalugulile, “Mmajiganya, mmwe Bhanabhabho a Nnungu. Mmwe a Mpalume bha Ishilaeli!”
50 A Yeshu gubhaabhalanjile, “Bhuli, nnakulupalila pabha njikummalanjila kuti namweni nni paina nkongo pala? Shinngabhone gamakulungwa kupunda genega.” 51 A Yeshu gubhapundile kubheleketa, “Kweli kweli ngunakummalanjilanga, shinkubhonanje kunnungu kuliuguka na ashimalaika bha a Nnungu bhalikwelanga na tuluka kwangu nne Mwana juka Mundu.”