27
U atima Polo bhʉ́ gʉdhʉ na Loma
Lɨ u apa lɨe me ya nʉ bhʉ́ doto na Itali bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o, u atsia aha Polo di ne okpála koko na tɨkpʉ-o pɨ ngámá bini gba osʉdha. A adʉ ’lɨ anɨ me Djuliusɨ. Anɨ adʉ ngámá pɨ́ ’ndjɨ libi osʉdha ɨnde u adʉ aꞌɨ o me «Osʉdha gba ’ngbé ngámá Kaisala-o .» Ya aha ’ngbé zabʉ na gʉdhʉ na Adalamite. ’Ngbé zabʉ ango-o adʉ anʉ lɨ pápá lɨ obɨlɨ lɨ ozabʉ alʉlʉ lɨe bhʉ́ ndu doto na Adjia-o. Abhomʉ-o, ya atsia agbida. Kpála bini na gʉdhʉ na Tesalonike, bhʉ́ ndu doto na Makedonia, anʉ bhʉ́ dabɨlɨ bini ne ya. A adʉ ’lɨ anɨ me Alisitaluka.
Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, ya akolo bhʉ́ gʉdhʉ na Sidona. Djuliusɨ adʉ ne bádha bua lɨ pápá gba Polo. Abhomʉ-o, anɨ atsia aha kpadjɨ pɨ Polo me anɨ nʉ agba obɨ e, amba u teteke anɨ ne oehe ɨnde anɨ nde ne gʉmʉ e-o. Ya yie lɨe oo, ya apʉ lɨngo kpɵmɵ na Sipele, anga anvi adʉ akʉnda nagie ya ne sidi. Ya agulu ’ngbé ’ngu ɨnde lɨngo ndu doto na Silisia di ne Pamifilia ko. Abhomʉ-o, ya atsia akolo bhʉ́ gʉdhʉ na Mila bhʉ́ ndu doto na Lisia. Oo, ngámá gba osʉdha-a abhaka ’ngbé zabʉ bini na gʉdhʉ na Alekɨdjandɨlɨ me a nde adji bhʉ́ doto na Itali, anɨ atsia abu ya bhʉ́bhʉ́.
’Ngbé zabʉ-o adʉ adhʉkʉ bhʉbhʉkʉ naali. Kaka-a, ya amene ’kpɨ́ bhelé, ya atsia adje lɨkabhu naali ngʉbula nakolo lɨngo gʉdhʉ na Sinide. La ya ale lɨe nanʉ lɨ pápá bhomʉ-o pima ka anvi-e, ya atsia apʉ lɨngo doto na Salamone ɨnde alɨ ne abhʉ́ ’ngu bhʉ́ kpɵmɵ na Kelete ne asagɵ-o. Ya adhʉkʉ má tili tili lɨngo kpɵmɵ-o, ya atsia akolo lɨ bɨlɨ ɨnde u aꞌɨ e me «Babadha ngo ’gɵ», masɨkpe de gʉdhʉ na Ladje.
Abhomʉ-o, da nadhʉkʉ bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o atsia akolo sisiti, masɨkpe de namu ka okpála. Padhá de, anga nedhɨnga na anokomɨa natse ’zʉ na epe na odukpabini-e adʉ me a nde ane. Kaka-a, Polo atsia apa pɨ uo me: 10 «Ondaise ma, ma ngau me enʉ́ ɨnde-e adʉ́ sisiti. ’Ngbé zabʉ ne oehe ɨnde bhʉ́bhʉ́-o asíti masiti, abana nganɨ́ makpe-e, nɨ́ akólo masɨkpe de namu.»
11 Engʉ́ bini, ngámá gba osʉdha adʉ azɨba naae naali mabhundja gba kpála ɨnde adʉ adjele ’ngbé zabʉ-o, di ne bhe gba bhʉlʉ ’ngbé zabʉ-o. Anɨ tsia zɨba bhe gba Polo-o de. 12 Matá di-e, kʉtɨ ango-o tɨ ne nabhue bhʉ́bhʉ́ bhʉ́ nedhɨnga na zini de. Abhomʉ-o, masɨkpe de ndʉ okpála hana ɨnde adʉ bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o atsia apa me o yie oo mayie. U adʉ akʉnda di me, ɨ dʉ me o nde ne ngasa-a, o de kolo bhʉ́ gʉdhʉ na Fenikisi. A ko sʉka gʉdhʉ na ngo ’ngu na kpɵmɵ na Kelete. A ngatsia ’kpɨ́ ne lɨ pápá na sʉnda yoyoko ne akati, di ne sʉnda abebe ne akati. U adʉ akʉnda me o kolo oo ngʉbula me nedhɨnga na zini-e kodho ’kpɨ́ me o nde oo ko.
Anvi na kpekpeke ape pɨ́ ’ngu
13 Abhomʉ-o, anvi na bhʉbhʉkʉ aholo nape nayie ne lɨ pápá na yoyoko. U atsia azɨba me mabhundja gba o-o akódho ’kpɨ́ ndjɨndjɨ. U agbe kalase ɨnde u agbite e lɨ ’kpʉ́ ngʉ́ nalʉ ka ’ngbé zabʉ-o bhʉ́ ’ngu, u atsia aholo akpangba ngo kpɵmɵ na Kelete. 14 Kolo pɨta nedhɨnga bedɨ-e, anvi na kpekpeke ɨnde u aꞌɨ e me «Elakele», ayie bhʉ́ kpɵmɵ, atsia aholo nape. 15 Anvi ango-o aholo atʉmba ’ngbé zabʉ-o. Da napa me ’ngbé zabʉ-o lʉ kakala-a adʉ kpekpeke. Abhomʉ-o, ya atsia aꞌo me ’ngbé zabʉ-o nʉ ɨbili bha ne ya lɨ pápá ɨnde lɨ anvi adʉ atʉmba ya lɨe ko.
16 Ya akolo lɨngo mboye kpɵmɵ u aꞌɨ e me Kauda ɨnde alila mbo ya bedɨ ka anvi-o. Abhomʉ-o, ya atsia amene ne kpéke ngʉ́ nagbili mboye kɵ́kɵ́-o ne bhʉ́lá. 17 U aha, u ato bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o. Pɨpɨta-a, u agbigbite ngo ’ngbé zabʉ-o hana ne ekpʉ́ ngʉ́ nalilila. U adʉ la lɨe ne tsʉlʉ me ’ngbé zabʉ anʉ́ atʉ lɨe lɨ sike, ɨ tsia bála o lɨngo doto na Libi de-e, u aꞌe bongo ɨnde pɨ́ ’ngbʉ ’ngbé zabʉ-o, u atsia aꞌo me anvi dʉ ɨbili adyudyo o ngae. 18 Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, anvi adʉ bha adyɨkɨ ’ngbé zabʉ-o ne ya kpekpeke. Kaka-a, u atsia aholo apandja oehe ɨnde adʉ bhʉ́bhʉ́-o, ababala bhʉ́ ’ngu. 19 Bhʉ́ ’kpɨ́ na bata-a, okpála na kulu ngao makpe-e, u abha oehe ɨnde nadjele ’ngbé zabʉ-o, u atsia abala bhʉ́ ’ngu. 20 Sʉnda ’kpɨ́ bhelé, ya u ela de. Ya u di oɨkʉpala de. Anvi adʉ bha nape kpekpeke. Ya dʉ matá ne ’to ya de me ya akóbho makobho-o de.
21 Okpála ɨnde adʉ bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o zʉ ’he de ngʉbula ’kpɨ́ bhelé. Abhomʉ-o, Polo ayie bhʉ́lá, anɨ alʉ bhʉ́ ká uo. Anɨ atsia apa me: «Ondaise ma, ɨ dʉ́ nako me yi djé ma uu me nɨ́ ayie bhʉ́ kpɵmɵ na Kelete de-e, nɨ́ de sia ngua lɨkabhu ɨnde-e de. Oehe-e de siti la di-i de. 22 La mbɨa ɨnde-e, yi sia kpéke bua. Padhá de, anga sʉka yi bini kpí-i de, engʉ́ bini, asíti bha bini ne ’ngbé zabʉ-o. 23 Sukpe na nakɨ-e, Ebhe ɨnde ma nde ne bali gba e-e, ma nde la di ngamene kulu pɨ e-e, atima andjelu gba e mʉma. 24 Anɨ atsia apa mʉma me: ‹Polo, mo odjé tsʉlʉ de. A ayo me mʉ kpokpo ’ngʉ́ gba mʉ-o kala ’ngbé ngámá Kaisala. Kaka-a, Ebhe bhʉ́ bádha bhʉ́ ’bu gba e akóbho mʉ di ne okpála ɨnde yi nde ngadholo bhʉ́ dabɨlɨ bini ne o bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o.› 25 Ka ’ngʉ́ ango-o, ondaise ma, atou! Padhá de, anga ma ngabhuka me, Ebhe améne maka anɨ apa lɨe mʉma ko. 26 Engʉ́ bini, ’ngbé zabʉ anʉ́ atʉ lɨe ne nɨ́ lɨngo kpɵmɵ bini.»
27 Sukpe na ekpɨ́ na ndjɨkpa ne ká badha, anvi adʉ adyudyo ’ngbé zabʉ-o ne ya pɨ́ ’ngbé ’ngu ɨnde ’lɨ e me Adiliatike.*27:27 Adiliatike: ’Ngbé ’ngu ango-o sʉnda doto na Itali ne bhende gba oGiliki. U aye bhʉ́ obhuku koko me «’ngbé ’ngu na Meditelanɨ». Abhomʉ-o, tutu sukpe-e, okpála nadjele ’ngbé zabʉ-o abhundja naao me ya akolo dengo ’gɵ. 28 U aha ekpʉ́ ɨnde u agbite tili ’he lɨ ’ndjɨ e, u abhike bhʉ́ ’ngu. U atsia au me engu-o tsutsu metele ndjɨkpa bata ne ká mananɨka. U adyudyo mbo lɨo ne kalanʉ masudha, u atsia abhike matá bhʉ́ ’ngu. U au me engu-o tsutsu metele ndjɨkpa bhisi ne ká madjɨna.
29 U adʉ adje tsʉlʉ me ’ngbé zabʉ-o atʉ́ lɨe lɨ oteme de. Kaka-a, u atsia abala okalase badha ɨnde u agbigbite e lɨ okpʉ-o bhʉ́ ’ngu ne akele ’ngbé zabʉ-o, ngʉbula me alʉ bhʉ́ da e bini. U atsia adʉ ne gʉmʉ me ekpɨ́ seke bhado má gala! 30 Okpála nadjele ’ngbé zabʉ-o adʉ agɨlɨ kpadjɨ ngʉ́ nakpe. Abhomʉ-o, u agbe mboye kɵ́kɵ́-o, u abhike pɨ́ ’ngu. U amene mʉgɨto me u adji abala okalase ɨnde u agbigbite e lɨ ’kpʉ-o, ngʉ́ nalʉ ka ’ngbé zabʉ-o ne akala zabʉ-o. 31 Polo atsia apa pɨ ngámá gba osʉdha di ne pɨ osʉdha-a me: «Lɨ okpála ɨnde-e dʉ bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o de-e, yi tɨ da nakobho de.» 32 Abhomʉ-o, osʉdha-a atsia atsotsolo okpʉ na mboye kɵ́kɵ́-o, atsia atapa.
33 Kala me ekpɨ́ seke-e, Polo ayo ka ndʉ okpála hana me u zʉ ’he. Anɨ atsia apa pɨ uo me: «A ko nakɨ ekpɨ́ ndjɨkpa ne ká badha, yi ngadjeke. Yi ngasɨ gʉmʉ. Yi le kʉ ’he belegʉ de bini. 34 Kaka-a, ma ayo ka yi me yi zʉ ’he. Padhá de, anga yi ne gʉgʉmʉ ngʉbula me yi kobho. Kpála bini bhʉ́ ká yi kpí-i de.» 35 Pɨta anɨ apa lɨe mo-o, anɨ aha mapa, anɨ agie heni pɨ Ebhe bhʉ́ ká djila ndʉ okpála hana. Pɨpɨta-a, anɨ agʉmʉ mapa-o, anɨ atsia aholo nazʉzʉ. 36 Abhomʉ-o, ndʉ uo hana asia kpéke bua, u atsia aholo di nazʉ ’he. 37 Bhʉ́ ’ngbé zabʉ-o, ya adʉ hana okpála kámá bhisi ndjɨkpa mananɨka ne ká madhɨa.27:37 Kámá bhisi ne ndjɨkpa mananɨka ne ká madhɨa: U aye bhʉ́ obhuku koko me «kámá bhisi ne ndjɨkpa mananɨka ne ká bhuluvue.» 38 U aꞌuꞌu lɨe, u atsia abala ngano bhʉ́ ’ngu ngʉbula me ’ngbé zabʉ-o kolo yayaka.
’Ngbé zabʉ-o alinda bhʉ́ ’ngu
39 Lɨ ekpɨ́ aseke lɨe, okpála nadjele ’ngbé zabʉ-o mbɨla de me o bhʉ́ mangua doto dho-ie de. Engʉ́ bini, u au ngo ’gɵ di ne sike. U atsia abhundja me o tɨ da nadyudyo ’ngbé zabʉ-o lɨ bɨlɨ ango-o. 40 U abhubhulu okalase-o, u atse ’kpa tété bhʉ́ ’ngu. U abhubhulu di ekpʉ́ na oehe ɨnde adʉ amene me ’ngbé zabʉ-o dhʉkʉ-o. Pɨpɨta-a, u abhulu bongo ɨnde lɨ bhʉ́la ’ngbé zabʉ-o ngʉbula me anvi holo nadyudyudyo. Abhomʉ-o, u atsia aholo nanʉ ne lɨ pápá na ngo ’gɵ. 41 Engʉ́ bini, ’ngbé zabʉ-o anʉ atʉ lɨe lɨ ’ta sike, lɨ bɨlɨ ɨnde lɨ engu ngago lɨe ne ndʉ pasʉ bhisi hana-o. Bhʉ́la ’ngbé zabʉ-o adha bhʉ́ ’ta sike-o, a ale adʉla lɨe pima. Tabhu tabhu-o atsia agʉmʉ. Padhá de, anga engu-o atʉ lɨe tété kpekpeke.
42 Osʉdha adʉ akʉnda nabhili okpála na tɨkpʉ-o, amba sʉka uo bini akpé ne akango de. 43 Engʉ́ bini, ngámá gba osʉdha-a adʉ akʉnda nakobho Polo. Abhomʉ-o, anɨ ayoko uo me u améne mo-o de. Anɨ atsia aha lɨ́lɨ pɨ okpála bhende ambɨla natɨ akango me u bala bhʉ́ ’ngu kalanʉ, amba u ze apɨ́ ’gɵ. 44 Okpála koko akpáta uo sidi me u nde ahoholo lɨo lɨ opalangɨ di ne opapala ’he na ’ngbé zabʉ-o. Abhomʉ-o, ndʉ uo hana atsia akolo apɨ́ ’gɵ ndjɨndjɨ.

*27:27 27:27 Adiliatike: ’Ngbé ’ngu ango-o sʉnda doto na Itali ne bhende gba oGiliki. U aye bhʉ́ obhuku koko me «’ngbé ’ngu na Meditelanɨ».

27:37 27:37 Kámá bhisi ne ndjɨkpa mananɨka ne ká madhɨa: U aye bhʉ́ obhuku koko me «kámá bhisi ne ndjɨkpa mananɨka ne ká bhuluvue.»