Marika
Kilɛ Jozaama pe pu wa wu Ja Yesu Kirisa kaa yu ge, Marika wo nigama
Jɔgɔ wu ɲɛ Marika wɛ?
Marika bi bye Yesu wo tudunmɔɔ kɛ ni shuun wu ni wɛ, ga wʼa Barinabasi ni Pɔli tɛgɛ pu wo labye wu na (Kapyegee 12:25). Wu nu mɛgɛ ki bye Mariyama (Kapyegee 12:12). Wu to we ni Barinabasi wo to wu bye cebooloo (Kolose Shɛɛn 4:10). Wʼa Tudunmɔɔ Pyɛɛri bɛ tɛgɛ wu wo labye wu na (1 Pyɛɛri 5:13). Pyɛɛri Egilizi wʼa wii na wee mu Marika ya wu wo Kilɛ Jozaama pu ta, bani wee wʼa wu kalaa. Wu Girɛkii mɛgɛ ki ɲɛ Marika, ga mɛgɛ ka bɛ ki bye wu na Heburuu jomɔ pu ni na Yohana. Wee wʼa pe Kilɛ Jozaama pe ka.
We Jozaama Kitabu we kakana ɲuŋɔ
Piimu ɲɛ Yawutuu wɛ, pee mu Marika ya pe Jozaama pe tun. Pʼa li shɛɛ wèe na na Kilɛ Ja wu ɲɛ Yesu, Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti ɲɛ wemu ni ge. Wʼa ceepuuro lɔ na pye sipya, na ganha na wuyɛ pyi: Sipya Ja. Wʼa pa wu ba kapyeŋɛɛ pyi sipyii mu, wu pu ɲuŋɔ wolo (Marika 10:45).
Jozaama Kitabu wu kafila ɲugbɔyɔ
Marika 1:1-13 Yohana Batizelipye wo Kilɛ jomɔ yɛrɛ ni Yesu batizeli ni wu labye wu ɲɔkɔɔnrɔ.
Marika 1:14—8:30 Yesu ya labye wemu pye Galile fiige ki ni ge, Yesu ya li shɛ na: «Kilɛ saanra tʼa tɛɛŋɛ yi na.» Le wu bi byi ge, lee bɛ bi li shɛɛ can na: Wʼa yama fɛɛ cuuŋɔ, na jinaa kɔri yeege sipyii ni, na yu ni sefɛɛrɛ ni. Ga sipyii bi puyɛ yegee wu keree na na: «We ná we di ɲɛ sipya wekɛ wɛ?»
Marika 8:31—10:52 Kanhama pe pu da ba nɔ Yesu na Zheruzalɛmu ni ge, wʼa pee kaa yu.
Marika 11:1—16:8 Yesu cewusana Zheruzalɛmu kabanuyo na.
Marika 16:9-20 Yesu ya ɲɛ na foro xu ni, na wuyɛ shɛ wu kalaapiire ta na.
Marika funŋɔ wa mu bɛ di li cɛ ba Oromɛ shɛn sɔrɔsii ɲuŋɔfɔɔ wʼa yi jo wɛ na: «Can na Kilɛ Ja yɛ pyaa ki ɲɛ we ná we.» (Marika 15:39).
1
Yohana Batizelipye wo Kilɛ jomɔ yɛrɛ
(Macoo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28)
Kilɛ Jozaama pe pu wa wu Ja Yesu Kirisa kaa yu ge, pu ɲɔkɔɔnrɔ ti wa te. Kilɛ tudunmɔɔ Ezayi ya li ka Yesu shizhaa na na:
«Li wii, nʼa na tudunmɔ we tun ma ɲahagbaa na
wu ma koo li yàa yaha.»* Malaki 3:1
«Wu mujuu lʼa fòro siwaga ki ni na:
‹Yi Kafɔɔ wu koo li yàa!
Yi wu korogoo ki tii!›»* Ezayi 40:3
Mu Yohana bye siwaga ki ni, na Kilɛ jomɔ pu yɛrɛ pyi sipyii pu mu na pu daajeŋɛ jo pu jurumu wu na pʼi batize, kɔnhɔ pu jurumu wʼi yafa pu mu. Zhude fiige ki bɛɛri ni Zheruzalɛmu shɛɛn bɛɛri pu bi se Yohana yíri, na yeree pu jurumu wu na, na puyɛ kaan Yohana wu mu wu na batizeni Zhurudɛn Gba lɔhɔ ki ni. Yohana yɛ pyaa, ɲɔhɔyɔ shiire fàya yi bye wu na, sɛɛgɛ di ɲɛ wu yapɔgɔ. Kabeeye ni wegeye funŋɔ sɛrɛ, yee yi bye wu ɲɔlige. Wʼa bi Kilɛ Kafila wu yu na: «We wʼa ma nɛ kadugo ge, wee fanha kʼa ɲɛhɛ nɛ wogo na. Na leele, na wu tanhaya mɛɛrɛ bɛ sanha, nɛ yaa ni lee ni wɛ: Nɛ yee batize lɔhɔ ni, ga wee na ba yi batize Fɛfɛɛrɛ Munaa ni.»
Yesu batizeli ni wu nɔwuuro
(Macoo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13)
Wee tuun wu ni a Yesu di ba na yìri Galile Nazarɛti ni. A Yohana di wu batize Zhurudɛn Gba lɔhɔ ki ni. 10 Yesu na foro lɔhɔ ki ni, taapile ni a wu fugba wu ɲɔ ɲa kʼa mugi, a Fɛfɛɛrɛ Munaa di digi wu na, ba gbegbe shazhira ɲɛ wɛ. 11 A mujuu la di foro fugba wu ni na: «Mu ɲɛ nɛ ɲidaan Ja, mu kaa ya dan nɛ ni tɛhɛnɛ baa.»
12 Ba yee ya jo wɛ, a Fɛfɛɛrɛ Munaa lʼi gari ni Yesu ni siwaga ki ni. 13 A wu cabyaa kɛlɛɛ shishɛɛrɛ (40) pye siwaga ki ni, Shitaanni na wu taanna na wii. Wu bye yacoyo niŋɛ ni, mɛlɛkɛɛ di wu keree yari.
Na Yesu yaha Galile ni
(Macoo 4:12-17; Luka 4:14-15)
14 Yohana na le xɔ kaso wu ni, Yesu ya kari Galile fiige ki ni, na shɛ Kilɛ wo Jozaama pe yu wà, 15 na yu: «Tuun wʼa nɔ, Kilɛ saanra tʼa tɛɛŋɛ. Yi yere yi jurumu wu na, yʼi dà Kilɛ Jozaama pu na!»
Yesu kalaapiire nizhiilee pu yirigana
(Macoo 4:18-22; Luka 5:1-11)
16 Caŋa ka na Yesu yaha wu na doroo Galile Gba wu ɲɔ ki na, a wu fyashaa shuun ɲa: Simɔ ni wu ceborona Andire. Jɔ̀ pu bi waa gba lɔhɔ ki ni. 17 A Yesu di pu pye: «Yi taha na fɛni, di yi pye sipyii shavɛɛ.» 18 Taapile ni a pʼi jɔlɔɔ pu yaha wà, na daha wu fɛni. 19 A wu shɛ ɲaha na jɛri, na Zebede wo jalaa shuun ɲa: Yakuba ni Yohana. Pu wo jɔlɔɔ pee di bi jooli pu kɔrɔgɔ funŋɔ ni. 20 Taapile ni a Yesu di pu yiri, a pʼi pu to Zebede ni kapyebyii pu yaha kɔrɔgɔ ki ni, na daha wu fɛni.
Yesu ya sipyii kalaa, na jina bɛ kɔri Kapɛrinɔmɔ ni
(Luka 4:31-37)
21 Lee kadugo na a Yesu ni wu kalaapiire tʼi gari Kapɛrinɔmɔ kulo li ni. A Yesu di fɛnhɛ jé Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki ni cadɛɛngɛ ki na, na sipyii pu kalaa. 22 A Yesu wo kalaa wu kangana lʼi pu ɲaha wɔ xuuni, bani wu wo we, ni saliya karamɔgɔlɔɔ pu wo wu bye ninumɔ wɛ. Wu wo kalaa wu bi byi ni sefɛɛrɛ ni. 23 Lee ya bi ná wa ta Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki ni, jina na ɲɛ wu ni. A wee di xhuulo na jo: 24 «Ɲaha mu di zhaa wèe fɛni wɛ, Yesu Nazarɛti shɛn? Mʼa pa ba wù kyɛɛgi gɛ? Nɛ mu shi cɛ, Kilɛ Fɛfɛɛrɛ wo mu ɲɛ.»
25 A Yesu di din jina wu na, na wu pye: «Cari mayɛ na, mʼa foro we ná we ni!» 26 A jina wu ná wu ɲahara saama na, na sipile wá, na foro wu ni.
27 A lʼi bye kakanhana sipyii pu bɛɛri mu; fo pu na puyɛ yegee na: «Le bɛ do? We ɲɛ kalaafomɔ dɛ! Fanha ni we ná we ya yu ni jinaa ni, pʼi wu ɲɔmɛɛ coni.» 28 A Yesu mɛgɛ di wakaraa Galile fiige ki bɛɛri círi.
Yesu ya yama fɛɛ niɲɛhɛmɛɛ cuuŋɔ
(Macoo 8:14-17; Luka 4:38-41)
29 Ba Yesu ya foro yɛ Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki ni wɛ, a wu ni Yakuba ni Yohana di shɛ Simɔ ni Andire yɛ kaban. 30 Lee di Simɔ yafezhɔ wu ta wʼa sinnɛ ceefuuro keŋɛ ni. Ba Yesu ya nɔ wà yɛ wɛ, a pʼi wee kaa jo wu mu. 31 A wu fulo wu na, na wu co wu keŋɛ na na yirige. A ceefuuro tʼi wu yaha. A wu yìri, na pu keree yàa.
32 Ba caŋa kʼa to wɛ, a sipyii pʼi wá na ma wu mu ni yama fɛɛ tuuyo bɛɛri ni, ni jinaa wa piimu ni ge. 33 A kulo li shɛɛn bɛɛri di ba binnɛ kuɲɔɔ li ɲɔ na. 34 Piimu pʼa bi kanha yama tuuyo niɲɛhɛyɛ keŋɛ ni ge, a Yesu di pee cuuŋɔ, na jinaa kɔri na yeege sipyiɲɛhɛmɛɛ ni. Wu ya ta sɔɔ jinaa pu mu pu jo wɛ, bani pee ya wu shi cɛ.
Yesu ya Kilɛ Kafila jo Galile ni
(Luka 4:42-44)
35 Kee caŋa ki ɲimuguro ɲisɔɔgbɔhɔ ki na, na kpɛɛngɛ ki ta ki sanha wo wɛ, a Yesu di yìri, na gari sipoŋɔ ki xuu wa ni, na shɛ Kilɛ ɲɛɛri wà. 36 A Simɔ ni wu kaafɛɛ di ganha na wu shaa. 37 Ba pʼa shɛ wu ɲa wɛ, na wu pye: «Sipyii pu bɛɛri pʼa mu shaa.»
38 A wu pu ɲɔ shɔ na: «Wù shɛ xuu watii ni, wù tàan kulogoo kii ni, kɔnhɔ di shɛ Kilɛ Kafila wu jo kee bɛ ni. Bani lee wuu na nɛ pa.» 39 Lee na wu bi Kilɛ Kafila wu yɛrɛ pyi Kilɛ-pɛɛŋɛ piyɛyɛ yi ni Galile fiige ki bɛɛri ni, na jinaa bɛ kɔri, na yeege sipyii ni.
Yesu ya togo fɔɔ wa cuuŋɔ
(Macoo 8:1-4; Luka 5:12-16)
40 Caŋa ka, togo fɔɔ wa ya shɛ nuguro sin wu fɛɛ ni, na wu ɲɛɛri, na jo: «Mu bu sɔɔ, go mu na já nɛ cuuŋɔ.»
41 A wu ɲiɲaara di jé Yesu ni. A wu keŋɛ yeege, na gbɔn wu na, na jo: «Nɛ sɔɔ mu wu cuuŋɔ!» 42 Taapile ni a togo kʼi wu yaha, a wu juuŋɔ.
43 Lee kadugo na a Yesu di wu yaha kari, na yi jo waha xuuni wu mu na: 44 «Kasɛɛgɛ yaha mayɛ na, ma ganha yaaga jo sipya nigin bɛ mu wɛ. Ga shɛ mayɛ shɛ saraya ɲaha shɔɔnrivɔɔ wu na. Musa ya saraga kemu kaa jo ge, mʼa kee wolo ma sicuumɔ pu da wuu na. Kee na ba li shɛ na mʼa cuuŋɔ.» 45 Ga, a we ná we di foro na kaan ɲiini na doroo. A lee di Yesu pye wu ya já wuyɛ shɛ sipyii na, kulo la shishiin ni wɛ, wʼa yere sige ki ni, sipyii pʼi se wu mu, na yìri kabaya yi bɛɛri na.

*1:2 Malaki 3:1

*1:3 Ezayi 40:3